ပြည်တွင်းစစ်ကာလစစ်ပွဲများတွင်အကြမ်းမဖက်သောဆန္ဒပြမှုများနှင့်ဆက်စပ်နေသောကုလသမဂ္ဂရဲများရောက်ရှိခြင်း

မှ ငွိမျးခမျြးရေးသိပ္ပံ Digest မဂ္ဂဇင်းဇွန်လ 28, 2020

Photo credit: ကုလသမဂ္ဂဓာတ်ပုံ

ဤခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာချက်သည် အောက်ပါသုတေသနအပေါ် အကျဉ်းချုံးပြီး ထင်ဟပ်စေသည်- Belgioioso, M., Di Salvatore, J., & Pinckney, J. (2020)။ အပြာရောင်ဖြင့် ရောထွေးနေသည်- ပြည်တွင်းစစ်ပြီး နိုင်ငံများတွင် အကြမ်းမဖက်သော ဆန္ဒပြမှုများအပေါ် ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှု၏ သက်ရောက်မှု။ နိုင်ငံတကာလေ့လာရေးသုံးလပတ်.  https://doi.org/10.1093/isq/sqaa015

Talking အချက်များ

ပြည်တွင်းစစ်နောက်ပိုင်း အခြေအနေများတွင်-

• အထူးသဖြင့် ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှု လုပ်ငန်းများတွင် ကုလသမဂ္ဂ ရဲတပ်ဖွဲ့ (UNPOL) ပါဝင်ပါက ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှု လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်သည့် နိုင်ငံများတွင် အကြမ်းမဖက်သော ဆန္ဒပြမှုများ ပိုများသည်။
• UNPOL ငြိမ်းချမ်းရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းရမှတ်များ မြင့်မားသောနိုင်ငံများမှ ရောက်ရှိလာသောအခါ၊ ပြည်တွင်းစစ်ပြီးခေတ် နိုင်ငံများတွင် အကြမ်းမဖက်ဆန္ဒပြမှု ဖြစ်နိုင်ခြေမှာ 60% ဖြစ်သည်။
• UNPOL ငြိမ်းချမ်းရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းရမှတ်များ နည်းပါးသောနိုင်ငံများမှ ရောက်ရှိလာသောအခါ၊ ပြည်တွင်းစစ်ပြီးခေတ် နိုင်ငံများတွင် အကြမ်းမဖက်ဆန္ဒပြမှု ဖြစ်နိုင်ခြေမှာ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။
• UNPOL ငြိမ်းချမ်းရေးစောင့်တပ်များသည် ပြည်သူများနှင့် တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ဆက်ဆံပြီး နိုင်ငံတွင်း ရဲတပ်ဖွဲ့နှင့် လေ့ကျင့်ပေးကာ ပူးပေါင်းတပ်ဖြန့်ခြင်းကြောင့် အကြမ်းမဖက်သော နိုင်ငံရေးစည်းရုံးလှုံ့ဆော်မှုကို အကာအကွယ်ပေးသည့် “စံနှုန်းများနှင့် အလေ့အထများ ပျံ့နှံ့ခြင်း” ဖြစ်သည်—ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းသူများသည် အကြမ်းမဖက်သော ဆန္ဒပြမှု၏တန်ဖိုးကို ကြီးမားစွာတန်ဖိုးထားကြောင်း အကြံပြုသည်။ ဤရလဒ်ကိုလွှမ်းမိုးသည်။

