Na Art Laffin, Hakihea 15, 2019, Katorika Katorika Maori.
I te 10 no novema, i te hoê amuiraa taa ê no Vaticana no nia i “Te mau mana‘o no te hoê ao aita e mauhaa tama‘i atomi e no te faaore-roa-raa i te mau mauhaa tama‘i,” ua horoa te pâpa Francis i te faahaparaa puai roa ’‘e no te mau mauhaa tama‘i atomi a te mau pâpa atoa e tae roa mai i teie mahana. Noa ’tu e ua ani te mau pâpa o mua ia faaorehia te mau mauhaa tama‘i atomi, ua faahapa o Francis i te “mau” o te mau mauhaa tama‘i atomi, te tahi mea aita te pâpa i rave a‘enei.
Ko te whakapuakanga a Francis he a wehenga nui mai i te whakaae o mua a te hahi ki te aukati karihi, i whakatauhia he "whakaaro pai" hei "he taahiraa i runga i te huarahi ki te whakakore i nga patu.” Ko te karanga maia me te poropiti a Francis he wa hou mo ta tatou hahi me to tatou ao.
Ko te huihuinga Vatican, i whakahaerehia e te Dicastery hou mo te Whakatairanga Whakawhanaketanga Tangata Whakanuia, ko te huihuinga tuatahi o te ao mo te whakakore i nga patu mai i nga whenua 122 i hainatia he tiriti UN hou i te marama o Hurae e kii ana kia whakakorehia nga patu karihi. Ko te Vatican tetahi o nga hainatanga 53 kua whakamanahia te whakaaetanga. I tenei wa, kaore te US, ona hoa NATO, me etahi atu mana karihi kua hainatia ki te tiriti.
I kii a Francis ki nga kaiuru o te huihuinga - i uru atu ki te mangai nui o te UN mo nga take whakakore patu, te hēkeretari tianara tuarua o NATO, 11 nga toa Nobel Peace Prize, me nga kaitono mai i te US, Russia, South Korea me Iran - e kore e taea e te tangata te kore "kia tino awangawanga e te he kino nga paanga o te tangata me te taiao o tetahi mahi o nga taputapu karihi."
Ko te popa ka whakapuakihia ano:
Mena ka whai whakaaro ano tatou ki te tupono o te pupuhi ohorere na te he o tetahi ahua, ko te riri o te whakamahi, me o raatau rawa, ka tino whakahengia. … E kore e taea te here i nga hononga o te ao ki te ope hoia, ki te whakatumatuma tetahi ki tetahi, ki te kokiri i nga taonga patu. Ko nga patu patu patu, inaa ko nga patu karihi, he mea hanga noa he whakaaro haumaru teka. Eita e nehenehe e riro ei niu no te ora amui ma te hau i rotopu i te mau melo o te utuafare taata.
Ko te whakahenga a Francis mo nga patu karihi me te whakakore i te aukati karihi kaore i puta i roto i te waatea. Hitu tekau ma rua tau ki muri, i te atatu o te ao karihi, i puta ano tetahi korero kaha. I muri tonu mai i nga poma karihi a Amerika ki Hiroshima me Nagasaki i Akuhata 1945, ko Dorothy Day te Kaimahi Katorika, te akonga rongonui o te kore tutu me te tika o te Hapori, he reo karakia mokemoke ki te whakahee i te iwi i tenei mahi nanakia.
I inoi a Day me te whakapau kaha mo te whakakore i nga patu karihi. He pera ano etahi atu Katorika hohou rongo kei roto i te kapua tapu o nga kaiwhakaatu, tae atu ki a Thomas Merton, Raniera raua ko Piripi Berrigan, Jesuit Fr. Richard McSorley, Sacred Heart Sr. Anne Montgomery, Dominican Sr. Jackie Hudson, Jesuit Fr. Bill Bichsel, me Franciscan Fr. Jerry Zawada, ki te whakaingoa i etahi. Na to ratou kaititiro kaha kore tutu i awhina i te whakatuwhera i te huarahi mo tenei panuitanga a te papa o tata nei, me te mea hou. Katorika Nonviolence Initiative i puta mai i te Huihuinga Tika mo te rangimarie i tu ki te Vatican i te Paenga-whāwhā 2016, e kii ana kia whakakapia te kaupapa whawhai tika ki te te haapiiraa no “te hau noa”.
