လွန်ခဲ့သော ၁၀၂ နှစ်ကပင်စူပါပန့်ကူပွဲမပါသော၊ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်သည်မဖြစ်နိုင်ပါ

ဒါဝိဒ်သည် Swanson စက်တင်ဘာလ 28, 2020 အားဖြင့်

မှကောက်နှုတ်ချက်နှင့်ပြုပြင်ထားသော နောက်ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မှထွက်ခွာ

တစ်နေ့မှာသမ္မတ Roosevelt ရုစဗဲ့ကစစ်ပွဲကိုဘယ်လိုခေါ်သင့်တယ်ဆိုတာနဲ့ပတ်သက်ပြီးလူသိရှင်ကြားတောင်းဆိုနေတယ်လို့ပြောခဲ့တယ်။ ငါမလိုအပ်သောစစ်ပွဲ '' တစ်ချိန်တည်းငါပြော အရင်ကရုန်းကန်ခဲ့မှုတွေကနေကမ္ဘာကြီးကိုကျန်ခဲ့တဲ့အရာတွေအားလုံးကိုဖျက်ဆီးခဲ့တဲ့စစ်ပွဲထက်ပိုပြီးတော့ရပ်တန့်ဖို့လွယ်ကူတဲ့စစ်ပွဲတစ်ခုမှမရှိခဲ့ဘူး။ ” -Winston Churchill[ကျွန်မ]

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင်ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးပထမကမ္ဘာစစ်သည်တရားမျှတ။ ဂုဏ်ကျက်သရေရှိကြောင်းမည်သူမျှမငြင်းခုံကြပါ။ ပိုမိုပညာရှိရှိပြုမူခြင်းအားဖြင့်အစိုးရများသည်ပထမကမ္ဘာစစ်ကိုမစတင်ရန်သို့မဟုတ်ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကိုလူများကြိုတင်ခန့်မှန်းသည့်နည်းဖြင့်ပထမကမ္ဘာစစ်ကိုအဆုံးသတ်ရန်ရွေးချယ်ခြင်းမပြုနိုင်ပေ။ ရှောင်ရှားနိုင်သည့်စစ်ပွဲသည်အမှန်တကယ်အလိုရှိပါကစစ်မှန်သောငြိမ်းချမ်းရေးကိုသာလိုလားလျှင်မှန်ကန်သောစစ်ပွဲသာဖြစ်သည်။ ဟုတ်ပါတယ်၊ ၁၉၃၉ ခုနှစ်မှာရှောင်ရှားနိုင်တဲ့အရာတွေဟာ ၁၉၁၉ ခုနှစ်ကရှောင်ရှားနိုင်တဲ့အရာနဲ့မတူနိုင်ဘူး၊ ရာနဲ့ချီတဲ့ဆက်စပ်ခေါင်းစဉ်များလိုခေါင်းစဉ်နဲ့ နောက်ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မှထွက်ခွာ.

၁၉၁၈ ခုနှစ်၊ Philadelphia တွင်ဖြစ်ရပ်တစ်ခုပါ ၀ င်ပြီး၊ မလိုအပ်သောလုံးဝမလိုအပ်သောလုပ်ရပ်များ၏ဆယ်စုနှစ် ၂ ခုကိုဤတွင်တွေ့လိုပါသည်။ အကယ်၍ ကျွန်ုပ်တို့သည်အပိုဆောင်းဆယ်စုနှစ် ၂ ခုအားငြိမ်းချမ်းရေးအတွက်အဆိုပြုချက်များသို့ ၁၈၉၉ ခုနှစ်တွင်ဆွေးနွေးခဲ့သော်လည်းမည်သည့်အခါမှမပြုခဲ့ပါကကျွန်ုပ်တို့၏ကိစ္စသည် အများကြီးပိုအားကောင်းပါစေ။[ii] အဓိကအချက်မှာ ၁၉၃၉ ခုနှစ်၏အကျပ်အတည်းသည်မဖြစ်နိုင်ကြောင်းဟန်ဆောင်ရန်မဟုတ်ဘဲဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင်အစိုးရများအနေဖြင့်ယခုအချိန်တွင်မဆင်မခြင်ပြုမူမှုများပြုမူနိုင်ကြောင်းသတိပြုမိရန်ဖြစ်သည်။

