အီရတ်, အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့်ပါကစ္စတန်မှာရှိတဲ့စစ်ပွဲတွေများ၏သက်ရောက်မှုသည်ဤဒေသများ၏လူမှုရေး, စီးပွားရေးနှင့်နိုင်ငံရေးအခြေအနေများတွင်ဒါပေမယ့်လည်း, ဤစစ်ပွဲများဆင်နွှဲခဲ့ပါသေးတယ်ခဲ့ကြရာအတွက် enviroments မှာသာတွေ့မြင်နိုင်ပါသည်။ စစ်ပွဲ၏ရှည်လျားသောနှစ်ပေါင်းသစ်တောဖုံးနှင့်ကာဗွန်ထုတ်လွှတ်မှုတစ်ခုတိုးတဲ့အစွန်းရောက်ပျက်စီးသောကာလ၌ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အပြင်ရေပေးဝေရေးခဲယမ်းမီးကျောက်ထဲကနေစစ်ရေးမော်တော်ယာဉ်များနှင့်ကွယ်ပျောက်သွားစေယူရေနီယံကနေရေနံများကညစ်ညမ်းလျက်ရှိသည်။ အဲဒီနိုင်ငံတွေမှာအတွက်သဘာဝသယံဇာတများ၏ပျက်စီးခြင်းနှင့်အတူတိရစ္ဆာန်နှင့်ငှက်လူဦးရေလည်းဆိုးရွားစွာထိခိုက်ပါပြီ။ မကြာသေးမီနှစ်များတွင်အီရတ်ဆေးဘက်ဆိုင်ရာဆရာဝန်များနှင့်ကျန်းမာရေးသုတေသီတွေကတိုင်းပြည်ရဲ့ကျန်းမာရေးချို့တဲ့သောအခြေအနေများနှင့်ရောဂါကူးစက်မှုများနှင့်ရောဂါများကိုမြင့်မားမှုနှုန်းရန်အလားအလာပံ့ပိုးအဖြစ်စစ်-related သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမှုပိုမိုသုတေသနပြုဘို့ခေါ်ပြီ။
ရေနှင့်မြေဆီလွှာညစ်ညမ်းမှု: အီရတ်ကျော် 1991 ဝေဟင်မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကာလအတွင်းအမေရိကန်ကုန်ခမ်းယူရေနီယမ် (Du) ပါဝင်သောဒုံးခွင်းဒုံး၏ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် 340 တန်ချိန်အသုံးပြုသွားမည်။ ရေနှင့်မြေဆီလွှာသည်ဤလက်နက်များများ၏ဓာတုအကြွင်းအကျန်များကညစ်ညမ်းအဖြစ်လေတပ်အခြေစိုက်စခန်းစစ်ဆင်ရေးကနေ benzene နှင့် trichlorethylene နိုင်ပါသည်။ Perchlorate, rocket propellant အတွက်အဆိပ်အတောက်ပစ္စည်း, လေ့ကမ္ဘာတဝှမ်းလက်နက်ခဲယမ်းသိုလှောင်မှုက်ဘ်ဆိုက်များန်းကျင်မြေအောက်ရေတှငျတှေ့ညစ်ညမ်းမှု၏နံပါတ်တစ်ခုဖြစ်သည်။
ကျန်းမာရေးနှင့်ဆက်စပ်သောစစ်ရေးပတ် ၀ န်းကျင်ဆိုင်ရာထိတွေ့မှုသည်အငြင်းပွားဖွယ်ရာဖြစ်နေသည်။ လုံခြုံရေးကင်းမဲ့ခြင်းနှင့်အီရတ်ဆေးရုံများမှသတင်းပို့မှုညံ့ဖျင်းခြင်းတို့ကြောင့်သုတေသနရှုပ်ထွေးခဲ့သည်။ သို့သျောလညျး, မကြာသေးမီလေ့လာမှုများဒုက္ခခေတ်ရေစီးကြောင်းထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့သည် ၂၀၁၀ ခုနှစ်အစောပိုင်းကအီရတ်နိုင်ငံ၊ ဖာလူဂျီတွင်ပြုလုပ်သောအိမ်ထောင်စုစစ်တမ်းတစ်ခုတွင်ကင်ဆာ၊ မွေးဖွားခြင်းနှင့်မွေးကင်းစကလေးများသေဆုံးမှုနှင့်ပတ်သက်သည့်မေးခွန်းလွှာကိုတုံ့ပြန်ဖြေကြားခဲ့သည်။ ၂၀၀၅-၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင်အီဂျစ်နှင့်ဂျော်ဒန်တို့တွင်ကင်ဆာဖြစ်ပွားမှုနှုန်းသိသိသာသာမြင့်တက်ခဲ့သည်။ Fallujah တွင်မွေးကင်းစကလေးသေဆုံးမှုနှုန်းမှာအသက်ရှင်သောကလေးမွေးဖွားသူ ၁၀၀၀ လျှင် ၈၀ ဦး ဖြစ်ပြီးအီဂျစ်တွင် ၂၀၊ ဂျော်ဒန်တွင် ၁၇ နှင့်ကူဝိတ်တွင် ၁၀ ဦး သေသည်။ ၀.၄ မှ ၄ နှစ်အရွယ်ရှိယောက်ျားလေးများနှင့်အမျိုးသမီးမွေးဖွားမှုအချိုးသည် ၁၀၀၀ လျှင် ၁၀၅၀ ခန့်နှင့်နှိုင်းယှဉ်လျှင် ၈၆၀ မှ ၁၀၀၀ အထိရှိသည်။
အဆိပ်ဖုန်အထူးသဖြင့်အီရတ်နှင့်ကူဝိတ်နိုင်ငံများမှစစ်ရေးယာဉ်များသည်ကမ္ဘာမြေကိုအနှောက်အယှက်ဖြစ်စေသည်။ သစ်တောပြုန်းတီးမှုနှင့်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုတို့ကြောင့်မိုးခေါင်မှုနှင့်ပေါင်းစပ်ပြီးဖုန်မှုန့်များသည်ရှုခင်းတစ်လျှောက်စစ်ရေးယာဉ်များ၏အဓိကလှုပ်ရှားမှုအသစ်များကြောင့်ပိုမိုဆိုးရွားလာစေသည့်အဓိကပြproblemနာဖြစ်လာသည်။ ယူအက်စ်စစ်တပ်သည်အီရတ်၊ ကူဝိတ်နှင့်အာဖဂန်နစ္စတန်ရှိစစ်မှုထမ်းများအတွက်ဖုန်မှုန့်များ၏ကျန်းမာရေးအကျိုးသက်ရောက်မှုကိုအာရုံစိုက်ခဲ့သည်။ အီရတ် ၀ န်ထမ်းများ၏ရှူရှိုက်မိသောအဆိပ်များနှင့်ထိတွေ့မှုကအသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါများနှင့်ဆက်စပ်မှုရှိသည်။ US Geologic Survey microbiologists သည်အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါများနှင့်အခြားကျန်းမာရေးပြcauseနာများဖြစ်စေနိုင်သောအာဆင်းနစ်၊ ခဲ၊ ကိုဘော့၊ ဘေရီယမ်နှင့်လူမီနီယမ်စသည့်လေးလံသောသတ္တုများကိုတွေ့ရှိခဲ့သည်။ [၁၁] ၂၀၀၁ ခုနှစ်မှစ၍ အာရုံကြောဆိုင်ရာရောဂါများ ၂၅၁ ရာခိုင်နှုန်းမြင့်တက်လာခြင်း၊ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာပြproblemsနာများ ၄၇ ရာခိုင်နှုန်းတိုးလာခြင်းနှင့်စစ်မှုထမ်းအဖွဲ့ဝင်များတွင်နှလုံးသွေးကြောဆိုင်ရာရောဂါဖြစ်ပွားမှုနှုန်း ၃၄ ရာခိုင်နှုန်းမြင့်တက်လာခဲ့သည်။ ဤပြproblemနာနှင့်ဆက်စပ်သော။ [11]
စစ်ဘက်ဆိုင်ရာယာဉ်များအနေဖြင့်ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့များနှင့်လေထုညစ်ညမ်းမှုနုိုင်ငံ၏စစ်ဆင်ရေးအရှိန်အဟုန်ကိုဖယ်ထားသော်လည်းကာကွယ်ရေး ၀ န်ကြီးဌာနသည်နိုင်ငံ၏တစ်ခုတည်းသောအကြီးမားဆုံးလောင်စာဆီသုံးစွဲမှုဖြစ်ပြီးနှစ်စဉ်လောင်စာဆီ ၄.၆ ဘီလီယံခန့်အသုံးပြုသည်။ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာယာဉ်များသည်ရေနံအခြေခံလောင်စာများကိုအလွန်မြင့်မားစွာသုံးစွဲကြသည်။ M-4.6 Abrams အကြံပေးအဖွဲ့သည်တစ်မိုင်လျှင်တစ်ဂါလံလောင်စာဖြင့်မိုင်တစ်ဝက်ကျော်ဖြတ်သန်းနိုင်သည်သို့မဟုတ်ရှစ်နာရီလည်ပတ်ချိန်အတွင်းဂါလံ ၃၀၀ ခန့်သုံးနိုင်သည်။ Bradley Fighting Cars သည်တစ်မိုင်လျှင်တစ်ဂါလံလျှင် ၁ ဂါလံခန့်သုံးစွဲသည်။
စစ်ပွဲသည်လောင်စာဆီသုံးစွဲမှုကိုအရှိန်မြှင့်ပေးသည်။ ခန့်မှန်းချက်အရအမေရိကန်စစ်တပ်သည် ၂၀၀၈ ခုနှစ်တစ်လအတွင်းအီရတ်တွင်ရေနံစည်ပေါင်း ၁.၂ သန်းကိုအသုံးပြုခဲ့သည်။ စစ်အတွင်းမဟုတ်သည့်အခြေအနေများတွင်လောင်စာဆီအသုံးပြုမှုသည်မြင့်မားသောလောင်စာကိုအခြားယာဉ်များအားလယ်ပြင်ရှိယာဉ်များကိုလောင်စာ သုံး၍ ပို့ဆောင်ရမည်ဟူသောအချက်နှင့်တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဆက်စပ်သည်။ စစ်တပ်၏ခန့်မှန်းချက်အရ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင်စစ်တပ်၏လောင်စာသုံးစွဲမှု၏သုံးပုံနှစ်ပုံသည်စစ်မြေပြင်သို့လောင်စာဆီသယ်ဆောင်သည့်ယာဉ်များဖြစ်သည်ဟုပြောကြားခဲ့သည်။ အီရတ်နှင့်အာဖဂန်နစ္စတန်နှစ်နိုင်ငံလုံးတွင်အသုံးပြုသောစစ်ရေးယာဉ်များသည်တန်ပေါင်းရာနှင့်ချီသောကာဗွန်မိုနောက်ဆိုဒ်၊ နိုက်ထရိုဂျင်အောက်ဆိုဒ်၊ ဟိုက်ဒရိုကာဘွန်နှင့်ဆာလဖာဒိုင်အောက်ဆိုဒ်တို့ကို CO အပြင်ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။2။ ထို့အပြင်ထိုကဲ့သို့သောခဲယမ်းအဖြစ်အဆိပ်အတောက်-releasing က်ဘ်ဆိုက်များအမျိုးမျိုး၏မဟာမိတ်ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်နေမဲဆွယ်စည်းရုံးရေးနှင့် 2003 အတွက်အီရတ်၏ကျူးကျော်စဉ်အတွင်းဆက်ဒမ်ဟူစိန်အားဖြင့်ရေနံမီးလောင်မှုများ၏ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ setting ကိုလေကြောင်း, မြေဆီလွှာ, ရေထုညစ်ညမ်းမှုမှဦးဆောင်။ [5]
