Peter van den Dungen မှ၊ World BEYOND Warဇန်နဝါရီလ 23, 2022
စာအုပ်သုံးသပ်ချက်: ဘာကြောင့်စစ်ပွဲ Christopher Coker၊ လန်ဒန်၊ Hurst၊ 2021၊ 256 စစ.၊ £20 ( Hardback), ISBN 9781787383890
Why War အတွက် တိုတောင်းပြီး ပြတ်သားသော အဖြေ။ အမျိုးသမီးစာဖတ်သူများ တင်ပြရခြင်းမှာ 'ယောက်ျားကြောင့်' ဖြစ်သည်။ အခြားအဖြေမှာ 'ဤကဲ့သို့သော စာအုပ်များတွင် ဖော်ပြထားသည့် အမြင်များကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။' Christopher Coker သည် 'စစ်ပွဲ၏ နက်နဲသောအရာ' (4) ကို ရည်ညွှန်းပြီး 'လူသားများသည် မလွှဲမရှောင်သာ အကြမ်းဖက်ခြင်း' (7) ဟုဆိုသည်။ 'စစ်ပွဲသည် ကျွန်ုပ်တို့ကို လူသားဖြစ်စေသည်' (၂၀)၊ 'ကျွန်ုပ်တို့၏ဇစ်မြစ်ကို ကျွန်ုပ်တို့နောက်ကွယ်တွင် မည်မျှအထိ ထားနိုင်သည်ဆိုသော ကန့်သတ်ချက်များ ရှိနေသောကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် စစ်ကို ဘယ်သောအခါမှ လွတ်မြောက်မည်မဟုတ်ပါ' (၄၃)။ ဘာကြောင့် စစ်ဖြစ်လဲ၊ International Institute of Intellectual Cooperation of the League of Nations မှ 20 ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သော Albert Einstein နှင့် Sigmund Freud တို့ကြား အလားတူခေါင်းစဉ်တပ်ထားသောစာတိုကို ချက်ခြင်းသတိရရန် တောင်းဆိုသည်မှာ Coker သည် ၎င်းကိုရည်ညွှန်းခြင်းမဟုတ်ပါ။ CEM Joad ၏ Why War ကိုလည်း ဖော်ပြထားခြင်းမရှိပါ။ (၁၉၃၉)။ Joad ၏ အမြင် (Coker's နှင့် ကွဲပြားသည်) သည် ဤ 43 Penguin Special ၏ မျက်နှာဖုံးတွင် ရဲရင့်စွာ ဖော်ပြခဲ့သည်- 'ကျွန်ုပ်၏ကိစ္စမှာ စစ်ပွဲသည် မလွှဲမရှောင်သာသော အရာမဟုတ်သော်လည်း လူလုပ်သော အခြေအနေအချို့၏ ရလဒ်ဖြစ်သည်။ ပလိပ်ရောဂါ ထွန်းကားသော အခြေအနေများကို ပယ်ရှားတော်မူသည်နှင့်အညီ၊ ထပ်တူထပ်မျှပင် ပဟေဠိဆန်သည်မှာ Kenneth N. Waltz's Man, the State and War ([1] 1933) တွင် ဂန္ထဝင်ဘာသာရပ်ကို ကိုးကားထားခြင်း မရှိခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ဤအထင်ကရ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးသီအိုရီသည် စစ်ပွဲ၏ပြိုင်ဆိုင်မှု 'ပုံရိပ်' သုံးခုကို ခွဲခြားသတ်မှတ်ကာ တစ်ဦးချင်း၊ နိုင်ငံတော်နှင့် နိုင်ငံတော်စနစ်တို့၏ မရှိမဖြစ်အင်္ဂါရပ်များတွင် ပြဿနာကို ရှာဖွေခြင်းဖြင့် မေးခွန်းကို ချဉ်းကပ်ခဲ့သည်။ Waltz က သူ့ရှေ့က Rousseau ကဲ့သို့ပင် ပြည်နယ်များကြား စစ်ပွဲများသည် ၎င်းတို့ကို တားဆီးရန် တစ်စုံတစ်ရာ မရှိသောကြောင့် ဖြစ်လာသည် (ဗဟိုအစိုးရ၏ ကျေးဇူးကြောင့် နိုင်ငံတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ပြီး စနစ်မရှိခြင်းကြောင့် ၎င်းတို့ကြားတွင် မင်းမဲ့စရိုက်များ လွှမ်းမိုးနေခြင်း၊ ကမ္ဘာ့အုပ်ချုပ်ရေး)။ 1939 ရာစုနှစ်မှစပြီး နိုင်ငံအချင်းချင်း မှီခိုအားထားမှု ကြီးထွားလာခြင်းနှင့် စစ်ပွဲ၏ အပျက်အစီးများ တိုးပွားလာခြင်းတို့ကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်မှုပုံစံများ အထူးသဖြင့် ပထမကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် နိုင်ငံပေါင်းချုပ်အသင်းကြီးနှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းတို့ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ခြင်းဖြင့် စစ်ဖြစ်ပွားမှု လျှော့ချရန် ကြိုးပမ်းမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်နောက်ပိုင်း နိုင်ငံများ ဥရောပတွင်၊ ဥရောပသမဂ္ဂကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် လုပ်ငန်းစဉ်တွင် ရာစုနှစ်တစ်ခုကျော် သက်တမ်းရှိ စစ်ပွဲများကို ကျော်လွှားရန် အစီအစဉ်များ (အနည်းဆုံး တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း) အကောင်အထည်ပေါ်လာပြီး အခြားဒေသဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများ ပေါ်ပေါက်လာစေရန် လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သည်။ LSE မှ မကြာသေးမီက အငြိမ်းစားယူခဲ့သော နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး ပါမောက္ခတစ်ဦးအတွက် စိတ်ရှုပ်ထွေးစေမည့်အစား Coker ၏ စစ်ပွဲ၏ ရှင်းလင်းချက်သည် နိုင်ငံတော်၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့် နိုင်ငံတကာ အုပ်ချုပ်ရေး၏ ချို့ယွင်းချက်များကို လျစ်လျူရှုပြီး တစ်ဦးချင်းကိုသာ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသည်။
ဒတ်ချ်လူမျိုးရေးဗေဒပညာရှင် Niko Tinbergen ('မင်းတို့ မကြားနိုင်လောက်ပါဘူး') - 'ချောင်ကြည့်တဲ့သူ' (Tinbergen [1953] 1989) က သူတို့ရဲ့ ရန်လိုတဲ့အပြုအမူကို စိတ်ဝင်စားတဲ့ သူတွေ့ရှိခဲ့တာကို သူတွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဘာကြောင့်စစ်ပွဲအတွက် အကောင်းဆုံးအဖြေကို ပေးနိုင်မလဲ။ (၇)။ စာအုပ်တစ်အုပ်လုံးတွင် တိရစ္ဆာန်မျိုးစုံ၏ အပြုအမူကို ကိုးကားဖော်ပြသည်။ သို့တိုင်၊ Coker သည် တိရစ္ဆာန်လောကတွင် စစ်ပွဲကို မသိရသေးကြောင်းနှင့် Thucydides ကို ကိုးကား၍ စစ်ပွဲသည် 'လူသားအရာ' ဟု ရေးသားခဲ့သည်။ စာရေးသူသည် အပြုအမူနှင့်ပတ်သက်၍ မေးခွန်းလေးခုမေးသည့် 'The Tinbergen Method' (Tinbergen 7) ကို အောက်ပါအတိုင်း ရေးသားဖော်ပြသည်- ၎င်း၏ဇာစ်မြစ်မှာ အဘယ်နည်း။ ကြီးထွားရှင်သန်ခွင့်ပေးတဲ့ ယန္တရားတွေက ဘာတွေလဲ။ ၎င်း၏ ontogeny (သမိုင်းဆိုင်ရာဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်) ကဘာလဲ။ ၎င်း၏လုပ်ဆောင်ချက်ကဘာလဲ။ (၁၁)။ အခန်းတစ်ခန်းသည် အနာဂတ်တိုးတက်မှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းသည့် နိဂုံးချုပ်အခန်း (စိတ်ဝင်စားစရာအကောင်းဆုံးတစ်ခု) ဖြင့် ဤစုံစမ်းရေးလိုင်းတစ်ခုစီအတွက် အာရုံစိုက်ထားသည်။ Coker သည် Niko ၏အစ်ကို Jan (1963 တွင်ပထမဆုံးနိုဘယ်လ်ဆုရရှိခဲ့သောစီးပွားရေးဆိုင်ရာနိုဘယ်ဆုကိုမျှဝေသူ; Niko သည် 11 ခုနှစ်တွင်ဇီဝကမ္မဗေဒသို့မဟုတ်ဆေးပညာဆိုင်ရာဆုကိုမျှဝေခဲ့သည်) ကိုသတိပြုမိပါက၎င်းသည်ပိုမိုသင့်လျော်ပြီးအသီးအနှံများဖြစ်လိမ့်မည်။ အကယ်၍ Coker သည် 1969 ခုနှစ်များတွင် နိုင်ငံပေါင်းချုပ်အသင်းကြီး၏ အကြံပေးတစ်ဦးဖြစ်ခဲ့ပြီး ကမ္ဘာ့အစိုးရ၏ ခိုင်မာသော ထောက်ခံအားပေးသူဖြစ်ခဲ့သည့် ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းစီးပွားရေးပညာရှင်တစ်ဦးအကြောင်း ကြားသိရပါက ယင်းအကြောင်းကို ဖော်ပြထားခြင်းမရှိပါ။ Jan ၏ရှည်လျားပြီး ထင်ရှားကျော်ကြားသော အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းသည် စစ်ပွဲကို တားဆီးရေးနှင့် ဖျက်သိမ်းရေးအပါအဝင် လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ပြောင်းလဲရန် ကူညီပေးရန်အတွက် မြှုပ်နှံထားသည်။ သူ၏ ပူးတွဲရေးသားသော စာအုပ်ဖြစ်သည့် Warfare and welfare (1973) တွင် Jan Tinbergen သည် လူမှုဖူလုံရေးနှင့် လုံခြုံရေးကို ခွဲထွက်နိုင်ခြင်း မရှိဟု စောဒကတက်ခဲ့သည်။ ဥရောပငြိမ်းချမ်းရေးသိပ္ပံပညာရှင်များကွန်ရက်သည် ၎င်း၏နှစ်ပတ်လည်ညီလာခံကို (၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် အကြိမ် ၂၀ မြောက်ထုတ်ဝေ) ပြီးနောက် အမည်ပေးခဲ့သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း RAF တွင် အမှုထမ်းခဲ့သော Niko Tinbergen ၏လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်၊ ထင်ရှားသော ethologist နှင့် သတ္တဗေဒပညာရှင် Robert Hinde သည် British Pugwash Group နှင့် the Movement for the Movement for the Movement of British Pugwash Group နှစ်ခုလုံး၏ဥက္ကဌဖြစ်ကြောင်း ထောက်ပြရန်လည်း သက်ဆိုင်ပါသည်။
