Dit weekend heb ik meegedaan aan een interessante oefening. Een groep activisten organiseerde een debat waarin sommigen van ons betoogden dat vrede en ecologische en economische rechtvaardigheid mogelijk zijn, terwijl een andere groep tegen ons pleitte.
Deze laatste groep beweerde haar eigen verklaringen niet te geloven en zichzelf te vervuilen met slechte argumenten ter wille van de oefening – om ons te helpen onze argumenten te verfijnen. Maar de pleidooi die zij voerden voor de onmogelijkheid van vrede of gerechtigheid hoorde ik vaak van mensen die er op zijn minst gedeeltelijk in geloven.
Een kern van het Amerikaanse argument voor de onvermijdelijkheid van oorlog en onrechtvaardigheid is een mysterieuze substantie die ‘de menselijke natuur’ wordt genoemd. Ik beschouw het geloof in deze substantie als een voorbeeld van hoe diep het Amerikaanse exceptionisme het denken doordringt van zelfs degenen die zich ertegen verzetten. En ik neem aan dat exceptionisme niet superioriteit over maar onwetendheid over alle anderen betekent.
Laat het me uitleggen. In de Verenigde Staten leeft 5 procent van de mensheid in een samenleving die zich op een ongekende manier aan oorlog wijdt, waarbij jaarlijks meer dan 1 biljoen dollar wordt gestoken in oorlog en voorbereidingen voor oorlog. Als je naar het andere uiterste gaat, heb je een land als Costa Rica dat zijn leger heeft afgeschaft en dus geen dollar aan oorlog besteedt. De meeste landen van de wereld liggen veel dichter bij Costa Rica dan bij de Verenigde Staten. De meeste landen van de wereld besteden een klein deel van wat de Verenigde Staten aan militarisme uitgeven (in reële aantallen of per hoofd van de bevolking). Als de Verenigde Staten hun militaire uitgaven zouden terugbrengen tot het mondiale gemiddelde of gemiddelde van alle andere landen, zou het plotseling moeilijk worden voor mensen in de Verenigde Staten om over oorlog te praten als ‘de menselijke natuur’, en om dat laatste stukje te voltooien. Afschaffing zou niet zo moeilijk lijken.
Maar is de overige 95 procent van de mensheid nu niet menselijk?
In de Verenigde Staten leven we een levensstijl die het milieu in een veel groter tempo vernietigt dan de meeste mensen. We deinzen terug voor het idee om onze vernietiging van het klimaat op aarde radicaal te verminderen – of, met andere woorden, te leven als Europeanen. Maar wij beschouwen het niet als een leven zoals de Europeanen. Wij beschouwen het niet als een leven zoals Zuid-Amerikanen of Afrikanen. Wij denken niet aan de overige 95 procent. We propageren ze via Hollywood en promoten onze destructieve levensstijl via onze financiële instellingen, maar we denken niet aan mensen die ons als mensen niet imiteren.
In de Verenigde Staten hebben we een samenleving met een grotere ongelijkheid in rijkdom en grotere armoede dan in enig ander rijk land. En activisten die zich tegen dit onrecht verzetten, kunnen in een kamer zitten en bepaalde aspecten ervan beschrijven als onderdeel van de menselijke natuur. Ik heb velen dit horen doen, maar zij deden niet alsof ze geloofden.
Maar stel je voor dat de mensen van IJsland of een andere uithoek van de aarde samen zouden komen en de voor- en nadelen van hun samenleving als ‘menselijke natuur’ zouden bespreken, terwijl ze de rest van de wereld zouden negeren. Wij zouden ze uiteraard uitlachen. We zouden ook jaloers op hen kunnen worden als we lang genoeg luisterden om te begrijpen wat zij veronderstelden dat de “menselijke natuur” was.