Jane Addams နှင့်သူမ၏လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များသည် ၁၉၁၉ ခုနှစ်တွင်ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ဖြစ်လာလိမ့်မည်ဟုကြိုတင်ဟောကိန်းထုတ်ရုံတင်မက၎င်းကိုရှောင်ရှားနိုင်ရန်ဗာဆိုင်းစာချုပ်နှင့်ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ချုပ်တို့နှင့် ပတ်သက်၍ မည်သည့်အရာများပြောင်းလဲရန်လိုအပ်သည်ကိုလည်းအသေးစိတ်ပြောကြားခဲ့ပြီးကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာငြိမ်းချမ်းရေးအဖွဲ့ကိုတည်ထောင်ခဲ့သည်။ ကြောင်းအဆုံးဆီသို့ထောက်ခံသူ။[iii] သမ္မတ Woodrow Wilson မှချီးမြှင့်သောထင်ရှားသောအချက် (၁၄) ချက်သည်ဗာဆိုင်းစာချုပ်တွင်အများအားဖြင့်ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီးဂျာမနီကိုရက်စက်စွာအပြစ်ပေးခြင်းနှင့်အရှက်ခွဲခြင်းဖြင့်အစားထိုးခဲ့သည်။ အက်ဒမ်ကဤသည်အခြားစစ်ပွဲသို့ ဦး တည်လိမ့်မည်ဟုသတိပေးခဲ့သည်။[iv]

ဗြိတိသျှစီးပွားရေးပညာရှင် John Maynard Keynes သည် ၁၉၁၉ တွင်ရေးသားခဲ့သည် ငြိမ်းချမ်းရေး၏စီးပွားရေးအကျိုးဆက်များအကယ်၍ ကျွန်ုပ်တို့သည်ဗဟိုဥရောပ၏ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကိုတမင်တကာရည်မှန်းထားပါကလက်စားချေခြင်းသည်အားလျော့လိမ့်မည်မဟုတ်ဟုငါခန့်မှန်းသည်။[v]

သော့စ်၏စာအုပ်ကိုအလွန်အမင်းဝေဖန်ဆန်းစစ်သည့် Thorstein Veblen ကဗာဆိုင်းစာချုပ်သည်စစ်ပွဲများပိုမိုဖြစ်ပွားစေနိုင်မည့်အလားအလာကိုကြိုတင်ခန့်မှန်းသော်လည်းစာချုပ်၏အခြေခံသည်ဆိုဗီယက်ယူနီယံကိုဆန့်ကျင်ရန်ရန်ဖြစ်ခြင်းဖြစ်ကြောင်းသဘောပေါက်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်နှင့်မဟာမိတ်နိုင်ငံများသည် ၁၉၁၉ ခုနှစ်တွင်အမေရိကန်သမိုင်းစာအုပ်များတွင်တွေ့ရခဲသောစစ်ပွဲတစ်ခုဆင်နွှဲခဲ့သည်။[vi] Veblen ယုံကြည်သောအားဖြင့်ချမ်းသာသောဂျာမန်ပိုင်ဆိုင်သူများထံမှလျော်ကြေးငွေများကိုဂျာမန်လူ့အဖွဲ့အစည်းအားလုံးကိုထိခိုက်စေခြင်းမရှိဘဲအလွယ်တကူယူနိုင်သည်ဟုဆိုသည်။ သို့သော်စာချုပ်ချုပ်ဆိုသူများ၏အဓိကရည်မှန်းချက်မှာပစ္စည်းဥစ္စာပိုင်ဆိုင်မှုအခွင့်အရေးကိုထိန်းသိမ်းရန်နှင့်ဂျာမနီကိုကွန်မြူနစ်ဆိုဗီယက်အားအင်အားအဖြစ်အသုံးချရန်ဖြစ်သည် ပြည်ထောင်စု။

Woodrow Wilson သည်ငြိမ်းချမ်းရေးကိုအောင်ခြင်းမရှိဘဲကတိပေးသော်လည်းဂျာမန်အပေါ်ပြင်သစ်နှင့်ဗြိတိသျှလက်စားချေမှုကိုပေးသောစာချုပ်များညှိနှိုင်းမှုတွင် ထို့နောက်အမေရိကန်သည်ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ချုပ်သို့မဝင်လျှင်ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကိုသူခန့်မှန်းခဲ့သည်။