အကျဉ်းချုပ်

ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှုဆိုင်ရာ လက်ရှိ သုတေသန အများစုသည် နိုင်ငံရေး သဘောတူညီချက်များ သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ အပြောင်းအလဲများကဲ့သို့ အောက်ခြေ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်များကို အာရုံစိုက်သည်။ အဆိုပါ လုပ်ငန်းစဉ်များ တစ်ခုတည်းသည် စစ်ပွဲသို့ ပြန်သွားရန် စိတ်ကူးမယဉ်နိုင်သော ဒီမိုကရေစီ စံနှုန်းများ သို့မဟုတ် ယဉ်ကျေးမှု အပြောင်းအရွှေ့များကို ပြည်တွင်းသို့ ကူးပြောင်းခြင်းအား တိုင်းတာ၍ မရနိုင်ပေ။ ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှု၏ ဤကဲ့သို့သော “အောက်ခြေမှ” ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်မှုဆိုင်ရာ အကျိုးသက်ရောက်မှုများကို တိုင်းတာရန်အတွက် စာရေးသူများသည် အရပ်ဘက်ဆိုင်ရာ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု—အကြမ်းမဖက်သော နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးမှုများ၏ မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော အစိတ်အပိုင်းကို အာရုံစိုက်ပြီး “ပြည်တွင်းစစ်နောက်ပိုင်း နိုင်ငံများတွင် အကြမ်းမဖက်သော နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခများကို ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ပါသလား” ဟု မေးပါ။

ဤမေးခွန်းကိုဖြေဆိုရန်အတွက် ၁၉၉၀ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၁ ခုနှစ်အတွင်း ပြည်တွင်းစစ်မှ ပေါ်ပေါက်လာသော နိုင်ငံပေါင်း ၇၀ နှင့် တွေ့ကြုံခဲ့ရသော အကြမ်းမဖက်သော ဆန္ဒပြပွဲအရေအတွက်အတွက် စမ်းသပ်မှုများ ပါဝင်သော ဝတ္ထုတိုဒေတာအတွဲတစ်ခုကို တီထွင်ခဲ့သည်။ ကွန်ဆာဗေးတစ်အစီအစဥ်တစ်ခုအနေဖြင့်၊ ဆန္ဒပြမှုများသည် အဓိကရုဏ်းများနှင့် အလိုအလျောက်အကြမ်းဖက်မှုများဖြစ်ပေါ်စေသည့် ဖြစ်ရပ်များကို ဖယ်ထုတ်ထားသည်။ ဤဒေတာအတွဲတွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် ကုလသမဂ္ဂငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှုလုပ်ငန်းကို လက်ခံကျင်းပခြင်းရှိ၊ မရှိ၊ ငြိမ်းချမ်းရေးစောင့်ကြပ်သူအရေအတွက်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးစောင့်ထိန်းသူများ၏မူရင်းနိုင်ငံမှ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ ရမှတ်များကဲ့သို့သော ကွဲပြားမှုများလည်း ပါဝင်သည်။ ဤအရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ရမှတ်သည် အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ပါဝင်မှုပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ဒီမိုကရေစီမျိုးကွဲအညွှန်းကိန်းမှ ရင်းမြစ်ဖြစ်သည်။ ဤအညွှန်းကိန်းသည် လူထုဘဝတွင် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ (အကျိုးစီးပွားအဖွဲ့များ၊ အလုပ်သမားသမဂ္ဂများ၊ သို့မဟုတ် ထောက်ခံအားပေးရေးအဖွဲ့များကဲ့သို့) မည်ကဲ့သို့ ပါဝင်ပတ်သက်နေသည်ကို ကြည့်ရှုသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ၎င်းတို့ကို မူဝါဒချမှတ်သူများနှင့် တိုင်ပင်ခြင်းရှိမရှိ သို့မဟုတ် အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် လူမည်မျှပါဝင်ပတ်သက်သည်ဆိုသည့် မေးခွန်းများ ပါဝင်သည်။

ရလဒ်များအရ ပြည်တွင်းစစ်အပြီးတွင် ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှု လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်သည့် နိုင်ငံများသည် ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှု မရှိသော နိုင်ငံများထက် အကြမ်းမဖက်သော ဆန္ဒပြမှုများ ပိုမို ဖြစ်ပွားကြောင်း သိရသည်။ မစ်ရှင်အရွယ်အစားက အရေးမကြီးပါဘူး။ ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းရေးသမားများအတွက် နိုင်ငံ၏မူလအစ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ ရမှတ်သည် ကုလသမဂ္ဂရဲ (UNPOL) အတွက်သာ အရေးကြီးသော်လည်း အခြားသော ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှု အမျိုးအစားများအတွက် မဟုတ်ပါ။ အဲဒါကို နံပါတ်တွေထည့်ဖို့၊

• ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး တပ်ဖွဲ့များ တည်ရှိနေခြင်းသည် ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှု အမျိုးအစား မခွဲခြားဘဲ အကြမ်းမဖက်သော ဆန္ဒပြမှု ဖြစ်နိုင်ခြေ 40% တိုးလာကာ ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှု ထားရှိမှု မရှိသည့် အချိန်တွင် 27% နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါသည်။
• အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းရမှတ်နိမ့်သောနိုင်ငံများမှ UNPOL အရာရှိများရောက်ရှိနေခြင်းသည် အကြမ်းမဖက်သောဆန္ဒပြမှုဖြစ်နိုင်ခြေ 30% ခန့်ရှိမည်ဖြစ်သည်။
• အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းရမှတ်များ မြင့်မားသောနိုင်ငံများမှ UNPOL အရာရှိများထံ ရောက်ရှိလာခြင်းသည် အကြမ်းမဖက်သော ဆန္ဒပြမှု ဖြစ်နိုင်ခြေ 60% ခန့်ကို ခန့်မှန်းထားသည်။

ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှုနှင့် “အောက်ခြေ” ငြိမ်းချမ်းရေး တည်ဆောက်မှု အခြေအနေတွင် ဤရလဒ်များက ဘာကိုဆိုလိုကြောင်း ရှင်းပြရန် စာရေးသူများသည် အကြမ်းမဖက်သော ဆန္ဒပြမှုအား ဒီမိုကရေစီ စံနှုန်းများ ကျယ်ပြန့်လာစေရန်အတွက် အဓိက အမှတ်အသားတစ်ခုအဖြစ် သီအိုရီပိုင်းကို ရေးသားပြုစုထားပါသည်။ ဤဆန္ဒပြပွဲများသည် အကြမ်းမဖက်ဘဲ ဆက်လက်တည်ရှိနေရန်လည်း အရေးကြီးသည်၊ အထူးသဖြင့် ပြည်တွင်းစစ်နောက်ပိုင်း နိုင်ငံများတွင် အကြမ်းဖက်မှုကို နိုင်ငံရေးစကားအသုံးအနှုန်းအဖြစ် အသုံးပြုကာ နိုင်ငံရေးပန်းတိုင်များကို ပုံမှန်ရောက်ရှိစေရန် နည်းလမ်းအဖြစ် အသုံးပြုသည့် အတွက်လည်း အရေးကြီးပါသည်။ ထို့အပြင် အဆိုပါနိုင်ငံများတွင် နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းအသစ်များသည် မကြာခဏကျရှုံးတတ်သောကြောင့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ စိန်ခေါ်မှုများကို အကြမ်းမဖက်ဘဲ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်မှုသည် ငြိမ်းချမ်းရေးကို ထိန်းသိမ်းရန် အဓိကသော့ချက်ဖြစ်သည်။ ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းသူများသည် အထူးသဖြင့် ကုလသမဂ္ဂ ရဲတပ်ဖွဲ့ (UNPOL) က လုံခြုံရေး ပေးဆောင်ပြီး ၎င်းတို့၏ တည်ရှိမှုသည် “အကြမ်းမဖက် နိုင်ငံရေး ပါဝင်မှု စံနှုန်းများ” ကို မြှင့်တင်ပေးကြောင်း စာရေးသူက အကြံပြုသည်။ ထို့အပြင် ပြည်တွင်းစစ်လွန်နိုင်ငံများသည် အကြမ်းမဖက်သောဆန္ဒပြမှုများကို ပံ့ပိုးနိုင်လျှင် ၎င်း၏နိုင်ငံသားနှင့် အစိုးရနှစ်ရပ်စလုံးသည် စစ်မှန်သောပြည်တွင်းရေးဒီမိုကရေစီစံနှုန်းများရှိသည်။