Coker က 'ကျွန်တော် ဒီစာအုပ်ကိုရေးရတဲ့ အကြောင်းရင်းတစ်ခုရှိတယ်။ အနောက်ကမ္ဘာမှာ စစ်ပွဲအတွက် ငါတို့ကလေးတွေကို မပြင်ဆင်ကြဘူး’ (၂၄)။ ဤပြောဆိုချက်သည် မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်ပြီး အချို့က ဤကျရှုံးမှုကို အဆုံးအဖြတ်ပေးကြသော်လည်း အချို့ကမူ 'ထို့အတူ - ငါတို့သည် စစ်မဖြစ်ဘဲ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ပညာပေးသင့်သည်' ဟု တုံ့ပြန်ကြသည်။ စစ်ပွဲ၏တည်မြဲမှုကိုဖြစ်စေသော ယဉ်ကျေးမှုယန္တရားများကို အာရုံစူးစိုက်ကာ 'ကျွန်ုပ်တို့သည် စစ်ပွဲ၏အရုပ်ဆိုးကို ဖုံးကွယ်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်မဟုတ်ပါလား။ . . အဲဒါက အဲဒါကို တွန်းအားပေးတဲ့ အကြောင်းရင်းတစ်ခု မဟုတ်ဘူးလား။ “ကြွေကျခြင်း” ကဲ့သို့သော ဥပေက္ခာများကို အသုံးချခြင်းဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် မိမိကိုယ်ကို သတ်သေရန် မမေ့မလျော့ ဖြစ်နေသေးသလား။ (၁၀၄)။ တော်ရုံတန်ရုံ၊ သို့သော် ထိုသို့သောအချက်များသည် မပြောင်းလဲနိုင်သောအချက်ဖြစ်ကြောင်း ဝန်ခံရန် ဝန်လေးပုံရသည်။ Coker ကိုယ်တိုင်က 'စစ်ပွဲကို ဆန့်ကျင်တာ တားမြစ်စရာ မရှိဘူး' လို့ အခိုင်အမာ ဆိုတဲ့အခါ လုံးလုံး အပြစ်ကင်းစင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ပညတ်တော်ဆယ်ပါး (၇၃) တွင် တားမြစ်ပိတ်ပင်ထားခြင်းမရှိပါ - 'မသတ်ရ' ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခြင်းသည် စစ်ပွဲတွင် သတ်ဖြတ်ခြင်းနှင့် မသက်ဆိုင်ပါ။ Harry Patch (24-104) အတွက် ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်း နောက်ဆုံးကျန်ခဲ့သော ဗြိတိန်စစ်သား၊ 'စစ်ပွဲသည် စနစ်တကျ လူသတ်မှုဖြစ်ပြီး အခြားအရာများ'73; လီယိုတော်စတွိုင်းအတွက် 'စစ်သားများသည် ယူနီဖောင်းဝတ်ထားသော လူသတ်သမားများ'။ စစ်ပွဲနှင့်ငြိမ်းချမ်းရေး (တော်စတွိုင်း 1898) ကို ကိုးကားချက်များစွာရှိသော်လည်း ၎င်း၏နောက်ပိုင်းတွင် အကြောင်းအရာနှင့်ပတ်သက်သော အလွန်ကွဲပြားသော အရေးအသားများ (တော်စတွိုင်း 2009၊ 2) တို့ကို ကိုးကားထားသည်။
Coker က ယူဆတဲ့ နောက်ထပ် ယဉ်ကျေးမှု ယန္တရားတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ပန်းချီဆွဲခြင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သူက မှတ်ချက်ပေးပါတယ်- 'ပန်းချီဆရာ အများစုက . . . စစ်မြေပြင်ကို တစ်ခါမှ မမြင်ဖူးတဲ့အတွက် ကိုယ်တွေ့ အတွေ့အကြုံကနေ ပန်းချီဆွဲတာမျိုး မရှိပါဘူး။ . . သူတို့၏အလုပ်သည် ဒေါသ သို့မဟုတ် ဒေါသကင်းကင်း၊ သို့မဟုတ် စစ်ဘေးဒုက္ခသည်များအတွက် အခြေခံကိုယ်ချင်းစာတရားများပင် ကင်းဝေးနေခဲ့သည်။ (၁၀၇) ခေတ်အဆက်ဆက် အသံမဲ့နေခဲ့ကြသူတွေရဲ့ ကိုယ်စား ဟောပြောဖို့ ရွေးချယ်ခဲပါတယ်။ ဤသည်မှာ အမှန်ပင် စစ်ပွဲဆီသို့ ဦးတည်စေသော အခြားအချက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ အပြောင်းအလဲလည်း ကြုံတွေ့ရပြီး မည်သူ၏ဂယက်ရိုက်ခတ်မှုကို လျစ်လျူရှုထားပြန်သည်။ ထို့အပြင်၊ သူသည် ရုရှား Vasily Vereshchagin ကဲ့သို့သော မျက်မှောက်ခေတ် အကြီးကျယ်ဆုံး ပန်းချီဆရာအချို့၏ လက်ရာများကို ရှုမြင်သည်။ အမေရိကန်ပြည်တွင်းစစ်အတွင်း အမေရိကန်ပြည်တွင်းစစ်အတွင်း ယူနီယံတပ်များ၏ တပ်မှူး