Andreas Schüller သည် ဝန်ထမ်းများအတွက် ရှေ့နေတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဥရောပစင်တာ. သူသည် ECCHR မှယူဆောင်လာသောတရားစွဲဆိုမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ဦးဆောင်ရှေ့နေဖြစ်သည်။ Reprieve အမေရိကန် မောင်းသူမဲ့ လေယာဉ်ဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ယီမင်တွင် အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူ သုံးဦးကိုယ်စား ဂျာမန်အစိုးရအား ဆန့်ကျင်သည်။ အမှုကို မေလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ကိုးကန့်မြို့၌ ကြားနာမည်ဖြစ်သည်။
၎င်းတို့၏တရားစွဲဆိုမှုသည် ရမ်စတိန်းရှိ အမေရိကန်လေတပ်အခြေစိုက်စခန်းအား နိုင်ငံခြားတွင် ဒရုန်းသတ်ဖြတ်မှုတွင် အသုံးပြုရန် ဂျာမန်အစိုးရအား ဂျာမန်အစိုးရ၏တရားမ၀င်ဟု ငြင်းဆိုထားသည်။ ဝတ်စုံက တစ်ပိုဒ်ပြီးရင် လာတာပါ။ resolution ကို 2014 ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ဥရောပပါလီမန်၌ ဥရောပနိုင်ငံများအား တရားလက်လွတ်ပစ်မှတ်ထားသော သတ်ဖြတ်ခြင်းအလေ့အထကို ဆန့်ကျင်တားမြစ်ရန်နှင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအနေဖြင့် ၎င်းတို့၏တရားဝင်ဝတ္တရားများနှင့်အညီ ဥပဒေမဲ့ပစ်မှတ်ထားသော သတ်ဖြတ်ခြင်းများကို မကျူးလွန်ရန် သို့မဟုတ် အခြားသူများ၏ထိုကဲ့သို့သောသတ်ဖြတ်မှုများကို လွယ်ကူချောမွေ့စေရန်၊ ပြည်နယ်များ။"
လူသတ်မှုတွေ ဖြစ်ပွားတဲ့ နိုင်ငံတွေရဲ့ ဥပဒေတွေနဲ့ ကုလသမဂ္ဂ ပဋိဉာဉ် နဲ့ Kellogg Briand Pact အရ မောင်းသူမဲ့ လေယာဉ် လူသတ်မှုတွေ ကို တရားမ၀င်ဘဲ အမြဲတမ်း တွေးခဲ့တယ်။ ငါ Schüller ကိုမေးခဲ့တယ်- မင်းရဲ့တရားစွဲဆိုမှုက လူသတ်မှုအတွက်တရားစွဲဆိုဖို့ (ဒါမှမဟုတ်) အကွာအဝေးကနေ ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့နေရာတွေထဲက တစ်ခုလား။
“တရားစွဲဆိုမှုဟာ ဂျာမနီမှာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးတွေအပေါ် အခြေခံပြီး တရားစွဲဆိုတာမဟုတ်ဘဲ ယီမင်မှာ အမေရိကန်ရဲ့တရားမ၀င်လုပ်ဆောင်မှုတွေအတွက် ဂျာမန်ပိုင်နက်အသုံးပြုမှုကို ရပ်တန့်ဖို့ ဂျာမန်အစိုးရရဲ့ အရေးယူဆောင်ရွက်မှုတွေ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ပြန်လည်ဖြေကြားခဲ့သည်။ အဓိကပြော ဆိုချက်မှာ Ramstein ရှိ အမေရိကန်လေတပ်စခန်းသည် ဒရုန်းများ လည်ပတ်မှုတွင် ဒရုန်းများ၏ အချက်အလက်များကို ဂြိုလ်တု relay station နှင့် transatlantic ဖိုက်ဘာကေဘယ်များမှတဆင့် ဒရုန်းများထံ ပေးပို့ခြင်းဖြင့် ပါ၀င်သည်ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ အဆိုပါဝတ်စုံသည် တိုက်ခိုက်ရေးဒရုန်းမစ်ရှင်များ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် ဒရုန်းများပေးပို့သော စောင့်ကြည့်ပုံရိပ်များကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရန်အတွက် လေတပ်စခန်း၏ လေကြောင်းစစ်ဆင်ရေးစင်တာကို အသုံးပြုမှုကို ရပ်တန့်ရန် ကြိုးပမ်းသည်။
မကြာသေးမီက ပါကစ္စတန်ရှိ CIA စခန်းမှူးတစ်ဦး၏ စွဲချက်တင်ခံရမှုနှင့် မည်သို့ကွာခြားပါသနည်းဟု မေးရာ၊
“ပါကစ္စတန်ကိစ္စ၊” ဟု Schüller မှပြောကြားခဲ့သည်မှာ၊ ၎င်းတို့သည် များပြားလှသောအရေအတွက်နှင့် အရပ်သားများသေဆုံးမှုများပြားသောနိုင်ငံအတွင်း ဒရုန်းတိုက်ခိုက်မှုများနှင့် ပတ်သက်သည်။ သပိတ်မှောက်မှုများအတွက် တာဝန်ရှိပုဂ္ဂိုလ်များကို တရားစွဲဆိုခြင်းနှင့် ပတ်သက်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ဝတ်စုံသည် ဒရုန်းစစ်ဆင်ရေးနှင့် ပြည်နယ်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများတွင် နည်းပညာပိုင်းနှင့် ပစ်မှတ်ထားကဏ္ဍများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေသည့် ဧရိယာတွင်နေထိုင်နေသော ကျွန်ုပ်တို့၏ဖောက်သည်များအား ကြိုတင်ကာကွယ်မှုအား အလေးထားပါသည်။"