ကုလသမဂ္ဂ ရဲတပ်ဖွဲ့ (UNPOL) ၏ ရှေ့မှောက်တွင် အာရုံစိုက်ခြင်းဖြင့်၊ စာရေးသူတို့သည် အဆိုပါ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းများကို ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှုလုပ်ငန်းများမှ လက်ခံကျင်းပသည့် နိုင်ငံများသို့ ပြန့်နှံ့သွားသည့် ပင်မလမ်းကြောင်းကို ဖော်ထုတ်ရေးသားသူများ ဖြစ်သည်။ UNPOL အရာရှိများသည် အမျိုးသားရဲများနှင့် ပူးပေါင်းလေ့ကျင့်ပေးကာ ၎င်းတို့အား လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ဆက်ဆံနိုင်ပြီး အကြမ်းမဖက်သောဆန္ဒပြမှုများကို လေးစားရန် အမျိုးသားရဲများကို သြဇာလွှမ်းမိုးနိုင်စေမည်ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ခိုင်မာသော အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။[1] အကြမ်းမဖက်တဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတွေကို စည်းရုံးဖို့ အဓိကပါပဲ။ ပြည်တွင်းစစ်မှ ပေါ်ပေါက်လာသော နိုင်ငံများသည် အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းများ အားပျော့သွားသော်လည်း စစ်ပြီးခေတ် နိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ်တွင် အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းများ အပြည့်အ၀ပါဝင်နိုင်မှုသည် ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်မှုတွင် အောက်ခြေအဆင့်ချဉ်းကပ်မှုကို ကိုယ်စားပြုပါသည်။ ထို့ကြောင့် UNPOL အရာရှိများ၏ အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပေါင်းသင်းဆက်ဆံခြင်း (ထိုအရာရှိများသည် အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်း အားကောင်းသည့် နိုင်ငံများမှ လာသည်ဖြစ်စေ မရှိသည်ဖြစ်စေ) ၎င်းတို့တပ်စွဲထားသော နိုင်ငံများတွင် အကြမ်းမဖက်သော ဆန္ဒပြပွဲများကို ပံ့ပိုးကူညီနိုင်မှုအပေါ် သြဇာသက်ရောက်ပါသည်။ တစ်နည်းဆိုရသော် UNPOL အရာရှိများသည် ခိုင်မာသောအရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းများရှိသည့် နိုင်ငံများမှဖြစ်ပါက၊ ၎င်းတို့သည် အကြမ်းမဖက်ဆန္ဒပြခွင့်ကို ကာကွယ်ရန်နှင့် နိုင်ငံတကာရှုံ့ချမှုကို စိုးရိမ်သော အစိုးရများ၏ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဖိနှိပ်မှုများကို လျှော့ချရန် အလားအလာပိုများပါသည်။

