စာချုပ်များ၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေများနှင့် စစ်ဆန့်ကျင်ရေးဥပဒေများ

ဒါဝိဒ်သည် Swanson အသုံးပြုပုံ World BEYOND Warဇန်နဝါရီလ 10, 2022

စစ်ပွဲကိုတရားဝင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအဖြစ် အသံတိတ်လက်ခံမှုအားလုံးနှင့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်းဖြင့် စစ်ပွဲတရားဥပဒေအတိုင်း ထိန်းသိမ်းထားရန် နည်းလမ်းများအကြောင်း ဆွေးနွေးပြောဆိုမှုများမှ မှန်းဆရခက်သော်လည်း စစ်ပွဲများကိုဖြစ်စေသော နိုင်ငံတကာသဘောတူစာချုပ်များ နှင့် စစ်ပွဲ၏ခြိမ်းခြောက်မှုတို့ကိုပင် တရားမဝင်စေသည် စစ်ပွဲများကိုဖြစ်စေသော နိုင်ငံတော်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေများ၊ စစ်ပွဲများကိုတရားမဝင်ဖြစ်စေသော အမျိုးမျိုးသောလှုပ်ရှားမှုများကိုဖြစ်စေသော၊ နှင့် ဒုံးကျည်များအသုံးပြုခြင်း သို့မဟုတ် သတ်ဖြတ်ခြင်းစကေးချွင်းချက်မရှိ ခြွင်းချက်မရှိ သတ်ဖြတ်ခြင်းကိုတရားမ၀င်ဖြစ်စေသောဥပဒေများ။

ဟုတ်ပါတယ်၊ တရားဥပဒေလို့ မှတ်ယူတဲ့အရာဟာ ရေးထားတဲ့စာတင်မကဘူး၊ တရားဥပဒေနဲ့အညီ ခံယူထားတဲ့အရာတွေ၊ ရာဇ၀တ်မှုတစ်ခုအနေနဲ့ ဘယ်တော့မှ တရားမ၀င်ဘူး။ သို့သော် ၎င်းသည် စစ်ပွဲ၏တရားမ၀င် အခြေအနေကို ပိုမိုကျယ်ပြန့်စွာ သိရှိနားလည်စေခြင်း၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်သည်- စစ်ပွဲကို ရာဇ၀တ်မှုအဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်း၏ အကြောင်းရင်းကို ရှေ့တန်းတင်စေရန်၊ တစ်စုံတစ်ခုကို ရာဇ၀တ်မှုတစ်ခုအဖြစ် သဘောထားခြင်းသည် ၎င်းကို တရားစွဲဆိုခြင်းထက် ပိုသည်။ ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေး သို့မဟုတ် ပြန်လည်ပေးအပ်ခြင်းအတွက် ဥပဒေတရားရုံးများထက် အချို့သောကိစ္စရပ်များတွင် ပိုမိုကောင်းမွန်သောအဖွဲ့အစည်းများ ရှိကောင်းရှိနိုင်သော်လည်း အဆိုပါဗျူဟာများသည် စစ်ပွဲ၏တရား၀င်ဟန်ဆောင်မှု၊ စစ်ပွဲ၏လက်ခံနိုင်မှုကို ထိန်းသိမ်းခြင်းဖြင့် အထောက်အကူမပြုပါ။

စာချုပ်များ

မှစ. 1899၊ ပါတီအားလုံး ပစိဖိတ်ဒေသဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာအငြင်းပွားမှုဖြေရှင်းရေး သဘောတူစာချုပ် “နိုင်ငံတကာခြားနားချက်များကို ပစိဖိတ်ဒေသဆိုင်ရာ ကွဲပြားမှုများကို အာမခံချက်ပေးရန်အတွက် ၎င်းတို့၏ အကောင်းဆုံးကြိုးပမ်းမှုများကို အသုံးပြုရန် သဘောတူကြောင်း ကတိပြုပါသည်။” ဤစာချုပ်ကို ချိုးဖောက်ခြင်းမှာ ၁၉၄၅ ခုနှစ် နူရမ်ဘာ့ဂ်တွင် တာဝန်ခံဖြစ်သည်။ စွဲချက်တင် နာဇီတွေရဲ့ စည်းဝေးပွဲသို့ ပါတီများ လိုက်နာဆောင်ရွက်မည်ဆိုပါက စစ်ပွဲကို ထိထိရောက်ရောက် ချေမှုန်းရန် လုံလောက်သောနိုင်ငံများ ပါဝင်သည်။

မှစ. 1907၊ ပါတီအားလုံး 1907 ၏ဟိဂ်ကွန်ဗင်းရှင်း နိုင်ငံတကာ ကွဲပြားမှုများကို ငြိမ်းချမ်းစွာ ပြေလည်စေရေးအတွက် မိမိတို့၏ အစွမ်းကုန် ကြိုးပမ်းအားထုတ်ရန် လိုအပ်ကြောင်း၊ လိုအပ်ပါက လိုအပ်ပါက ကူညီဆောင်ရွက်ပေးရန် “နိုင်ငံတကာ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး ကော်မရှင်တစ်ရပ်ကို ဖန်တီးရန် အခြားနိုင်ငံများကို ဖျန်ဖြေပေးရန်၊ ဖျန်ဖြေပေးခြင်း၊ ဘက်မလိုက်ဘဲ ဘက်မလိုက်ဘဲ အသိစိတ်ရှိရှိ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုနည်းလမ်းဖြင့် အချက်အလက်များကို ရှင်းလင်းဖော်ပြခြင်းဖြင့် ဤအငြင်းပွားမှုများကို အဖြေရှာရန်နှင့် လိုအပ်ပါက Hague ရှိ အမြဲတမ်းခုံသမာဓိရုံးသို့ အယူခံဝင်ရန်။ ဤသဘောတူညီချက်ကို ချိုးဖောက်ခြင်းမှာ ၁၉၄၅ ခုနှစ် နူရမ်ဘာ့ဂ်တွင် တာဝန်ခံ II ဖြစ်သည်။ စွဲချက်တင် နာဇီတွေရဲ့ စည်းဝေးပွဲသို့ ပါတီများ လိုက်နာဆောင်ရွက်မည်ဆိုပါက စစ်ပွဲကို ထိထိရောက်ရောက် ချေမှုန်းရန် လုံလောက်သောနိုင်ငံများ ပါဝင်သည်။

မှစ. 1928၊ ပါတီအားလုံး Kellogg-Briand Pact (KBP) သည် “နိုင်ငံတကာ အငြင်းပွားမှုများကို ဖြေရှင်းရန်အတွက် စစ်တိုက်ရန် ငြင်းခုံခြင်းကို ရှုံ့ချပြီး အချင်းချင်း ဆက်ဆံရေးတွင် အမျိုးသားရေးမူဝါဒ၏ လက်နက်တစ်ခုအဖြစ် စွန့်လွှတ်ရန်” နှင့် “အငြင်းပွားမှုအားလုံးကို ပြေလည်မှု သို့မဟုတ် ဖြေရှင်းရန် သဘောတူရန်” (KBP) သည် တရားဝင် တောင်းဆိုထားသည်။ သို့မဟုတ် ၎င်းတို့တွင် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် မည်သည့်ဇာတိ သို့မဟုတ် မူလဇာစ်မြစ်မှ ပဋိပက္ခများကို ပစိဖိတ်နည်းလမ်းဖြင့် မှတစ်ပါး မည်သည့်အခါမျှ ရှာဖွေခြင်းမပြုရ” ဤသဘောတူညီချက်ကို ချိုးဖောက်ခြင်းမှာ ၁၉၄၅ ခုနှစ် Nuremberg တွင် Charge XIII ဖြစ်သည်။ စွဲချက်တင် နာဇီတွေရဲ့ အောင်နိုင်သူများကိုလည်း အလားတူ စွဲချက်မတင်ပေ။ စွဲချက်တင်မှုတွင် ဤယခင်က မရေးမထားသောရာဇ၀တ်မှုများကို တီထွင်ခဲ့သည်- "ငြိမ်းချမ်းရေးကိုဆန့်ကျင်သည့် ရာဇ၀တ်မှု- ဥပမာ၊ စီစဉ်ခြင်း၊ ပြင်ဆင်ခြင်း၊ စတင်ခြင်း သို့မဟုတ် ကျူးကျော်စစ်ပွဲဆင်နွှဲခြင်း သို့မဟုတ် နိုင်ငံတကာစာချုပ်များ၊ သဘောတူညီချက်များ သို့မဟုတ် အာမခံချက်များကို ချိုးဖောက်ခြင်း သို့မဟုတ် ဘုံစီမံချက် သို့မဟုတ် ပူးပေါင်းကြံစည်မှုတွင် ပါဝင်ခြင်း အထက်ဖော်ပြပါ တစ်ခုခုကို ပြီးမြောက်အောင် ဆောင်ရွက်ပါ။” ဤတီထွင်မှုသည် ဘုံကို ခိုင်မာစေပါသည်။ နားလည်မှုလွဲခြင်း Kellogg-Briand Pact ၏ ရန်လိုသော်လည်း ခုခံစစ်ကို တားမြစ်ပိတ်ပင်ထားသည်။ သို့သော်လည်း Kellogg-Briand စာချုပ်သည် ပြင်းထန်သောစစ်ပွဲသာမက ကာကွယ်ရေးစစ်ပွဲကိုပါ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း တားမြစ်ထားသည် - တစ်နည်းအားဖြင့် စစ်ပွဲအားလုံးကို တားမြစ်ထားသည်။ စာချုပ်တွင် ပါဝင်သူများ ၎င်းကို လိုက်နာခြင်းဖြင့် စစ်ပွဲကို ထိရောက်စွာ ချေမှုန်းရန် လုံလောက်သော နိုင်ငံများ ပါဝင်ပါ။

