Oromia- အရိပ်ထဲတွင် အီသီယိုးပီးယားစစ်ပွဲ

Alyssa Oravec မှ၊ Oromo အဘိဓါန် အမွေအနှစ်ခေါင်းဆောင်မှုနှင့် စည်းရုံးရေးအသင်းဖေဖော်ဝါရီလ 14, 2023

2020 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် အီသီယိုးပီးယား မြောက်ပိုင်းတွင် ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ကမ္ဘာသူအများစုသည် အဆိုပါ ပဋိပက္ခများအပါအဝင် ထိခိုက်ခံစားရသောဒေသများရှိ အရပ်သားများအပေါ် ပြင်းထန်စွာသေဆုံးသည်ကို သတိပြုမိကြသည်။ ရက်စက်မှု ပဋိပက္ခနှင့် ပတ်သက်သည့် ပါတီအားလုံးက ကျူးလွန်သည်။ de facto ပိတ်ဆို့ခြင်း။ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာအကူအညီဖြင့် လူလုပ်အစာခေါင်းပါးမှုကို ဖြစ်စေသည်။ တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းသည် အီသီယိုးပီးယားအစိုးရနှင့် Tigray People's Liberation Front တို့ကို ပဋိပက္ခအဆုံးသတ်ရန်နှင့် နိုင်ငံအတွင်း ထာဝရငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်ချရန် ငြိမ်းချမ်းသောနည်းလမ်းရှာဖွေရန် အတူတကွဖိအားပေးလာခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးအနေနဲ့ 2022 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှာ a ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက် အာဖရိကသမဂ္ဂက ဦးဆောင်ပြီး အမေရိကန်နှင့် အခြားနိုင်ငံများက ထောက်ခံအားပေးသည့် ပရီတိုးရီးယားတွင် ဆက်တိုက်ဆွေးနွေးပွဲများ ပြုလုပ်ပြီးနောက် ပါတီနှစ်ခုအကြား ရောက်ရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ပေါ့ပေါ့ပါးပါး လေ့လာသူအနေနဲ့ကတော့ ဒီငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီချက်ဟာ အီသီယိုးပီးယားမှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေကို ရပ်တန့်သွားစေပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ဒေသတွင်း တည်ငြိမ်ရေးခေတ်ကို ဆောင်ကျဉ်းပေးနိုင်မယ်လို့ ထင်ရပေမယ့် နိုင်ငံနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ ကိစ္စရပ်တွေကို လုပ်ကိုင်သူတွေကလည်း ဒီပဋိပက္ခကို သတိပြုမိကြပါတယ်။ တစ်ခုတည်းသော တိုင်းပြည်ကို ထိခိုက်ဖို့ ဝေးတယ်။ အထူးသဖြင့် အီသီယိုးပီးယားအစိုးရသည် Oromo လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (OLA) ကို ချေမှုန်းရန် ရည်ရွယ်သည့် နှစ်ရှည်လှုပ်ရှားမှုကို လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့် Oromia-အီသီယိုးပီးယား၏ လူဦးရေအထူထပ်ဆုံးဒေသတွင် အထူးမှန်ကန်ပါသည်။ လူမျိုးစုအချင်းချင်း အကြမ်းဖက်မှုနှင့် မိုးခေါင်မှုတို့ကြောင့် ပိုမိုဆိုးရွားလာခဲ့သည့် ဤလှုပ်ရှားမှု၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုများသည် မြေပြင်ပေါ်ရှိ အရပ်သားများအတွက် အပျက်အစီးဖြစ်စေခဲ့ပြီး နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်း၏ စဉ်ဆက်မပြတ်ဖိအားပေးမှုမရှိဘဲ အဆုံးသတ်နိုင်ဖွယ်မရှိပေ။