ပြည်တွင်းစစ်လွန်နိုင်ငံများရှိ ကုလသမဂ္ဂ မစ်ရှင်များသည် အောက်ခြေ ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်မှုနှင့် ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းများ ပြန့်ပွားရေးတို့ကို အထောက်အကူဖြစ်စေသည့် ကိစ္စရပ်များကို စာရေးသူက အတိုချုံးသုံးသပ်ချက်ဖြင့် နိဂုံးချုပ်ပါသည်။ နမီးဘီးယားတွင် ကုလသမဂ္ဂ အသွင်ကူးပြောင်းရေး ကူညီစောင့်ရှောက်ရေး အဖွဲ့သည် လူထုတွေ့ဆုံပွဲများအတွင်း အရပ်သားများကို ဝန်းရံကာ အကာအကွယ်ပေးကာ ဆန္ဒပြပွဲများအတွင်း လူစုလူဝေး ထိန်းချုပ်မှုတွင် သမာသမတ်ကျကြောင်း ပြသမည်ဖြစ်သည်။ လိုင်ဘေးရီးယားရှိ ကုလသမဂ္ဂမစ်ရှင်သည် ငြိမ်းချမ်းစွာဆန္ဒပြမှုများကို စောင့်ကြည့်ကာ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲအတွင်း အမျိုးသားရဲများနှင့် ဆန္ဒပြသူများကြား အကြမ်းဖက်မှုများအပါအဝင် အကြမ်းဖက်မှုများကို ဖြိုခွင်းရန် ကြားဝင်ဆောင်ရွက်ပေးသည့် လိုက်ဘေးရီးယားတွင် အလားတူဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဤလုပ်ရပ်သည် ဆန္ဒပြခွင့်ကို အကာအကွယ်ပေးကာ အကြမ်းမဖက်ဘဲ ဖြစ်ပေါ်လာစေရေး ၊ ပြည်တွင်းစစ်ပြီးသည့်နိုင်ငံများတွင် အပြုသဘောဆောင်သော ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အရေးကြီးသည့် အကြမ်းမဖက်နိုင်ငံရေးတွင် ပါဝင်မှုဆိုင်ရာ စံနှုန်းများကို ဖြန့်ဝေပေးသည်။ ချမ်းသာသော အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းများ ပိုမိုအားကောင်းသော အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းများရှိသည့် ချမ်းသာသော နိုင်ငံများမှ ဆုတ်ခွာသွားမည့် ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှု ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးအပေါ် စိုးရိမ်ပူပန်မှုဖြင့် စာရေးသူက အဆုံးသတ်ထားသည်။ ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှု မစ်ရှင်များကို ဒီဇိုင်းဆွဲထားသော မူဝါဒချမှတ်သူများသည် ပိုမိုအားကောင်းသော လူထုအခြေပြု နိုင်ငံများမှ ဝန်ထမ်းများကို ပိုမိုစုဆောင်းရန် သတိချပ်ကြရန် တောင်းဆိုထားသည်။

အလေ့အကျင့်အသိပေး

ဤဆောင်းပါး၏ဝတ္ထုသည် ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်မှုတွင် ရဲတပ်ဖွဲ့၏အခန်းကဏ္ဍကို အာရုံစိုက်ထားပြီး အထူးသဖြင့် အထက်မှအောက် သို့မဟုတ် နိုင်ငံတော်ဗဟိုပြုချဉ်းကပ်မှုများကို အာရုံစိုက်သည့် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုမှတစ်ဆင့် အောက်ခြေမှချဉ်းကပ်မှုအဖြစ် ကုလသမဂ္ဂငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှုနှင့်ပတ်သက်၍ စဉ်းစားရန်နည်းလမ်းအသစ်ကို ပေးထားသည်။ အထူးသဖြင့် ပြည်တွင်းစစ်ပြီးခေတ် နိုင်ငံများအတွက် ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်မှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းမှာ ပြည်တွင်းစစ်အတွင်း ကွဲကွာသွားခဲ့သော အစိုးရနှင့် ပြည်သူတို့ကြား လူမှုရေးစာချုပ်ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန်ဖြစ်သည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်သည် ရန်လိုမှုများကို တရားဝင်အဆုံးသတ်နိုင်သော်လည်း လူထုဘဝနှင့် အကျိုးသက်ရောက်သော အပြောင်းအလဲများတွင် ပါဝင်နိုင်သည်ဟု စစ်မှန်သောယုံကြည်မှုရှိစေရန်အတွက် နောက်ထပ်လုပ်ဆောင်စရာများစွာ လိုအပ်ပါသည်။ ဆန္ဒပြပွဲများသည် နိုင်ငံရေးတွင် ပါဝင်မှု၏ အခြေခံလက်နက်ဖြစ်သည်—၎င်းတို့သည် ပြဿနာတစ်ရပ်ကို သိရှိစေရန်၊ နိုင်ငံရေး ညွန့်ပေါင်းများကို စည်းရုံးကာ လူထုထောက်ခံမှုကို ရယူရန် လုပ်ဆောင်ကြသည်။ အစိုးရတစ်ရပ်အနေဖြင့် အကြမ်းဖက်မှုဖြင့် တုံ့ပြန်ရန်မှာ လူ့အဖွဲ့အစည်းကို စည်းနှောင်ထားသည့် လူမှုပဋိညာဉ်ကို ပယ်ရှားရန်ဖြစ်သည်။

