အာဖဂန်နစ္စတန်အတွက် ပြော.

Patrick Kennelly မှရေးသားသည်။

၂၀၁၄ ခုနှစ်သည် အာဖဂန်နစ္စတန်တွင် အရပ်သားများ၊ တိုက်ခိုက်ရေးသမားများနှင့် နိုင်ငံခြားသားများအတွက် သေဆုံးမှုအများဆုံးနှစ်ဖြစ်သည်။ အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံတော်၏ ဒဏ္ဍာရီအတိုင်း ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေသဖြင့် အခြေအနေမှာ အနိမ့်ဆုံးသို့ ရောက်ရှိသွားခဲ့သည်။ အမေရိက၏ အရှည်ကြာဆုံးစစ်ပွဲသို့ ဆယ့်သုံးနှစ်ကြာပြီးနောက် အာဖဂန်နစ္စတန်သည် အခြားနည်းဖြင့် ညွှန်ပြနေသည့် ညွှန်ကိန်းအားလုံးနီးပါးရှိသော်လည်း အာဖဂန်နစ္စတန်သည် ပိုမိုအားကောင်းလာသည်ဟု နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက စောဒကတက်သည်။ မကြာသေးမီက ဗဟိုအစိုးရသည် တရားမျှတပြီး စနစ်တကျ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပရန် သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို သရုပ်ပြရန် (တဖန်) ပျက်ကွက်ခဲ့သည်။ ယင်းအစား ဂျွန်ကယ်ရီသည် နိုင်ငံတွင်းသို့ ပျံသန်းလာပြီး အမျိုးသားခေါင်းဆောင်မှုအသစ်ကို စီစဉ်ပေးခဲ့သည်။ ကင်မရာများ လှိမ့်ကာ စည်းလုံးညီညွတ်သော အစိုးရတစ်ရပ်ကို ကြေငြာခဲ့သည်။ လန်ဒန်တွင် နိုင်ငံရပ်ခြားခေါင်းဆောင်များ တွေ့ဆုံမှုတွင် 'စည်းလုံးညီညွတ်သောအစိုးရ' အတွက် အကူအညီပေးရေး ပက်ကေ့ခ်ျအသစ်နှင့် ဘဏ္ဍာငွေများ ပေးအပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ရက်ပိုင်းအတွင်းတွင်၊ ကုလသမဂ္ဂသည် နိုင်ငံအတွင်း နိုင်ငံခြားတပ်ဖွဲ့များထားရှိရန် သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို ကူညီပေးခဲ့ပြီး တစ်ချိန်တည်းတွင်ပင် သမ္မတ အိုဘားမားက မြေပြင်တွင် တပ်ဖွဲ့ဝင်အရေအတွက် တိုးလာသော်လည်း စစ်ပွဲပြီးဆုံးကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ အာဖဂန်နစ္စတန်တွင် သမ္မတ ဂါနီသည် အစိုးရအဖွဲ့ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး 2014 ခုနှစ် ပါလီမန် ရွေးကောက်ပွဲကို ရွှေ့ဆိုင်းမည်ဟု လူအများက ထင်ကြေးပေးနေကြသည်။

တာလီဘန်များနှင့် အခြားသော သောင်းကျန်းသူအဖွဲ့များက ဆက်လက် အရှိန်အဟုန်ဖြင့် တိုးမြင့်လာကာ နိုင်ငံ၏ အစိတ်အပိုင်းများကို ၎င်းတို့၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်သို့ ဆွဲထုတ်ခဲ့သည်။ ပြည်နယ်များတစ်လျှောက်နှင့် အဓိကမြို့ကြီးအချို့တွင်ပင် တာလီဘန်များသည် အခွန်များ စတင်ကောက်ခံပြီး အဓိကလမ်းမကြီးများ လုံခြုံစေရန် လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အသန်မာဆုံးမြို့ဟု ခေါ်ဆိုခံရသော ကဘူးလ်မြို့သည် အသေခံဗုံးခွဲမှု အများအပြားကြောင့် အစွန်းတစ်ဖက်တွင် ရှိနေသည်။ အထက်တန်းကျောင်းများမှ နိုင်ငံခြားအလုပ်သမားများအတွက် အိမ်များအထိ၊ စစ်တပ်နှင့် ကဘူးလ်ရဲချုပ်ရုံးတို့ကိုပင် အမျိုးမျိုးသော ပစ်မှတ်များကို တိုက်ခိုက်ခြင်းသည် အစိုးရဆန့်ကျင်ရေး တပ်ဖွဲ့များ၏ ဆန္ဒကို တိုက်ခိုက်ရန် စွမ်းရည်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ထုတ်ဖော်ထားသည်။ ကြီးထွားလာနေသော အကျပ်အတည်းကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ကဘူးလ်ရှိ အရေးပေါ်ဆေးရုံသည် သေနတ်များ၊ ဗုံးများ၊ အသေခံဗုံးများနှင့် မိုင်းများကြောင့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူ များပြားလာမှုကို ဆက်လက်ကုသရန်အတွက် ဒဏ်ရာမဟုတ်သော လူနာများအား ကုသခြင်းကို ရပ်တန့်ရန် ဖိအားပေးခဲ့သည်။

