Verklaring van de Duits initiatief Leg je armen neer, op de verjaardag van de Russische invasie van Oekraïne, 16 februari 2023
Met de invasie van Oekraïne door Russische troepen op 24 februari 2022 escaleerde de zevenjarige oorlog van lage intensiteit in de Donbass, die volgens de OVSE 14,000 doden veroorzaakte, waaronder 4,000 burgers, tweederde daarvan in de afgescheiden gebieden, tot een nieuwe kwaliteit van militair geweld. De Russische invasie was een ernstige schending van het internationaal recht en heeft geleid tot nog meer doden, vernielingen, ellende en oorlogsmisdaden. In plaats van de kans te grijpen voor een onderhandelde regeling (de onderhandelingen vonden in feite plaats tot april 2022), escaleerde de oorlog tot een “proxy-oorlog tussen Rusland en de NAVO”, zoals zelfs regeringsfunctionarissen in de VS nu openlijk toegeven .
Tegelijkertijd had de resolutie van de Algemene Vergadering van de VN van 2 maart, waarin 141 landen de invasie veroordeelden, al opgeroepen tot een onmiddellijke regeling van het conflict "door middel van politieke dialoog, onderhandelingen, bemiddeling en andere vreedzame middelen" en eiste "naleving van de akkoorden van Minsk” en expliciet ook via het format van Normandië “om constructief te werken aan de volledige implementatie ervan.”
Ondanks dit alles is de oproep van de wereldgemeenschap door alle betrokken partijen genegeerd, zij het dat zij verder graag verwijzen naar VN-resoluties voor zover zij het eens zijn met hun eigen standpunten.
Het einde van illusies
Kiev bevindt zich militair in het defensief en zijn algemene oorlogsvoeringscapaciteit slinkt. Al in november 2022 adviseerde het hoofd van de Amerikaanse Joint Chiefs of Staff om onderhandelingen te beginnen, aangezien hij een overwinning van Kiev onrealistisch achtte. Onlangs herhaalde hij deze functie in Ramstein.
Maar hoewel de politici en de media vasthouden aan de illusie van de overwinning, is de situatie voor Kiev verslechterd. Dit is de achtergrond van de laatste escalatie, namelijk de levering van gevechtstanks. Dit zal het conflict echter alleen maar verlengen. De oorlog is niet te winnen. In plaats daarvan is dit nog maar één stap op een gladde helling. Onmiddellijk daarna eiste de regering in Kiev de levering van straaljagers en vervolgens de directe betrokkenheid van NAVO-troepen – wat vervolgens leidde tot een mogelijke nucleaire escalatie?
In een nucleair scenario zou Oekraïne als eerste omkomen. Volgens cijfers van de VN bedroeg het aantal burgerdoden vorig jaar meer dan 7,000, en de verliezen onder soldaten liepen in de zes cijfers. Degenen die de voortzetting van het schieten toestaan in plaats van te onderhandelen, moeten zich afvragen of ze bereid zijn nog eens 100,000, 200,000 of zelfs meer mensen op te offeren voor misleidende oorlogsdoeleinden.
Echte solidariteit met Oekraïne betekent werken om het moorden zo snel mogelijk te stoppen.
Het is geopolitiek – dom!
De cruciale factor waarom het Westen de militaire kaart speelt, is dat Washington een kans ziet om Moskou grondig te verzwakken door middel van een uitputtingsslag. Nu de wereldwijde dominantie van de VS afneemt als gevolg van de transformatie van het internationale systeem, proberen de VS hun aanspraak op mondiaal leiderschap opnieuw te bevestigen – ook in hun geopolitieke rivaliteit met China.
Dit komt in wezen overeen met wat de VS al vroeg na de Koude Oorlog deden om de opkomst van een rivaal van hetzelfde formaat als de Sovjet-Unie te voorkomen. Daarbij was het belangrijkste instrument de uitbreiding van de NAVO naar het oosten met als bekroning Oekraïne als het 'onzinkbare vliegdekschip' voor de deur van Moskou. Tegelijkertijd werd de economische integratie van Oekraïne in het Westen versneld door middel van het EU-associatieverdrag waarover vanaf 2007 was onderhandeld – en waarin de ontkoppeling van Oekraïne van Rusland werd vastgelegd.
Anti-Russisch nationalisme in Oost-Europa werd aangestoken als een ideologische basis. In Oekraïne escaleerde dit bij de gewelddadige botsingen op de Maidan in 2014, en in reactie daarop ook in de Donbass, wat vervolgens leidde tot de afscheiding van de Krim en de regio's Donetsk en Loehansk. Inmiddels is de oorlog een amalgaam geworden van twee conflicten: – Enerzijds is het conflict tussen Oekraïne en Rusland een gevolg van het chaotisch uiteenvallen van de Sovjet-Unie, die zelf zwaar gebukt gaat onder de tegenstrijdige geschiedenis van de vorming van een Oekraïense natie, en aan de andere kant – de langdurige confrontatie tussen de twee grootste kernmachten.
Dit brengt de gevaarlijke en complexe problemen van de nucleaire machtsbalans (van terreur) in het spel. Vanuit het perspectief van Moskou houdt de militaire integratie van Oekraïne in het Westen het gevaar in van een onthoofdingsaanval op Moskou. Vooral omdat de wapenbeheersingsovereenkomsten, van het ABM-verdrag onder Bush in 2002 tot het INF- en Open Sky-verdrag onder Trump, die tijdens de Koude Oorlog werden gesloten, allemaal zijn beëindigd. Ongeacht de geldigheid ervan, moet daarom rekening worden gehouden met de perceptie van Moskou. Dergelijke angsten kunnen niet alleen met woorden worden weggenomen, maar vereisen strikt betrouwbare maatregelen. In december 2021 verwierp Washington echter de overeenkomstige stappen die door Moskou waren voorgesteld.