ဤဆောင်းပါးသည် အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ Oromia ဒေသအတွင်းရှိ လက်ရှိလူ့အခွင့်အရေးနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းအတွက် နိဒါန်းတစ်ခုအနေဖြင့် ပဋိပက္ခ၏သမိုင်းကြောင်းရင်းမြစ်များနှင့် နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းနှင့် အီသီယိုးပီးယားအစိုးရတို့ ငြိမ်းချမ်းစွာဖြေရှင်းရန် နည်းလမ်းများကို ဆွေးနွေးခြင်းအပါအဝင်၊ ပဋိပက္ခဆီသို့။ အခြားအရာအားလုံးထက်၊ ဤဆောင်းပါးသည် Oromia ၏အရပ်သားလူဦးရေအပေါ် ပဋိပက္ခ၏အကျိုးသက်ရောက်မှုကို မီးမောင်းထိုးပြလိုပါသည်။

သမိုင်းဆိုင်ရာဆက်စပ်တဲ့အကြောင်းအရာတွေကို

အီသီယိုးပီးယား၏ Oromia ဒေသသည် အမြင့်မားဆုံးဖြစ်သည်။ လူဦးရေ အီသီယိုးပီးယား၏ ဆယ့်နှစ်ဒေသ။ ၎င်းသည် ဗဟိုတွင်တည်ရှိပြီး အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ၏မြို့တော် Addis Ababa ကို ဝန်းရံထားသည်။ ထို့ကြောင့် Oromia ဒေသအတွင်း တည်ငြိမ်မှုကို ထိန်းသိမ်းခြင်းသည် နိုင်ငံတစ်ဝှမ်း တည်ငြိမ်မှုနှင့် အာဖရိကဦးချိုကို ထိန်းသိမ်းရန် အဓိကသော့ချက်အဖြစ် ကာလကြာရှည် ရှုမြင်ခဲ့ပြီး ဒေသတွင်း မလုံခြုံမှုများ တိုးမြင့်လာဖွယ်ရှိသည်။ ပြင်းထန် တိုင်းပြည်အတွက် စီးပွားရေးအကျိုးဆက်တွေ။

အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံရှိ အခြားလူမျိုးစု ၉၀ ၏ အဖွဲ့ဝင်များကို တွေ့ရသော်လည်း Oromia ဒေသအတွင်း နေထိုင်ကြသော အရပ်သားအများစုမှာ Oromo လူမျိုးစုများမှ ဖြစ်ကြသည်။ Oromos သည် single ပါ၀င်သည်။ အကြီးဆုံး အီသီယိုးပီးယားရှိ လူမျိုးစု။ သို့သော်လည်း ၎င်းတို့သည် အရွယ်အစားရှိသော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် အီသီယိုးပီးယား အစိုးရများစွာ၏ လက်ထဲတွင် ရှည်လျားသော နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှု သမိုင်းကြောင်းကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြရသည်။

အနောက်ကမ္ဘာက အများစုက အီသီယိုးပီးယားကို ဥရောပအင်အားကြီးတွေရဲ့ လက်အောက်ကို အောင်အောင်မြင်မြင် မသိမ်းပိုက်ဖူးတဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလို့ ယူဆပေမယ့် Oromo အပါအဝင် လူမျိုးစုအများအပြားရဲ့ အဖွဲ့ဝင်တွေဟာ စစ်တပ်အတွင်းမှာ ထိထိရောက်ရောက် ကိုလိုနီပြုခဲ့ကြတယ်လို့ မှတ်ယူထားဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ စည်းရုံးလှုံ့ဆော်ရေးက အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံကို တည်ထောင်သော ဧကရာဇ် Menelik II က ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ဧကရာဇ် Menelik II ၏ အစိုးရသည် ၎င်းတို့သိမ်းပိုက်ထားသော ဌာနေတိုင်းရင်းသားအုပ်စုများကို “နောက်ပြန်” အဖြစ် ရှုမြင်ပြီး လွှမ်းမိုးကြီးစိုးသော Amhara ယဉ်ကျေးမှု၏ ရှုထောင့်များကို လက်ခံကျင့်သုံးရန် သူတို့ကို ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်သော နည်းဗျူဟာများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ထိုကဲ့သို့ စိုက်ထုတ်ခြင်းတွင် Oromo ဘာသာစကား Afaan Oromoo အသုံးပြုခြင်းကို တားမြစ်ခြင်း ပါဝင်သည်။ အီသီယိုးပီးယား ဘုရင်စနစ်နှင့် DERG လက်အောက်ရှိ သက်တမ်းတစ်လျှောက် လူမျိုးစုအသီးသီးအပေါ် ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုများအား ဆက်လက်အသုံးပြုခဲ့သည်။