မှစ. 1945၊ ပါတီအားလုံး ကုလသမဂ္ဂပဋိညာဉ်စာတမ်း နိုင်ငံတကာ ငြိမ်းချမ်းမှုနှင့် လုံခြုံရေးနှင့် တရားမျှတမှုတို့ မပျောက်ပျက်စေရန် ငြိမ်းချမ်းသောနည်းလမ်းဖြင့် ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံတကာအငြင်းပွားမှုများကို ငြိမ်းချမ်းသောနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန်၊ ၎င်းတို့နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတွင် နယ်မြေစိုးမိုးရေးကို ခြိမ်းခြောက်ခြင်း သို့မဟုတ် အင်အားအသုံးပြုခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရန်၊ မည်သည့်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးလွတ်လပ်မှုကိုမဆို ကုလသမဂ္ဂမှ အခွင့်အာဏာရရှိထားသော စစ်ပွဲများနှင့် "မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်ခြင်း" စစ်ပွဲများအတွက် အပေါက်များပါရှိသော်လည်း (သို့သော် စစ်ကို ခြိမ်းခြောက်ခြင်းအတွက် ဘယ်တော့မှ) — မကြာသေးမီက မည်သည့်စစ်ပွဲများနှင့်မျှ မသက်ဆိုင်သည့် ကွက်လပ်များ တည်ရှိနေသော်လည်း အဟန့်အတားဖြစ်နေသည်။ စစ်ပွဲများသည် တရားဥပဒေကြောင်းအရ မရေမတွက်နိုင်သော အယူအဆများစွာကို စိတ်ထဲတွင် ဖန်တီးပေးသည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် စစ်ပွဲ တားမြစ်ရေး လိုအပ်ချက်ကို ကုလသမဂ္ဂ၏ ဆုံးဖြတ်ချက် အသီးသီးတွင် နှစ်များတစ်လျှောက် အသေးစိတ် ရှင်းလင်းခဲ့ပြီး၊ 2625 နှင့် 3314။ အဆိုပါ ပဋိညာဉ်စာတမ်း လိုက်နာခြင်းဖြင့် စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

မှစ. 1949၊ ပါတီအားလုံး နေတိုးစစ်ပွဲများပြင်ဆင်ရန်နှင့် နေတိုးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ ခံစစ်စစ်ပွဲများတွင် ပါဝင်ရန် သဘောတူထားသော်လည်း ကုလသမဂ္ဂ ပဋိညာဉ်စာတမ်းတွင်ပါရှိသော ခြိမ်းခြောက်ခြင်း သို့မဟုတ် အင်အားသုံးခြင်း တားမြစ်ချက်ကို ပြန်လည်ဖော်ပြရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ ကမ္ဘာမြေကြီး၏ လက်နက်ရောင်းဝယ်ရေး နှင့် စစ်ရေးအသုံးစရိတ် အများစု နှင့် စစ်ပွဲဖန်တီးမှု၏ ကြီးမားသော အစိတ်အပိုင်းကို ဆောင်ရွက်ပေးသည် ။ နေတိုးအဖွဲ့ဝင်များ.

မှစ. 1949ပါတီတွေ၊ စတုတ္ထဂျီနီဗာကွန်ဗင်းရှင်း စစ်ပွဲများတွင် တက်ကြွစွာပါဝင်ခြင်းမရှိသည့် လူတစ်ဦးချင်းစီအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုတစ်ခုခုတွင် ပါဝင်ပတ်သက်ခြင်းမပြုရန် တားမြစ်ထားပြီး “[c]ollective Penalities နှင့် အလားတူ ခြိမ်းခြောက်မှု သို့မဟုတ် အကြမ်းဖက်မှုဆိုင်ရာ အရေးယူဆောင်ရွက်မှုအားလုံး” ကို တားမြစ်ထားသော်လည်း စစ်ပွဲများတွင် သေဆုံးခဲ့သူအများစုမှာ တိုက်ပွဲဝင်သူမဟုတ်။ စစ်ပွဲကြီး ဆင်နွှဲသူများ အားလုံး ဖြစ်ကြသည်။ ဂျီနီဗာ ကွန်ဗင်းရှင်းများ ပါ၀င်သည်။.

မှစ. 1952အမေရိကန်၊ သြစတြေးလျနှင့် နယူးဇီလန်တို့သည် ANZUS စာချုပ်တွင်ပါ၀င်သည့် နိုင်ငံများဖြစ်ကြပြီး ကုလသမဂ္ဂပဋိညာဉ်စာတမ်းတွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ငြိမ်းချမ်းသောနည်းလမ်းဖြင့် ပါဝင်ပတ်သက်နိုင်သည့် နိုင်ငံတကာအငြင်းပွားမှုမှန်သမျှကို ပြေလည်အောင်ဖြေရှင်းရန် နိုင်ငံများ၊ နိုင်ငံတကာ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် လုံခြုံရေးနှင့် တရားမျှတမှုတို့သည် ဘေးအန္တရာယ်မကျရောက်စေရန်နှင့် ကုလသမဂ္ဂ၏ ရည်ရွယ်ချက်များနှင့် မကိုက်ညီသည့် မည်သည့်နည်းဖြင့်မဆို ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတွင် ခြိမ်းခြောက်မှု သို့မဟုတ် အင်အားအသုံးပြုခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရန်။”

မှစ. 1970, အ နျူကလီးယားလက်နက်မပြန့်ပွားရေးစာချုပ် “နျူကလီးယားလက်နက်ပြိုင်ဆိုင်မှုကို စောစီးစွာ ရပ်ဆိုင်းရန်နှင့် နျူကလီးယားလက်နက်ဖျက်သိမ်းရေးဆိုင်ရာ ထိရောက်သောအစီအမံများနှင့်ပတ်သက်၍ ထိရောက်သောအစီအမံများအပေါ် သစ္စာရှိရှိ စေ့စပ်ဆွေးနွေးရန် ၎င်း၏ပါတီများအား တောင်းဆိုထားသည်။ ပြီးပြည့်စုံသော လက်နက်ဖျက်သိမ်းရေး [!!] တင်းကျပ်ပြီး ထိရောက်သော နိုင်ငံတကာ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်။" စာချုပ်ပါ ပါတီများ အဏုမြူလက်နက် ပိုင်ဆိုင်သူ အများဆုံး ၅ ဦး (သို့သော် နောက် ၄ ဦးမှာ မဟုတ်ပါ) ပါဝင်သည်။

မှစ. 1976, အ နိုင်ငံသားနှင့်နိုင်ငံရေးအခွင့်အရေးဆိုင်ရာအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာပantိညာဉ် (ICCPR) နှင့် စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာပဋိညာဉ် စာချုပ်နှစ်ခုစလုံး၏ အပိုဒ် ၁ ပါ အဖွင့်စကားလုံးများသည် ၎င်းတို့၏ပါတီများကို ချည်နှောင်ထားသည်- "လူတိုင်းတွင် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ရှိသည်။" "အားလုံး" ဟူသောစကားလုံးသည် ကိုဆိုဗိုနှင့် ယခင်ယူဂိုဆလားဗီးယား၊ တောင်ဆူဒန်၊ ဘော်လကန်၊ ချက်ချီးယားနှင့် စလိုဗက်ကီးယားဒေသများသာမက ခရိုင်းမီးယား၊ အိုကီနာဝါ၊ စကော့တလန်၊ ဒီယေဂိုဂါစီယာ၊ နာဂိုနိုကာရာဘက်ဂ်၊ အနောက်ဆာဟာရ၊ ပါလက်စတိုင်း၊ တောင်ပိုင်း Ossetia တွင်လည်း ပါဝင်ပုံရသည်။ Abkhazia၊ Kurdistan စသည်ဖြင့်၊ ပဋိညာဉ်များပါ၀င်သူများ ကမ္ဘာအများစုပါဝင်သည်။

တူညီသော ICCPR သည် "စစ်ပွဲအတွက် မည်သည့်ဝါဒဖြန့်မှုကိုမဆို ဥပဒေအရတားမြစ်ရမည်" ဟုတောင်းဆိုထားသည်။ (ဒါတောင် အကျဉ်းထောင်တွေက မီဒီယာအမှုဆောင်တွေအတွက် နေရာလွတ်မရှိသေးပါဘူး။ တကယ်တော့ သတင်းပေးသူတွေဟာ စစ်မုသားတွေကို ဖော်ထုတ်လို့ ထောင်ကျနေကြတာပါ။)

မှစ. 1976 (သို့မဟုတ် ပါတီတစ်ခုစီအတွက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရမည့်အချိန်) အရှေ့တောင်အာရှတွင် ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးစာချုပ် (တရုတ်နှင့် အမျိုးမျိုးရှိသည်။ လူအမျိုးမျိုး အမေရိကန်၊ ရုရှားနှင့် အီရန်တို့ကဲ့သို့သော အရှေ့တောင်အာရှ၏ပြင်ပတွင် ပါတီဝင်များ) က အောက်ပါအတိုင်း တောင်းဆိုထားသည်။

