door Reto Thumiger, Pressenza, Oktober 12, 2021
Een paar dagen voor het IPB World Peace Congress 2021 in Barcelona spraken we met Reiner Braun, uitvoerend directeur van het International Peace Bureau (IPB) over hoe de vredesbeweging, vakbonden en de milieubeweging samen kunnen komen, waarom we vrede nodig hebben congres van aanmoediging en jeugd, dat van 15-17 oktober volledig hybride zal plaatsvinden in Barcelona en waarom het daar precies het juiste moment voor is.
Reto Thumiger: Bedankt dat je de tijd hebt genomen voor een interview, beste Reiner.
Uw tientallen jaren van onvermoeibare inzet voor vrede hebben u tot een bekende figuur in de vredesbeweging gemaakt. Aangezien ik hoop dat veel mensen die nog geen vredesactivist zijn dit interview zullen lezen, vraag ik je om jezelf kort voor te stellen.
Reiner Braun: Ik ben al ruim 40 jaar betrokken bij het vormgeven van de vredesbeweging nationaal en internationaal, in zeer verschillende verantwoordelijke functies: als staflid van de Krefeld Appeal in de jaren tachtig, als uitvoerend directeur van de Natural Scientists for Peace, later van IALANA (Advocaten tegen kernwapens) en de VDW (Vereniging van Duitse Wetenschappers). De afgelopen jaren was ik tot op heden eerst president en vervolgens uitvoerend directeur van het IPB (Internationaal Vredesbureau). Wat voor mij altijd bijzonder belangrijk is geweest, is dat ik actief ben geweest in campagnes tegen kernwapens, voor de “Stop Ramstein Air Base” en in de campagne “Ontwapenen in plaats van Herwapenen”. Ik had het grote genoegen om deel uit te maken van honderden misschien zelfs duizenden kleine acties en activiteiten maar ook de grote hoogtepunten; de demonstraties in Bonn, tegen de oorlog in Irak, bij Artists for Peace maar ook bij de acties van het World Social Forum. Kortom, vrede heeft een beslissende invloed op mijn leven gehad. Ondanks alle moeilijkheden, problemen en controverses waren het geweldige jaren met ongelooflijk interessante mensen en veel saamhorigheid en passie. Dit verandert niets aan mijn overtuiging dat de huidige situatie niet alleen gevaarlijk is, maar ook diep deprimerend. Leven we niet in het vooroorlogse tijdperk van een nieuwe grote oorlog met kernwapens afkomstig uit de Indo-Pacifische regio?
We hebben genoeg voorstellen om de wereld te redden
De IPB Wereldvredescongres, dat van 15 t/m 17 oktober in Barcelona plaatsvindt, volgt op het gelijknamige congres dat in 2016 in Berlijn werd gehouden en dat zeer succesvol was. Er is veel gebeurd in die 5 jaar. Wat zijn de speerpunten deze keer, welke doelen en verwachtingen associeer je met het congres?
De wereld staat op een fundamenteel kruispunt: afglijden naar een sociale en ecologische catastrofe met de politiek van confrontatie en oorlog, of de uitweg vinden, wat ik zou omschrijven als een fundamentele sociaal-ecologische vredestransformatie. Het helpen vinden van manieren om uit deze situatie te komen is het grote doel van het IPB Wereldcongres. Het gaat over de grote uitdagingen van onze tijd. Het gaat niet om het 100e strategiedocument - we hebben genoeg voorstellen om de wereld te redden. Het gaat meer om de onderwerpen van verandering en hun coalitievorming en meer en internationaal genetwerkte acties. Mensen vormen geschiedenis: dat is waar dit congres aan wil bijdragen en stimuleren. Hoe kunnen de vredesbeweging en vakbonden, de milieubeweging en vrede samenkomen? Wat zijn nieuwe benaderingen van nieuwe activisten van Fridays for Future tot de vredesbeweging, zonder deze te instrumentaliseren en af te leiden van hun eigen causale zorgen? Het zijn vragen die het congres samen met alle betrokkenen bij de verschillende bewegingen wil beantwoorden.