1991 ခုနှစ်တွင် အီသီယိုးပီးယားပြည်သူ့တော်လှန်ရေးဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး (EPRDF) လက်အောက်ရှိ TPLF သည် အာဏာရလာပြီး အီသီယိုးပီးယားရှိ လူမျိုးစု 90 ၏ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ လက္ခဏာအမျိုးမျိုးကို အသိအမှတ်ပြုလက်ခံရန် ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသည့် လုပ်ဆောင်ချက်များကို လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့တွင် အသစ်တစ်ခုကို မွေးစားခြင်း ပါဝင်သည်။ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေ အီသီယိုးပီးယားကို နိုင်ငံစုံ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံအဖြစ် ထူထောင်ပြီး အီသီယိုးပီးယားဘာသာစကားအားလုံး၏ တန်းတူညီမျှအသိအမှတ်ပြုမှုကို အာမခံခဲ့သည်။ ဤလုပ်ဆောင်ချက်များသည် အားလုံးပါဝင်နိုင်သော အီသီယိုးပီးယားလူ့အဖွဲ့အစည်းကို မြှင့်တင်ရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေမည်ဟု မျှော်လင့်ထားသော်လည်း TPLF ကို စတင်အသုံးပြုခြင်းမပြုမီ မကြာမီပင်၊ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေ သဘောထားကွဲလွဲမှုများကို ချေမှုန်းရန်နှင့် တိုင်းရင်းသားအချင်းချင်း တင်းမာမှုများ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။

2016 ခုနှစ်တွင်၊ နှစ်ပေါင်းများစွာအလွဲသုံးစားမှုများအတွက်၊ Oromo လူငယ် (Qeeroo) 2018 ခုနှစ်တွင် ၀န်ကြီးချုပ် Abiy Ahmed အာဏာရလာမည့် နောက်ဆုံးတွင် ဆန္ဒပြလှုပ်ရှားမှုကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ယခင် EPRDF အစိုးရ၏ အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး ၎င်းကိုယ်တိုင်လည်း Oromo ၊ ယုံကြည်သည် ဝန်ကြီးချုပ် အာမက်က တိုင်းပြည်ကို ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းရေးနဲ့ အရပ်သားတွေရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်ဖို့ ကူညီပေးမယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ကံမကောင်းစွာဖြင့်၊ ၎င်း၏အစိုးရသည် Oromia ရှိ Oromo Liberation Front (OLF) နိုင်ငံရေး ပါတီမှ ခွဲထွက်သော OLA-လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ကို တိုက်ဖျက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုတွင် ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်သော နည်းဗျူဟာများကို ပြန်လည်အသုံးပြုပြီး မကြာမီ အချိန်ကြာတော့မည်မဟုတ်ပေ။

2018 နှစ်ကုန်တွင်၊ ဝန်ကြီးချုပ် Ahmed ၏အစိုးရသည် OLA ကိုချေမှုန်းရေးမစ်ရှင်နှင့်အတူအနောက်ပိုင်းနှင့်တောင်ပိုင်း Oromia တွင်စစ်ဌာနချုပ်များတပ်ဆင်ခဲ့သည်။ လူ့အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန် ကတိကဝတ်ပြုခဲ့သော်လည်း ထိုအချိန်ကစ၍ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ယုံကြည်စိတ်ချရသောအစီရင်ခံစာများ တရားလက်လွတ်သတ်ဖြတ်မှု၊ မတရားဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်မှုများ အပါအဝင် အရပ်သားများအပေါ် စော်ကားမှုများ ကျူးလွန်နေသည့် အဆိုပါ ကွပ်ကဲရေးစခန်းများနှင့် ဆက်စပ်နေသည့် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များ၏ ဒေသအတွင်း ပဋိပက္ခနှင့် မတည်ငြိမ်မှုများ ပိုမိုမြင့်တက်လာသည်။ ခြောငျးမွောငျးသတျဖွတျခွငျး Tigray စစ်ပွဲမစတင်မီ ခြောက်လအလို 2020 ခုနှစ် ဇွန်လတွင် နာမည်ကျော် Oromo အဆိုတော်နှင့် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ Hachalu Hundessa ၏