“အချင်းချင်း ဆက်ဆံရေးတွင်၊ မြင့်မားသော စာချုပ်ဝင်ပါတီများအား အောက်ပါအခြေခံမူများဖြင့် လမ်းညွှန်ရမည်။
a လွတ်လပ်ရေး၊ အချုပ်အခြာအာဏာ၊ သာတူညီမျှရေး၊ နယ်မြေစိုးမိုးရေးနှင့် လူမျိုးအားလုံး၏ အမျိုးသားရေးလက္ခဏာကို အပြန်အလှန် လေးစားမှု၊
ခ ပြင်ပဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု၊ အဖျက်အမှောင့် သို့မဟုတ် အကျပ်ကိုင်ခြင်းမှ ကင်းစင်သော နိုင်ငံတိုင်း၏ အမျိုးသား တည်ရှိမှုကို ဦးဆောင်နိုင်ခွင့်၊
ဂ။ အချင်းချင်း၏ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက်မစွက်ဖက်ခြင်း၊
ဃ ကွဲပြားမှုများ သို့မဟုတ် အငြင်းပွားမှုများကို ငြိမ်းချမ်းသောနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းခြင်း၊
င ခြိမ်းခြောက်မှု သို့မဟုတ် အင်အားအသုံးပြုမှုကို စွန့်လွှတ်ခြင်း၊
f အချင်းချင်း ထိရောက်သော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု။ . . .
“သဘောတူစာချုပ်ကြီးပါတီတစ်ခုစီသည် အခြားသောသဘောတူစာချုပ်ကြီးချုပ်ပါတီ၏ နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေးတည်ငြိမ်မှု၊ အချုပ်အခြာအာဏာ သို့မဟုတ် နယ်မြေစိုးမိုးရေးကို ခြိမ်းခြောက်သည့် မည်သည့်နည်းနှင့်မဆို ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်းမပြုရ။ . . .

“အငြင်းပွားမှုများမဖြစ်ပွားစေရန် မြင့်မားသောစာချုပ်ပါ၀င်သည့်ပါတီများသည် သန္နိဋ္ဌာန်နှင့်သစ္စာရှိရမည်။ အထူးသဖြင့် ဒေသတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် သဟဇာတဖြစ်မှုကို နှောင့်ယှက်နိုင်ဖွယ်ရှိသော အငြင်းပွားမှုများ ပေါ်ပေါက်လာပါက ခြိမ်းခြောက်မှု သို့မဟုတ် အင်အားသုံးခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ပြီး ယင်းအငြင်းပွားမှုများကို ရင်းနှီးသော ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများဖြင့် အချိန်တိုင်း ပြေလည်စေရမည်။ . . .

“ဒေသတွင်း လုပ်ငန်းစဉ်များမှတစ်ဆင့် အငြင်းပွားမှုများကို ဖြေရှင်းရန်အတွက် အထက်တန်းစာချုပ်ပါ ပါတီများသည် ဒေသဆိုင်ရာ အနှောက်အယှက်ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော အငြင်းပွားမှုများ ရှိနေကြောင်း သို့မဟုတ် ဒေသဆိုင်ရာ အနှောက်အယှက်ဖြစ်နိုင်သည့် အခြေအနေများကို သိရှိနိုင်ရန် ဝန်ကြီးဌာနအဆင့်မှ ဝန်ကြီးအဆင့် ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦး ပါဝင်သော အထက်ကောင်စီကို ဆက်လက်ဖွဲ့စည်းရမည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် သဟဇာတဖြစ်မှု၊ . . .

“တိုက်ရိုက်စေ့စပ်ညှိနှိုင်းခြင်းမှ ပြေလည်မှုမရရှိပါက၊ ကောင်စီသည် အငြင်းပွားမှု သို့မဟုတ် အခြေအနေကို သိရှိနားလည်ပြီး ကောင်းမွန်သော ရုံးများ၊ ဖြန်ဖြေခြင်း၊ စုံစမ်းမေးမြန်းခြင်း သို့မဟုတ် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ပေးခြင်းကဲ့သို့သော အငြင်းပွားမှုများကို သင့်လျော်သောနည်းလမ်းဖြင့် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ပေးရန် အကြံပြုအပ်ပါသည်။ အထက်ကောင်စီသည် ၎င်း၏ ကောင်းမွန်သောရုံးခန်းများကို ကမ်းလှမ်းနိုင်သည် သို့မဟုတ် အငြင်းပွားနေသည့် အင်အားစုများ၏ သဘောတူညီချက်အရ ဖျန်ဖြေပေးခြင်း၊ စုံစမ်းမေးမြန်းခြင်း သို့မဟုတ် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ပေးရေး ကော်မတီတစ်ရပ်အဖြစ် သူကိုယ်တိုင် ဖွဲ့စည်းနိုင်သည်။ လိုအပ်သည်ဟုယူဆသောအခါ၊ အငြင်းပွားမှု သို့မဟုတ် အခြေအနေ ယိုယွင်းလာမှုအား တားဆီးရန်အတွက် အထက်ကောင်စီသည် သင့်လျော်သောအစီအမံများကို အကြံပြုရမည်။ . . ”

မှစ. 2014, အ လက်နက်ကုန်သွယ်ရေးစာချုပ် “အပိုဒ် ၂ (၁) အရ ပါ၀င်သည့် သမားရိုးကျ လက်နက်များ လွှဲပြောင်းခြင်း သို့မဟုတ် အပိုဒ် ၃ သို့မဟုတ် အပိုဒ် ၄ အရ ပါ၀င်သည့် ပစ္စည်းများကို လွှဲပြောင်းခြင်းမပြုရန် ခွင့်ပြုချက်ရရှိသည့် အချိန်၌ ၎င်းတွင် လက်နက် သို့မဟုတ် ပစ္စည်းများကို အသုံးပြုမည်ကို သိရှိပါက၊ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကော်မရှင်၊ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇ၀တ်မှုများ၊ 2 ခုနှစ် ဂျီနီဗာ သဘောတူညီချက်များကို ပြင်းထန်စွာ ချိုးဖောက်မှု၊ ထိုသို့သော အရပ်ဘက် ပစ္စည်းများ သို့မဟုတ် အရပ်သားများကို အကာအကွယ်ပေးထားသည့် တိုက်ခိုက်မှုများ၊ သို့မဟုတ် ပါတီတစ်ခုဖြစ်သည့် နိုင်ငံတကာ သဘောတူညီချက်များက သတ်မှတ်ထားသည့် အခြား စစ်ရာဇ၀တ်မှုများ။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ ထက်ဝက်ကျော် ရှိတယ်။ ပါတီတွေက.

2014 ခုနှစ်မှစတင်၍ လက်တင်အမေရိကနှင့် ကာရေဘီယံပြည်နယ်များ (CELAC) ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ 30 ကျော်ကို ဤအချက်ဖြင့် ချည်နှောင်ထားသည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးဇုန် ကြေငြာချက်:

“၁။ လက်တင်အမေရိကနှင့် ကာရေဘီယံဒေသသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေ၏ အခြေခံမူများနှင့် စည်းမျဉ်းများကို လေးစားလိုက်နာမှုအပေါ် အခြေခံ၍ ငြိမ်းချမ်းရေးဇုန်အဖြစ် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများဖြစ်သည့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းများ၊

“၂။ ကျွန်ုပ်တို့၏ဒေသအတွင်း ထာဝရခြိမ်းခြောက်မှု သို့မဟုတ် အင်အားအသုံးပြုမှုကို ဖယ်ရှားပစ်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် အငြင်းပွားမှုများကို ငြိမ်းချမ်းသောနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် ကျွန်ုပ်တို့၏ အမြဲတမ်းကတိကဝတ်၊

“၃။ အခြားပြည်နယ်များ၏ပြည်တွင်းရေးကို တိုက်ရိုက် သို့မဟုတ် သွယ်ဝိုက်၍ဖြစ်စေ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်းမပြုရန် တင်းကျပ်သော တာဝန်ဖြင့် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၏ ကတိကဝတ်များနှင့် နိုင်ငံတော်၏ အချုပ်အခြာအာဏာ၊

“၄။ လက်တင်အမေရိကနှင့် ကာရေဘီယံလူမျိုးများ၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေးစနစ်များ သို့မဟုတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအဆင့်များတွင် ကွဲပြားမှုမရှိဘဲ ၎င်းတို့အချင်းချင်းနှင့် အခြားနိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် ချစ်ကြည်ရင်းနှီးသောဆက်ဆံရေးကို မြှင့်တင်ရန် ကတိကဝတ်ပြုခြင်း၊ စိတ်ရှည်သည်းခံမှုကို လေ့ကျင့်ပြီး အိမ်နီးချင်းကောင်းများအဖြစ် အချင်းချင်း ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူနေထိုင်ရန်၊

“၅။ လက်တင်အမေရိကနှင့် ကာရစ်ဘီယံနိုင်ငံများ၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုစနစ်တို့ကို လူမျိုးအချင်းချင်း ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေး သေချာစေရန် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော အခြေအနေများအဖြစ် နိုင်ငံတိုင်း၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုစနစ်ကို ရွေးချယ်ပိုင်ခွင့်ကို အပြည့်အဝ လေးစားလိုက်နာရန် ကတိကဝတ်ပြုထားသည်။