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် လူသတ်မှုသည် စစ်ပွဲ၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်လျှင် ဥပဒေကြောင်းအရ ရှေ့နေများက ငြင်းဆိုကြပြီး တစ်စုံတစ်ခုသည် စစ်ပွဲ၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဟုတ်မဟုတ် ၎င်းတို့အား ပြောပြရန် စစ်မက်သမားများထံ ဆိုင်းငံ့ထားခြင်း၊ လုပ်ရပ်သည် စစ်ပွဲတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်မဖြစ် သင့်ကိစ္စတွင် အရေးကြီးပါသလား။
“ဒရုန်းတိုက်ခိုက်မှုတွေ လုပ်ဆောင်ရာမှာ အမေရိကန်ရဲ့ လေ့ကျင့်မှုက ဘက်ပေါင်းစုံက တရားမဝင်ကြောင်း သက်သေပြဖို့ အရေးကြီးတယ်။ တစ်ဖက်တွင်မူ ယီမင်တွင် တိုက်ခိုက်မှုများသည် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခပြင်ပတွင် ပြုလုပ်ခြင်းဖြစ်ပြီး အကြောင်းပြချက်မရှိဘဲ အသက်ရှင်ခွင့်ကို ချိုးဖောက်နေခြင်း ဖြစ်သည်။ ဂျာမန်ဖက်ဒရယ်အစိုးရရှေ့နေရုံး၏ ဥပဒေသဘောထားအရ အမေရိကန်သည် အယ်လ်ကိုင်းဒါးနှင့် တွဲဘက်တပ်များကို ဆန့်ကျင်သည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတွင် ရှိနေသည်ဟု ကျွန်ုပ်တို့ မယူဆပါ။ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခဖြစ်မည်ဆိုလျှင်ပင်၊ အမေရိကန်၏ပစ်မှတ်ထားလေ့ကျင့်မှုသည် ကျယ်ပြန့်လွန်းပြီး လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတွင် တရားဝင်စစ်ပစ်မှတ်အမျိုးအစားအောက် မကျရောက်နိုင်သော ပစ်မှတ်အများအပြားပါဝင်သည်။ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေမှာတောင် အဲဒီပစ်မှတ်တွေကို တိုက်ခိုက်တာဟာ တရားမ၀င်ပါဘူး။”
ဂျာမနီသည် ၎င်း၏မြေပေါ်မှ ဒရုန်းဖြင့် သတ်ဖြတ်ခြင်းကို အဆုံးသတ်ရန် ဥရောပပါလီမန်က တာဝန် ရှိပါသလား။ (ဒါက EU အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတိုင်းနဲ့ သက်ဆိုင်ပါသလား။) ဂျာမန်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ၊
“နိုင်ငံရေးအရ ဥရောပပါလီမန်က တရားမ၀င် မောင်းသူမဲ့လေယာဉ်တွေကို တိုးချဲ့အသုံးပြုမှုကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ ကြေညာချက်ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။ အီးယူအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအားလုံးသည် အသက်ရှင်သန်ခွင့်ကို လေးစားကာကွယ်ရန်၊ ဥရောပလူ့အခွင့်အရေးသဘောတူညီချက်ကဲ့သို့သော ဥပဒေများဖြင့်လည်း ကန့်သတ်ထားသည်။ အလားတူပြဋ္ဌာန်းချက်သည် ဂျာမန်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည်။”
အတိုချုံးပြောရရင် မင်းရဲ့အမှုမှာ သေဆုံးသူတွေရဲ့ ဇာတ်လမ်းက ဘာလဲ။
“၂၀၁၂ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၉ ရက်က ယီမင်အရှေ့ပိုင်းရှိ Khashamir ရွာကို အမေရိကန်ဒရုန်းများဖြင့် ဒုံးကျည်ငါးစင်းဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဖောက်သည်တွေရဲ့ မိသားစုဝင်တွေက မင်္ဂလာပွဲကျင်းပဖို့ ရွာမှာ စုရုံးခဲ့ကြတယ်။ သပိတ်တွင် မိသားစုဝင် နှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အခြားမိသားစုဝင်များ မှာ ဒဏ်ရာအနာတရများဖြင့် ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။ အသတ်ခံခဲ့ရတဲ့ မိသားစုဝင်တွေဟာ AQAP ကို ပြတ်ပြတ်သားသား ဝေဖန်ပြောဆိုပြီး ဒေသတွင်းမှာ သူတို့ရဲ့ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို တန်ပြန်ရာမှာ တက်ကြွစွာ ဟောပြောမှုတွေနဲ့ လူမှုရေးလှုပ်ရှားမှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပါတယ်။”
သက်သေပြဖို့ ဘာကိုမျှော်လင့်လဲ။
“တရားမ၀င် ဒရုန်းစစ်ဆင်ရေးတွေအတွက် ဂျာမန်ပိုင်နက်ကို အသုံးပြုမှုနဲ့ ဥရောပအစိုးရတွေဟာ အမေရိကန်ရဲ့ ကျင့်ထုံးတွေကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ခိုင်မာတဲ့ တရားဥပဒေနဲ့ နိုင်ငံရေးအရ ရပ်တည်ဖို့ လိုအပ်ကြောင်း”
အချိန်ကိုက်ကဘာလဲ?