ပြည်ပနိုင်ငံများတွင် ဆန္ဒပြခြင်းနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့အပေါ် အာရုံစိုက်သည့် ဤခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာချက်သည် အမေရိကန်ရှိ လက်ရှိအခိုက်အတန့်ကို အပြုသဘောဆောင်သော ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းလိုသော ကျွန်ုပ်တို့၏ဆန္ဒနှင့် အဆက်အစပ်မရှိဟု ဟန်ဆောင်၍မရပါ။ လူတိုင်း၏ လုံခြုံရေး? လိုအပ်သော စကားဝိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ Digest များ အယ်ဒီတာအဖွဲ့နှင့် George Floyd၊ Breonna Taylor နှင့် မရေမတွက်နိုင်သော အခြားအမေရိကန်လူမည်းများကို ရဲအသတ်ခံရမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ထည့်သွင်းတွက်ချက်သည့် အခြားသူများ။ ရဲတပ်ဖွဲ့၏ အဓိကရည်ရွယ်ချက်မှာ လုံခြုံရေးကို ဖြည့်ဆည်းပေးရန်ဖြစ်ပါက၊ ရဲတပ်ဖွဲ့သည် မည်သူ့လုံခြုံရေးကို ဆောင်ရွက်ပေးသနည်းဟု မေးရမည်ဖြစ်သည်။ ဒီလုံခြုံရေးကို ရဲတပ်ဖွဲ့က ဘယ်လိုဆောင်ရွက်မလဲ။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ကြာမြင့်စွာကတည်းက ရဲတပ်ဖွဲ့သည် လူမည်း၊ ဌာနေတိုင်းရင်းသားများနှင့် အခြားအရောင်ရှိသူများ (BIPOC) ကို ဖိနှိပ်သည့်ကိရိယာအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ရဲတပ်ဖွဲ့၏ ဤသမိုင်းကြောင်းသည် လူဖြူအာဏာစက်၏ နက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်နေသော ယဉ်ကျေးမှုနှင့် တွဲလျက်၊ လူမျိုးရေး ဘက်လိုက်မှုတွင် ထင်ရှားသည်။ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးနှင့် ရာဇ၀တ်တရားစီရင်ရေးစနစ်တစ်လျှောက်တွင် တွေ့ရှိရသည်။ အကြမ်းမဖက်သော ဆန္ဒပြသူများကို ရဲတပ်ဖွဲ့က ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သည့်အတိုင်းအတာအထိ သက်သေပြနေပါသည်—အညီအမျှ ကမောက်ကမနှင့် ကြေကွဲဖွယ်ကောင်းသည်မှာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ရဲတပ်ဖွဲ့၏ အသွင်အပြင်ကို အခြေခံ၍ ပြောင်းလဲရန် လိုအပ်ကြောင်း သက်သေအထောက်အထားများ ပိုမိုပေးဆောင်လျက်ရှိသည်။

