အရပ်သား ရာနှင့်ချီသော အရပ်သားများကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းခြင်းဖြင့် ရှေ့နေများ အစုလိုက် အပြုံလိုက် ခွဲခြားရန် ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ရှာဖွေတွေ့ရှိပါက မည်သို့ဖြစ်မည်နည်း။
လူတိုင်းကိုသတ်ခြင်း သို့မဟုတ် မည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကိုမျှ သတ်ရန်တရားဝင်ဖြစ်လာပါသလား။
အဆိုပါ ပဋိပက္ခအရပ်သားများအဘို့အရေးစင်တာ (CIVIC) ဟုခေါ်သော အစီရင်ခံစာကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ပြည်သူ့ရဲ့ပတ်သ က်. : လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခအရပ်ဘက်ပါဝင်ပတ်သက်မှု. ဟားဗတ်ဥပဒေကျောင်းမှ သုတေသီများအပါအဝင် သုတေသီများသည် ဘော့စနီးယားရှိ လူ ၆၂ ဦး၊ လစ်ဗျားတွင် ၆၁ ဦး၊ ဂါဇာတွင် ၅၄ ဦးနှင့် ကင်ညာရှိ ဆိုမာလီဒုက္ခသည် ၇၇ ဦးတို့ကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့သည်။ အစီရင်ခံစာကို ဦးဆောင်ရေးသားသူမှာ Harvard Law School Fellow Nicolette Boehland ဖြစ်သည်။
အီရတ်နှင့် အာဖဂန်နစ္စတန်တို့ကို အဘယ်ကြောင့် ချန်ထားခဲ့သနည်းဟု မေးကောင်းမေးကောင်း မေးကောင်းမေးနိုင်သော်လည်း၊ သုတေသီများက ၎င်းတို့ တတ်နိုင်သည့်နေရာသို့ သွားခဲ့ကြသည်ဟု ဆိုသည်။ ပြီးတော့ ရလဒ်က တခြားနေရာမှာ ရှာကြည့်ခြင်းဖြင့် အခြေခံ ကွဲပြားတဲ့ ရလဒ်တွေကို ရှာတွေ့မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ လောင်းကြေးထပ်ဖို့ ဆန္ဒရှိတဲ့အတွက် တန်ဖိုးရှိတဲ့ ပံ့ပိုးကူညီမှုတစ်ခုပါ။
“စစ်ဥပဒေများသည် အရပ်သားများကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ပစ်မှတ်ထားခြင်းကို တားမြစ်သည်” ဟု အစီရင်ခံစာက အစပြုသည်။
သို့သော်၊ Kellogg-Briand Pact၊ UN Charter နှင့် US ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် War Powers Resolution ကဲ့သို့သော နိုင်ငံအလိုက် ဥပဒေများအပါအဝင် စစ်ပွဲကိုတားမြစ်သည့်ဥပဒေများ—“စစ်ပွဲ၏နိယာမများ” ၏ပါမောက္ခများက ပြတ်ပြတ်သားသားလျစ်လျူရှုထားသည့်ဥပဒေများကိုပြုပါ။ ဒီအစီရင်ခံစာအတိုင်းပါပဲ။
စစ်ပွဲများဆင်နွှဲနေသည့်နေရာများတွင် နေထိုင်ဖူးသူအများအပြားသည် ထိုစစ်ပွဲများတွင် တစ်နည်းမဟုတ်တစ်နည်း ပါဝင်ခဲ့ကြပြီး အရပ်သားဖြစ်ချိန်နှင့် တိုက်ပွဲဝင်နေစဥ်အချိန်တို့ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းနားမလည်ကြကြောင်း သုတေသီများက တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ပုံမှန်အတိုင်း မီးမောင်းထိုးပြထားသည့် အင်တာဗျူးဖြေဆိုသူတစ်ဦးက “ကျွန်တော်ထင်တာက လိုင်းလုံးဝမရှိပါဘူး။ . . . အရပ်သားများသည် အချိန်မရွေး တိုက်ခိုက်ရေးသမားများအဖြစ် ပြောင်းလဲနိုင်သည်။ မည်သူမဆို တိုက်ခိုက်ရေးသမားမှ အရပ်သားအဖြစ်သို့ တစ်နေ့တည်း၊ အခိုက်အတန့်တွင် ပြောင်းလဲနိုင်သည်။”