“၆။ ငြိမ်းချမ်းရေး ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂကြေငြာစာတမ်း၏ အခြေခံမူများ အရ ငြိမ်းချမ်းရေးကို အခြေခံသည့် ယဉ်ကျေးမှုဒေသအတွင်း မြှင့်တင်ရေး၊

“၇။ ဤကြေညာစာတမ်းဖြင့် ၎င်းတို့၏ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အပြုအမူတွင် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၏ ကတိကဝတ်များ၊

“၈။ နျူကလီးယားလက်နက်ဖျက်သိမ်းရေးကို ဦးစားပေးရည်မှန်းချက်အဖြစ် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၏ ကတိကဝတ်ပြုမှုသည် အထွေထွေနှင့် ပြီးပြည့်စုံသော လက်နက်ဖျက်သိမ်းရေးနှင့်အတူ နိုင်ငံများအကြား ယုံကြည်မှု အားကောင်းလာစေရေးအတွက် ကတိကဝတ်ပြုထားသည်။”

မှစ. 2017တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိတဲ့နေရာမှာ၊ နိုင်ငံတကာပြစ်မှုဆိုင်ရာတရားရုံး (ICC) သည် KBP ၏ Nuremberg အသွင်ပြောင်းမှုမှ ဆင်းသက်လာသော ကျူးကျော်မှုဆိုင်ရာ ရာဇ၀တ်မှုအား တရားစွဲဆိုရန် စွမ်းရည်ရှိသည်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ ထက်ဝက်ကျော် ရှိတယ်။ ပါတီတွေက.

မှစ. 2021ပါတီတွေ၊ နျူကလီးယားလက်နက်များ၏တားမြစ်အပေါ်စာချုပ် အဲဒါကို သဘောတူတယ်။

“ပြည်နယ်ပါတီတိုင်းသည် မည်သည့်အခြေအနေမျိုးတွင်မဆို လိုက်နာဆောင်ရွက်သည်–

“(က) နျူကလီးယားလက်နက်များ သို့မဟုတ် အခြားနျူကလီးယား ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများကို တီထွင်၊ စမ်းသပ်ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ ရယူခြင်း၊ လက်ဝယ် သို့မဟုတ် သိုလှောင်ခြင်း၊

“(ခ) နူကလီးယားလက်နက် သို့မဟုတ် အခြားနျူကလီးယား ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများကို လက်ခံသူထံ လွှဲပြောင်းခြင်း သို့မဟုတ် ယင်းလက်နက် သို့မဟုတ် ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများကို တိုက်ရိုက် သို့မဟုတ် သွယ်ဝိုက်၍ဖြစ်စေ၊

“(ဂ) နူကလီးယားလက်နက် သို့မဟုတ် အခြားနျူကလီးယား ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများကို တိုက်ရိုက် သို့မဟုတ် သွယ်ဝိုက်၍ဖြစ်စေ လွှဲပြောင်းရယူခြင်း သို့မဟုတ် ထိန်းချုပ်ခြင်း၊

“(ဃ) နျူလက်နက် သို့မဟုတ် အခြားနျူကလီးယား ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများ အသုံးပြုရန် သို့မဟုတ် ခြိမ်းခြောက်ခြင်း၊

“(င) မည်သူမဆို ဤသဘောတူစာချုပ်အရ နိုင်ငံတော်၏ တားမြစ်ထားသော လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုခုတွင် ပါဝင်ရန် မည်သူမဆို ကူညီ၊ အားပေး သို့မဟုတ် လှုံ့ဆော်ပေးခြင်း၊

“(စ) ဤသဘောတူစာချုပ်အရ ပြည်နယ်ပါတီတစ်ခုအား တားမြစ်ထားသည့် လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုခုတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ရန် မည်သူမဆိုထံမှ အကူအညီတစ်ခုခုကို ရယူခြင်း သို့မဟုတ် လက်ခံရယူခြင်း၊

“(ဆ) ၎င်း၏နယ်မြေအတွင်း သို့မဟုတ် ၎င်း၏တရားစီရင်ပိုင်ခွင့် သို့မဟုတ် ထိန်းချုပ်မှုအောက်ရှိ မည်သည့်နေရာ၌မဆို နျူလက်နက် သို့မဟုတ် အခြားနျူကလီးယား ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများကို စခန်းသွင်းခြင်း၊ တပ်ဆင်ခြင်း သို့မဟုတ် ဖြန့်ကျက်ခြင်းအား ခွင့်ပြုပါ။

စာချုပ်ပါ ပါတီများ လျှင်မြန်စွာထည့်သွင်းလျက်ရှိသည်။

ဖွဲ့စည်းပုံ

နိုင်ငံတော်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အများစုကို အပြည့်အစုံ ဖတ်ရှုနိုင်ပါသည်။ https://constituteproject.org

အများစုမှာ နိုင်ငံများဖြစ်ကြသည့် ပါတီများ ပါ၀င်သော စာချုပ်များအတွက် ၎င်းတို့၏ ထောက်ခံမှုကို အတိအလင်း ဖော်ပြကြသည်။ တော်တော်များများက ကုလသမဂ္ဂပဋိညာဉ်ကို ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်ကြရင်တောင် အတိအလင်း ထောက်ခံကြပါတယ်။ ဥရောပဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအများအပြားသည် နိုင်ငံတကာ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေရန်အတွက် နိုင်ငံတော်အာဏာကို အတိအလင်း ကန့်သတ်ထားသည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် စစ်ပွဲကို ဆန့်ကျင်ရန် နောက်ထပ်ခြေလှမ်းများစွာ လှမ်းသည်။

ကော်စတာရီကာ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေသည် စစ်ပွဲကို တားမြစ်ထားခြင်း မရှိသော်လည်း ရပ်တည်နေသော စစ်တပ်ကို ထိန်းသိမ်းခြင်းအား တားမြစ်သည်- "အမြဲတမ်း အင်စတီကျူးရှင်းတစ်ခုအနေဖြင့် တပ်မတော်ကို ဖျက်သိမ်းလိုက်သည်"။ အမေရိကန်နှင့် အခြားဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအချို့သည် ကော်စတာရီကာကဲ့သို့ စစ်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးသည်နှင့် ပြတ်သားစွာ ရပ်တည်သည့်စစ်တပ်ကို ဖျက်သိမ်းခြင်းမရှိဘဲ စစ်တပ်ကို ယာယီဖန်တီးမည်ဟူသော အယူအဆနှင့် ကိုက်ညီသည်ဟု ရေးသားထားသည်။ ပုံမှန်အားဖြင့်၊ ဤအခြေခံဥပဒေများသည် စစ်တပ်ကို ငွေကြေးထောက်ပံ့နိုင်သည့် အချိန်ကာလ (တစ်နှစ် သို့မဟုတ် နှစ်နှစ်အထိ) ကို ကန့်သတ်ထားသည်။ ပုံမှန်အားဖြင့်၊ ဤအစိုးရများသည် ၎င်းတို့၏စစ်တပ်များကို နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း အသစ်တစ်ဖန် ရန်ပုံငွေထောက်ပံ့ရန် ပုံမှန်လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်အတိုင်း ပြုလုပ်ထားသည်။

ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေသည် “စစ်ပွဲကို အမျိုးသားရေးမူဝါဒ၏ လက်နက်တစ်ခုအဖြစ်” စွန့်လွှတ်ခြင်းဖြင့် Kellogg-Briand Pact ကို သံယောင်လိုက်ပါသည်။

ဂျပန်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေတွင် အလားတူဘာသာစကားကို တွေ့ရှိနိုင်သည်။ နိဒါန်းတွင် “ကျွန်ုပ်တို့ ဂျပန်ပြည်သူများသည် အမျိုးသား အစားအသောက်များတွင် ကျွန်ုပ်တို့၏ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရသော ကိုယ်စားလှယ်များမှတဆင့် ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းဖြင့် လူမျိုးပေါင်းစုံနှင့် ငြိမ်းချမ်းသော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၏ အသီးအပွင့်များနှင့် ဤပြည်တဝှမ်း လွတ်လပ်ခြင်း၏ ကောင်းချီးများ ရရှိစေရန်၊ အစိုးရ၏ လုပ်ဆောင်ချက်ဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် စစ်မက်ဆိုးများဖြင့် နောက်တစ်ကြိမ် ဘယ်တော့မှ မရောက်စေရဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ပုဒ်မ ၉ တွင် “တရားမျှတမှုနှင့် စည်းမျဥ်းစည်းမျဥ်းကို အခြေခံသော နိုင်ငံတကာ ငြိမ်းချမ်းရေးကို စိတ်ရင်းမှန်ဖြင့် လိုလားသော ဂျပန်လူမျိုးများသည် စစ်ကို နိူင်ငံ၏ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်ပိုင်ခွင့်အဖြစ် ထာဝရ စွန့်လွှတ်ကာ နိုင်ငံတကာ အငြင်းပွားမှုများကို ဖြေရှင်းရာတွင် အင်အားသုံးခြင်း သို့မဟုတ် ခြိမ်းခြောက်ခြင်း သို့မဟုတ် အင်အားသုံးခြင်းတို့ကို ထာဝရ စွန့်လွှတ်ခဲ့သည်။ ရှေ့အပိုဒ်၊ ကုန်းမြေ၊ ပင်လယ်၊ လေတပ်များအပြင် အခြားသော စစ်ပွဲဆိုင်ရာ အလားအလာများကို ပြီးမြောက်စေရန်အတွက် မည်သည့်အခါမျှ ထိန်းသိမ်းထားမည်မဟုတ်ပါ။ နိုင်ငံတော်ရဲ့ ပုန်ကန်မှုအခွင့်အရေးကို အသိအမှတ်မပြုပါဘူး။”

ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ပြီးဆုံးချိန်တွင် ဂျပန်သံတမန်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ဝန်ကြီးချုပ်သစ် Kijuro Shidehara က အမေရိကန် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Douglas MacArthur အား ဂျပန်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေသစ်တွင် စစ်ပြေငြိမ်းရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ 1950 ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်အစိုးရသည် ပုဒ်မ 9 ကို ချိုးဖောက်ပြီး မြောက်ကိုရီးယားကို စစ်ပွဲအသစ်တွင် ပါဝင်ရန် ဂျပန်အား တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ဂျပန်က ငြင်းတယ်။ ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲအတွက် အလားတူတောင်းဆိုမှုနှင့် ငြင်းဆိုမှုများ ထပ်မံပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဂျပန်က အမေရိကန်ကို ဂျပန်တွင် အခြေစိုက်စခန်းများ အသုံးပြုခွင့်ပေးခဲ့သော်လည်း ဂျပန်ပြည်သူများက အကြီးအကျယ် ကန့်ကွက်ခဲ့ကြသည်။ ပုဒ်မ ၉ ရဲ့ ပျက်ဆီးမှုဟာ စတင်နေပါပြီ။ ဂျပန်သည် ပထမပင်လယ်ကွေ့စစ်ပွဲတွင် ပါဝင်ရန် ငြင်းဆိုသော်လည်း အာဖဂန်စစ်ပွဲအတွက် သင်္ဘောများကို ဆီဖြည့်ပေးခြင်း၊ (ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ်က ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောသည်မှာ အနာဂတ်စစ်ပွဲအတွက် ဂျပန်ပြည်သူများအား အေးစက်စေမည့်ကိစ္စဖြစ်သည်)။ ၂၀၀၃ ခုနှစ် အီရတ်စစ်ပွဲအတွင်း ဂျပန်က အမေရိကန် သင်္ဘောတွေနဲ့ လေယာဉ်တွေကို ပြုပြင်ခဲ့ပေမယ့် အီရတ်ကနေ ဂျပန်ကို ပြန်ပို့နိုင်တဲ့ သင်္ဘော ဒါမှမဟုတ် လေယာဉ်ကို ဘာကြောင့် ပြုပြင်ဖို့ လိုအပ်တယ်ဆိုတာ တစ်ခါမှ မရှင်းပြခဲ့ပါဘူး။ မကြာသေးမီက ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ် ရှင်ဇိုအာဘေးက ပုဒ်မ ၉ ၏ “ပြန်ဆိုချက်” ကို ၎င်းပြောသည့်စကားနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခဲ့သည်။ ယင်းကဲ့သို့ ပြန်လည်အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားသော်လည်း ဂျပန်တွင် စစ်ခွင့်ပြုရန် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပါ စကားလုံးများကို အမှန်တကယ်ပြောင်းလဲရန် ခြေလှမ်းပြင်လျက်ရှိသည်။

ဂျာမနီနှင့် အီတလီတို့၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေများသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်လွန်ကာလက ဂျပန်ခေတ်နှင့် တူညီသည်။ ဂျာမဏီတွင် ဤအရာ ပါဝင်သည်။

“(၁) လူမျိုးအချင်းချင်း ငြိမ်းချမ်းသော ဆက်ဆံရေးကို နှောင့်ယှက်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် နှောင့်ယှက်ရန် သို့မဟုတ် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ အထူးသဖြင့် ရန်လိုသောစစ်ပွဲအတွက် ပြင်ဆင်ခြင်းများသည် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေနှင့် မညီပါ။ ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခြင်းခံရမည်။

“(၂) စစ်ပွဲအတွက် ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသော လက်နက်များကို ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့်သာ ထုတ်လုပ်၊ သယ်ယူခြင်း သို့မဟုတ် စျေးကွက်တင်နိုင်သည်။ အသေးစိတ်အချက်အလက်များကို ပြည်ထောင်စုဥပဒေဖြင့် ထိန်းကျောင်းရမည်။"

ထို့အပြင်၊

“(၁) အဖွဲ့ချုပ်သည် ဥပဒေနှင့်အညီ အချုပ်အခြာအာဏာကို နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများထံ လွှဲပြောင်းပေးနိုင်သည်။

“(၂) ငြိမ်းချမ်းရေးကို ထိန်းသိမ်းဖို့အတွက် အဖွဲ့ချုပ်အနေနဲ့ နှစ်ဖက်စုပေါင်း လုံခြုံရေးစနစ်နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားနိုင်ပါတယ်။ ထိုသို့လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြင့် ဥရောပနှင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများကြားတွင် ငြိမ်းချမ်းပြီး အဓွန့်ရှည်တည်တံ့သော ငြိမ်းချမ်းသာယာမှုကို ဆောင်ကြဉ်းပေးမည့် ၎င်း၏ အချုပ်အခြာအာဏာ၏ ကန့်သတ်ချက်များကို သဘောတူညီမည်ဖြစ်သည်။

“(၃) နိုင်ငံတကာ အငြင်းပွားမှုများကို ပြေလည်စေရန်အတွက် အဖွဲ့ချုပ်သည် နိုင်ငံတကာ ခုံသမာဓိ စီရင်ဆုံးဖြတ်ခြင်းဆိုင်ရာ အထွေထွေ၊ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လိုက်နာရမည့် တာဝန်ဝတ္တရားစနစ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။

ဂျာမန်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် အသိစိတ်ဖြင့်ကန့်ကွက်သည်-

“လက်နက်အသုံးပြုမှုနှင့် ပတ်သက်သည့် စစ်မှုထမ်းရန် သူ၏စိတ်အားထက်သန်မှုကို ဆန့်ကျင်သည့် မည်သူမျှ အတင်းအကျပ် ခိုင်းစေခြင်း မပြုရ။ အသေးစိတ်အချက်အလက်များကို ပြည်ထောင်စုဥပဒေဖြင့် ထိန်းကျောင်းရမည်။"

အီတလီနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် ရင်းနှီးသောဘာသာစကားပါဝင်သည်- “အခြားလူမျိုးများ၏လွတ်လပ်မှုကို ဆန့်ကျင်ကျူးကျော်ရန် လက်နက်အဖြစ် အီတလီသည် စစ်ပွဲကို ပယ်ချပြီး နိုင်ငံတကာအငြင်းပွားမှုများကို ဖြေရှင်းရေးနည်းလမ်းအဖြစ် ငြင်းဆိုထားသည်။ အီတလီသည် နိုင်ငံအချင်းချင်း ငြိမ်းချမ်းမှုနှင့် တရားမျှတမှုတို့ကို အာမခံသည့် ကမ္ဘာ့စည်းမျဥ်းအတွက် လိုအပ်နိုင်သည့် အချုပ်အခြာအာဏာ ကန့်သတ်ချက်များအပေါ် အီတလီက သဘောတူသည်။ အီတလီက နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေကို ဒီလိုမျိုးအဆုံးသတ်တွေကို မြှင့်တင်ပေးတယ်။”

ဤအချက်သည် အထူးအားကောင်းပုံရသည်၊ သို့သော် အဓိပ္ပါယ်မဲ့စေရန် ရည်ရွယ်သည်မှာ ထင်ရှားသောကြောင့်ဖြစ်သည်၊ အကြောင်းမှာ တူညီသောအခြေခံဥပဒေတွင်လည်း “ပါလီမန်သည် စစ်ဖြစ်စဥ်အခြေအနေကြေညာပိုင်ခွင့်ရှိပြီး လိုအပ်သောအာဏာများကို အစိုးရထံ အပ်နှင်းထားသည်။ . . . နိုင်ငံတော်သမ္မတသည် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်သည် ဥပဒေအရ ဖွဲ့စည်းထားသော ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ကောင်စီကို ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူကာ လွှတ်တော်က သဘောတူထားသည့်အတိုင်း စစ်ကြေညာရမည်။ . . . စစ်ဖြစ်ချိန်၌ စစ်ခုံရုံးများသည် ဥပဒေဖြင့် စီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိသည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးကာလတွင် လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ကျူးလွန်သော စစ်ရာဇ၀တ်မှုများကိုသာ စီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိသည်။” အဓိပ္ပါယ်မရှိ “ငြင်းပယ်” သို့မဟုတ် “ဆန့်ကျင်” ကြသည့် နိုင်ငံရေးသမားများနှင့် ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်ပြီး ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့အား လက်ခံရန်နှင့် ထောက်ခံရန် ကြိုးစားလုပ်ဆောင်နေပါသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုတာလည်း အတူတူပါပဲ။