Daarnaast is het misbruiken van internationaal gecodificeerde verdragen ook een van de praktijken van het Westen, zoals onder meer blijkt uit de bekentenis van Merkel en François Hollande dat ze Minsk II alleen sloten om tijd te winnen om de bewapening van Kiev mogelijk te maken. Tegen deze achtergrond kan de verantwoordelijkheid voor de oorlog – en dit geldt des te meer omdat we te maken hebben met een oorlog bij volmacht – niet alleen bij Rusland worden gelegd.
Hoe het ook zij, de verantwoordelijkheid van het Kremlin verdwijnt op geen enkele manier. Ook in Rusland verspreiden nationalistische sentimenten zich en wordt de autoritaire staat verder versterkt. Maar degenen die de lange geschiedenis van escalatie alleen bekijken door de lens van eenvoudige zwart-wit boemanbeelden, kunnen het aandeel van Washington – en in haar kielzog de EU – in de verantwoordelijkheid negeren.
Bij oorlogszuchtige koorts
De politieke klasse en de massamedia vegen al deze onderlinge verbanden onder het tapijt. In plaats daarvan zijn ze vervallen in een echte oorlogskoorts.
Duitsland is de facto een oorlogspartij en de Duitse regering is een oorlogsregering geworden. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken geloofde in haar aanmatigende arrogantie dat ze Rusland kon 'ruïneren'. Inmiddels is haar partij (De Groene Partij) van een vredespartij veranderd in de felste oorlogsophitser van de Bondsdag. Toen er enkele tactische successen waren op het slagveld in Oekraïne, waarvan het strategische belang bovenmatig werd overdreven, ontstond de illusie dat een militaire overwinning op Rusland haalbaar was. Degenen die pleiten voor een vredescompromis worden afgeschilderd als "onderdanige pacifisten" of "secundaire oorlogsmisdadigers".
Er is een politiek klimaat ontstaan dat typerend is voor het thuisfront in oorlogstijd en dat een enorme druk uitoefent om zich te conformeren, waartegen velen zich niet durven te verzetten. Het beeld van de vijand van buitenaf kreeg gezelschap van een toenemende intolerantie van binnenuit de grotere compound. De vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid eroderen, zoals blijkt uit het verbod op onder andere "Russia Today" en "Sputnik".
De economische oorlog - een vochtige voetzoeker
De economische oorlog tegen Rusland die al in 2014 was begonnen, nam na de Russische invasie historisch ongekende proporties aan. Maar dit heeft geen effect gehad op het Russische gevechtsvermogen. In feite is de Russische economie in 2022 met drie procent gekrompen, maar die van Oekraïne met dertig procent. Het roept de vraag op: hoe lang kan Oekraïne zo'n uitputtingsslag doorstaan?
Tegelijkertijd veroorzaken de sancties bijkomende schade aan de wereldeconomie. Met name het Zuiden is zwaar getroffen. De sancties verergeren honger en armoede, verhogen de inflatie en veroorzaken kostbare turbulenties op de wereldmarkten. Het is dan ook geen wonder dat het Globale Zuiden niet bereid is deel te nemen aan de economische oorlog, noch Rusland wil isoleren. Dit is niet zijn oorlog. De economische oorlog heeft echter ook negatieve gevolgen voor ons. De ontkoppeling van Russisch aardgas verergert de energiecrisis die sociaal zwakkere huishoudens treft en kan leiden tot een uittocht van energie-intensieve industrieën uit Duitsland. Bewapening en militarisering gaan altijd ten koste van sociale rechtvaardigheid. Tegelijkertijd met frackgas uit de VS, dat tot 40% schadelijker is voor het klimaat dan Russisch aardgas, en met het gebruik van steenkool, zijn alle CO 2 -reductiedoelstellingen al in de prullenbak beland.
Absolute prioriteit voor diplomatie, onderhandelingen en een compromisvrede
Oorlog slorpt politieke, emotionele, intellectuele en materiële middelen op die dringend nodig zijn om klimaatverandering, aantasting van het milieu en armoede te bestrijden. De feitelijke betrokkenheid van Duitsland bij de oorlog verdeelt de samenleving en vooral de sectoren die zich inzetten voor sociale vooruitgang en sociaal-ecologische transformatie. Wij pleiten ervoor dat de Duitse regering haar oorlogskoers onmiddellijk beëindigt. Duitsland moet een diplomatiek initiatief starten. Dit is waar het grootste deel van de bevolking om vraagt. We hebben een staakt-het-vuren nodig en het begin van onderhandelingen ingebed in een multilateraal kader met deelname van de VN.
Uiteindelijk moet er een vredescompromis komen dat de weg vrijmaakt voor een Europese vredesarchitectuur die voldoet aan de veiligheidsbelangen van Oekraïne, Rusland en alle partijen bij het conflict en die een vreedzame toekomst voor ons continent mogelijk maakt.
De tekst is geschreven door: Reiner Braun (Internationaal Vredesbureau), Claudia Haydt (Informatiecentrum Militarisering), Ralf Krämer (Socialistisch Links in de Partij Die Linke), Willi van Ooyen (Peace and Future Workshop Frankfurt), Christof Ostheimer (Federal Comité Vredesraad), Peter Wahl (Attac. Duitsland). De persoonlijke gegevens zijn alleen ter informatie