အင်တာဗျူးဖြေဆိုသူများသည် အများအပြားသည် စစ်ပွဲတွင်ပါဝင်ရန် အတင်းအကျပ်ခိုင်းစေခြင်း၊ အခြားသူများမှာ ရွေးချယ်ခွင့်အနည်းငယ်သာရှိကြပြီး အခြားသူများသည် ပင်တဂွန်မှဖော်ပြသောအချက်များနှင့် သိပ်မကွာခြားလှသော အကြောင်းပြချက်များဖြင့် ပါဝင်ကြခြင်းဖြစ်သည်- အဓိကအားဖြင့် မိမိကိုယ်မိမိ ကာကွယ်ခြင်းသာမက မျိုးချစ်စိတ်၊ ဂုဏ်သိက္ခာ၊ ရှင်သန်ရေး၊ ပြည်သူ့တာဝန်၊ လူမှုရေး ရပ်တည်မှု၊ ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြသူများကို ပစ်မှတ်ထား ဒေါသထွက်ခြင်းနှင့် ငွေကြေး အမြတ်ထုတ်ခြင်းများ။ ထူးထူးဆန်းဆန်း၊ အင်တာဗျူးဖြေဆိုသူ တစ်ဦးတစ်ယောက်မှ မဟုတ်ဘဲ အမေရိကန်လူမျိုးများသည် ဘုရားကျောင်းပြီးနောက် ဈေးဝယ်ထွက်ခြင်း သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ နေထိုင်မှုပုံစံ သို့မဟုတ် လွတ်လပ်မှုတို့ကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခြင်းမှ တားဆီးရန်အတွက် စစ်ပွဲတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြသည်ဟု ထူးထူးခြားခြား ပြောဆိုခဲ့သည်။
"ရန်လိုမှုတွင် တိုက်ရိုက်ပါဝင်သည့် အရပ်သားများသည် ၎င်းတို့၏ဆန္ဒအလျောက် ပါဝင်ခြင်းမရှိလျှင်ပင် ၎င်းတို့၏ တရားဝင် ကင်းလွတ်ခွင့်ကို တိုက်ရိုက်တိုက်ခိုက်ခြင်းမှ ဆုံးရှုံးရသောကြောင့် အချို့သော အရပ်သားများကို တိုက်ပွဲဝင်များနှင့် တိုက်ခိုက်ရေး လက်ထောက်များအဖြစ် အတင်းအကြပ်ခိုင်းစေခြင်း" ဟူသော တွေ့ရှိချက်၏ တရားဝင် သက်ရောက်မှုကို အစီရင်ခံစာတွင် အလေးပေးဖော်ပြထားသည်။ ရှေ့နေအများစုသည် ဤအချက်ကို အဆက်မပြတ် လျစ်လျူရှုထားသော်လည်း၊ စစ်ပွဲသည် ရာဇ၀တ်မှုဖြစ်သည်။
"အပြုအမူကို ထိထိရောက်ရောက် ထိန်းညှိရန်၊ ဥပဒေသည် ရှင်းလင်းပြတ်သားပြီး ကြိုတင်မှန်းဆနိုင်ရမည်" ဟု CIVIC က ကျွန်ုပ်တို့အား ပြောပြသည်။ ဒါပေမယ့် စစ်ဥပဒေလို့ ခေါ်တဲ့ ဥပဒေအားလုံးဟာ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သို့မဟုတ် ကြိုတင်ခန့်မှန်းလို့ မရနိုင်ပါဘူး။ ဤတရားဥပေဒဟုခေါ်သော “အချိုးအစား” သို့မဟုတ် “တရားမျှတသော” ဟူသည် အဘယ်နည်း။ အဖြေအားလုံးသည် ကြည့်ရှုသူ၏ မျက်လုံးထဲတွင် ရှိနေမည်ဖြစ်သည်။ အမှန်မှာ၊ မကြာမီ အစီရင်ခံစာသည် ဤဝန်ခံချက်အား “လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများတွင် အရပ်သားပါဝင်မှုမှာ အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ပြဿနာတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်ရှိနေနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။” အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အစီရင်ခံစာသည် ထာဝရပြဿနာ၊ ဖြေရှင်းချက်မဟုတ်၊ ဖြေရှင်းနိုင်သော ပြဿနာမဟုတ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။
တိုက်ပွဲဝင်သူများနှင့် အရပ်သားများကို ခွဲခြားသိမြင်ခြင်းသည် အငြင်းပွားဖွယ်ကိစ္စရပ်တစ်ခုအဖြစ် ဘယ်သောအခါမှ မရပ်တန့်နိုင်သော်လည်း ရှေ့နေများကမူ ဒဿနိကဗေဒ ပါမောက္ခများသည် တစ်နေ့တွင် ဖြေရှင်းနိုင်မည်မဟုတ်သကဲ့သို့ ဒဿနိကဗေဒ ပါမောက္ခများက ဖြေရှင်းနိုင်သကဲ့သို့ ရှေ့နေများကမူ ၎င်းသည် “လုပ်ဆောင်သင့်သည်” ဟု ဟန်ဆောင်ထားသည်။ ဖြေရှင်းရမည့်အစား အမြဲတမ်းပြဿနာကို မီးမောင်းထိုးပြခြင်း၏ ရလဒ်အနေဖြင့် အနည်းငယ်ကြာပြီးနောက် အစီရင်ခံစာတွင် “ဥပဒေအား ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရန် တောင်းဆိုခြင်းမဟုတ်ကြောင်း အတိအလင်းဖော်ပြထားသည်။ . . အချေအတင် ဆွေးနွေးမှုကို သီးခြား ဦးတည်ချက် ထားဖို့လည်း ရည်ရွယ်ချက် မရှိပါဘူး။” ကောင်းပြီ၊ ရိုင်းစိုင်းတာကို မုန်းတယ်၊ ဒါပေမယ့် အဲဒါက ဘာလဲ။ အကောင်းဆုံးအချက်မှာ ယုံကြည်သူများ၏နှာခေါင်းအောက်တွင် “စစ်ပွဲ၏နိယာမများ” ၏အတွင်းပိုင်းကွဲလွဲမှုများကို အစီရင်ခံစာရေးသားသူများပင် မသိနိုင်ဘဲဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်သည် ။
အစီရင်ခံစာတွင် ကိုးကားဖော်ပြထားသည့် အရပ်သားတစ်ဦးက “အပြစ်မဲ့သူတွေကို ခုခံကာကွယ်ဖို့ သူ့လက်ထဲမှာ ရိုင်ဖယ်သေနတ်တစ်လက်ကို ကိုင်ဆောင်ထားတဲ့ အမျိုးသားတစ်ယောက်လို ကျွန်တော်မြင်တယ်။ အနည်းဆုံးတော့ ဒီလိုလုပ်ဖို့ သတ္တိရှိတယ်လို့ ထင်ခဲ့တာ။" ပါဝင်မည်ဆိုပါက ၎င်း၏ ရှင်သန်နိုင်ခြေ ပိုများသည်ကို သူမြင်သည်။ သို့သော် ထိုကဲ့သို့သော "အရပ်သား" တိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် "အရပ်သားမဟုတ်သော" တိုက်ခိုက်ရေးသမားများ၏ လှုပ်ရှားမှု သို့မဟုတ် လှုံ့ဆော်မှုတွင် မည်သို့ကွာခြားသနည်း။