(အမည်မဖော်လို) ကုလသမဂ္ဂကို အာဏာလွှဲအပ်ခြင်းဆိုင်ရာ အီတလီနှင့် ဂျာမန်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေများတွင် ဘာသာစကားသည် အမေရိကန်ကြားတွင် အရှက်ရစရာဖြစ်သော်လည်း ထူးခြားမှုမရှိပါ။ အလားတူဘာသာစကားကို ဒိန်းမတ်၊ နော်ဝေး၊ ပြင်သစ်နှင့် အခြားဥရောပဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေများတွင် တွေ့ရှိရသည်။

တာ့ခ်မင်နစ္စတန်သို့ ဥရောပမှ ထွက်ခွာကာ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ငြိမ်းချမ်းသောနည်းလမ်းဖြင့် ကတိပြုထားသော ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတစ်ရပ်ကို တွေ့ရသည်- “တာ့ခ်မင်နစ္စတန်သည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အသိုက်အဝန်း၏ အပြည့်အဝ လက်အောက်ခံ ဖြစ်သည့်အတွက် ၎င်း၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒတွင် အမြဲတမ်းကြားနေရေးမူများ၊ အခြားပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက်မစွက်ဖက်ဘဲ၊ နိုင်ငံများသည် စစ်ဘက်အစုအဖွဲ့များနှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့မှုများတွင် အင်အားအသုံးပြုမှုနှင့် ပူးပေါင်းပါဝင်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ပြီး ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအားလုံးနှင့် ငြိမ်းချမ်းသော၊ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးပြီး အပြန်အလှန်အကျိုးရှိသော ဆက်ဆံရေးကို မြှင့်တင်ပါ။"

အမေရိကကိုသွားရင်း၊ အီကွေဒေါနိုင်ငံက ငြိမ်းချမ်းတဲ့အပြုအမူနဲ့ အီကွေဒေါနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ တခြားသူတွေရဲ့ စစ်အာဏာရှင်ဝါဒကို တားမြစ်ထားတဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို အီကွေဒေါမှာ တွေ့ရပါတယ်- “အီကွေဒေါဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးရဲ့ နယ်မြေတစ်ခုပါ။ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာရည်ရွယ်ချက်များအတွက် နိုင်ငံခြားစစ်အခြေစိုက်စခန်းများ တည်ထောင်ခြင်းအား ခွင့်မပြုပါ။ နိုင်ငံ့စစ်အခြေစိုက်စခန်းများကို ပြည်ပလက်နက်ကိုင် သို့မဟုတ် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များထံ လွှဲပြောင်းရန် တားမြစ်ထားသည်။ . . . ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လက်နက်ဖျက်သိမ်းရေးတို့ကို အားပေးအားမြှောက်ပြုခြင်း၊ အစုလိုက်အပြုံလိုက် အပျက်အစီးလက်နက်များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် အသုံးပြုမှုနှင့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ရည်ရွယ်ချက်များအတွက် အခြားနိုင်ငံအချို့၏ နယ်မြေအတွင်း အခြေစိုက်စခန်းများ သို့မဟုတ် အဆောက်အအုံများ ချထားခြင်းကို ရှုတ်ချသည်။”

အီကွေဒေါနိုင်ငံနှင့်အတူ နိုင်ငံခြားစစ်အခြေစိုက်စခန်းများကို တားမြစ်သည့် အခြားဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေများတွင် အင်ဂိုလာ၊ ဘိုလီးဗီးယား၊ ကိပ်ဗာဒီ၊ လစ်သူယေးနီးယား၊ မော်လ်တာ၊ နီကာရာဂွာ၊ ရဝမ်ဒါ၊ ယူကရိန်းနှင့် ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံတို့ ပါဝင်သည်။

ကမ္ဘာတဝှမ်းရှိ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အတော်များများသည် စစ်ပွဲများမှ ကင်းဝေးရန် ကတိကဝတ်ပြုမှုကို ညွှန်ပြရန်အတွက် “ကြားနေရေး” ဟူသော ဝေါဟာရကို အသုံးပြုထားသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ဘီလာရုစ်တွင် ရုရှားနျူကလီးယားလက်နက်များထားရှိရန် ပြောင်းလဲခြင်းခံရနိုင်သည့်အန္တရာယ်ရှိသော ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၏ အပိုင်းတစ်ခုသည် "ဘီလာရုစ်သမ္မတနိုင်ငံသည် ၎င်း၏နယ်မြေအား နျူကလီးယားကင်းစင်သောဇုန်အဖြစ် သတ်မှတ်ရန်နှင့် နိုင်ငံတော်ကို ကြားနေစေရန် ရည်ရွယ်သည်" ဟု ဖော်ပြထားသည်။

ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ “ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် အမြဲတမ်းကြားနေရေးနှင့် ဘက်မလိုက်မှုဆိုင်ရာ [a] မူဝါဒကို ကျင့်သုံးသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် ၎င်း၏အိမ်နီးချင်းများနှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ အခြားနိုင်ငံများနှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေး မူဝါဒကို လိုက်နာသည်။ . . . ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် ၎င်း၏ကြားနေရေးမူဝါဒနှင့် ကိုက်ညီမှုမရှိသော မည်သည့် စစ်ရေးမဟာမိတ် သို့မဟုတ် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက်တွင် မပါဝင်စေရပါ။ . . . လွတ်လပ်ရေး၊ အချုပ်အခြာအာဏာ၊ နယ်မြေစိုးမိုးရေး၊ ကြားနေရေး၊ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတော်၏ အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးတို့နှင့် ကိုက်ညီမှုမရှိသော မည်သည့်စာချုပ်နှင့် သဘောတူညီချက်ကိုမဆို ဖျက်သိမ်းရမည်။ . . . ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသည် လွတ်လပ်သော၊ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်၊ ငြိမ်းချမ်းသော၊ ထာဝရကြားနေနှင့် ဘက်မလိုက်သောနိုင်ငံဖြစ်ရမည်။"

မော်လ်တာ- "မော်လ်တာသည် ဘက်မလိုက်သော မူဝါဒကို လိုက်နာပြီး မည်သည့် စစ်ရေးမဟာမိတ်တွင်မျှ ပါဝင်ရန် ငြင်းဆိုခြင်းဖြင့် နိုင်ငံအားလုံးကြား ငြိမ်းချမ်းရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် လူမှုရေးတိုးတက်မှုကို တက်ကြွစွာ ကြိုးပမ်းနေသည့် ကြားနေနိုင်ငံဖြစ်သည်။"

မော်လ်ဒိုဗာ- "မော်လ်ဒိုဗာသမ္မတနိုင်ငံသည် ၎င်း၏ အမြဲတမ်းကြားနေမှုကို ကြေငြာသည်။"

ဆွစ်ဇာလန်- ဆွစ်ဇာလန်သည် “ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၏ ပြင်ပလုံခြုံရေး၊ လွတ်လပ်ရေးနှင့် ကြားနေမှုကို ကာကွယ်ရန် ဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်သည်။”

တာ့ခ်မင်နစ္စတန်- “ကုလသမဂ္ဂသည် အထွေထွေညီလာခံ ဆုံးဖြတ်ချက်များမှတဆင့် 'တာ့ခ်မင်နစ္စတန်၏ အမြဲတမ်းကြားနေရေး' 12 ဒီဇင်ဘာ 1995 နှင့် 3 ဇွန်လ 2015 ရက်စွဲပါ- တာ့ခ်မင်နစ္စတန်၏ အမြဲတမ်းကြားနေရေးဟု ကြွေးကြော်ထားသော အခြေအနေကို အသိအမှတ်ပြု ထောက်ခံပါသည်။ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအနေဖြင့် တာ့ခ်မင်နစ္စတန်၏ ဤအဆင့်အတန်းကို လေးစားထောက်ခံရန်နှင့် ၎င်း၏လွတ်လပ်ရေး၊ အချုပ်အခြာအာဏာနှင့် နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုကို လေးစားရန်လည်း တောင်းဆိုထားသည်။ . . . တာ့ခ်မင်နစ္စတန်၏ အမြဲတမ်းကြားနေမှုသည် ၎င်း၏ အမျိုးသားရေးနှင့် နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ၏ အခြေခံဖြစ်ရမည်။ . . ”

အိုင်ယာလန်ကဲ့သို့သော အခြားနိုင်ငံများတွင် ဘက်မလိုက်ဘဲ ဘက်မလိုက်မှုဟု ဆိုထားသော ဓလေ့ထုံးတမ်းများနှင့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေများတွင် ကြားနေမှုကို ထည့်သွင်းရန် နိုင်ငံသားလှုံ့ဆော်မှုများရှိသည်။

နိုင်ငံအများအပြား၏ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေများသည် ၎င်းတို့၏အစိုးရများက အတည်ပြုထားသော သဘောတူစာချုပ်များကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းရန် ဟန်ဆောင်သော်လည်း စစ်ပွဲကိုခွင့်ပြုရန် ရည်ရွယ်ချက်ရှိသော်လည်း မည်သည့်စစ်ပွဲကိုမဆို "ရန်လိုခြင်း" သို့မဟုတ် "စစ်မှန်သော သို့မဟုတ် ကျရောက်တော့မည့် ရန်လိုမှု" ကို တုံ့ပြန်ရန် လိုအပ်သည်။ အချို့ကိစ္စများတွင်၊ ဤအခြေခံဥပဒေများသည် "ခုခံစစ်" ကိုသာခွင့်ပြုသည်၊ သို့မဟုတ် "ရန်လိုသောစစ်ပွဲများ" သို့မဟုတ် "အောင်နိုင်မှုစစ်ပွဲများ" ကိုတားမြစ်ထားသည်။ ၎င်းတို့တွင် အယ်လ်ဂျီးရီးယား၊ ဘာရိန်း၊ ဘရာဇီး၊ ပြင်သစ်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ ကူဝိတ်၊ လတ်ဗီးယား၊ လစ်သူယေးနီးယား၊ ကာတာနှင့် UAE တို့၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေများ ပါဝင်သည်။