Echte internationaliteit en diversiteit moeten het kenmerken. Azië, het "toekomstige continent" en misschien moet ik ook zeggen "oorlogscontinent" van de toekomst met nog grotere oorlogen zal het thematisch vormgeven. De confrontatie van de NAVO met Rusland, handvuurwapens en Latijns-Amerika, de vredesgevolgen van de pandemie, maar ook Australië en de nieuwe kernonderzeeërs, zomaar een paar centrale punten.
Hoe kan de droom van een vreedzame en rechtvaardige wereld werkelijkheid worden?
Genderuitdagingen, de bijzondere onderdrukking van inheemse volkeren – kwesties die ook altijd met oorlog en vrede te maken hebben.
Natuurlijk zijn de eisen voor ontwapening, een wereld zonder kernwapens, vreedzame conflictoplossing en vredeseducatie belangrijke onderdelen van het Wereldcongres. Maar alles is ondergeschikt aan de gedachte aan het nummer “Imagine” van John Lennon: hoe kan de droom van een vreedzame en rechtvaardige wereld werkelijkheid worden. Wat kunnen we hier allemaal samen voor doen, waar we ook vandaan komen, wat we ook denken, wat ons leven tot nu toe heeft gevormd. We moeten samenkomen in meer, grotere en internationale acties voor de toekomst - om de lethargie, de waarnemersstatus te verlaten.
Hier komt waarschijnlijk het motto van het Forum om de hoek kijken: “(Re)imagine our world: Action for Peace and Justice”: Action for Peace and Justice”?
Ja, dit motto is bedoeld om te herinneren, visioenen op te roepen en tot actie op te roepen: U alleen bent misschien te zwak, samen kunnen we het. Het is niet voorgeprogrammeerd dat bedrijven en regeringspolitiek ons in de afgrond drijven. Het is daarom ook een congres van aanmoediging zonder echter enige illusie te hebben over hoe zwaar de strijd zal zijn en van de jeugd. Niet alleen hebben we zelfstandig diverse activiteiten van de IPB-jeugd op het congres ontworpen, ook is 40% van alle sprekers onder de 40 jaar.
Hybride deelname is mogelijk tot op het laatste moment en Barcelona is altijd de reis waard.
De 2400 online en offline registraties uit 114 landen tot nu toe geven ons moed en vertrouwen dat we in ieder geval dicht bij onze doelen zijn.
Alle details van het programma, de diversiteit en pluraliteit, de internationaliteit en de competentie zijn te vinden op de website. Daar vind je ook uitgebreide beschrijvingen van de bijna 50 workshops, de randevenementen, de culturele evenementen en een uitnodiging voor de MacBride Award Ceremony op zaterdagavond. Het is echt de moeite waard om dit allemaal eens te bekijken, en ik kan me voorstellen dat sommigen van jullie zullen zeggen: daar wil ik ook zijn. Hybride is mogelijk tot op het laatste moment. Barcelona is altijd een reis waard en online bij ons komen zal zeker nieuwe inzichten opleveren en misschien ook een beetje nieuwe kracht voor vrede.
Zonder het kapitalisme te overwinnen, zullen we noch vrede, noch mondiale en klimaatrechtvaardigheid bereiken
Als de afgelopen jaren ons iets hebben geleerd, is het wel dat de grote problemen, de grote bedreigingen voor de mensheid, zeer complex zijn, onderling verbonden en dat individuele landen of regio's er machteloos tegenover staan. Dit betekent dat we coherente benaderingen van oplossingen en internationale samenwerking nodig hebben. Wat we ervaren is absurd het tegenovergestelde.
Helaas is het denken in complexiteit, in onderlinge verbanden en, ik zou willen toevoegen, in dialectiek vaak verloren gaan ten gunste van zwart-witvereenvoudiging en feitenbestendige vereenvoudiging. In politiek opzicht wordt deze benadering ook bewust gebruikt om de dimensie van de uitdagingen te ontkennen en om voortzetting van zogenaamde hervormingen te eisen. Wat we eigenlijk nodig hebben is een – ik weet dat het uit de mode is om het woord te gebruiken – is een revolutie: een fundamentele en, ik zou eraan willen toevoegen, democratisch participatieve transformatie van alle relaties van overheersing, macht en eigendom, inclusief een volledig nieuwe relatie met natuur. Het klinkt nu als een slogan, maar zo zijn interviews: zonder het kapitalisme te overwinnen, zullen we noch vrede, noch mondiale en klimaatrechtvaardigheid bereiken. Jean Jaures formuleerde dit al uniek voor vrede in 1914, toen hij benadrukte dat het kapitalisme oorlog in zich draagt, zoals de wolk de regen draagt. We zullen de klimaatuitdaging niet oplossen zonder de groei-ideologie te heroverwegen en dit is fundamenteel in tegenspraak met de kapitalistische accumulatiebehoeften en winstbelangen en niemand mag geloven dat we wereldwijd kunnen hebben! gerechtigheid zonder naar de fundamenten van de macht en uitbuiting van bedrijven te gaan.