အရိပ်ထဲတွင်စစ်ပွဲ

အီသီယိုးပီးယား မြောက်ပိုင်း ပဋိပက္ခကို နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက အာရုံစိုက်နေချိန်မှာ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှု အခြေအနေတွေက ဆက်ပြီး ရှိနေပါတယ်။ ဆိုးရွား လွန်ခဲ့သော နှစ်နှစ်အတွင်း Oromia တွင် အစိုးရသည် OLA ကို ချေမှုန်းရန် ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသော စစ်ဆင်ရေးများကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေပါသည်။ ကြေညာ 2022 ခုနှစ် ဧပြီလတွင် Oromia တွင် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုအသစ်တစ်ခု စတင်ခဲ့ပါသည်။ အစိုးရတပ်များနှင့် OLA တို့အကြား တိုက်ပွဲများအတွင်း အရပ်သားများ သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သတင်းများထွက်ပေါ်လျက်ရှိသည်။ စိတ်ပျက်စရာကောင်းသည်မှာ၊ Oromo အရပ်သားများအကြောင်း မရေမတွက်နိုင်သော သတင်းများ ထွက်ပေါ်နေပါသည်။ ပစ်မှတ်ထား အီသီယိုးပီးယား လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များမှ အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုများသည် သားကောင်များကို OLA နှင့် ချိတ်ဆက်ထားသည်ဟု အခိုင်အမာဆိုကာ မကြာခဏဆိုသလို တရားမျှတပြီး OLA လည်ပတ်သည့်နေရာများတွင် အရပ်သားများကို ကိုယ်ထိလက်ရောက် တိုက်ခိုက်မှုများလည်း ပါဝင်ပါသည်။ နေအိမ်များ မီးရှို့ခံရခြင်းနှင့် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တရားလက်လွတ် သတ်ဖြတ်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း အရပ်သားများက သတင်းပေးပို့ခဲ့သည်။ ဇူလိုင်လတွင် လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့၊ အစီရင်ခံတင်ပြ Oromia တွင် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များ ကျူးလွန်သည့် အလွဲသုံးစားမှုများအတွက် “ပြစ်ဒဏ်ကင်းလွတ်ခြင်း ယဉ်ကျေးမှု” ရှိကြောင်း၊ TPLF နှင့် အီသီယိုးပီးယားအစိုးရတို့အကြား ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်ကို ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ချုပ်ဆိုနိုင်ခဲ့သည့်အချိန်မှစ၍၊ စစ်ဆင်ရေးများအပါအဝင် စစ်ရေးဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာများ တိုးလာခဲ့သည်။ မောင်းသူမဲ့လေယာဉ်အားသပိတ်မှောက်- Oromia အတွင်းတွင် အရပ်သားများ သေဆုံးခြင်းနှင့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေသည်။

Oromo အရပ်သားများမှာလည်း ပုံမှန်အားဖြင့် ကြုံတွေ့ရတတ်ပါသည်။ မတရားဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခြင်း။. တစ်ခါတစ်ရံတွင်၊ ဤဖမ်းဆီးမှုသည် OLA အား ပံ့ပိုးကူညီမှုပေးသည် သို့မဟုတ် OLA တွင်ပါဝင်သည်ဟု သံသယရှိသော မိသားစုဝင်တစ်ဦးရှိသည်ဟူသော တိုင်ကြားချက်များကြောင့် တရားမျှတမှုရှိသည်။ တချို့ကိစ္စတွေ၊ ကလေးများ ၎င်းတို့၏ မိသားစုဝင်များသည် OLA တွင် ရှိနေသည်ဟု သံသယဖြင့် ဖမ်းဆီးထားသည်။ အခြားကိစ္စများတွင်၊ Oromo အရပ်သားများသည် OLF နှင့် OFC အပါအဝင် အတိုက်အခံ Oromo နိုင်ငံရေး ပါတီများနှင့် ချိတ်ဆက်မှုကြောင့် သို့မဟုတ် Oromo အမျိုးသားရေးဝါဒီများဟု တနည်းတဖုံ ယူဆသောကြောင့် ဖမ်းဆီးခြင်းခံခဲ့ရသည်။ မကြာသေးမီကအတိုင်း အစီရင်ခံတင်ပြ အီသီယိုးပီးယားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်၏ အနေဖြင့် အရပ်သားများကို တခါတရံ ထိန်းသိမ်းခံရပြီး နောက်ဆက်တွဲ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ၊ ၎င်းတို့၏တရားမျှတသော လုပ်ငန်းစဉ်များနှင့် တရားမျှတသော တရားစီရင်မှုဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများကို ငြင်းပယ်ခြင်း အပါအဝင် မကြာခဏဆိုသလို လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ ခံရလေ့ရှိသည်။ တစ်ခုဖြစ်လာပြီ။ ဘုံအလေ့အကျင့် တရားရုံးက လွှတ်ပေးရန် အမိန့်ပေးခဲ့သော်လည်း ထောင်အရာရှိများက အကျဉ်းသားများကို လွှတ်ပေးရန် ငြင်းဆိုရန် Oromia တွင် ရှိနေသည်။