အမေရိကန်တွင် ရဲတပ်ဖွဲခြင်းဆိုင်ရာ စကားဝိုင်းအများစုသည် “စစ်သည်တော်” စိတ်ဓာတ် (ရဲတပ်သား၏ “အုပ်ထိန်းသူ” စိတ်ဓာတ်ကို ဆန့်ကျင်သည့်အနေဖြင့်—ဆက်လက်ဖတ်ရှုရန် ဖတ်ရှုရန်) စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများ လွှဲပြောင်းခြင်းအထိ၊ ကာကွယ်ရေးခွင့်ပြုချက်အက်ဥပဒေ 1033 အစီအစဉ်မှတဆင့် ရဲဌာနများသို့။ လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်အနေဖြင့်၊ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာရဲတပ်ဖွဲ၏ အခြားရွေးချယ်စရာများ မည်သို့မည်ပုံရှိနိုင်သည်ကို ကျွန်ုပ်တို့ စတင်မြင်ယောင်လာပါသည်။ စစ်ဘက်မဟုတ်သော လက်နက်မဲ့ ချဉ်းကပ်မှုများ၏ ထိရောက်မှုအပေါ် မယုံနိုင်လောက်စရာ အထောက်အထားများ ရှိပါသည်။ ငွိမျးခမျြးရေးသိပ္ပံ Digest မဂ္ဂဇင်း. ဥပမာအားဖြင့်၊ ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှုဆီသို့ လက်နက်ကိုင် နှင့် လက်နက်မဲ့ ချဉ်းကပ်မှုများကို အကဲဖြတ်ခြင်း။“လက်နက်မဲ့အရပ်သားငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှု (UCP) သည် ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှုတွင် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာဝန်ထမ်းများမလိုအပ်ခြင်း သို့မဟုတ် ၎င်း၏အကြမ်းဖက်မှုတားဆီးကာကွယ်ရေးနှင့် အရပ်ဘက်ကာကွယ်ရေးလုပ်ငန်းဆောင်တာများလုပ်ဆောင်ရန် လက်နက်များရှိနေခြင်းတို့ကို သရုပ်ပြပြီး အစဉ်အလာအရ ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှုနှင့်ဆက်စပ်သည့် လုပ်ငန်းတာဝန်များကို အောင်မြင်စွာလုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ကြောင်း သုတေသနကဖော်ပြသည်။ အများစုမှာ လက်နက်ကိုင်များဖြစ်သော်လည်း ကုလသမဂ္ဂရဲများ အထူးသဖြင့် ၎င်းတို့၏ ပွေ့ဖက်မှုဖြင့်၊ ရပ်ရွာလူထုဦးတည်သောရဲရဲအထူးသဖြင့် တိုက်ခိုက်ရေးမစ်ရှင်များတွင် ပါဝင်ရန် ပိုမိုပြင်းထန်သော လုပ်ပိုင်ခွင့်များရှိသည့် အခြားသော ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှုတပ်ဖွဲ့များနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် လုံခြုံရေးအတွက် စစ်ရေးနည်းသော ချဉ်းကပ်မှုကို ကိုယ်စားပြုနေဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော်၊ အမေရိကန်တွင် (၎င်း၏တက်ကြွသောအရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းများအတိုင်းပင်) တွင် လက်နက်ကိုင်ရဲများသည် နိုင်ငံသားများ၏ ကြီးမားသောအစိတ်အပိုင်းများအတွက် အခြေခံခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ရပ်အဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေသေးသည်။ လူမှုပဋိဥာဉ်ကို လက်ကိုင်ထားမည့်အစား လက်နက်ကိုင်ရဲများသည် ၎င်း၏ပြိုကွဲမှု၏ အဓိကတရားခံများဖြစ်ကြောင်း မည်သည့်အချိန်တွင် အသိအမှတ်ပြုသနည်း။ ဤအသိအမှတ်ပြုမှုသည် နောက်ဆုံးတွင် လုံခြုံရေးအတွက် လက်နက်မဲ့ချဉ်းကပ်မှုများ—အခြားသူ၏စရိတ်စကကို အတိအကျမဖော်ပြထားသော ချဉ်းကပ်မှုများ—တစ်ခြားသူ၏လုံခြုံရေးကို အတိအကျမဖော်ပြထားသော စစ်မဲ့စစ်မဲ့အသွင်ကူးပြောင်းရေး၏ ဦးတည်ချက်တွင် ကျွန်ုပ်တို့အား ပို၍ပင် သက်သေပြရမည်ဖြစ်သည်။ [KC]

ဆက်လက်စာဖတ်ခြင်း

Sullivan၊ H. (2020၊ ဇွန်လ 17)။ ဆန္ဒပြပွဲတွေ ဘာကြောင့် ပြင်းထန်လာတာလဲ။ နိုင်ငံတော်နှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်း ဆက်ဆံရေးကို အပြစ်တင်ခြင်း (လှုံ့ဆော်သူများမဟုတ်)။ နိုင်ငံရေးအကြမ်းဖက်မှုကို တစ်ချက်ကြည့်လိုက်ပါ။. ဇွန်လ 22 ရက်၊ 2020 ခုနှစ် မှ ပြန်လည်ရယူသည်။ https://politicalviolenceataglance.org/2020/06/17/why-do-protests-turn-violent-blame-state-society-relations-and-not-provocateurs/