William T. Sherman က သူ့ကို 'အသက်ရှင်ခဲ့ဖူးသမျှ ကြောက်မက်ဖွယ်စစ်ပွဲများ၏ အကြီးမြတ်ဆုံးပန်းချီဆရာ' ဟု ကြွေးကြော်ခဲ့သည်။ Vereshchagin သည် ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအတွေ့အကြုံအရ စစ်ပွဲကိုသိရှိရန်နှင့် ရုရှား-ဂျပန်စစ်ပွဲအတွင်း စစ်သင်္ဘောပေါ်၌ ကျဆုံးခဲ့သော စစ်သည်တစ်ဦးဖြစ်လာခဲ့သည်။ နိုင်ငံအများအပြားတွင် စစ်သားများသည် သူ၏ (ဆန့်ကျင်ရေး) စစ်ပွဲဆိုင်ရာ ပန်းချီကားများ ပြပွဲများကို လာရောက်ကြည့်ရှုရန် တားမြစ်ထားသည်။ နပိုလီယံ၏ ဆိုးရွားသော ရုရှားလှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ သူ၏စာအုပ် (Verestchagin 107) ကို ပြင်သစ်တွင် တားမြစ်ခဲ့သည်။ ဟီရိုရှီးမား ပြားများ၏ ဂျပန်ပန်းချီဆရာ Iri နှင့် Toshi Maruki တို့လည်း ဖော်ပြရပါမည်။ Picasso ၏ Guernica ထက် ပိုမိုပြင်းထန်သော ဒေါသ သို့မဟုတ် ဒေါသအမူအရာ ရှိပါသလား။ Coker က ၎င်းကို ရည်ညွှန်းသော်လည်း မကြာသေးမီက နယူးယောက်မြို့ရှိ ကုလသမဂ္ဂ အဆောက်အအုံတွင် ပြသခဲ့သည့် တိပ်ခွေဗားရှင်းကို (၂၀၀၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင်) ကျော်ကြားခဲ့သော ဖုံးအုပ်ထားသည့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ကောလင်းပါဝဲလ်က အီရတ်စစ်ပွဲအတွက် ငြင်းခုံခဲ့သည့် ကိစ္စရပ်ကို ဖော်ပြထားခြင်း မရှိပေ။ ၃
Coker သည် ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်းက ပန်းချီဆရာများသည် အရောင်များပါဝင်ရန် စိတ်ကူးဖူးသူတိုင်းကို စိတ်ဓာတ်ကျစေမည့် မြင်ကွင်းများကို ရေးဆွဲခဲ့ကြသော်လည်း (108)၊ ၎င်းတို့တွင် ဆင်ဆာဖြတ်တောက်ခြင်း၊ ပိတ်ပင်ခြင်းနှင့် မီးရှို့ခြင်းများ ပါဝင်သည်။ ဥပမာ- နာဇီ-ဂျာမဏီတွင်သာမက အမေရိကန်နှင့် ယူကေတို့တွင်လည်း လက်ရှိကာလအထိ ဖြစ်သည်။ အမှန်တရား၏ လိမ်ညာမှု၊ နှိပ်ကွပ်မှု၊ ခြယ်လှယ်မှုများ၊ စစ်မတိုက်မီ၊ အတွင်းနှင့် အပြီးတွင် ကောင်းစွာ မှတ်တမ်းတင်ထားခြင်းကို ဥပမာအားဖြင့် Arthur Ponsonby (1928) နှင့် Philip Knightly ([1975] 2004) နှင့် မကြာသေးမီက The Pentagon Papers ( The Pentagon Papers) တွင် ကောင်းစွာမှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲ၊ ၄ အီရတ်စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး (Chilcot) အစီရင်ခံစာ၊ ၅ နှင့် Craig Whitlock ၏အာဖဂန်နစ္စတန်စာတမ်းများ (Whitlock 4)။ အလားတူပင်၊ ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဟီရိုရှီးမားနှင့် နာဂါဆာကီမြို့ ဗုံးခွဲမှုအပြီးတွင် လျှို့ဝှက်မှု၊ ဆင်ဆာဖြတ်တောက်မှု၊ လိမ်ညာမှုများဖြင့် ဝန်းရံထားပြီး နျူကလီယားလက်နက်များကို အထောက်အထားပြနိုင်ခြင်းမရှိပေ။ ဝါရှင်တန်ဒီစီရှိ Smithsonian တွင်စီစဉ်ထားသည်။ ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး ပြတိုက်ဒါရိုက်တာအား ကောင်းမွန်သောအတိုင်းအတာဖြင့် အလုပ်ထုတ်ခဲ့သည်။ မြို့နှစ်မြို့ပျက်စီးခြင်းဆိုင်ရာ အစောပိုင်းရုပ်ရှင်များကို အမေရိကန်က သိမ်းယူကာ ဖိနှိပ်ခြင်းခံခဲ့ရသည် (ဥပမာ Mitchell 5 ကိုကြည့်ပါ၊ Loretz [2021] ၏ သုံးသပ်ချက်ကို ကြည့်ပါ) BBC မှ The War Game ၏ ရုပ်မြင်သံကြားတွင် ပြသခြင်းကို ပိတ်ပင်ထားစဉ်၊ ၎င်းတွင်ရှိသည့် ဇာတ်ကားဖြစ်သည်။ လန်ဒန်ကို နျူကလီယားဗုံးကြဲချခြင်းရဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တာဝန်ပေးခဲ့ပါတယ်။ နျူကလီးယားလက်နက် တိုက်ဖျက်ရေးလှုပ်ရှားမှုကို အားကောင်းစေမည့် အကြောက်တရားကြောင့် ရုပ်ရှင်ကို ထုတ်လွှင့်ခြင်းမပြုရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ Daniel Ellsberg၊ Edward Snowden နှင့် Julian Assange ကဲ့သို့သော ရဲရင့်သောဝီစီမှုတ်သူများသည် ၎င်းတို့၏တရားဝင်လှည့်စားမှု၊ ရန်လိုမှုစစ်ပွဲများနှင့် စစ်ရာဇ၀တ်မှုများကြောင့် တရားစွဲပြီး အပြစ်ပေးခံခဲ့ရသည်။