ကိုလိုနီနယ်ချဲ့အာဏာရှင်များက ပြင်းထန်သောစစ်ပွဲကို တားမြစ်သော်လည်း “အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေး” စစ်ပွဲများကို ထောက်ခံအားပေးရန် မိမိတို့နိုင်ငံကို ကတိပြုထားသည့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေများတွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် ကျူးဘားတို့ ပါဝင်သည်။

အခြားဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေများတွင် စစ်ပွဲသည် "ရန်လိုခြင်း" သို့မဟုတ် "လက်တွေ့ သို့မဟုတ် ကျရောက်တော့မည့် ရန်လိုမှု" သို့မဟုတ် "ဘုံကာကွယ်ရေးတာဝန်" (ဥပမာ အခြားနေတိုးအဖွဲ့ဝင်များနှင့် စစ်ပွဲများတွင် ပါဝင်ရန် နေတိုးအဖွဲ့ဝင်များ၏ တာဝန်) လိုအပ်သည်။ ဤအခြေခံဥပဒေများတွင် အယ်လ်ဘေးနီးယား၊ တရုတ်၊ ချက်ချီးယား၊ ပိုလန်နှင့် ဥဇဘက်ကစ္စတန်တို့ ပါဝင်သည်။

ဟေတီဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေတွင် “ညှိနှိုင်းရေးကြိုးပမ်းမှုအားလုံး မအောင်မြင်” သောစစ်ပွဲအတွက် လိုအပ်သည်။

စစ်အင်အားမရှိသော နိုင်ငံအချို့၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေများ သို့မဟုတ် လုံးဝနီးပါးမရှိသော၊ မကြာသေးမီက စစ်ပွဲများ မရှိသော်လည်း မည်သည့်စစ်ပွဲ သို့မဟုတ် ငြိမ်းချမ်းရေးကိုမျှ မဖော်ပြထားပါ- အိုက်စလန်၊ မိုနာကို၊ နောရူ။ Andorra ၏ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေသည် အကြီးမားဆုံးသောပူနွေးသူအချို့၏ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေများတွင်တွေ့ရှိရသည့်အရာများနှင့်မတူဘဲ ငြိမ်းချမ်းရေးလိုလားချက်ကို ရိုးရိုးရှင်းရှင်းဖော်ပြထားသည်။

ကမ္ဘာ့အစိုးရအများအပြားသည် နျူလက်နက်တားမြစ်ရေးစာချုပ်များတွင် ပါဝင်ကြသော်လည်း အချို့မှာ ၎င်းတို့၏ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေများတွင် နျူကလီးယားလက်နက်များကို ပိတ်ပင်ထားသည်- ဘီလာရုစ်၊ ဘိုလီးဗီးယား၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ ကိုလံဘီယာ၊ ကျူးဘား၊ ဒိုမီနီကန်သမ္မတနိုင်ငံ၊ အီကွေဒေါ၊ အီရတ်၊ လစ်သူယေးနီးယား၊ နီကာရာဂွာ၊ ပါလောင်၊ ပါရာဂွေး၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ နှင့် ဗင်နီဇွဲလား။ မိုဇမ်ဘစ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေသည် နျူကလီးယားကင်းစင်ရေးဇုန် ဖန်တီးရန် ထောက်ခံထားသည်။

ချီလီသည် ၎င်း၏ဖွဲ့စည်းပုံကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်တွင် ပါဝင်နေပြီး အချို့သော ချီလီနိုင်ငံသားများလည်း ပါဝင်သည်။ ရှာကြံ စစ်ပွဲ တားမြစ်ရေးတို့ ပါဝင်သည်။

ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအများအပြားတွင် ငြိမ်းချမ်းရေးကို မရေရာသော ရည်ညွှန်းချက်များ ပါ၀င်သော်လည်း စစ်ကို ပြတ်သားစွာ လက်ခံထားသည်။ ယူကရိန်းကဲ့သို့ အချို့သော စစ်ပွဲကို အားပေးသည့် နိုင်ငံရေး ပါတီများကိုပင် တားမြစ်သည် (ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မလိုက်နာသော တားမြစ်ချက်)။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေမှာ ဒီနှစ်ခုစလုံးကို ဖတ်နိုင်ပါတယ်။

“နိုင်ငံတော်သည် နိုင်ငံတော်၏ အချုပ်အခြာအာဏာနှင့် တန်းတူညီမျှမှုကို လေးစားလိုက်နာရေး၊ အခြားနိုင်ငံများ၏ ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက်မစွက်ဖက်ရေး၊ နိုင်ငံတကာ အငြင်းပွားမှုများကို ငြိမ်းချမ်းစွာ ဖြေရှင်းရေး၊ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေနှင့် ကုလသမဂ္ဂ ပဋိညာဉ်တွင် ဖော်ပြထားသည့် အခြေခံမူများကို လေးစားလိုက်နာရမည်။ နှင့် ထိုအခြေခံမူများပေါ်တွင် အခြေခံ၍ - a. နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတွင် အင်အားအသုံးပြုမှုကို စွန့်လွှတ်ရန်နှင့် အထွေထွေနှင့် ပြီးပြည့်စုံသော လက်နက်ဖျက်သိမ်းရေးတို့အတွက် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။”

“စစ်ပွဲကို ကြေငြာခြင်းမပြုရ၊ ပါလီမန်၏သဘောတူချက်မှလွဲ၍ မည်သည့်စစ်ပွဲတွင်မျှ သမ္မတနိုင်ငံမှ ပါဝင်မည်မဟုတ်ပါ။”

များပြားလှသော ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေများသည် အထက်ဖော်ပြပါ ကန့်သတ်ချက်များမရှိဘဲ စစ်ပွဲကိုခွင့်ပြုသည် (၎င်းသည် ခုခံကာကွယ်မှု သို့မဟုတ် စာချုပ်ပါတာဝန်ဝတ္တရားတစ်ခု၏ရလဒ် [ပဋိညာဉ်ချိုးဖောက်မှုတစ်ခုပင်ဖြစ်စေ))။ ၎င်းတို့ အသီးသီးသည် မည်သည့်ရုံး သို့မဟုတ် အဖွဲ့ကို စစ်ပွဲဆင်နွှဲရမည်ကို သတ်မှတ်ပေးသည်။ အချို့က စစ်ပွဲများကို အခြားသူများထက် အနည်းငယ် ပိုမိုခက်ခဲစေသည်။ မည်သူမျှ လူထုဆန္ဒမဲပေးရန် မလိုအပ်ပါ။ ဩစတေးလျသည် “သူတို့ဆန္ဒအလျောက်သဘောမတူပါက” နိုင်ငံရပ်ခြားရှိ စစ်တပ်အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးကိုမျှ စေလွှတ်ခြင်းကို တားမြစ်ခဲ့ဖူးသည်။ ကျွန်တော်သိသလောက်တော့ ဒီမိုကရေစီတိုက်ပွဲကို ကျယ်ကျယ်လောင်လောင် တောက်လောင်နေတဲ့ နိုင်ငံတွေတောင်မှ အခုမှ မလုပ်ဖြစ်ဘူး။ ရန်လိုသောစစ်ပွဲများကိုပင် ခွင့်ပြုသောနိုင်ငံအချို့သည် ပါတီတစ်ခု (လွှတ်တော်ထက် သမ္မတကဲ့သို့) စစ်ပွဲဆင်နွှဲပါက ခုခံစစ်ဆင်နွှဲခွင့်ကို ကန့်သတ်ထားသည်။ စစ်ဒဏ်ခတ်ရေးအခြေခံဥပဒေများသည် ဤနိုင်ငံများနှင့်သက်ဆိုင်သည်- အာဖဂန်နစ္စတန်၊ အန်ဂိုလာ၊ အာဂျင်တီးနား၊ အာမေးနီးယား၊ သြစတြီးယား၊ အဇာဘိုင်ဂျန်၊ ဘယ်လ်ဂျီယံ၊ ဘီနင်၊ ဘူလ်ဂေးရီးယား၊ ဘာကီနာဖာဆို၊ ဘူရွန်ဒီ၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ ကိပ်ဗာဒီ၊ ဗဟိုအာဖရိကသမ္မတနိုင်ငံ၊ ချဒ်၊ ချီလီ၊ ကိုလံဘီယာ၊ DRC၊ ကွန်ဂို ကော်စတာရီကာ၊ ကို့ဒီဗောရီ၊ ခရိုအေးရှား၊ ဆိုက်ပရပ်စ်၊ ဒိန်းမတ်၊ ဂျီဘူတီ၊ အီဂျစ်၊ အယ်လ်ဆာဗေးဒေါ၊ အီကွေတိုရီရယ်ဂီနီ၊ အီရစ်ထရီးယား၊ အက်စ်တိုးနီးယား၊ အီသီယိုးပီးယား၊ ဖင်လန်၊ ဂါဘွန်၊ ဂမ်ဘီယာ၊ ဂရိ၊ ဂွါတီမာလာ၊ ဂီနီဘစ်ဆာ၊ ဟွန်ဒူးရပ်စ်၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ ၊ အီရန်၊ အီရတ်၊ အိုင်ယာလန်၊ အစ္စရေး၊ အီတလီ၊ ဂျော်ဒန်၊ ကာဇက်စတန်၊ ကင်ညာ၊ မြောက်ကိုရီးယား၊ ကာဂျစ်စတန်၊ လာအို၊ လက်ဘနွန်၊ လိုက်ဘေးရီးယား၊ လူဇင်ဘတ်၊ မဒါဂတ်စကာ၊ မော်လဝီ၊ မော်ရီတေးနီးယား၊ မက္ကဆီကို၊ မော်လ်ဒိုဗာ၊ မွန်ဂိုလီးယား၊ မွန်တီနီဂရိုး၊ မော်ရိုကို၊ မိုဇမ်ဘစ်၊ မြန်မာ၊ နယ်သာလန်၊ နိုင်ဂျာ၊ နိုင်ဂျီးရီးယား၊ မြောက်မက်ဆီဒိုးနီးယား၊ အိုမန်၊ ပနားမား၊ ပါပူဝါနယူးဂီနီ၊ ပီရူး၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ ပေါ်တူဂီ၊ ရိုမေးနီးယား၊ ရဝမ်ဒါ၊ Sao Tome and Principe၊ ဆော်ဒီအာရေဗျ၊ ဆီနီဂေါ၊ ဆားဘီးယား၊ ဆီယာရာလီယွန်၊ စလိုဗက်ကီးယား၊ စလိုဗေးနီးယား၊ ဆိုမာလီယာ၊ တောင်ဆူဒန်၊ စပိန်၊ သီရိလင်္ကာ၊ ဆူဒန်၊ ဆူရီနမ်၊ ဆွီဒင်၊ ဆီးရီးယား၊ ထိုင်ဝမ်၊ တန်ဇန် အိုင်ယာ၊ ထိုင်း၊ တီမောလက်စ်တီ၊ တိုဂို၊ တွန်ဂါ၊ တူနီးရှား၊ တူရကီ၊ ယူဂန်ဒါ၊ ယူကရိန်း၊ အမေရိကန်၊ ဥရုဂွေး၊ ဗင်နီဇွဲလား၊ ဗီယက်နမ်၊ ဇမ်ဘီယာနှင့် ဇင်ဘာဘွေ။