Veblen က Wilson သည်စာချုပ်ညှိနှိုင်းမှုများတွင်အပေးအယူမပြုခဲ့ဟုဆိုသော်လည်းဆိုဗီယက်ယူနီယံအပေါ်ရန်ငြိုးထားခြင်းကို ဦး စားပေးခဲ့သည်။ ဗြိတိသျှတွေအဲဒီလိုလုပ်ခဲ့တာလို့ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်၊ ဒါပေမယ့် Wilson ကသူစိမ်းတစ်ယောက်ပါ။

Wilson သည်ဂျာမနီအားပြင်းထန်သောအပြစ်ပေးအရေးယူမှုများကိုပြင်းပြင်းထန်ထန်ငြင်းခုံခြင်းဖြင့်စတင်ခဲ့သည်။ သို့သော်စပိန်တုပ်ကွေးဟုခေါ်သည်။ သူသည်ပြင်းထန်စွာအားနည်းသွားသည်။[VII] စပိန်တုပ်ကွေး (အမေရိကန်စစ်အခြေစိုက်စခန်းများမှဥရောပစစ်ပွဲသို့ဖြစ်ကောင်းဖြစ်မည်ဖြစ်သော်လည်းစပိန်နိုင်ငံကသတင်းစာများကိုမနှစ်မြို့ဖွယ်သတင်းများရေးသားရန်ခွင့်ပြုခဲ့ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမှာစစ်အတွင်းနိုင်ငံများတွင်တားမြစ်ထားသောအလေ့အကျင့်) အိမ်ဖြူတော်ကိုကူးစက်ခဲ့သည်။[VIII]

ပြီးခဲ့သည့်ဆောင်း ဦး ရာသီ၊ ၁၉၁၈၊ စက်တင်ဘာ ၂၈ ရက်တွင် Philadelphia တွင်စစ်ပွဲမှပြန်လာသည့်တုပ်ကွေးကူးစက်ခံထားရသောစစ်ပွဲများကိုချီတက်ဆန္ဒပြခဲ့သည်။ ဆရာဝန်များကယင်းကိုသတိပေးခဲ့သော်လည်းလူတိုင်းသည်ချောင်းဆိုးခြင်း၊ နှာချေခြင်းနှင့်တံတွေးထွေးခြင်းမှရှောင်ကြဉ်ပါကမည်သည့်အရာမျှမှားယွင်းမည်မဟုတ်ဟုနိုင်ငံရေးသမားများကပြောကြားခဲ့သည်။ သူတို့မလုပ်ခဲ့ဘူး။ တုပ်ကွေးပျံ့နှံ့[IX] Wilson ကရတယ်။ သူဟာပဲရစ်မှာသူလုပ်ခဲ့တာတွေကိုမလုပ်ခဲ့ဘူး။ Philadelphia တွင်ချီတက်ပွဲကိုရှောင်ရှားခဲ့ပါကဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကိုရှောင်ရှားနိုင်လိမ့်မည်မှာမဖြစ်နိုင်ပါ။

၎င်းသည်အရူးဟုထင်ရသော်လည်း Philadelphia တွင်ပြုလုပ်ခဲ့သောချီတက်ပွဲသည်သမုဒ္ဒရာထဲတွင်မိုက်မဲသောအရာတစ်ခုမျှမပြုလုပ်ရသေးသောအရာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ထိုချီတက်ပွဲ၏ရလဒ်အဖြစ်ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကိုမည်သူမျှကြိုတင်ခန့်မှန်း။ မရနိုင်ပါ၊ သို့သော်ထိုကဲ့သို့သောခန့်မှန်းချက်သည်ဖြစ်နိုင်ပြီးစစ်ပွဲများအကြားနှစ်များအတွင်းမလိုအပ်သောနှင့်မိုက်မဲသောလုပ်ရပ်များနှင့် ပါတ်သက်၍ ဖြစ်နိုင်သည်။

