Decennia van verdeeldheid tussen India en Pakistan overwinnen: vrede opbouwen over de Radcliffe-linie

door Dimpal Pathak, World BEYOND War Stagiair, 11 juli 2021

Toen de klok op 15 augustus 1947 middernacht sloeg, werden feestelijke kreten van vrijheid van koloniale overheersing overstemd door de kreten van miljoenen die zich verwoed een weg baanden door het met lijken bezaaide landschap van het ontluikende India en Pakistan. Dit is de dag die het einde markeerde van de Britse heerschappij van de regio, maar ook de scheiding van India in twee afzonderlijke natiestaten - India en Pakistan. Het tegenstrijdige karakter van het moment, van zowel vrijheid als verdeeldheid, heeft historici tot nu toe blijven intrigeren en mensen aan beide kanten van de grens kwellen.

De onafhankelijkheid van de regio van de Britse overheersing werd gekenmerkt door de verdeling langs religieuze lijnen, waardoor India met een hindoeïstische meerderheid en Pakistan met een moslimmeerderheid als twee onafhankelijke landen ontstonden. "Toen ze uit elkaar gingen, waren er waarschijnlijk geen twee landen op aarde zo gelijk als India en Pakistan", zegt Nisid Hajari, de auteur van Midnight's Furies: The Deadly Legacy of India's Partition. “Leiders aan beide kanten wilden dat de landen bondgenoten zouden zijn zoals de VS en Canada. Hun economieën waren nauw met elkaar verweven, hun culturen leken erg op elkaar.” Vóór de scheiding vonden er veel veranderingen plaats die de opdeling van India veroorzaakten. Het Indian National Congress (INC) leidde voornamelijk de vrijheidsstrijd voor India, samen met prominente figuren als MK Gandhi en Jawaharlal Nehru, gebaseerd op het concept van secularisme en harmonie tussen alle religies, met name tussen hindoes en moslims. Maar helaas leidde de angst om te leven onder Hindoe-dominantie, die werd opgevoerd door de kolonialisten en leiders om hun eigen politieke ambities te bevorderen, tot de vraag naar de oprichting van Pakistan. 

De betrekkingen tussen India en Pakistan zijn altijd onbuigzaam, conflictueuze, wantrouwende en een zeer riskante politieke impasse geweest in de mondiale context in het algemeen en in Zuid-Azië in het bijzonder. Sinds de onafhankelijkheid in 1947 zijn India en Pakistan in vier oorlogen verwikkeld, waaronder één niet-verklaarde oorlog, en vele grensgevechten en militaire impasses. Er zijn ongetwijfeld veel redenen voor dergelijke politieke instabiliteit, maar de kwestie Kasjmir blijft de belangrijkste factor die problematisch is voor de ontwikkeling van de betrekkingen tussen de twee naties. Beide landen hebben Kasjmir fel bestreden sinds de dag dat ze uit elkaar gingen op basis van hindoeïstische en islamitische bevolkingsgroepen. De grootste moslimgroep, gelegen in Kasjmir, ligt op het Indiase grondgebied. Maar de Pakistaanse regering beweert al lang dat Kasjmir erbij hoort. Oorlogen tussen Hindustan (India) en Pakistan in 1947-48 en 1965 konden de zaak niet oplossen. Hoewel India in 1971 van Pakistan won, blijft de kwestie Kasjmir onaangetast. De controle over de Siachen-gletsjer, de verwerving van wapens en het nucleaire programma hebben ook bijgedragen aan de spanningen tussen de twee landen. 

Hoewel beide landen sinds 2003 een fragiel staakt-het-vuren hebben gehandhaafd, wisselen ze regelmatig vuur uit over de betwiste grens, bekend als de Lijn van controle. In 2015 bevestigden beide regeringen hun vastberadenheid om de Nehru-Noon-overeenkomst van 1958 uit te voeren om vreedzame omstandigheden te creëren langs de grensgebieden van Indo-Pakistan. Deze overeenkomst heeft betrekking op de uitwisseling van enclaves in het oosten en de beslechting van de Hussainiwala- en Suleiman-geschillen in het westen. Dit is zeker goed nieuws voor degenen die in de enclaves wonen, omdat het de toegang tot basisvoorzieningen zoals onderwijs en schoon water zal vergroten. Het zal eindelijk de grens beveiligen en de wijdverbreide grensoverschrijdende smokkel helpen tegengaan. Volgens de overeenkomst kunnen de bewoners van de enclave op hun huidige locatie blijven wonen of verhuizen naar het land van hun keuze. Als ze blijven, worden ze onderdaan van de staat waarin de territoria zijn overgedragen. Recente leiderschapswisselingen hebben de spanningen opnieuw doen toenemen en hebben internationale organisaties ertoe aangezet om in te grijpen in de geschillen tussen India en Pakistan over Kasjmir. Maar sinds kort tonen beide partijen interesse om opnieuw bilaterale besprekingen te beginnen. 