ငယ်စဉ်ကပင် Coker သည် အရုပ်စစ်သားများနှင့် ကစားခြင်းကို နှစ်သက်ခဲ့ပြီး ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်တွင် စစ်ပွဲဂိမ်းများတွင် ဝါသနာပါသူဖြစ်သည်။ သူသည် ကျောင်းဗိုလ်လောင်းတပ်ဖွဲ့အတွက် စေတနာ့ဝန်ထမ်းလုပ်ဆောင်ပြီး Trojan War နှင့် ၎င်း၏သူရဲကောင်းများအကြောင်းဖတ်ကာ Alexander နှင့် Julius Caesar ကဲ့သို့သော ဗိုလ်ချုပ်ကြီးများ၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိများကို နွေးထွေးစေခဲ့သည်။ နောက်တစ်ခုကတော့ 'အချိန်တိုင်းရဲ့ အကြီးကျယ်ဆုံး ကျွန်ဖောက်ပြန်သူတွေထဲက တစ်ယောက်ပါ။ ခုနစ်နှစ်ကြာ မဲဆွယ်ပြီးနောက် ရောမမြို့သို့ ကျွန်အဖြစ်ရောင်းစားခံခဲ့ရသော အကျဉ်းသားတစ်သန်းနှင့်အတူ ရောမမြို့သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိခဲ့သည်။ . . သူ့ကို နေ့ချင်းညချင်း သန်းကြွယ်သူဌေးဖြစ်အောင် လုပ်တယ်'' (၁၃၄)။ သမိုင်းတစ်လျှောက်လုံးတွင် စစ်ပွဲနှင့် စစ်သည်များသည် စွန့်စားမှုနှင့် စိတ်လှုပ်ရှားမှုများအပြင် ဂုဏ်ကျက်သရေနှင့် သူရဲကောင်းဆန်မှုတို့နှင့် ဆက်စပ်နေပါသည်။ နောက်ဆုံးအမြင်များနှင့် တန်ဖိုးများကို အစဉ်အလာအားဖြင့် နိုင်ငံတော်၊ ကျောင်းနှင့် ဘုရားကျောင်းတို့က ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည်။ လူသားဝါဒီများ (နိုင်ငံ၊ ကျောင်းနှင့် ဘုရားကျောင်းများကို ဝေဖန်သူများ) က လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း 134 က (စစ်ပွဲနှင့် လက်နက်များသည် ယနေ့ခေတ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ရှေးဦးကတည်းက) ကွဲပြားသော ပညာရေး၊ သူရဲကောင်းနှင့် သမိုင်းကြောင်း ကွဲပြားသော ပညာရေးမျိုး လိုအပ်ကြောင်း Coker က မဖော်ပြထားပါ။ ခေတ်မီသင်ကြားနည်းကို တည်ထောင်သူများဖြစ်သည့် Erasmus နှင့် Vives တို့ဖြစ်သည်။ Vives သည် သမိုင်းရေးသားခြင်းနှင့် သင်ကြားခြင်းအား အလွန်အလေးထားပြီး ၎င်း၏ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများကို ဝေဖန်ခဲ့ပြီး 'Herodotus (Coker သည် စစ်ပုံပြင်များကို အကြိမ်ကြိမ်ပြောသူကောင်းတစ်ဦးအဖြစ်) သမိုင်းထက် မုသား၏ဖခင်ဖြစ်သည်' ဟု ဆိုကာ ၎င်း၏ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုကို ဝေဖန်ခဲ့သည်။ Vives သည် စစ်ပွဲအတွင်း ကြမ်းတမ်းစွာ သေဆုံးစေခဲ့သော ထောင်ပေါင်းများစွာသော ထောင်ပေါင်းများစွာသော လူများကို စေလွှတ်ခြင်းအတွက် Julius Caesar အား ချီးမွမ်းခြင်းကိုလည်း ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။ Erasmus သည် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး Julius II (ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးအဖြစ် ၎င်း၏အမည်ကိုခံယူခဲ့သော ဆီဇာ၏အထင်ကြီးသူ) ဖြစ်ပြီး ဗာတီကန်ထက် စစ်မြေပြင်တွင် အချိန်ပိုကြာသည်ဟု ကျော်ကြားသူဖြစ်သည်။