“၂၀၁၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလမှာ Cologne မှာရှိတဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးတရားရုံးကို တရားစွဲဆိုခဲ့တာပါ။ 2014 ခုနှစ် မေလကုန်တွင် နှုတ်ဖြင့် ကြားနာမှု ပြုလုပ်မည်ဖြစ်သည်။ နောက်ထပ်တရားရုံးအစည်းအ ဝေးနှင့် စီရင်ချက်ချခြင်းတို့ကို အယူခံဝင်သည့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကဲ့သို့ပင် မျှော်မှန်း၍မရနိုင်ပါ။”
အောင်မြင်ရင် ဘာဖြစ်နိုင်မလဲ။
"ရလဒ်အနေနဲ့ကတော့ Relay station သို့မဟုတ် လေကြောင်းစစ်ဆင်ရေးစင်တာကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွေအပါအဝင် အမေရိကန်လေတပ်စခန်းမှာ Ramstein မှာရှိတဲ့ US လေတပ်စခန်းအသုံးပြုမှုကို ရပ်တန့်ဖို့ ဂျာမန်အစိုးရအနေနဲ့ ပိုမိုခိုင်မာတဲ့ ရပ်တည်ချက်တစ်ခုကို ရယူရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။"
မည်သည့်အကျိုးအတွက်၊ ဒီလှုပ်ရှားမှု ငါအခုမှရေးခဲ့တာလား?
“ဥရောပမှာ ဒရုန်းစစ်ဆင်ရေးအတွက် ဥရောပမဟာမိတ်တွေရဲ့ မြေဆီလွှာအသုံးပြုမှုကို ဆန့်ကျင်တဲ့အနေနဲ့ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ ကွန်ရက်တစ်ခုဖွဲ့ဖို့ လိုပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဂျာမန်ကိစ္စဟာ အီတလီနဲ့ ဥရောပမှာရှိတဲ့ တခြားနိုင်ငံတွေအတွက် သေချာပေါက် စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းပါတယ်။”
လူတွေက ဘာကူညီနိုင်မလဲ။
“အန္တိမနိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်ကတော့ အမေရိကန်ရဲ့ ဒရုန်းတိုက်ခိုက်မှုတွေကို ပြောင်းလဲဖို့နဲ့ လူ့အခွင့်အရေးစံနှုန်းတွေနဲ့အညီ လုပ်ဆောင်ဖို့ပါပဲ။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ နေရာများစွာတွင် တရားမဝင်သော အကျင့်ဆိုးများ ဆက်လက်တည်ရှိနေပါက နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတွင် ရေရှည်အကျိုးဆက်များကို ပြတ်ပြတ်သားသား ရပ်တည်နိုင်စေရန်အတွက် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ အစိုးရများအား ပြည်သူများက ဆက်လက်ဖိအားပေးရမည်ဖြစ်သည်။”
ကောင်းပြီမျှော်လင့်ကြပါစို့ အဆုံးဖြစ်သော "လူ့အခွင့်အရေးစံနှုန်းများ" နှင့်ကိုက်ညီသော "လူ့အခွင့်အရေးစံနှုန်းများ" နှင့်ကိုက်ညီသောစက်ရုပ်များပျံသန်းခြင်းဖြင့်လူသတ်ခြင်းမဟုတ်ပါ။ ဒါပေမဲ့ ဂျာမန်အစိုးရကို အမေရိကန်က စံနမူနာယူထားတဲ့ အမိုက်စားပုံစံထက် ပိုမြင့်တဲ့ စံနှုန်းတစ်ခုနဲ့ ထိန်းထားနိုင်ဖို့ ဒီကြိုးပမ်းမှုကို မြှင့်တင်ကြပါစို့။
တရားရုံးတွင် အဓိကသက်သေအဖြစ် အမေရိကန် ဒရုန်းလေယာဉ်မှူးဟောင်း ဘရန်ဒန် ဘရိုင်ယန်။ တခြားဒရုန်းလေယာဉ်မှူးတွေ သူတို့လုပ်ဆောင်ခဲ့တာတွေအကြောင်း ပြောပြလိုစိတ်ရှိတယ်ဆိုရင် ကျေးဇူးပြုပြီး ပြောပြပေးပါ။
© ECCHR / Photo: Nihad Nino Pušija
