Van Winslow Myers
De escalerende spanningen in Oekraïne doen de bezorgdheid rijzen dat de ‘brandgang’ tussen conventionele en tactische kernwapens die mogelijk beschikbaar zijn voor alle partijen in het conflict, zou kunnen worden doorbroken, met onvoorziene gevolgen.
Loren Thompson heeft dit uiteengezet in Forbes Magazine (http://www.forbes.com/sites/lorenthompson/2014/04/24/four-ways-the-ukraine-crisis-could-escalate-to-use-of-nuclear- wapens/) hoe de crisis in Oekraïne nucleair zou kunnen worden: door gebrekkige inlichtingen; doordat de tegengestelde partijen gemengde signalen naar elkaar sturen; door een dreigende nederlaag voor beide partijen; of door het uitvallen van commando's op het slagveld.
In zijn eenvoudigste vorm komt de complexe situatie in Oekraïne neer op tegenstrijdige interpretaties en waardesystemen: voor Poetin was de NAVO-isering van Oekraïne een belediging voor het Russische thuisland die niet onopgemerkt kon blijven, vooral gezien de geschiedenis van herhaalde invasies van Rusland. door buitenlandse krachten. Vanuit het perspectief van het Westen had Oekraïne als soevereine natie het recht om zich bij de NAVO aan te sluiten en haar bescherming te genieten, hoewel de crisis de vraag oproept waarom er überhaupt nog een NAVO is, gezien onze afstand tot de Koude Oorlog – de voormalige Koude Oorlog. Is de NAVO een bolwerk tegen het herleefde Russische imperialisme van Poetin, of was het verreikende optreden van de NAVO tot aan de Russische grenzen de oorspronkelijke oorzaak van zijn paranoïde reactie?
Hoewel soevereiniteit en democratie belangrijke politieke waarden zijn, hoef je alleen maar het scenario in Oekraïne om te draaien om de macho-houding van Poetin te gaan begrijpen, zo niet sympathiseren. Het meest relevante omgekeerde voorbeeld deed zich al in 1962 voor. Het is natuurlijk de Cubaanse rakettencrisis, waarbij de Verenigde Staten hun ‘invloedssfeer’ op onaanvaardbare wijze voelden binnengedrongen. 53 jaar later lijkt de internationale gemeenschap weinig geleerd te hebben van het feit dat de vernietiging op een haar na dreigt.
De crisis in Oekraïne is een leerzaam voorbeeld van waarom het onbezorgde uitstel van de grote mogendheden om aan hun verplichtingen onder het Nucleaire Non-proliferatieverdrag te voldoen in het ergste geval zou kunnen eindigen. Onze strategen zijn nog niet begonnen te begrijpen in hoeverre de aanwezigheid van wapens die de wereld vernietigen, de rol van militair geweld bij het oplossen van planetaire conflicten herconfigureert.
Het helpt bij deze herconfiguratie om de evolutionaire biologie van mannelijke (ook vrouwelijke, maar vooral mannelijke) interactie in conflicten te erkennen: onze vecht- of vluchtreflexen. Regeringsfunctionarissen en perscommentatoren verheerlijken dit of dat standpunt door diplomatiek geformuleerde rationalisaties, maar onder alle retoriek bevinden we ons nog steeds op een schoolplein, terwijl we ons op de borst slaan en brullen als gorilla's.
Het is een enorm understatement om te zeggen dat er een nieuw paradigma van mannelijkheid nodig is. In het oude ben ik mannelijk omdat ik mijn positie, mijn terrein, bescherm. In het nieuwe bescherm ik het lopende leven op de planeet als geheel. In het oude ben ik geloofwaardig omdat ik mijn dreigementen ondersteun met megaton destructieve (hoewel uiteindelijk zelfvernietigende) macht. In het nieuwe erken ik dat de starheid van mijn overtuigingen uiteindelijk het einde van de wereld zou kunnen betekenen. Aangezien het alternatief massale dood is, zoek ik naar verzoening.
Is zo’n radicale verandering mogelijk in het huidige klimaat van mannelijk geweld dat de wereldmedia, sport en videogames, en het hypercompetitieve, vaak corrupte kapitalisme zo domineert? Maar de dreigende realiteit van nog meer Cubaanse rakettencrises, ervan uitgaande dat de wereld deze overleeft, zal mensen onder druk zetten om uit te breiden naar het planetaire niveau van wat het nu betekent om een winnaar te zijn, om niet alleen een beschermer te zijn van een familie of een natie, maar van een planeet, de thuisbasis van alles wat we delen en waarderen.
Het is niet zo dat er geen precedent bestaat voor dit opkomende mannelijke paradigma. Denk aan Gandhi en King. Waren ze slap of zwak? Nauwelijks. Het vermogen om identificatie uit te breiden naar de zorg voor de hele aarde en de hele mensheid ligt in ons allemaal, wachtend op kansen om creatieve vorm aan te nemen.
Een onderbelicht voorbeeld van het nieuwe paradigma dat opkomt in creatieve spanning met het oude is Rotary. Rotary is opgericht door zakenlieden. Het bedrijfsleven is van nature competitief – en vaak politiek conservatief omdat markten politieke stabiliteit vereisen – maar de waarden van Rotary overstijgen de schoolpleinaspecten van concurrentie, ten gunste van eerlijkheid, vriendschap en hoge ethische normen, waaronder het stellen van één vraag die planetaire identificatie impliceert: zal een gegeven initiatief gunstig kan zijn voor alle betrokkenen? Rotary heeft meer dan 1.2 miljoen leden in meer dan 32,000 clubs in 200 landen en geografische gebieden. Ze hebben de buitengewoon grote, schijnbaar onmogelijke taak op zich genomen om een einde te maken aan polio op de planeet, en ze zijn heel dicht bij succes gekomen. Misschien zullen organisaties als Rotary de gymzalen worden waarin een nieuw mannelijk paradigma het oude in veroudering zal worstelen. Wat zou Rotary kunnen doen als het een einde aan de oorlog durfde te maken?
Winslow Myers is de auteur van 'Living Beyond War: A Citizen's Guide' en is lid van de adviesraad van het War Prevention Initiative.