စစ်ပွဲများ၊ စစ်ပွဲများ၊ လက်နက်ထုတ်လုပ်သူများနှင့် လက်နက်ရောင်းဝယ်သူများ (ခေါ် 'သေမင်းကုန်သည်များ') တို့နှင့် ဆက်စပ်နေသော အကျိုးစီးပွားများစွာကို ဖော်ပြထားခြင်းမရှိပါ။ ကျော်ကြားပြီး အလှဆင်ထားသော အမေရိကန်စစ်သားတစ်ဦးဖြစ်သည့် ဗိုလ်ချုပ် Smedley D. Butler က အမြတ်အနည်းငယ်နှင့် များစွာသော ကုန်ကျစရိတ်များကို ပေးဆောင်သည့် War is Racket (1935) ဖြစ်သည်ဟု စောဒကတက်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်ပြည်သူတွေကို သူ့ရဲ့နှုတ်ဆက်မိန့်ခွန်း (၁၉၆၁) မှာ သမ္မတ Dwight Eisenhower က နောက်ထပ် ပြောင်မြောက်တဲ့ အမေရိကန် စစ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ သမ္မတ Dwight Eisenhower က ကြီးထွားလာနေတဲ့ စစ်ဘက်-စက်မှုဆိုင်ရာ ရှုပ်ထွေးမှုတွေရဲ့ အန္တရာယ်တွေကို ပရောဖက်ပြုစွာ သတိပေးခဲ့ပါတယ်။ စစ်ကိုဖြစ်စေသော ဆုံးဖြတ်ချက်ချရာတွင် ပါဝင်သည့်နည်းလမ်းနှင့် ၎င်း၏အပြုအမူနှင့် အစီရင်ခံခြင်းတွင် ကောင်းစွာမှတ်တမ်းတင်ထားသည် (အထက်ဖော်ပြပါ စာစောင်များတွင် အပါအဝင်)။ ခေတ်ပြိုင်စစ်ပွဲများစွာ၏ ဇစ်မြစ်နှင့် သဘာ၀ကို ရောင်ပြန်ဟပ်စေသည့် ယုံကြည်စိတ်ချရသော ဖြစ်ရပ်လေ့လာမှုများစွာ ရှိပြီး အဘယ်ကြောင့် စစ်ဖြစ်သနည်းဟူသော မေးခွန်းအတွက် ရှင်းလင်းပြတ်သားပြီး စိတ်အနှောက်အယှက်ဖြစ်စေသော အဖြေများကို ပေးဆောင်သည်။ ချောင်များ၏ အပြုအမူသည် မသက်ဆိုင်ပုံရသည်။ ထိုသို့သော အထောက်အထားအခြေပြု ဖြစ်ရပ်လေ့လာမှုများသည် Coker ၏ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွင် မပါဝင်ပါ။ ကာ၏ ကိန်းဂဏန်းအထင်ကြီးစရာ ကျမ်းကိုးစာရင်းမှ သိသိသာသာ လွဲချော်နေပါသည်။ ခေါင်းစဉ် 1961 သည် ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေးနှင့် စစ်ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ စာပေများဖြစ်သည်။ ဧကန်စင်စစ် 'ငြိမ်းချမ်းရေး' ဟူသော စကားလုံးသည် ကျမ်းကိုးစာရင်းမှ လုံးဝမရှိသလောက်ဖြစ်သည်။ တော်စတွိုင်း၏ ကျော်ကြားသော ဝတ္ထုခေါင်းစဉ်တွင် ရှားရှားပါးပါး ကိုးကားချက်တစ်ခု ဖြစ်ပေါ်သည်။ ထို့ကြောင့် ၁၉၅၀ ပြည့်လွန်နှစ်များအတွင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော ငြိမ်းချမ်းရေး သုတေသနနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး လေ့လာမှုများမှ ထွက်ပေါ်လာသည့် ရလဒ်အနေဖြင့် နျူကလီးယားခေတ်စစ်ပွဲသည် လူသားမျိုးနွယ်၏ ရှင်သန်မှုကို ခြိမ်းခြောက်လာမည်ကို စိုးရိမ်သောကြောင့် စာဖတ်သူသည် စစ်ပွဲ၏ အကြောင်းရင်းများကို မသိဘဲ ချန်ထားခဲ့သည်။ Coker ၏ မထင်မှတ်ဘဲ ရှုပ်ထွေးပွေလီသော စာအုပ်တွင်၊ ကျယ်ပြန့်သော စာပေနှင့် ရုပ်ရှင်များအကြောင်း ကိုးကားချက်များသည် စာမျက်နှာကို တိုးဝှေ့လာစေသည်။ ကွဲပြားသောဒြပ်စင်များကို ရောနှောထဲသို့ ပစ်ချခြင်းသည် ဖရိုဖရဲဖြစ်ခြင်းကို ဖြစ်စေသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ Clausewitz ကို မကြာမီအချိန်အတွင်း မိတ်ဆက်ပြီးနောက် Tolkien ပေါ်လာသည် (350-1950); Homer၊ Nietzsche၊ Shakespeare နှင့် Virginia Woolf (အခြားသူများအကြား) ကို လာမည့်စာမျက်နှာအနည်းငယ်တွင် ခေါ်ဆိုထားသည်။
'ကမ္ဘာကြီး လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခဖြစ်ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးက ရန်ပုံငွေနည်းတယ်' (ကုလ သမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် ဘန်ကီမွန်း) အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ကျွန်ုပ်တို့သည် ရှေးခေတ် (ဂုဏ်အသရေရှိသော) အဆိုအမိန့်၊ Si vis pacem၊ para bellum (ငြိမ်းချမ်းရေးကို လိုချင်လျှင် စစ်ပြင်ဆင်ပါ)။ ကျွန်ုပ်တို့သုံးသည့်ဘာသာစကားသည် စစ်၏အဖြစ်မှန်ကို ဖုံးကွယ်ထားပြီး ရွှင်မြူးဖွယ်ရာများဖြင့် ဖုံးကွယ်ထားခြင်းကြောင့် ဖြစ်နိုင်ပါမည်လား။ စစ်ပွဲဝန်ကြီးဌာနများသည် ကာကွယ်ရေးနှင့် ယခုအခါ လုံခြုံရေးဝန်ကြီးဌာနများဖြစ်လာကြသည်။ Coker သည် ဤပြဿနာများကို (ဖြတ်သန်းရာတွင်သာ) မဖြေရှင်းဘဲ၊ ၎င်းတို့အားလုံးကို