သစ်တောများနှင့် Wetlands ၏ War-Accelerator အဗဒ္ဒုန်စေခြင်းအာဖဂန်နစ္စတန်၊ ပါကစ္စတန်နှင့်အီရတ်နိုင်ငံများရှိစစ်ပွဲများသည်သစ်တောများ၊ အစွန်းရောက်သစ်တောပြုန်းတီးမှုက၎င်းနှင့်အာဖဂန်နစ္စတန်ရှိယခင်စစ်ပွဲများနှင့်အတူလိုက်ပါခဲ့သည်။ အာဖဂန်နစ္စတန်တွင်သစ်တောTotalရိယာစုစုပေါင်းမှာ ၁၉၉၀ မှ ၂၀၀၇ အထိ ၃၈ ရာခိုင်နှုန်းလျော့နည်းသွားသည်။ ၎င်းသည်တရားမဝင်သစ်ထုတ်လုပ်မှု၏ရလဒ်ဖြစ်ပြီးအမေရိကန်၏ထောက်ခံမှုရရှိသောစစ်သည်များ၏စွမ်းအားမြင့်တက်မှုနှင့်ဆက်စပ်နေသည်။ ထို့အပြင်ဒုက္ခသည်များသည်လောင်စာဆီနှင့်ဆောက်လုပ်ရေးပစ္စည်းများကိုရှာဖွေနေကြသောကြောင့်၊ နေရင်းဒေသများဆုံးရှုံးမှုနှင့်အတူမိုးခေါင်ခြင်း, သဲကန္တာရနှင့်မျိုးစိတ်ဆုံးရှုံးမှုရလဒ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင်စစ်ပွဲများသည်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ပျက်စီးခြင်းသို့ ဦး တည်သွားသည်နှင့်အမျှပျက်စီးယိုယွင်းနေသောပတ်ဝန်းကျင်သည်ပconflictိပက္ခများထပ်မံဖြစ်ပေါ်စေသည်။
စစ်ပွဲ-Accelerated တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်အဗဒ္ဒုန်အာဖဂန်နစ္စတန်တွင်ဗုံးကြဲခြင်းနှင့်သစ်တောပြုန်းတီးမှုသည်ဤဒေသမှဖြတ်သန်းသွားသောငှက်များအတွက်အရေးကြီးသောရွှေ့ပြောင်းလမ်းကြောင်းကိုခြိမ်းခြောက်နေသည်။ ယခုလမ်းကြောင်းမှပျံသန်းသောငှက်အရေအတွက်မှာ ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းကျဆင်းသွားသည်။ အမေရိကန်အခြေစိုက်စခန်းများသည်ပျောက်ကွယ်လုနီးပါးဖြစ်နေသောနှင်းကျားသစ်အရေခွံများ၏အမြတ်အစွန်းစျေးကွက်ဖြစ်လာပြီးဆင်းရဲနွမ်းပါးသူများနှင့်အာဖဂန်ဒုက္ခသည်များသည်သူတို့ကိုအမဲလိုက်ခြင်းတားမြစ်ချက်ကို ၂၀၀၂ ခုနှစ်မှ စတင်၍ ချိုးဖောက်ရန်ပိုမိုဆန္ဒရှိခဲ့ကြသည်။ တာလီဘန်အစိုးရပြိုလဲပြီးနောက်နံပါတ်များသည်အရေခွံများကို ၀ ယ်ယူခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏အာဖဂန်နစ္စတန်တွင်ကျန်ရှိနေသေးသောအရေအတွက်ကို ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ၁၀၀ မှ ၂၀၀ ကြားခန့်မှန်းခဲ့သည်။
[၁] USAF၊ ကာကွယ်ရေးစွမ်းအင်မဟာဗျူဟာဗိုလ်မှူးကြီးဂရက်ဂိုရီဂျေ Lengyel ။ ခွေးဟောင်းတစ်ကောင်အားလှည့်ကွက်များသင်ပေးခြင်း။ ၂၁ ရာစုကာကွယ်ရေးအစီအစဉ်။ ၀ ါရှင်တန်ဒီစီ၊ ဘရွတ်ကလင်ဌာန၊ သြဂုတ်လ၊ ၂၀၀၇၊ p ။ ၁၀ ။
[2] ကို Global Security.Org M-1 အာဗြံသည်ပင်မတိုက်ပွဲ Tank ။ http://www.globalsecurity.org/military/systems/ground/m1-specs.htm
[3] Associated Press“ စစ်ရေးလောင်စာသုံးစွဲမှုဆိုင်ရာအချက်အလက်များ” USA Today, 2 ဧပြီလ 2008, http://www.usatoday.com/news/washington/2008-04-02-2602932101_x.htm.