“Ik ben ervan overtuigd dat de veranderingen veel dieper, fundamenteler, fundamenteler moeten en zullen zijn.”
Dus wat we nu en onmiddellijk nodig hebben, is samenwerking, een beleid van gemeenschappelijke veiligheid – dit is de oorlogsverklaring aan Biden en de NAVO – want alleen dan kunnen we wegen openen om een vreedzame, ecologische toekomst op te bouwen.
Persoonlijk ben ik er echter diep van overtuigd dat de veranderingen veel dieper, fundamenteler, fundamenteler moeten en zullen zijn. De discussie hierover is zeker absoluut noodzakelijk, maar het mag ons er niet van weerhouden om samen dringend noodzakelijke eerste stappen, maatregelen en acties te ondernemen, zeker met de velen die mijn standpunt niet delen. Een gesprek zonder uitsluiting en taboes, maar met veel begrip voor de ander is nodig als we op een participatieve manier tot een fundamentele transformatie willen komen en zo de vrede veiliger willen maken.
“We moeten het isolement dat is ontstaan als gevolg van de Corona-crisis snel doorbreken ten gunste van solidair handelen.”
In Europa worden we geconfronteerd met een mogelijk einde van de pandemie, terwijl andere delen van de wereld er nog middenin zitten. Is dit het juiste moment voor een internationaal vredescongres?
We weten heel goed hoe groot de uitdagingen voor dit congres zijn geweest onder Corona-omstandigheden gedurende de hele voorbereidingsperiode. Laat ik duidelijk zijn: er is geen beter moment, niet alleen omdat zo'n wereldcongres politiek absoluut noodzakelijk is. De belangrijkste reden is dat we dringend, heel snel en in solidariteit, het isolement dat is ontstaan als gevolg van de Corona-crisis moeten doorbreken ten gunste van solidariteitsacties. We moeten terug naar de straten en pleinen. Digitaal zijn we samen in beweging gekomen, nu moet dit ook politiek zichtbaarder worden. Na 18 maanden pandemische inperking, is er echt een enorme interesse om elkaar te ontmoeten en ideeën uit te wisselen, en zelfs om elkaar weer te omhelzen en te begroeten. We hebben deze empathie nodig. Ik hoop dat het zich een beetje verspreidt onder al degenen die online zullen deelnemen. We hebben een sfeer van een nieuw begin nodig en ik hoop dat het congres daaraan zal bijdragen.
Lula, Vandana Shiva, Jeremy Corbyn, Beatrice Finn en nog veel meer….
Het congres is zeker een experiment in zijn vele hybride vormen, maar een zinvol en hoopvol experiment. Ik ben er vrij zeker van dat hybride formules het concept van de toekomst zullen zijn. Ze maken uitgebreide internationale netwerken mogelijk.
In het programma zijn enkele grote namen aangekondigd. Wie verwacht je persoonlijk of via videolink?
Alle "beroemdheden" die in het programma zijn aangekondigd, zullen aanwezig zijn, hybride zoals voormalig president Lula of Vandana Shiva, anderen zoals Jeremy Corbyn of Beatrice Finn die we ter plaatse kunnen verwelkomen. De centrale sprekers van de plenaire papers op zaterdag en zondag zijn aanwezig. Voor de workshops wordt het verdeeld. Zeer interessante zoals die op AUKUS zullen online zijn, de workshops over kernwapens of gemeenschappelijke beveiliging in aanwezigheid/hybride.
Er zullen zeker genoeg mogelijkheden zijn voor uitwisseling en discussie. Niet te vergeten de openbare bijeenkomst met alle deelnemers van het openingsevenement, waar we met onze mobiele telefoons het vredesteken zullen vormen.
Voor fundamentele veranderingen zijn niet alleen uitstekende persoonlijkheden nodig, maar worden we allemaal uitgedaagd. Waarom zou een activist wiens activiteiten niet gericht zijn op vrede of een persoon die niet sociaal of politiek actief is, deelnemen aan het congres?
Al bij de inschrijving voor het congres merkten we de diversiteit van de deelnemers. Divers omdat ze echt uit verschillende delen van de wereld komen, maar ook divers in hun inzet. Ze delen allemaal de basisideeën van de grote sociaal-ecologische vredestransformatie. Vrede is ondenkbaar zonder mondiale rechtvaardigheid en klimaatrechtvaardigheid, en er zal geen klimaatrechtvaardigheid zijn zonder een einde aan oorlogen en gewapende conflicten. Dit zijn 2 kanten van dezelfde medaille. We willen deze gedachten verdiepen en concreter maken. We willen duidelijk maken dat relaties van de natuur ook altijd relaties van overheersing en macht zijn, die moeten worden overwonnen of gedemocratiseerd en op een participatieve manier vorm moeten krijgen in en voor vrede.
Wat zijn de mogelijkheden voor deelname (ter plaatse en online), welke talen worden ondersteund? En vooral: welke mogelijkheden zijn er voor actieve deelname?
Zelfstandig ontwerpen is de uitdaging voor online ontwerpen. We hebben hiervoor een technisch systeem aangeschaft dat individuele discussie, de ontwikkeling van kleine groepen, de presentatie van posters en documenten en zelfs individuele uitwisseling mogelijk maakt. Dit is zeker niet wat de deelnemers ter plaatse zullen ervaren – ook en vooral naast het officiële programma, maar het schept veel ruimte voor communicatie. De hoofdtalen zijn Engels, Catalaans en Spaans. Maar bij twijfel kunnen vrouwen en mannen ook met handen en voeten communiceren.
Het congres zelf is een communicatieve netwerkbijeenkomst en iedereen zal met veel nieuwe indrukken en ervaringen naar huis gaan, dat weet ik zeker.
“Ik ben geen “passief offerlam” van anderen”
Reiner Braun Archieffoto door C. Stiller
Nu tot slot een persoonlijke vraag voor u. Hoe slaagt u erin om in deze tijden uw inzet en vertrouwen vast te houden? Wat geeft je hoop?
Vertrouwen en optimisme komen voort uit mijn diepe overtuiging dat mensen geschiedenis schrijven en dat geschiedenis kan worden beïnvloed en zelfs bepaald door het handelen van mensen. Ik wil hieraan deelnemen en geen “passief offerlam” van anderen zijn. Ik voel me onderdeel van een wereldwijde gemeenschap van solidariteit – die ook mag betogen – die wil werken aan een betere, vreedzame en rechtvaardige wereld. In mijn leven heb ik zoveel saamhorigheid en saamhorigheid ervaren in de diverse acties, veel mensen ontmoet die onder de moeilijkste omstandigheden rechtop hebben gelopen - dit heeft me beïnvloed en ook gevormd.
Dit gevoel van solidariteit, dit begrip van een gemeenschap van mensen die op dezelfde manier denken en handelen, maakt tegenslagen of pijnlijke politieke nederlagen niet gemakkelijk maar draaglijker, het geeft hoop en een kompas voor de toekomst, zelfs bij tekenen van grote moeilijkheden en onzekerheid .
Ik kan het ook gewoon niet loslaten, opgeven is geen optie, want ik kan en wil mezelf niet opgeven. Waardigheid – vooral in moeilijkheden, conflicten en nederlagen heb ik altijd bewonderd en successen des te waardevoller gemaakt.
Kapitalisme is voor mij niet het einde van het verhaal. Vergeleken met miljarden andere mensen op deze planeet verkeer ik nog steeds in een bevoorrechte situatie en daar wil ik graag een beetje van weggeven en ervoor zorgen dat anderen ook beter leven en dat het milieu behouden blijft. Vrede met de natuur is ook een persoonlijke uitdaging.
Wat kan ik beter doen dan met velen samen te werken voor een beter leven, voor gerechtigheid en vrede. Dat maakt mij ook blij.
Klik hier om te registreren: https://www.ipb2021.barcelona/register/
Pressenza organiseert op zaterdag 16 oktober van 11 – 30 uur een workshop over geweldloze journalistiek.