စစ်ပွဲ၏တည်မြဲမှုအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေသည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။ သမိုင်းစာအုပ်များ၊ အထိမ်းအမှတ်များ၊ ပြတိုက်များ၊ လမ်းများနှင့် ရင်ပြင်များအမည်များကို လွှမ်းမိုးထားသည့် စစ်ပွဲများနှင့် စစ်သည်များဖြစ်သည်။ သင်ရိုးညွှန်းတမ်းနှင့် လူထုနယ်ပယ်ကို ခွဲထွက်ခြင်းအတွက် မကြာသေးမီက ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများနှင့် လှုပ်ရှားမှုများ၊ လူမျိုးရေးနှင့် ကျားမရေးရာ တရားမျှတမှုနှင့် တန်းတူညီမျှမှုတို့အတွက် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ စစ်မဲ့နယ်မြေကို တိုးချဲ့ရန် လိုအပ်ပါသည်။ ဤနည်းအားဖြင့် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် အကြမ်းမဖက်မှု ယဉ်ကျေးမှုသည် နက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်နေသော စစ်နှင့် အကြမ်းဖက်မှု ယဉ်ကျေးမှုကို တဖြည်းဖြည်း အစားထိုးနိုင်သည်။
HG Wells နှင့် အခြားသော 'အနာဂါတ်၏ စိတ်ကူးယဉ်ဆန်သော ထပ်တလဲလဲပြုမူမှုများ' ကို ဆွေးနွေးသောအခါ Coker က 'အနာဂတ်ကို စိတ်ကူးပုံဖော်ခြင်း ၊ အဲဒါကို ဖန်တီးဖို့ မဆိုလိုပါဘူး' (195-7) ဟု ရေးသားခဲ့သည်။ သို့ရာတွင်၊ IF Clarke (1966) သည် တစ်ခါတစ်ရံတွင် အနာဂတ်စစ်ပွဲများ၏ ပုံပြင်များ သည် စစ်ပွဲဖြစ်လာသောအခါတွင် စစ်ပွဲသည် အခြားအခြေအနေထက် ပိုမိုပြင်းထန်လာမည်ကို သေချာစေသည့် မျှော်လင့်ချက်များ တိုးမြင့်လာသည်ဟု စောဒကတက်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင်၊ စစ်မရှိသောကမ္ဘာကို စိတ်ကူးယဉ်ခြင်းသည် ၎င်းကိုဖော်ဆောင်ရန်အတွက် (မလုံလောက်သော်လည်း) မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်သည်။ E. Boulding နှင့် K. Boulding (1994) တို့က Fred L. Polak ၏ The Image of the Future မှ လှုံ့ဆော်မှုပေးသော Fred L. Polak ၏ အနာဂတ်ပုံရိပ်ကို လှုံ့ဆော်ပေးသည့် လက်ရာအချို့သည် အနာဂတ်ကို ပုံဖော်ရာတွင် ဤပုံ၏ အရေးကြီးပုံ၏ အရေးကြီးပုံကို အခိုင်အမာ ငြင်းခုံခဲ့ကြသည်။ (၁၉၆၁)။ Why War ၏ မျက်နှာဖုံးတွင် သွေးစွန်းနေသော ပုံရိပ်။ အားလုံးပြောပါတယ် Coker က 'စာဖတ်ခြင်းက ကျွန်တော်တို့ကို လူတွေကို ကွဲပြားစေတယ်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ဘဝကို ပို၍ အကောင်းမြင်တတ်ကြသည်။ . . စိတ်အားထက်သန်သော စစ်ဝတ္ထုတစ်ပုဒ်ကို ဖတ်ရှုခြင်းသည် လူသားကောင်းမြတ်ခြင်း၏ အတွေးအမြင်ကို စွဲလမ်းနိုင်ခြေ ပိုများသည်'' (1961)။ ဤသည်မှာ လူသားတို့၏ ကောင်းမြတ်မှုကို လှုံ့ဆော်ရန် ထူးဆန်းသော နည်းလမ်းတစ်ခုဟု ထင်ရသည်။
မှတ်စုများ
- ဘာကြောင့်စစ်ပွဲ Einstein မှ Freud၊ 1932၊ https://en.unesco.org/courier/may-1985/why-war-letter-albert-einstein-sigmund-freud ဖရွိုက်မှ Einstein၊ 1932၊ https://en.unesco.org /courier/marzo-1993/why-war-letter-freud-einstein
- Patch နှင့် Van Emden (2008); အော်ဒီယိုစာအုပ်၊ ISBN-13: 9781405504683။
- ဖော်ပြထားသော ပန်းချီဆရာများ၏ လက်ရာများကို ပြန်လည်ထုတ်ဝေရန်အတွက်၊ Joanna Bourke တည်းဖြတ်သော War and Art ကို ကြည့်ပါ၊ ဤဂျာနယ်၊ Vol 37၊ အမှတ် 2 တွင် ပြန်လည်သုံးသပ်ကြည့်ပါ။
- ပင်တဂွန်စာတမ်းများ- https://www.archives.gov/research/pentagon-papers
- အီရတ်စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး (Chilcot): https://webarchive.nationalarchives.gov.uk/ukgwa/20171123122743/http://www.iraqinquiry.org.uk/the-report/
ကိုးကား