[၄] ဂျိုးဇက် Conover၊ ဟယ်ရီဟတ်စ်၊ ဂျွန်မက်ဘိန်း၊ လောင်စာဆဲလ်အရန်ပါဝါယူနစ်နှင့်အတူ Bradley Fighting ယာဉ်၏ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးနှင့်စွမ်းရည်သက်ရောက်မှု။ SAE နည်းပညာစာတမ်းများစီးရီး, 4-2004-01 ။ 1586 SAE World Congress, Detroit, Michigan, မတ် ၈-၁၁ ။ http://delphi.com/pdf/techpapers/2004-01-1586.pdf
[5] ကုလသမဂ္ဂစာရင်းအင်းဌာန။ ကုလသမဂ္ဂစာရင်းအင်းဌာန - ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာစာရင်းအင်းများ။ ကုလသမဂ္ဂစာရင်းအင်းဌာန။ http://unstats.un.org/unsd/environment/Questionnaires/country_snapshots.htm
[၆] Carlotta Gall သည်စစ်ဒဏ်ခံထားရသောအာဖဂန်နစ္စတန်၊ The New York Times, ဇန်နဝါရီလ 30, 2003 ။
[7] Enzler, SM“ စစ်၏သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာအကျိုးသက်ရောက်မှုများ” ရေသန့်စင်ခြင်းနှင့်သန့်စင်ခြင်း - Lenntech ။ http://www.lenntech.com/environmental-effects-war.htm
[8] စမစ်, Gar ။ အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံပြန်လည်ထူထောင်ဖို့အချိန်ရောက်လာပြီ။ Earth Island ဂျာနယ်။ http://www.earthisland.org/journal/index.php/eij/article/its_time_to_res… Noras, Sibylle ။ “ အာဖဂန်နစ္စတန်” နှင်းကျားသစ်များသိမ်းဆည်းခြင်း။ snowleopardblog.com/projects/afghanistan/ ။
Reuters သည် ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၂၇ ရက်တွင်နိုင်ငံခြားသားများသည်အာဖဂန်နှင်းကျားသစ်များအားခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ http://www.enn.com/wildlife/article/37501
[10] ကနေဒီ, ကယ်လီ။ ရေတပ်သုတေသီများသည်စစ်ဇုန်မှဖုန်မှုန့်များရှိအဆိပ်များကိုရောဂါနှင့်ဆက်စပ်စေသည်။ USA Todayမေလ 14, 2011 ။ http://www.usatoday.com/news/military/2011-05-11-Iraq-Afghanistan-dust-soldiers-illnesses_n.htm ။
[11] Ibid.
Fallujah၊ အီရတ်၊ ၂၀၀၅-၂၀၀၉ တွင် Busby C၊ Hamdan M နှင့် Ariabi E. ကင်ဆာ၊ မွေးကင်းစကလေးသေဆုံးမှုနှင့်ကလေးမွေးဖွားမှုအချိုးအစား။ Int.J Environ.Res ။ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး 2010, 7, 2828-2837 ။
[၁၃] Ibid ။