အထူးသဖြင့် Amhara နှင့် ၎င်း၏နယ်နိမိတ်တစ်လျှောက်ရှိ Oromia တွင် လူမျိုးရေးတင်းမာမှုနှင့် အကြမ်းဖက်မှုများသည်လည်း ပျံ့နှံ့နေပါသည်။ ဆိုမာလီ ဒေသများ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များက ဒေသအနှံ့ အရပ်သားများကို တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်နေကြောင်း ပုံမှန် သတင်းပေးပို့မှုများ ရှိသည်။ ယင်းသို့ တိုက်ခိုက်မှုများကို မကြာခဏ ပြုလုပ်သည်ဟု စွပ်စွဲခံရသည့် အုပ်စုနှစ်စုမှာ Amhara ပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့ဟု လူသိများသည်။ fano နှင့် OlaOLA မှာ ရှိတယ်ဆိုတာ သတိပြုသင့်ပေမယ့် ပြတ်ပြတ်သားသား ငြင်းဆိုသည်။ အရပ်သားများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြောင်း သတင်းရရှိပါသည်။ ဖြစ်ရပ်များစွာတွင်၊ ဤတိုက်ခိုက်မှုများဖြစ်ပွားသည့်နေရာများတွင် တယ်လီဖုန်းဆက်သွယ်မှု အကန့်အသတ်ရှိခြင်းကြောင့် ဖောက်ပြန်မှုတစ်ခု၏ကျူးလွန်သူကို ဆုံးဖြတ်ရန်မဖြစ်နိုင်ပေ။ အပြစ်တင် ဖလှယ်ကြသည်။ အမျိုးမျိုးသောတိုက်ခိုက်မှုများအတွက်။ အဆုံးစွန်အားဖြင့်၊ အရပ်သားများကိုကာကွယ်ရန်၊ အကြမ်းဖက်မှုအစီရင်ခံစာများကိုလွတ်လပ်စွာစုံစမ်းစစ်ဆေးရန်၊ ကျူးလွန်သူများအားတရားမျှတမှုရှိစေရန်အတွက်အီသီယိုးပီးယားအစိုးရ၏တာဝန်ဖြစ်သည်။

နောက်ဆုံးတွင်၊ Oromia သည် ပြင်းထန်စွာ ကြုံတွေ့နေရပါသည်။ မိုးခေါင်ခြင်းဒွန်တွဲသောအခါ၌ အစုလိုက်အပြုံလိုက်၊ ရွှေ့ပြောင်းခံရခြင်း ဒေသတွင်း မတည်ငြိမ်မှုများနှင့် ပဋိပက္ခများကြောင့် ဒေသတွင်း လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ မကြာမှီ အစီရင်ခံစာများ USAID မှ အကြံပြုချက်အရ ဒေသတွင်းရှိ အနည်းဆုံး လူ ၅ သန်းသည် အရေးပေါ် စားနပ်ရိက္ခာ အကူအညီ လိုအပ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ဒီဇင်ဘာလတွင် နိုင်ငံတကာ ကယ်ဆယ်ရေး ကော်မတီက ၎င်း၏ အရေးပေါ် စောင့်ကြည့်စာရင်းကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ အစီရင်ခံစာအီသီယိုးပီးယားသည် ၎င်း၏ ထိပ်တန်း 3 နိုင်ငံအဖြစ် 2023 ခုနှစ်တွင် ဆိုးရွားလာသော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အခြေအနေနှင့် တွေ့ကြုံရမည့် အန္တရာယ်ကို ကြုံတွေ့နေရသည့် အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းနှင့် အိုရိုမီးယားနိုင်ငံအတွင်း ပဋိပက္ခများ၏ သက်ရောက်မှု နှစ်ခုစလုံးနှင့် အရပ်သားပြည်သူများအပေါ် မိုးခေါင်ရေရှားမှုကို သတိပြုမိသည်။