ပြင်သစ်လူမျိုးဖာဒီနန်ဖိုသည်မဟာမိတ်တပ်မှူးချုပ်ဖြစ်သည်။ ဗာဆိုင်းစာချုပ်ကိုသူအလွန်စိတ်ပျက်မိသည်။ သူက“ ဒီဟာငြိမ်းချမ်းရေးမဟုတ်ဘူး။ "ဒါဟာနှစ်ပေါင်း 20 အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးဖြစ်ပါတယ်။ " ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အနှစ် ၂၀ နှင့် ၆၅ ရက်နောက်ပိုင်းတွင်စတင်ခဲ့သည်။ Foch ၏စိုးရိမ်ပူပန်မှုမှာဂျာမနီသည်ပြင်းထန်စွာအပြစ်ပေးခံရခြင်းမဟုတ်ပါ။ Foch သည်ဂျာမနီ၏ပိုင်နက်ကိုအနောက်ဘက်ရှိ Rhine မြစ်ဖြင့်ကန့်သတ်ထားသည်။[X ကို]

ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်သဘောတူညီချက်နှင့်အတူအစိုးရအားလုံးစစ်ပွဲများပိုမိုပြုလုပ်ရန်ပြင်ဆင်ခြင်းနှင့်ပြင်ဆင်မှုများပြုလုပ်ရန်အတွက်ဂျာမနီသည်အပြစ်ပေးမှုများလွန်းခြင်းကြောင့်သို့မဟုတ်ဒဏ်ခတ်မှုနည်းပါးခြင်းကြောင့်ဂျာမနီကိုတိုက်ခိုက်မှုအသစ်ပြုလုပ်ရန်ခွင့်ပြုလိမ့်မည်ဟုကြိုတင်ခန့်မှန်းထားသည်။ လက်နက်ကိုင်ခြင်းမရှိဘဲသာယာဝပြောရေး၏ကြွယ်ဝမှုအတွေးအခေါ်၊ အကြမ်းဖက်မှုမရှိဘဲတရားဥပဒေစိုးမိုးရေးနှင့်လူမျိုးစုမပါဘဲလူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ရှိခြင်းတို့သည်မဖြစ်စလောက်သေးသေးလေးနှင့် Foch ၏ခန့်မှန်းချက်သည် Jane Addams ကဲ့သို့ပင်အဓိပ္ပာယ်များစွာရှိသည်။

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် ၀ င်းစတန်ချာချီက“ နောက်ဆုံးဖြစ်ပျက်ခဲ့တာတွေအားလုံးကိုငါတွေ့ခဲ့တယ်။ ကိုယ့်နိုင်ငံသားတွေနဲ့ကမ္ဘာကြီးကိုကျယ်ကျယ်လောင်လောင်အော်ဟစ်ခဲ့တယ်၊ ဒါပေမယ့်ဘယ်သူမှဂရုမစိုက်ခဲ့ဘူး။ ။ ။ ။ "[Xi] ချာ့ချ်ကဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကိုကာကွယ်ရန်လက်နက်များ၊ အင်အားပြသမှု၊ ခြိမ်းခြောက်မှုများနှင့်ဆန့်ကျင်ဘက်ပြုမှုများပိုမိုများပြားလာပြီး၎င်းသည်ဆိုဗီယက်ယူနီယံနှင့်အတူစစ်ဖြစ်ပွားခြင်းကိုတားဆီးလိမ့်မည်ဟုဆိုလိုသည်။ Churchill ကလည်းဤအရာကိုပြောခဲ့သည်။

သမ္မတ Roosevelt ရုစဗဲ့ကတစ်နေ့မှာဒီစစ်ပွဲကိုဘယ်လိုခေါ်သင့်သလဲလို့မေးခဲ့တယ်။ ကျွန်တော့်အဖြေက 'မလိုအပ်တဲ့စစ်' 'ဖြစ်တယ် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည်ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ချုပ်တွင်တက်ကြွစွာပါ ၀ င်ခဲ့ပါက၊ အကယ်၍ နိုင်ငံများအဖွဲ့ချုပ်သည်အင်အားကိုအသုံးပြုရန်အဆင်သင့်ဖြစ်လျှင်ဂျာမနီ၏ပြန်လည်တပ်ဆင်ခြင်းကိုကာကွယ်ရန်ဥရောပအင်အားစုများပင်လျှင်ပင် နောက်ထပ်လေးနက်သွေးထွက်သံယိုဘို့။ "[XII]