Hunt၊ CT (2020၊ ဖေဖော်ဝါရီ 13)။ ရဲတပ်ဖွဲ့ကတဆင့် ကာကွယ်ခြင်း- ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းများတွင် ကုလသမဂ္ဂ ရဲတပ်ဖွဲ့၏ အကာအကွယ် အခန်းကဏ္ဍ။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာငြိမ်းချမ်းရေးအင်စတီကျု. ဇွန်လ 11 ရက်၊ 2020 ခုနှစ် မှ ပြန်လည်ရယူသည်။ https://www.ipinst.org/2020/02/protection-through-policing-un-peace-ops-paper

De Coning, C., & Gelot, L. (2020၊ မေလ 29)။ ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေး ဖော်ဆောင်ရေး လုပ်ငန်းတွေမှာ လူတွေကို နေရာချပေးတယ်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာငြိမ်းချမ်းရေးအင်စတီကျု. ဇွန်လ 26 ရက်၊ 2020 ခုနှစ် မှ ပြန်လည်ရယူသည်။ https://theglobalobservatory.org/2020/05/placing-people-center-un-peace-operations/

အန်ပီအာရ်။ (၂၀၂၀ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၄ ရက်)။ အမေရိကန်ရဲ. လိုင်း။ ဇွန်လ ၂၆ ရက်၊ ၂၀၂၀၊ မှ ပြန်လည်ရယူသည်။ https://www.npr.org/transcripts/869046127

Serhan၊ Y. (2020၊ ဇွန်လ 10)။ ရဲရဲတင်းတင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကမ္ဘာကြီးက အမေရိကကို ဘာတွေသင်ပေးနိုင်လဲ၊ အတ္တလန္တိတ်. ဇွန်လ 11 ရက်၊ 2020 ခုနှစ် မှ ပြန်လည်ရယူသည်။ https://www.theatlantic.com/international/archive/2020/06/america-police-violence-germany-georgia-britain/612820/

သိပ္ပံနေ့စဉ်။ (၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၆ ရက်)။ စစ်သည်တော်နှင့် အုပ်ထိန်းသူရဲရဲထိန်းကျောင်းခြင်းဆိုင်ရာ ဒေတာမောင်းနှင်မှုဆိုင်ရာ အထောက်အထား။ ဇွန်လ 2019 ရက်၊ 26 ခုနှစ် မှ ပြန်လည်ရယူသည်။ https://www.sciencedaily.com/releases/2019/02/190226155011.htm

ငြိမ်းချမ်းရေးသိပ္ပံမှတ်တမ်း။ (၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၂ ရက်)။ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှုတွင် လက်နက်ကိုင် နှင့် လက်နက်မဲ့ ချဉ်းကပ်မှုများကို အကဲဖြတ်ခြင်း။ ဇွန်လ 2018 ရက်၊ 12 ခုနှစ်မှ ပြန်လည်ရယူသည်။ https://peacesciencedigest.org/assessing-armed-and-unarmed-approaches-to-peacekeeping

အဖွဲ့အစည်း/အစပြုမှုများ

ကုလသမဂ္ဂရဲ- https://police.un.org/en

keywords- စစ်ပြီးခေတ်၊ ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှု၊ ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်မှု၊ ရဲတပ်ဖွဲ့၊ ကုလသမဂ္ဂ၊ ပြည်တွင်းစစ်

[1] စာရေးဆရာများသည် အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းကို “လူ့အခွင့်အရေး ကာကွယ်သူများမှ အကြမ်းမဖက်သော ဆန္ဒပြသူများအထိ စုစည်းထားသော နိုင်ငံသားများ ပါဝင်သော အမျိုးအစားတစ်ခု” ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုသည်။