Minn Sam Jones, 11 ta’ Settembru, 2020
mill The Guardian
Eks-kurunell tal-armata Salvadorjana li serva bħala ministru tas-sigurtà tal-gvern ġie kkundannat għal 133 sena ħabs wara li nstab ħati tal-qtil ta ’ħames Ġiżwiti Spanjoli li mietu f’waħda mill-atroċitajiet infami tal-gwerra ċivili ta’ 12-il sena f’El Salvador.
Imħallfin fl-ogħla qorti kriminali ta’ Spanja, l-Audiencia Nacional, nhar il-Ġimgħa kkundannaw lil Inocente Orlando Montano, ta’ 77 sena, tal-“qtil terroristiku” tal-ħames Spanjoli, li nqatlu flimkien ma’ Ġiżwita Salvadoran u żewġ nisa Salvadorjani 31 sena ilu.
Montano ingħata sentenza ta’ 26 sena, tmien xhur u ġurnata għal kull wieħed mill-ħames qtil. Madankollu, hu mhux se jqatta’ aktar minn 30 sena ħabs, qalu l-imħallfin.
L-imputat, li kien akkużat li ħa sehem fid-“deċiżjoni, id-disinn u l-eżekuzzjoni” tal-qtil, qagħad f’siġġu tar-roti fil-qorti waqt li ngħatat is-sentenza, liebes jumper aħmar u liebes maskra tal-koronavirus.
il proċeduri saru f'Madrid taħt il-prinċipju ta’ ġurisdizzjoni universali, li jippermetti li delitti tad-drittijiet tal-bniedem imwettqa f’pajjiż wieħed jiġu investigati f’ieħor.
Il-bord tal-imħallfin eżamina l-avvenimenti tas-16 ta’ Novembru 1989, meta uffiċjali anzjani tal-militar Salvadoran ippruvaw ifixklu t-taħditiet ta’ paċi billi bagħtu skwadra tal-mewt imħarrġa mill-Istati Uniti biex joqtlu lill-Ġiżwiti fl-alloġġ tagħhom fl-Università tal-Amerika Ċentrali (UCA) f’San Salvador.
Is-suldati ġarrew magħhom xkubetta AK-47 meħuda mill-gwerillieri tax-xellug tal- Farabundo Martí Front ta ’Liberazzjoni Nazzjonali (FMLN) f’tentattiv biex ipoġġu t-tort fuq il-grupp.
Ir-rettur tal-UCA ta’ 59 sena, Patri Ignacio Ellacuría – oriġinarjament minn Bilbao u attur ewlieni fl-ispinta għall-paċi – inqatel b’tiri ta’ sparatura, kif ukoll Ignacio Martín-Baró ta’ 47 sena u Segundo Montes ta’ 56, it-tnejn minn Valladolid; Juan Ramón Moreno, 56, minn Navarra, u Amando López, 53, minn Burgos.
Is-suldati qatlu wkoll Ġiżwita Salvadoran, Joaquin López y López, ta’ 71, fil-kamra tiegħu qabel qatlu lil Julia Elba Ramos, ta’ 42 sena, u lil bintha, Celina, ta’ 15. Ramos kien il-persuna li tieħu ħsieb id-dar għal grupp ieħor ta’ Ġiżwiti, iżda kien jgħix fil-kampus tal-università. ma’ żewġha u bintha.
L-Imħallfin tal-Audiencia Nacional qalu li filwaqt li kkunsidraw lil Montano wkoll responsabbli għall-qtil tat-tliet vittmi Salvadorjani, ma setax jinstab ħati tal-qtil tagħhom peress li l-eks suldat kien biss estradit mill-Istati Uniti biex jgħaddi ġuri minħabba l-mewt tal-ħames Spanjoli. .
Waqt il-ġuri f’Ġunju u Lulju, Montano ammetta li kien membru ta’ La Tandona, grupp ta’ uffiċjali għolja tal-armata vjolenti u korrotti li kienu telgħu fil-quċċata tal-elite politika u militari ta’ El Salvador, u li l-poter tagħhom kien ikun imnaqqas mit-taħdidiet ta’ paċi.
Madankollu, huwa saħaq li ma kellu “xejn kontra l-Ġiżwiti” u ċaħad li ħa sehem f’laqgħa fejn ġie mfassal pjan biex “jelimina” Ellacuría, teologu tal-ħelsien li kien qed jaħdem lejn negozjati għall-paċi.
Dawk it-talbiet ġew kontradetti minn Yusshy René Mendoza, eks suldat Salvadorjan ieħor li aġixxa bħala xhud tal-prosekuzzjoni. Mendoza qal lill-qorti li membri tal-kmand għoli militari – inkluż Montano – kienu ltaqgħu l-lejl ta’ qabel il-qtil u ddeċidew li kienu meħtieġa miżuri “drastiċi” biex jindirizzaw il-gwerillieri tal-FMLN, is-simpatizzanti tagħhom u oħrajn.
Skont is-sentenza, Montano ħa sehem fid-deċiżjoni li “jesegwixxi lil Ignacio Ellacuría kif ukoll lil xi ħadd fiż-żona – irrispettivament minn min kienu – sabiex ma jħalli l-ebda xhieda warajh”. Ladarba l-vittmi kienu nqatlu, suldat kiteb messaġġ fuq ħajt li kien jgħid: “L-FLMN eżegwixxa lill-ispjuni tal-għadu. Rebħa jew mewt, FMLN.”
Il-massakru wera ferm kontroproduttiv, iġġenerat għajta internazzjonali u wassal lill-Istati Uniti biex tnaqqas il-biċċa l-kbira tal-għajnuna tagħha lir-reġim militari ta 'El Salvador.
Il-gwerra ċivili, miġġielda bejn il-gvern militari appoġġjat mill-Istati Uniti u l-FMLN, swiet aktar minn 75,000 ħajja.
Ħu Ignacio Martín-Baró Carlos qal lill-Gwardjan li kien kuntent bis-sentenza, iżda żied jgħid: “Hija biss il-bidu tal-ġustizzja. L-importanti hawnhekk hija li xi darba għandu jkun hemm ġustizzja u proċess El Salvador".
Almudena Bernabéu, avukat Spanjola tad-drittijiet tal-bniedem u membru tat-tim tal-prosekuzzjoni li għen biex jinbena l-każ kontra Montano u jġibu estradit mill-Istati Uniti, qal li l-verdett wera l-importanza tal-ġurisdizzjoni universali.
"Ma jimpurtax jekk għaddewx 30 sena, l-uġigħ tal-qraba jkompli," qalet. "Naħseb li n-nies jinsew kemm huma importanti dawn l-isforzi attivi biex jifformalizzaw u jirrikonoxxu li iben xi ħadd ġie ttorturat jew ħu xi ħadd ġie eżegwit."
Bernabéu, ko-fundatur tas-37 awla internazzjonali tal-ġustizzja ta’ Guernica, qal li l-każ wasal biss għall-proċess minħabba l-persistenza tal-poplu Salvadoran.
Hija żiedet: "Naħseb li dan jista 'joħloq daqsxejn ta' mewġa f'El Salvador."
One Response
Iva, din kienet rebħa tajba għall-ġustizzja.
In-nies jistgħu jsibu interessanti l-vidjows tiegħi dwar il-martri Ġiżwiti ta’ El Salvador. Sempliċement mur fuq YouTube.com u mbagħad fittex il-mulligan tal-martri tal-Ġiżwiti.