Churchill သည်တည်ငြိမ်အေးချမ်းသည့်ကမ္ဘာကြီးကိုနူးညံ့သိမ်မွေ့။ အန္တရာယ်ကြီးမားသောbalanceကရာဇ်မျှတမှုအဖြစ်ဖော်ပြခဲ့သည်။ သူမှားကြောင်းသိရန်နည်းလမ်းမရှိချေ။ ဂျာမနီ၌နာဇီဝါဒကိုအတိုက်အခံပြုမှုများစွာရှိခဲ့ပြီးသမိုင်းတွင်အပြောင်းအလဲအချို့ရှိခဲ့သည်။ အကြမ်းမဖက်သောနည်းလမ်းများကိုပိုမိုနားလည်မှုရှိခြင်း၊ သို့မဟုတ် Churchillian စစ်တပ်၏ပြဌာန်းချက်ပိုမိုခိုင်မာလာခြင်း၊ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခြင်း (သို့မဟုတ်မအောင်မြင်သောကြံစည်မှုများရှိခြင်း) ရှိကောင်းရှိနိုင်သည်။ ဒါကြောင့်ရှုံးနိမ့်

သို့သော်ဤနေရာတွင်အဓိကအချက်မှာကမ္ဘာကြီးသည်ကံကောင်းထောက်မစွာရရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းအစား၊ လောကသည်မိုက်မဲစွာပြုမူခဲ့သည်၊ ထိုအချိန်ကခေတ်၏စံနှုန်းများနှင့်ထိုထက် ပို၍ ယနေ့ခေတ်တွင်ဖြစ်သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင်မာရှယ်စီမံကိန်းသည်၎င်း၏နက်ရှိုင်းသောအားနည်းချက်များအတွက်ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးဆုံးသွားသည့်မိုက်မဲသောလမ်းစဉ်ကိုပြန်မဖော်ရန်ကြိုးပမ်းမှုဖြစ်သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင်လူများသည်၎င်းတို့ကိုဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင်၎င်းတို့မည်သို့ဖန်တီးခဲ့ကြောင်းသတိထားမိခဲ့သည်။

ဗာဆိုင်းစာချုပ်သည်များစွာသောသူတို့အထဲမှတစ်ခုမျှသာဖြစ်သည်။ ဂျာမနီသည်နာဇီဝါဒထွန်းကားလာရန်ခွင့်မပြုခဲ့ပါ။ ကမ္ဘာတဝှမ်းရှိနိုင်ငံများနှင့်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများသည်နာဇီဝါဒတိုးပွားလာခြင်းကိုရန်ပုံငွေထောက်ပံ့ရန်မလိုအပ်ခဲ့ပါ။ သိပ္ပံပညာရှင်များနှင့်အစိုးရများသည်နာဇီအတွေးအခေါ်ကိုလှုံ့ဆော်ရန်မလိုပါ။ အစိုးရများသည်တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးအတွက်လက်နက်များအားပိုမိုကြိုက်နှစ်သက်စရာမလိုပါ၊ ဆိုဗီယက်ယူနီယံအပေါ်ဂျာမန်အားတိုက်ခိုက်ရန်အားပေးသည့်အနေနှင့်ဂျာမန်ဒေါသထွက်မှုများကိုမျက်ခြည်မပြတ်ရန်လိုသည်။ ဤအချက်များအနက်မှမည်သည့်ပြောင်းလဲမှုကိုမဆိုဥရောပ၏ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကိုတားဆီးလိမ့်မည်

တစ်ပတ်အတွင်း အွန်လိုင်းသင်တန်း ဒီခေါင်းစဉ်အပေါ်စတင်ခဲ့သည်။

[ကျွန်မ] ဝင်စတန်ချာချီ၊ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် - စုရုံးမုန်တိုင်း (Boston: Houghton Mifflin ကုမ္ပဏီ၊ ၁၉၄၈)၊ p ။ ဃ။ Scott Manning မှကိုးကားပြီး“ Churchill သည် 'မလိုအပ်သောစစ်' 'နှင့် ပတ်သက်၍ ဘာကိုဆိုလိုပါသနည်း? ဇူလိုင်လ ၁၇၊ ၂၀၀၈ https://scottmanning.com/content/what-did-churchill-mean-by-unnecessary-war