Bilaterale handelsbetrekkingen hebben de afgelopen vijf decennia een bewogen geschiedenis gekend, die de veranderende dimensies van geopolitieke spanningen en diplomatieke betrekkingen tussen de twee landen weerspiegelt. India en Pakistan hebben een functionalistische benadering aangenomen om samenwerking tot stand te brengen; de meeste van hun bilaterale verdragen hebben betrekking op niet-veiligheidskwesties zoals handel, telecommunicatie, transport en technologie. De twee landen hebben een reeks verdragen gesloten om de bilaterale betrekkingen aan te pakken, waaronder de historische Simla-overeenkomst van 1972. De twee landen ondertekenden ook verdragen voor de hervatting van de handel, het opnieuw instellen van de visumvereisten en het hervatten van telegraaf- en postuitwisselingen. Terwijl India en Pakistan probeerden de diplomatieke en functionele banden te herstellen in de nasleep van de tweede oorlog tussen hen, sloten ze verschillende geneste verdragen. Hoewel het netwerk van verdragen het grensoverschrijdend geweld tussen India en Pakistan niet heeft verminderd of geëlimineerd, toont het wel aan dat staten in staat zijn om samenwerkingsgebieden te vinden die uiteindelijk kunnen overslaan naar andere probleemgebieden, waardoor de samenwerking wordt verbeterd. Zelfs toen het grensoverschrijdende conflict zich ontvouwde, voerden Indiase en Pakistaanse diplomaten bijvoorbeeld gezamenlijke besprekingen om Indiase pelgrims toegang te geven tot het Kartarpur Sikh-heiligdom in Pakistan, en gelukkig werd de Kartarpur-corridor in november geopend door de Pakistaanse premier Imran Khan 2019 voor Indiase Sikh-pelgrims.

Onderzoekers, critici en vele denktanks zijn ervan overtuigd dat de tijd voor de twee buurlanden van Zuid-Azië het meest geschikt is om hun vroegere bagage te overwinnen en met nieuwe hoop en ambities verder te gaan om een ​​economisch krachtige bilaterale relatie op te bouwen en de geest van de algemene markt. De belangrijkste begunstigde van de handel tussen India en Pakistan zal de consument zijn, dankzij de lagere productiekosten en de schaalvoordelen. Deze economische voordelen zullen een positieve invloed hebben op sociale indicatoren zoals onderwijs, gezondheid en voeding.

Pakistan en India hebben slechts zevenenvijftig jaar als afzonderlijke landen bestaan ​​in vergelijking met ongeveer duizend jaar gezamenlijk bestaan ​​vóór de Britse overheersing. Hun gemeenschappelijke identiteit draait om aspecten van gedeelde geschiedenis, geografie, taal, cultuur, waarden en tradities. Dit gedeelde culturele erfgoed is een kans om beide landen te binden, om hun recente geschiedenis van oorlog en rivaliteit te overwinnen. “Tijdens een recent bezoek aan Pakistan heb ik uit de eerste hand onze gelijkheid ervaren en, nog belangrijker, het verlangen naar vrede waar zo velen over spraken, wat volgens mij een universele kwaliteit van het menselijk hart is. Ik kwam verschillende mensen tegen, maar ik zag geen vijand. Het waren mensen net als wij. Ze spraken dezelfde taal, droegen vergelijkbare kleding en leken op ons”, zegt Priyanka Pandey, een jonge journalist uit India.

Het vredesproces moet koste wat kost worden voortgezet. Pakistaanse en Indiase vertegenwoordigers moeten een neutrale houding aannemen. Bepaalde vertrouwenwekkende maatregelen moeten door beide partijen worden genomen. De banden op diplomatiek niveau en de contacten van mens tot mens moeten meer en meer worden versterkt. In de dialoog moet flexibiliteit in acht worden genomen om belangrijke openstaande bilaterale problemen tussen beide naties op te lossen voor een betere toekomst, weg van alle oorlogen en rivaliteit. De twee partijen moeten veel meer doen om grieven aan te pakken en om te gaan met de erfenissen van een halve eeuw, in plaats van de volgende generatie te veroordelen tot nog eens 75 jaar conflict en koude oorlog spanningen. Ze moeten alle vormen van bilateraal contact bevorderen en het leven van de Kasjmiri's, die het ergste van het conflict hebben doorstaan, verbeteren. 

Het internet biedt een krachtig middel om een ​​verdere dialoog te ontwikkelen en informatie uit te wisselen, ook buiten het overheidsniveau. Maatschappelijke organisaties hebben al met redelijk succes digitale media gebruikt. Een online door gebruikers gegenereerde informatieopslag voor alle vredesactiviteiten tussen burgers van de twee landen zou het vermogen van individuele organisaties om elkaar op de hoogte te houden en hun campagnes beter gecoördineerd te plannen, vergroten om een ​​maximale impact te bereiken. Regelmatige uitwisselingen tussen de mensen van de twee landen kunnen voor meer begrip en goodwill zorgen. Recente initiatieven, zoals de uitwisseling van bezoeken tussen federale en regionale parlementsleden, zijn stappen in de goede richting en moeten worden volgehouden. Ook het akkoord over een geliberaliseerd visumregime is een positieve ontwikkeling. 

Er is meer dat India en Pakistan verenigt dan hen scheidt. De processen voor conflictoplossing en het opbouwen van vertrouwen moeten worden voortgezet. “Vrede- en verzoeningsbewegingen in India en Pakistan vereisen verdere uitwerking en empowerment. Ze werken door het herstel van vertrouwen en het bevorderen van begrip tussen mensen, en helpen barrières te slechten die worden veroorzaakt door groepspolarisatie”, schrijft Dr. Volker-octrooi, een registerpsycholoog en docent aan de School of Psychology aan de Open Universiteit. In augustus is het 75 jaar geleden dat de scheiding tussen India en Pakistan plaatsvond. Nu is het tijd voor de leiders van India en Pakistan om alle woede, wantrouwen en sektarische en religieuze scheidslijnen opzij te zetten. In plaats daarvan moeten we samenwerken om onze gedeelde strijd als soort en als planeet te overwinnen, de klimaatcrisis aan te pakken, militaire uitgaven te verminderen, handel te vergroten en samen een erfenis te creëren.