အကြမ်းဖက်မှု သံသရာ ချုပ်ငြိမ်းခြင်း။

2018 ခုနှစ်မှစ၍ အီသီယိုးပီးယားအစိုးရသည် Oromia ဒေသမှ OLA ကို အင်အားသုံး၍ ဖယ်ရှားရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ အခုအချိန်အထိတော့ အဲဒီပန်းတိုင်ကို မရောက်သေးပါဘူး။ ယင်းအစား၊ OLA နှင့် ခိုင်လုံသော ဆက်သွယ်မှုများအတွက် Oromo အရပ်သားများကို ပြတ်သားစွာ ပစ်မှတ်ထားမှု အစီရင်ခံစာများ အပါအဝင် ပဋိပက္ခ၏ အဓိက အကျဆုံးသော အရပ်သားများကို ကျွန်ုပ်တို့ မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်မှာ၊ တချိန်တည်းမှာပင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအကြား တင်းမာမှုများ အရှိန်အဟုန် မြင့်တက်လာကာ တိုင်းရင်းသားအရပ်ရပ်မှ အရပ်သားများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ Oromia အတွင်းရှိ အီသီယိုးပီးယား အစိုးရမှ အသုံးပြုသည့် မဟာဗျူဟာသည် ထိရောက်မှု မရှိသည်မှာ ရှင်းပါသည်။ ထို့ကြောင့်၊ Oromia ဒေသအတွင်း ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသော အကြမ်းဖက်မှုသံသရာကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် ချဉ်းကပ်မှုအသစ်ကို စဉ်းစားရမည်ဖြစ်သည်။

အဆိုပါ Oromo Legacy Leadership and Advocacy Association အီသီယိုးပီးယားအစိုးရသည် နိုင်ငံတဝှမ်း ပဋိပက္ခနှင့် မငြိမ်သက်မှုများ၏ မူလဇစ်မြစ်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားကာ ထာဝရငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ဒေသတွင်းတည်ငြိမ်မှုအတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်ချသည့် အသွင်ကူးပြောင်းရေးဆိုင်ရာ တရားမျှတမှုဆိုင်ရာ အစီအမံများကို ချမှတ်ရန် အီသီယိုးပီးယားအစိုးရအား ကာလရှည်ကြာ ထောက်ခံခဲ့သည်။ နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းရှိ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုစွပ်စွဲချက်များအားလုံးကို စေ့စေ့စပ်စပ် စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းအတွက် လိုအပ်သည်ဟု ကျွန်ုပ်တို့ယုံကြည်ပြီး ၎င်းတို့ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည့် ချိုးဖောက်မှုများအတွက် နိုင်ငံသားများ တရားမျှတမှုရရှိစေမည့် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုအဖြစ် ပြောကြားထားသည့် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများကို သေချာစေရန်၊ . အဆုံးစွန်အားဖြင့်၊ အဓိကကျသော တိုင်းရင်းသားများနှင့် နိုင်ငံရေးအင်အားစုအားလုံး၏ ကိုယ်စားလှယ်များပါဝင်ပြီး ကြားနေခုံသမာဓိဖြင့် ဦးဆောင်သည့် နိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးပွဲသည် တိုင်းပြည်အတွက် ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းကို ပုံဖော်ရန်အတွက် အဓိကသော့ချက်ဖြစ်သည်။