[ii] ၁၈၉၈ တွင်ရုရှားနိုင်ငံမှ Czar သည်ကမ္ဘာ့အစိုးရများအားလုံးကို ၁၈၉၉ ခုနှစ်တွင်ဟိဂ်မြို့၌ကျင်းပမည့်ငြိမ်းချမ်းရေးညီလာခံတစ်ခုသို့ဖိတ်ကြားသောအခါ ဦး ဆောင်ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးသူတစ် ဦး ကအခြားအား“ နောက်ဆုံးတွင်ကမ္ဘာကြီးသည်အူတိုပီးယားအားဟုန်းဟုန်းတုန်မည်မဟုတ်!” ဟုရေးခဲ့သည် နောက်ဆုံးတွင်ငြိမ်းချမ်းရေးကိုအလေးအနက်ထားရမည်ဟုဆိုလိုသည်။ ဝမ်းနည်းစရာမှာထိုသို့မဟုတ်ပါ။ အဓိကစစ်ဆင်ရေးပြုလုပ်သောအစိုးရများက“ Utopia” ကိုအဆုတ်၏ထိပ်တွင်သုတ်သင်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင်အဓိပ္ပာယ်ပြည့်ဝသောတက်ကြွလှုပ်ရှားသူများသည်စစ်ကိုတားမြစ်ရန်ကြိုးပမ်းမှုများနှင့်အထူးသဖြင့်ရက်စက်ယုတ်မာမှုများအားတားမြစ်ရန်ကြိုးပမ်းမှုများနှင့်ခွဲခြားခြင်းခံခဲ့ရသည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ၊ နိုင်ငံများအားအနုညာတစီရင်ခြင်းဖြင့်အငြင်းပွားမှုများအားအနည်းဆုံးကြိုးစားဖြေရှင်းရန်လိုအပ်သည့်စာချုပ်ကိုချုပ်ဆိုနိုင်ခဲ့ပြီးတရားရုံးကိုခုံသမာဓိဖြင့်စီရင်ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့စစ်ပွဲနှစ်ခုလုံးကိုရှောင်ရှားရန်အဓိကကျသောအချက်များကိုကမ္ဘာ့စင်များပေါ်တွင်တင်ထားပြီးဖုန်များစုဆောင်းနိုင်သည်။ James Crossland ကိုကြည့်ပါ။ စစ်၊ ဥပဒေနှင့်လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် - စစ်ပွဲကိုထိန်းချုပ်ရန်ကင်ပိန်း၊ ၁၈၅၃-၁၉၁၄ (Bloomsbury Academic, 2019) ။ “ ပစိဖိတ်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအငြင်းပွားမှုများဖြေရှင်းခြင်းဆိုင်ရာသဘောတူညီချက် (၁) (ဟဂ်ဂ ၁) (ဇူလိုင်လ ၂၉ ရက် ၊၉၉)” ကိုလည်းကြည့်ပါ။ https://avalon.law.yale.edu/19th_century/hague01.asp

[iii] အမျိုးသမီးများငြိမ်းချမ်းရေးနှင့်လွတ်လပ်ခွင့်အဖွဲ့ချုပ်၊ ဗာဆိုင်းစာချုပ် - ပထမကမ္ဘာစစ်အပြီးဘိုးဘွားကိုပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်း၊ ဇွန် ၂၈၊ ၂၀၁၉၊ https://www.wilpf.org/versaillestreaty

[iv] မဟာငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းသူများ၊ “ Jane Addams အတ္ထုပ္ပတ္တိ” https://www.thegreatpeacemakers.com/jane-addams.html

[v] Jeffrey Sparks က ကိုးကား၍“ ဟုတ်သည်၊ Woodrow Wilson ကဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကိုဟောကိန်းထုတ်ခဲ့သည် - သို့သော် JM Keynes သည်လည်း” ဒီဇင်ဘာ ၂၈၊ ၂၀၁၄၊ https://sparkscommentary.blogspot.com/28/2014/keynes-wilson-and-wwii.html