Boulding၊ E. နှင့် K Boulding။ ၁၉၉၄။ အနာဂတ်- ရုပ်ပုံများနှင့် လုပ်ငန်းစဉ်များ။ 1994 Oaks, California: Sage Publishing။ ISBN: 1000။
Butler, S. 1935။ War is a Racket. ၂၀၀၃၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ Feral House။ ISBN: 2003။
Clarke, IF 1966။ အသံများ ပရောဖက်ပြုခြင်းစစ်ပွဲ 1763-1984။ အောက်စဖို့ဒ်- Oxford တက္ကသိုလ်စာနယ်ဇင်း။
Joad၊ CEM 1939။ အဘယ်ကြောင့်စစ်ဖြစ်သနည်း။ Harmondsworth- ပင်ဂွင်း။
Knightly, P. [1975] 2004။ ပထမ အသေအပျောက်။ 3rd ed Baltimore: Johns Hopkins တက္ကသိုလ်စာနယ်ဇင်း။ ISBN: 9780801880308။
Loretz၊ ဂျွန်။ 2020။ Lesley MM Blume မှ Fallout၊ Hiroshima Cover-up နှင့် Lesley MM Blume မှ ကမ္ဘာသို့ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့သော သတင်းထောက်။ ဆေး၊ ပဋိပက္ခနှင့် ရှင်သန်မှု 36 (4): 385–387။ doi-10.1080/13623699.2020.1805844
Mitchell, G. 2012။ အနုမြူဖုံးလွှမ်းမှု။ နယူးယောက်၊ Sinclair စာအုပ်များ။
Patch၊ H. နှင့် R Van Emden။ 2008. နောက်ဆုံးတိုက်ပွဲ Tommy. လန်ဒန်- Bloomsbury။
Polak, FL 1961။ အနာဂတ်၏ပုံရိပ်။ အမ်စတာဒမ်- Elsevier
Ponsonby, A. 1928။ စစ်ပွဲကာလတွင် မှားယွင်းမှု။ လန်ဒန်- Allen & Unwin ။
Tinbergen၊ Jan နှင့် D Fischer။ 1987။ စစ်ပွဲနှင့် လူမှုဖူလုံရေး- လုံခြုံရေးမူဝါဒကို လူမှု-စီးပွားရေးမူဝါဒတွင် ပေါင်းစပ်ခြင်း။ Brighton: Wheat Sheaf စာအုပ်များ။
Tinbergen၊ N. [1953] 1989။ The Herring Gull's World: A Study of the Social Behavior of Birds, New Naturalist Monograph M09. ed အသစ်။ Lanham, Md: လီယွန်စာနယ်ဇင်း။ ISBN: 9781558210493။ Tinbergen၊ N. 1963။ "ရည်ရွယ်ချက်များနှင့် ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာနည်းလမ်းများ" Zeitschrift für Tierpsychologie 20:410–433။ doi:10.1111/j.1439-0310.1963.tb01161.x။
တော်စတွိုင်း၊ အယ်လ် ၁၈၆၉။ စစ်ပွဲနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး။ ISBN: 1869 လန်ဒန်- ပင်ဂွင်း။
Tolstoy, L. 1894။ ဘုရားသခင်၏နိုင်ငံတော်သည် သင့်အတွင်း၌ရှိသည်။ ဆန်ဖရန်စစ္စကို- အင်တာနက် မှတ်တမ်း အဖွင့်စာကြည့်တိုက် ထုတ်ဝေမှု အမှတ် OL25358735M။
Tolstoy, L. 1968. တော်စတွိုင်း၏ အာဏာမနာခံမှုနှင့် အကြမ်းမဖက်မှုဆိုင်ရာ တော်စတွိုင်းရေးသားချက်များ။ လန်ဒန်- ပီတာအိုဝင်။ Verestchagin, V. 1899. ရုရှားနိုင်ငံရှိ “1812” Napoleon I; R. Whiteing ၏ နိဒါန်းနှင့်အတူ 2016 ကို Project Gutenberg e-book အဖြစ် ရရှိနိုင်ပါသည်။ လန်ဒန်- William Heinemann။
Waltz၊ Kenneth N. [1959] 2018။ လူသား၊ နိုင်ငံတော်နှင့်စစ်ပွဲ၊ သီအိုရီပိုင်းခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု။ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသော ed. နယူးယောက်- ကိုလံဘီယာတက္ကသိုလ်စာနယ်ဇင်း။ ISBN: 9780231188050။
Whitlock၊ C. 2021။ အာဖဂန်နစ္စတန် စာတမ်းများ။ နယူးယောက်- Simon & Schuster။ ISBN 9781982159009။
ပတေရုသဗန်တွင်း Dungen
Bertha Von Suttner ငြိမ်းချမ်းရေးအင်စတီကျု၊ The Hague
petervandendungen1@gmail.com
ဤဆောင်းပါးကို အနည်းငယ်ပြောင်းလဲမှုများဖြင့် ပြန်လည်ထုတ်ဝေထားပါသည်။ ဤပြောင်းလဲမှုများသည် ဆောင်းပါး၏ ပညာရေးဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာကို မထိခိုက်စေပါ။
© 2021 Peter van den Dungen
https://doi.org/10.1080/13623699.2021.1982037