Ko te whakapumautanga o Day ki te whakakore i te karihi kaore i ngaueue.
I te taha o Ammon Hennacy me etahi atu kaiwhaiwhai mo te rangimarie, he maha nga wa i mauheretia ai ia i te tekau tau atu i 1950 mo te whakahē i nga whakangungu whakamarumaru a-iwi i whakahaeretia hei whakarite i te marea mo te whakaeke karihi. I whakapono a Day he pai ake te hopu me te mauherehere e kii ana kia whakakorehia nga patu karihi kaua ki te mahi tahi me nga whakaritenga whawhai karihi kua whakamanahia e te ture.
I te tau 1965, ka uru atu ia ki nga wahine 20 me etahi tane mai i nga whenua rereke i roto i te nohopuku wai 10-ra i Roma i te wa o te Kaunihera Tuarua o Vatican, ki te inoi kia tukuna e te hahi he whakahenga marama mo nga tikanga o te whawhai hou. I whakaritea te nohopuku e te Katorika hohou rongo a Lanza del Vasto me tana wahine, a Chanterelle, nga kaiwhakarewa o te Hapori o te Aaka i Parani.
Ko te ao e tu ana i te taha o te karihi karihi, e whakaatuhia ana e te nui o nga raruraru i waenga i te US me Te Tai Tokerau Korea, me te kino o nga hononga US ki a Iran me Russia.
Ko te mana whakahaere o Amerika i tenei wa ka whakapau kaha ki te mahere mo te 30 tau ki te whakapai ake i nga taonga patu karihi a Amerika mo te utu neke atu i te $1 trillion.
Na kei a maatau he perehitini ohorere ka taea e ia te tono i tetahi whakaeke karihi i nga wa katoa.
Na, ko te Tuhinga o mua kua whakaritea tana "Karaka Maama" ki te rua me te hawhe meneti ki waenganui po.
Na te mea kei te heke mai te oranga o te tangata me te noho o to tatou aorangi kei te raru, ko te whakahau hou a Francis mo te whakakore i nga patu e tuku ana i tetahi huarahi raima hei karo i nga aitua o te ao. Engari me pehea e taea ai e tatou tenei piiraa mo te whakakore i nga patu mo o tatou wa?
Ko te mea tuatahi, me whai whakapono, maia me te hiahia ki te whakapono ka taea te whakakore i nga patu karihi katoa.
Mena ka aro nui tatou ki te nui o te riri karihi me te whakatupato a Francis, me tupono tatou ki te mahi e rite ana ki te riri nui e pa ana ki a tatou. No reira, ki te he te pupuri i nga patu karihi, he rite ano te he ki te hanga me te whakahou ake. A, ki te he te hanga me te whakahou i aua mea, kaore e taea e te tangata te uru atu ki roto i te mekameka whakahau kia whakamahia tonutia.
No reira, ki te whakaae ngatahi ki te kore e hanga, e whakapai me te whakamahi i enei patu patu, katahi ka taea e tatou te timata nahanaha ki te wetewete i enei patu.
Ko te noho i roto i te whenua kua whakamanahia e te ture nga patu karihi me te whakawhirinaki ki a raatau mo te tino haumarutanga, me aha tatou? Papu maitai, te haapii ra Iesu e eita ta outou e nehenehe e tavini i te Atua e te tao‘a e e tia ia tatou ia tuu i to tatou tiaturiraa i roto i te Atua no to tatou parururaa mau. Ka karanga ia ki te whakakore i o tatou ngakau o te wehi, te mauahara me te apo. Ka tohutohu ia ki a tatou kia whakarerea te hoari mo ake tonu atu. Ka karanga ia kia aroha tatou ki o tatou hoariri, kaua rawa e patu.