သို့သော် ထိုသို့သော ဆွေးနွေးပွဲများ ကျင်းပရန်နှင့် အသွင်ကူးပြောင်းရေးဆိုင်ရာ တရားမျှတမှု တစ်စုံတစ်ရာ ထိရောက်စေရန်အတွက် အီသီယိုးပီးယား အစိုးရသည် အီသီယိုးပီးယားတစ်ဝှမ်း ပဋိပက္ခများကို အဆုံးသတ်ရန် ငြိမ်းချမ်းသော နည်းလမ်းကို ဦးစွာ ရှာဖွေရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ OLA ကဲ့သို့သော အဖွဲ့များနှင့် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းသည့် ငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီချက်သို့ ဝင်ရောက်ခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ နှစ်ပေါင်းများစွာ ယင်းသဘောတူညီချက်သည် မဖြစ်နိုင်ဟုထင်ရသော်လည်း TPLF နှင့် မကြာသေးမီက သဘောတူညီချက်သည် အီသီယိုးပီးယားပြည်သူများကို မျှော်လင့်ချက်ပေးခဲ့သည်။ လက်မှတ် ရေးထိုးပြီးကတည်းက သက်တမ်းတိုးတာတွေ ရှိတယ်။ ဖုန်းခေါ်ဆိုမှု အီသီယိုးပီးယား အစိုးရသည် OLA နှင့် အလားတူ သဘောတူညီချက်တစ်ခု ဆောင်ရွက်ရန်။ ယခုအချိန်တွင် အီသီယိုးပီးယားအစိုးရသည် လိုလားပုံမပေါ်ပေ။ အဆုံး OLA ကို ဆန့်ကျင်သည့် ၎င်း၏ စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှု။ သို့သော်လည်း ဇန်နဝါရီတွင် OLA မှ ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးကြေငြာစာတမ်းနိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းက ဦးဆောင်မည်ဆိုပါက ငြိမ်းချမ်းရေး စေ့စပ်ညှိနှိုင်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွင် ပါဝင်ရန် ဆန္ဒရှိကြောင်း ညွှန်ပြနေပုံရပြီး ၀န်ကြီးချုပ် Abiy က မကြာသေးမီက ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မှတ်ချက်များ ယင်းက ဖြစ်နိုင်ချေကို ပွင့်လင်းမှုအချို့ကို ညွှန်ပြသည်။

OLA ကို စစ်ရေးအရ ချေမှုန်းရန် အီသီယိုးပီးယား အစိုးရ၏ ကာလကြာရှည် ကြိုးပမ်းမှုများ၏ သဘောသဘာဝအရ၊ အစိုးရက ၎င်း၏ လက်နက်များကို ဘေးဖယ်ထားပြီး နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းမှ ဖိအားပေးခြင်းမရှိဘဲ ညှိနှိုင်းသည့် ငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီချက်သို့ ဝင်ရောက်ရန် ဆန္ဒရှိမည်မဟုတ်ပေ။ ၎င်း၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအားဖြင့်၊ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းသည် Tigray စစ်ပွဲအတွင်း ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုကြုံတွေ့ရချိန်တွင် နှုတ်ဆိတ်မနေဘဲ၊ ယင်းပဋိပက္ခအတွက် ငြိမ်းချမ်းစွာဖြေရှင်းရန် ၎င်းတို့၏ဆက်လက်တောင်းဆိုမှုများသည် အီသီယိုးပီးယားအစိုးရနှင့် TPLF အကြား ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို တိုက်ရိုက်ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့အနေဖြင့် ဤပဋိပက္ခကို အလားတူပုံစံဖြင့် တုံ့ပြန်ရန်နှင့် အီသီယိုးပီးယားအစိုးရအား အလားတူနည်းလမ်းများရှာဖွေရန် Oromia ပဋိပက္ခကိုဖြေရှင်းရန်နှင့် အားလုံး၏အကာအကွယ်ကိုသေချာစေရန် သံတမန်ရေးဆိုင်ရာကိရိယာများကို အသုံးပြုရန် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအား တောင်းဆိုအပ်ပါသည်။ အရပ်သားတွေရဲ့ လူ့အခွင့်အရေး။ သို့မှသာ ထာဝရငြိမ်းချမ်းရေးသည် အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံသို့ ရောက်လာနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

အရေးယူပါ။ https://worldbeyondwar.org/oromia