[vi] Thorstein Veblen၊ “ John Maynard Keynes၊ ငြိမ်းချမ်းရေး၏စီးပွားရေးအကျိုးဆက်များကိုပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်း”၊ နိုင်ငံရေးသိပ္ပံ၊ သုံးလပတ်၊ ၃၅၊ စစ။ ၄၆၇-၄၇၂၊ 35John%467Maynard%472Keynes.pdf မှ ကိုးကား၍ Guido Giacomo Preparata, Conjuring Hitler: ဗြိတိန်နှင့်အမေရိကသည်တတိယမြောက် Reich ကိုမည်သို့ပြုလုပ်ခဲ့သည် (Pluto Press, 20)၊ အခန်း ၂“ The Veblenian Prophecy ၁၉၁၉-၂၀၂၀ ရုရှား Fratricide လမ်းဖြင့်ကောင်စီများမှဗာဆိုင်းသို့

[VII] Steve Coll နယူးယောက်, “ Woodrow Wilson ၏တုပ်ကွေးဖြစ်ရပ်နှင့်ရောဂါကူးစက်မှုသည်သမိုင်းကိုပြောင်းလဲစေပုံ”၊ Aprilပြီ ၁၇၊ ၂၀၂၀၊ https://www.newyorker.com/news/daily-comment/woodrow-wilsons-case-of-the-flu-and- ဘယ်လို - ကူးစက်ရောဂါ - ပြောင်းလဲမှု - သမိုင်း

[VIII] Michael S. Rosenwald၊ The Washington Post, “ ၁၉၁၈ မှာစပိန်တုပ်ကွေးအိမ်ဖြူတော်ကိုကူးစက်ခဲ့တယ်။ သမ္မတဝီလ်ဆင်ပင်လျှင်နာမကျန်းဖြစ်သည်။ ” ၂၀၂၀၊ မတ်လ ၁၄ ရက်၊ https://www.washingtonpost.com/history/1918/14/2020/flu-woodrow-wilson-coronavirus-trump/

[IX] စက်တင်ဘာ ၂၈ ရက်၊ ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ Philly Voice မှ Bob McGovern နှင့် John Kopp၊ ၁၉၁၈ ခုနှစ်တွင် Philadelphia တွင်ဆင်းရဲဒုက္ခများနှင့်ဆင်းရဲဒုက္ခများခံစားခဲ့ရသည်။ https://www.phillyvoice.com/1918-philadelphia-was-grippe-misery-and-suffering

[X ကို] Winston Churchill အပါအ ၀ င် Foch ၏ဤကိုးကားချက်ကိုကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ကိုးကားထားသည်။ သို့သော်သူပြောခဲ့သည့်နေ့တွင်သူပြောခဲ့သည်မှာသံသယဖြစ်စရာအကြောင်းများရှိသည်။ သို့သော်ဗာဆိုင်းစာချုပ်ချုပ်ဆိုချိန်၌သူ၏ခံစားချက်များကိုထင်ဟပ်စေသည်ဟူသောခိုင်မာသည့်သဘောတူညီချက်ရှိသည်။ Dr. Beachcombing ကိုကြည့်ပါ၊ “ Foch နှင့်နှစ်ဆယ့်တစ်နှစ်ကျော်ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတရား - ဒဏ္?ာရီလော” ကိုကြည့်ပါ။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၁၁ ရက်၊ http://www.strangehistory.net/11/2016/2016/foch-twenty-year-armistice-myth

[Xi] Winston S. Churchill၊ “ သံကုလားကာမိန့်ခွန်း”၊ မတ်လ ၅ ရက်၊ ၁၉၄၆ https://weknowourhistory.files.wordpress.com/5/1946/iron-curtain-speech.pdf

[XII] စကော့မန်းနင်၊ “ ချာ့ခ်ျသည် 'မလိုအပ်သောစစ်' 'နှင့် ပတ်သက်၍ အဘယ်အရာကိုဆိုလိုသနည်း။ ဇူလိုင်လ ၁၇၊ ၂၀၀၈ https://scottmanning.com/content/what-did-churchill-mean-by-unnecessary-war