ဥပဒေ

စာချုပ်များစွာ၏ လိုအပ်ချက်အရ နိုင်ငံများသည် ၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ထားသည့် စာချုပ်အများအပြားကို အမျိုးသားဥပဒေများတွင် ထည့်သွင်းထားသည်။ သို့သော် စစ်ပွဲနှင့် ပတ်သက်သည့် အခြား၊ စာချုပ်အခြေခံမဟုတ်သော ဥပဒေများ အထူးသဖြင့် လူသတ်မှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ဥပဒေများ ရှိပါသည်။

ဥပဒေပါမောက္ခတစ်ဦးသည် နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် တစ်စုံတစ်ဦးအား ဒုံးကျည်ဖြင့် မှုတ်ခြင်းသည် စစ်ပွဲ၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းမဟုတ်ပါက ရာဇ၀တ်မှုတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန်ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်သို့ ပြောကြားခဲ့ဖူးသည်။ စစ်ပွဲကို တရားဥပဒေနဲ့အညီ ဘယ်လိုဖြစ်စေမလဲ ဆိုတာ ဘယ်သူမှ မမေးပါဘူး။ ယင်းလုပ်ရပ်များသည် လူသတ်ခြင်း သို့မဟုတ် လုံးဝလက်ခံနိုင်ဖွယ်ရှိမရှိကို သူမမသိကြောင်း ပါမောက္ခက ဝန်ခံခဲ့ပြီး၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းတို့သည် စစ်ပွဲ၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်မဖြစ်ကို ယခင်သမ္မတ ဘားရတ် အိုဘားမား၏ လျှို့ဝှက်မှတ်စုတွင် ဖုံးကွယ်ထားသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ စစ်ပွဲတစ်ခု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ခြင်း သို့မဟုတ် တစ်စုံတစ်ရာသည် အဘယ်ကြောင့် ထင်ရှားသနည်းဆိုသည်ကို မည်သူမျှ မမေးဘဲ လုပ်ဆောင်ချက်ကို စောင့်ကြည့်နေသူက စစ်ပွဲဟုတ်မဟုတ် စစ်ပွဲဟုတ်မဟုတ် ဆုံးဖြတ်နိုင်မည်မဟုတ်ပေ။ သို့သော် တစ်စုံတစ်ယောက်သည် စစ်ပွဲဟူသည်ကို အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုထားပြီး မည်သည့်လုပ်ရပ်များသည် စစ်ပွဲ၏အစိတ်အပိုင်းမဟုတ်ကြောင်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သိသာမြင်သာပြီး အငြင်းပွားနိုင်ဖွယ်မရှိဟု အငြင်းအခုံအတွက် ယူဆကြပါစို့။ လူသတ်မှုက ဘာကြောင့် လူသတ်မှုကို ဆက်မလုပ်သင့်လဲဆိုတဲ့ မေးခွန်းက ကျန်နေသေးတာလား။ စစ်ပွဲတစ်ခု၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည့်အခါ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုသည် ရာဇ၀တ်မှုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေပြီး စစ်ပွဲများ၏မရေမတွက်နိုင်သော အခြားအစိတ်အပိုင်းများသည် ၎င်းတို့၏ရာဇ၀တ်မှုအခြေအနေကို ထိန်းသိမ်းထားရန် ယေဘုယျသဘောတူချက်ရှိပါသည်။ Geneva Conventions များသည် စစ်ပွဲများတွင် ပုံမှန်ဖြစ်ပွားမှုများမှ ရာဇ၀တ်မှုများကို ဖန်တီးသည်။ လူပုဂ္ဂိုလ်၊ ပစ္စည်းဥစ္စာများနှင့် သဘာဝလောကကို အလွဲသုံးစားလုပ်မှု အမျိုးမျိုးတို့သည် စစ်ပွဲများ၏ အစိတ်အပိုင်းများဟု မှတ်ယူသည့်တိုင် တစ်ခါတစ်ရံတွင် ရာဇ၀တ်မှုများ ရှိနေတတ်သည်။ မျက်ရည်ယိုဗုံးအသုံးပြုခြင်းကဲ့သို့သော စစ်ပွဲများပြင်ပတွင် ခွင့်ပြုထားသော အချို့သောလုပ်ဆောင်ချက်များသည် စစ်ပွဲများ၏အစိတ်အပိုင်းများအဖြစ် ရာဇ၀တ်မှုများဖြစ်လာသည်။ စစ်ပွဲများသည် ရာဇ၀တ်မှုများကို ကျူးလွန်ရန် အထွေထွေလိုင်စင်ကို မပေးပေ။ လူသတ်မှုသည် ခြွင်းချက်ဖြစ်ကြောင်း အဘယ်ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့ လက်ခံရမည်နည်း။ ကမ္ဘာတဝှမ်းရှိ နိုင်ငံများတွင် လူသတ်မှုဆန့်ကျင်ရေးဥပဒေများသည် စစ်ပွဲအတွက် ခြွင်းချက်မရှိပါ။ ပါကစ္စတန်ရှိ သားကောင်များသည် အမေရိကန်ဒရုန်း လူသတ်မှုကို လူသတ်မှုအဖြစ် တရားစွဲရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသည်။ ဘာကြောင့် မဖြစ်သင့်လဲဆိုတဲ့အတွက် ကောင်းမွန်တဲ့ ဥပဒေဆိုင်ရာ ငြင်းခုံမှုမျိုး မရှိပါဘူး။

ဥပဒေများသည် စစ်ပွဲအတွက် အခြားရွေးချယ်စရာများကို ပေးစွမ်းနိုင်သည်။ လစ်သူယေးနီးယားသည် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော နိုင်ငံခြားသိမ်းပိုက်မှုကို ဆန့်ကျင်သည့် လူထုလူထုကို အစုလိုက်အပြုံလိုက် ခုခံရန် အစီအစဉ်တစ်ခုကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ အဲဒါက တီထွင်ပြီး ပြန့်ပွားနိုင်တဲ့ စိတ်ကူးတစ်ခုပါ။

ဤစာတမ်းအတွက် အပ်ဒိတ်များကို အချိန်နှင့်တပြေးညီ ပြုလုပ်ပါမည်။ https://worldbeyondwar.org/constitutions

ကျေးဇူးပြု၍ ဤနေရာတွင် အကြံပြုချက်များအား မှတ်ချက်များအဖြစ် တင်ပါ။

Kathy Kelly၊ Jeff Cohen၊ Yurii Sheliazhenko၊ Joseph Essertier၊ သို့ အကူအညီဖြစ်စေသော မှတ်ချက်များအတွက် ကျေးဇူးတင်ပါသည်။ . . ပြီးတော့သင်?