အာဖဂန်နစ္စတန်ကို လေးနှစ်ကြာ အင်တာဗျူးတွေလုပ်ပြီးနောက်မှာ မီဒီယာတွေက တိုးတက်မှု၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနဲ့ ဒီမိုကရေစီလို့ ကြွေးကြော်နေချိန်မှာတောင် အာဖဂန်နစ္စတန်ကို မအောင်မြင်တဲ့နိုင်ငံအဖြစ် တီးတိုးပြောဆိုသံကို သာမန်အာဖဂန်လူမျိုးတွေကြားခဲ့ရတယ်။ လက်ရှိအခြေအနေများကို အာဖဂန်နစ္စတန်လူမျိုးများက မှတ်ချက်ပေးရန်အတွက် အနက်ရောင်ဟာသကို အသုံးပြု၍ အရာအားလုံးသည် ဖြစ်သင့်သည်အတိုင်း လုပ်ဆောင်နေကြောင်း၊ ပြောမပြနိုင်သော အဖြစ်မှန်ကို အသိအမှတ်ပြုကြသည်။ အကြမ်းဖက်မှုကို အသုံးပြု၍ ၎င်းတို့၏လေ့ကျင့်မှုကို ကောင်းမွန်စွာအသုံးပြုသော အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်ရန် လေ့ကျင့်သင်ကြားထားသော နိုင်ငံခြားတပ်ဖွဲ့ ၁၀၁,၀၀၀ ကျော်ရှိကြောင်း၊ လက်နက် ကုန်သည်များသည် ဘက်ပေါင်းစုံမှ လက်နက်များ ပံ့ပိုးပေးခြင်းဖြင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ ဆက်လက် တိုက်ပွဲဝင်နိုင်မည်ဟု လက်နက်ကုန်သည်များက အာမခံထားသည်။ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ကြေးစားသမားများကို ကျောထောက်နောက်ခံပေးသော နိုင်ငံခြားရန်ပုံငွေမှ ထောက်ပံ့သူများသည် ၎င်းတို့၏မစ်ရှင်များကို ပြီးမြောက်အောင် လုပ်ဆောင်နိုင်သည်— အကြမ်းဖက်မှုများ တိုးလာခြင်းနှင့် တာဝန်ခံမှုကင်းမဲ့ခြင်း နှစ်ခုစလုံးကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်၊ နိုင်ငံတကာ NGO အသိုက်အဝန်းသည် အစီအစဉ်များကို အကောင်အထည် ဖော်ပြီး အကူအညီ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ၁၀၀ ကျော်မှ အကျိုးအမြတ် ရရှိခဲ့သည်။ အဆိုပါ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအများစုသည် နိုင်ငံခြားဘဏ်စာရင်းများတွင် အပ်နှံထားခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပြီး အဓိကအားဖြင့် နိုင်ငံခြားသားများနှင့် ထိပ်တန်းအာဖဂန်လူမျိုးအချို့ကို အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေပါသည်။ ထို့အပြင်၊ “ဘက်မလိုက်”ဟု ယူဆရသော နိုင်ငံတကာအဖွဲ့ အစည်းများနှင့် အဓိက NGO အချို့သည် တိုက်ခိုက်ရေး အင်အားစုများနှင့် ပေါင်းစပ်ထားသည်။ ထို့ကြောင့် အခြေခံ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီများပင်လျှင် စစ်ရေးအရနှင့် နိုင်ငံရေးအရ ဖြစ်လာသည်။ သာမာန်အာဖဂန်တွေအတွက်တော့ အဖြစ်မှန်က ရှင်းပါတယ်။ ဆယ့်သုံးနှစ်ကြာ စစ်မှုပြုရေးနှင့် လွတ်လပ်ရေး ဖော်ဆောင်ရေးတွင် ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုမှာ နိုင်ငံရပ်ခြား အာဏာများ၊ ထိရောက်မှု မရှိသော NGO များ လက်ထဲတွင် တိုင်းပြည်ကို ချန်ထားခဲ့ရပြီး တူညီသော စစ်ဘုရင်များနှင့် တာလီဘန် အများအပြားကြား ရန်ပွဲများ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ရလဒ်မှာ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံတစ်ခုထက် လက်ရှိမတည်မငြိမ်ဖြစ်ပြီး ယိုယွင်းနေသည့်အခြေအနေဖြစ်သည်။