အခြားတစ်ဦးကလည်း “မင်းဟာ သူပုန်အဖြစ် ဘယ်တော့မှ စာရင်းမသွင်းဘူး။ ဝင်ပြီးတိုက်၊ အိမ်ပြန်၊ ရေချိုး၊ မနက်စာစား၊ PlayStation ကစားပြီး ရှေ့ကိုပြန်သွားနိုင်ပါတယ်။ တစ်ကယ့်ကို တစ်ခဏအတွင်း ပြောင်းလို့ရတယ်။” ဒရုန်းလေယာဉ်မှူးတစ်ယောက်လိုပါပဲ။ သို့သော် အခြားသူများ၏ အိမ်အနီးတွင် သတ်ရန် အိမ်မှ ဝေးကွာသွားသော အမေရိကန် တိုက်ခိုက်ရေးသမား အများစုနှင့် မတူပါ။ အခြားသူများ၏ အခြေအနေကို နားလည်သဘောပေါက်ခြင်းသည် အရပ်သားနှင့် တိုက်ပွဲဝင်ကြားတွင် ခေတ်မမီသော ခြားနားမှုကို ဖျောက်ဖျက်နိုင်ပြီး တရားဥပဒေဆိုင်ရာ သီအိုရီကို လက်တွေ့နှင့် ထိတွေ့စေသည်။ သို့သော် ရွေးချယ်မှုမှာ အားလုံးကို သတ်ဖြတ်ခွင့်ပြုရန် သို့မဟုတ် မည်သူကိုမျှ သတ်ဖြတ်ခြင်းကို ခွင့်ပြုရန်ဖြစ်သည်။ အစီရင်ခံစာတွင် အကြံပြုချက်များ မရှိသည်မှာ အံ့သြစရာမရှိပါ။ ၎င်းသည် စစ်ပွဲလေ့လာရေးနယ်ပယ်အတွင်း ရေးသားထားသော အစီရင်ခံစာဖြစ်ပြီး စစ်ပွဲကို ကိုယ်တိုင်မေးခွန်းထုတ်ခြင်းမပြုသည့် နယ်ပယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။
အရပ်သားတွေလို့ ခေါ်ကြတဲ့ သုတေသီတွေကို တိုက်ခိုက်တာ၊ ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေး ပံ့ပိုးမှု၊ မောင်းနှင်တဲ့ ကားတွေ၊ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုတွေ၊ အစားအသောက်တွေ ထောက်ပံ့ပေးတာ၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာ လွှမ်းခြုံမှု အပါအဝင် မီဒီယာတွေကို ပေးထားတယ်လို့ သုတေသီတွေကို ပြောပါတယ်။ (စစ်ပွဲတစ်ခုအတွက် ပံ့ပိုးကူညီမှုတစ်ခုအဖြစ် မီဒီယာဖော်ပြမှုကို သင်အသိအမှတ်ပြုပြီးသည်နှင့် ယင်းအမျိုးအစား၏ ချဲ့ထွင်မှုကို သင်မည်ကဲ့သို့ တားဆီးမည်နည်း။ Fox နှင့် CNN နှင့် MSNBC တို့သည် တရားစွဲခြင်းကို မည်သို့ရှောင်ရှားကြသနည်း။) တိုက်ပွဲဝင်ငါးများ ကူးခတ်နေသည့် ပင်လယ် (အရပ်သားများကို ထားရန်) မော်၏ စည်းကမ်းအတိုင်း တိုက်ပွဲဝင်သူများ) သည် စစ်ပွဲ၏ ယုတ္တိဗေဒအရလည်း သတ်ပစ်နိုင်သည်၊ သိမ်းပိုက်ခံတပ်များ အများအပြား သိရှိနားလည်ပြီး လိုက်နာဆောင်ရွက်ကြရသည်။ အမည်မဖော်သင့်သော ရွေးချယ်မှုမှာ ပင်လယ်ကို ခွင့်ပြုရန်ဖြစ်သည်။ နှင့် အသက်ရှင်ရန်ငါး။
တွေ့ဆုံမေးမြန်းခံရသူများတွင် “အရပ်သား” သို့မဟုတ် “တိုက်ပွဲဝင်” ဟူသော အဓိပ္ပါယ်မှာ ညီညွတ်မျှတမှုမရှိပါ။ နောက်ဆုံးတွင်၊ တွေ့ဆုံမေးမြန်းသူများသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးရှိ လူများကို ဒရုန်းဖြင့် သတ်ဖြတ်ခြင်းကို မျှတစေသည့် “တရားဝင်အသိုင်းအဝိုင်း” မှ ကိုယ်စားလှယ်များဖြစ်သည်။ အရပ်သားများနှင့် တိုက်ပွဲဝင်သူများအဖြစ် အခန်းကဏ္ဍများအကြား အပြန်အလှန်အပြန်အလှန်ပြောင်းလဲနေသည့် လူတို့၏ အတွေးအမြင်သည် ဆိုးသွမ်းသောကလေးများ သို့မဟုတ် Lord Voldemort သို့မဟုတ် အခြားမျိုးနွယ်ဝင်များကဲ့သို့ မကောင်းမှုကျူးလွန်သူများဖြစ်ကြသည့် အမေရိကန်၏တွေးခေါ်မှုကို ဆန့်ကျင်လျက်၊ မကောင်းမှုလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်ခြင်း ရှိ၊ နှိမ့်ချမှုနှင့် စစ်သည် အဆင်မပြေသော မိတ်ဖက်များဖြစ်သည်။ ဖေဖေ အိမ်ပြန်ရောက်တဲ့အခါ မလိုလားအပ်တဲ့ လုပ်ရပ်တစ်ခုနဲ့ Daddy ကို မှုတ်ထုတ်ဖို့သာ ရည်ရွယ်တာထက် ဖေဖေ အိမ်ပြန်ရောက်တဲ့အခါ ဒရုန်းက မိသားစုကို ဗုံးခွဲပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တိုက်ပွဲဝင်သွေးတစ်စက်က မင်းကို ထာဝရတိုက်ပွဲဝင်စေတယ်ဆိုရင်၊ တိုက်ခိုက်ခံနေရတဲ့ဒေသတွေရဲ့ ယေဘူယျလူဦးရေအတွက် ပွင့်လင်းရာသီရောက်ပြီ— Gazans နဲ့ တခြားသူတွေကို ရှင်းပြဖို့ ခဲယဉ်းတဲ့ အရာတစ်ခုပါပဲ။
“ဘော့စနီးယားနှင့် ဟာဇီဂိုဗီးနားတရားရုံးမှ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးက အဆိုပါအမျိုးအစားများသည် ဘော့စနီးယားပဋိပက္ခတွင် မွေးရာပါရှုပ်ထွေးမှုနှင့် အလွယ်တကူမသက်ဆိုင်ကြောင်း ယုံကြည်ခဲ့သည်” ဟု CIVIC က ရေးသားထားသည်။ "ဂျနီဗာကွန်ဗင်းရှင်းတွေကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် အရာအားလုံးက လှပနေပေမယ့် အဲဒါကို စတင်ကျင့်သုံးရင် အရာအားလုံးဟာ ကွဲလွဲသွားမှာပဲ" တွေ့ဆုံမေးမြန်းသူများသည် အရေးပါသော ကွဲပြားမှုများမှာ အရပ်သားနှင့် တိုက်ပွဲဝင်ခြင်းမဟုတ်ဘဲ လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေး ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။
“စစ်ဥပဒေများ” ၏ ရှေ့နေများ အနေဖြင့် ယဉ်ကျေးသိမ်မွေ့ရန် လိုအပ်သော ရှေးဦးစစ်ပွဲ၏ ဆိုးရွားသော ကိစ္စတစ်ခုလိုပင် ဖြစ်သည်မှာ သေချာပါသည်။ ဒါပေမယ့် တရားဥပဒေ သန့်စင်မှုအဆင့်မဟုတ်ဘဲ ရိုင်းစိုင်းတဲ့စစ်ပွဲပါ။ တိုက်ပွဲဝင်တစ်ဦးအား အစားအစာ သို့မဟုတ် ဆေးဝါး သို့မဟုတ် အခြားအကူအညီများ ပေးဆောင်ခြင်းသည် သင့်အား သတ်ခံရထိုက်သော တိုက်ပွဲဝင်တစ်ဦးဖြစ်စေသည်ဟု စိတ်ကူးကြည့်ပါ။ တခြားလူသားတွေကို အစားအသောက် ဒါမှမဟုတ် တခြားဝန်ဆောင်မှုတွေ မပေးသင့်ဘူးလား။ ထိုသို့သောဝန်ဆောင်မှုများပေးခြင်းသည် အကျဉ်းထောင်သို့သွားမည့်အစား စစ်ပွဲများအတွင်း ပြုလုပ်လေ့ရှိသည့် အသိစိတ်ရှိသော ကန့်ကွက်သူများဖြစ်သည်။ လူတစ်စုကို လူများအဖြစ် ဆက်ဆံခြင်းအား နတ်ဆိုးပြုလိုက်သည်နှင့် စင်စစ် ရိုးရှင်းသော စစ်ဖြင့်သာ ဥပဒေနှင့် လုံးဝ မဆက်ဆံတော့ပါ။
ငြိမ်းချမ်းရေးအချိန်ကို စွန့်ပယ်ခြင်းတွင် စစ်ရှေ့နေများသည် Rosa Brooks နှင့် အတူ ငြိမ်းချမ်းရေးတွင် ပါဝင်သူများ၊ သို့မဟုတ် စစ်အတွင်းက ရိုင်းစိုင်းသော အတိုက်အခံများနှင့် စစ်ပွဲအတွင်း ပါဝင်ခြင်း သို့မဟုတ် စစ်ပြင်ဆင်မှုတွင် ပါဝင်ရန် အချိန်ကျရောက်လာပြီဖြစ်သည်။