သို့သော်လည်း၊ ကျွန်ုပ်၏အာဖဂန်နစ္စတန်ခရီးစဉ်အတွင်း၊ ပင်မမီဒီယာမှပြောသော ဇာတ်ကြောင်းနှင့်မတူဘဲ နောက်ထပ်ပြောမပြနိုင်သော တိုးတိုးသံကိုလည်း ကြားခဲ့ရပါသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ၊ နည်းလမ်းဟောင်းသည် အလုပ်မဖြစ်ဘဲ၊ ပြောင်းလဲရမည့်အချိန်ဖြစ်သည်၊ အကြမ်းမဖက်ခြင်းသည် တိုင်းပြည်ရင်ဆိုင်နေရသော စိန်ခေါ်မှုအချို့ကို ဖြေရှင်းနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ကဘူးလ်တွင်၊ လူငယ်များသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းကို မြှင့်တင်ရာတွင် ၎င်းတို့၏အခန်းကဏ္ဍကို စူးစမ်းလေ့လာနိုင်သည့် နယ်ခြားစောင့်စင်တာ—ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု၊ ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှုနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်မှုတို့တွင် အပြင်းအထန်ကြိုးပမ်းမှုများတွင် ပါဝင်ရန် အကြမ်းမဖက်မှုအသုံးပြုမှုကို စူးစမ်းရှာဖွေလျက်ရှိသည်။ ဤလူငယ်များသည် မတူညီသောတိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများ မည်သို့အတူတကွနေထိုင်နိုင်သည်ကိုပြသရန် သရုပ်ပြပရောဂျက်များတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်နေပါသည်။ ၎င်းတို့သည် အာဖဂန်အားလုံး အထူးသဖြင့် ထိခိုက်လွယ်သော မုဆိုးမများနှင့် ကလေးသူငယ်များအတွက် အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပြုရန်အတွက် အကြမ်းဖက်မှုကို မှီခိုအားထားခြင်းမရှိသော အစားထိုးစီးပွားရေးကို ဖန်တီးလျက်ရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် လမ်းဘေးကလေးငယ်များအား ပညာပေးခြင်းနှင့် နိုင်ငံအတွင်း လက်နက်များ လျှော့ချရန် အစီအစဉ်များ ရေးဆွဲလျက်ရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် မြေယာကုစားနည်းကို ပြသရန်အတွက် စံပြအော်ဂဲနစ်စိုက်ခင်းများ ဖန်တီးရန် လုပ်ဆောင်နေပါသည်။ သူတို့၏အလုပ်သည် အာဖဂန်နစ္စတန်တွင် ပြောမပြနိုင်သော အရာများကို ပြသနေသည်—လူများသည် ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းတွင် ပါဝင်လာသောအခါ စစ်မှန်သောတိုးတက်မှုကို ရရှိနိုင်သည်။

ပြီးခဲ့သည့် 13 နှစ်တာကာလသည် ပြည်ပနိုင်ငံရေး စေ့ဆော်မှုများနှင့် စစ်ရေးအကူအညီများအပေါ် အာရုံစိုက်မှုနည်းပါးပြီး နယ်စပ်ကင်းမဲ့စင်တာကဲ့သို့ အစပြုမှုများအပေါ် ပိုမိုအာရုံစိုက်ခဲ့ပါက၊ အာဖဂန်နစ္စတန်၏ အခြေအနေမှာ ကွဲပြားနိုင်သည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု၊ ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှုနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်မှုတို့ကို အာရုံစိုက်ခဲ့မည်ဆိုလျှင် လူတို့သည် အခြေအနေအမှန်ကို အသိအမှတ်ပြုနိုင်ပြီး အာဖဂန်နိုင်ငံတော်၏ စစ်မှန်သောအသွင်ကူးပြောင်းမှုကို ဖန်တီးနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

Pat Kennelly သည် Marquette University Center for Peacemaking ၏ ဒါရိုက်တာဖြစ်ပြီး ၎င်းနှင့်အလုပ်လုပ်သည်။ ကို Creative အကြမ်းမဖက်ဘို့အသံတွေကို. အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ ကဘူးလ်မြို့မှ စာရေးပြီး ဆက်သွယ်မေးမြန်းနိုင်ပါသည်။ kennellyp@gmail.com