No nia i te hamaniraa i te mau mauhaa tama‘i atomi e te apitiraa i roto i ta ratou faaohiparaa, e nehenehe anei te mau pǐpǐ a Iesu e faaohipahia i roto i taua mau ohipa no nia i te mau mauhaa tama‘i?
Te faaruru nei te mau Kerisetiano e rave ra i taua mau ohipa ra i te hoê faaroo ino e te fifi morare.
Ko nga korero e whai ake nei mai i nga Katorika tino hohou rongo hei tohutohu ia tatou mo tenei take.
In I runga i te Mahinga Tapu, I kii te ra:
Ko a tatou korero katoa mo te rangimarie me nga patu o te wairua kaore he tikanga ki te kore tatou e ngana i nga huarahi katoa ki te awhi i te rawakore, me te kore e mahi i tetahi waahi, nga mahi e uru ana ki te whawhai, kaua e tango i tetahi mahi na te wehi o te pakanga ka puta mai te utu. o te poma ngota.
I kii a McSorley Te Kawenata Hou mo te Hohou rongo:
Kaore e taea e tatou te whakaaro nui ki a Ihu e pana ana i te patene ki te whakarewa i te poma karihi, ki te rehita ranei mo te tauira, ki te mau kakahu ranei o tetahi whenua whenua, ki te utu taake mo nga patu karihi, ki te mahi ranei i roto i te tipu e hanga ana i nga patu whakamate.
E ua parau te pâpa Paulo VI, i roto i te hoê oreroraa parau i mua i te mau pŭpŭ taata toroa i te 10 no Febuare 1972, i teie parau:
Ko te hurihanga o nga tipu whakangao hoia me nga maakete hoia mo nga kaupapa a-iwi ka taea, mena ka raru ki te whakamahere i mua. Ko te mea ka kaha ake i te mea ka hangaia he mahi ma te whai waahi ki te whakahaere i nga kaupapa nunui e tika ana mo te tiaki i te taiao me te whakatutuki i nga hiahia o te tangata.
Te patoiraa i te rave i teie huriraa, aita roa ’tu ïa e tuea ra i te varua o te taata e hau atu â i te varua o te kerisetianoraa no te mea “e ore roa e tia ia itea te tahi ohipa i te mau hanere tausani taata rave ohipa maori râ o te hamaniraa i te mauhaa no te pohe,” o Paulo VI. ka mea.
E tia atoa ia tatou ia hi‘opoa i te hi‘oraa o te epikopo o Leroy Matthiesen, tei pohe, o tei parau i te mau katolika i roto i ta ’na pŭpŭ epikopo o tei rave i te ohipa i te fare patu patu atomi no Pantex i Amarillo, Texas e: “I te i‘oa o te Atua no te hau, a faaea i ta outou ohipa.” I tana tono i tenei piira, i kii ia ka ngana ia ki te tuku awhina putea ki tetahi kaimahi parepare ka mutu.
Na kei reira nga korero a nga tangata penei i a Bob Aldridge, te kaimahi parepare o mua, he Katorika me te papa o nga tamariki tekau. I mahi ia hei miihini aerospace mo nga tau 10 i Lockheed, i reira i hangaia e ia nga pere karihi, engari katahi ka rihaina ia na te whakaaro hinengaro.
Ko nga reo tino nui e tika ana kia rongohia, kia ako mai i roto i te pakanga ki te whakakore i nga patu karihi ko era o nga morehu poma ngota, e kiia nei ko hibakusha, te hoê o ratou, o te tia i te hoê faanahonahoraa no Tapone, o te feia ana‘e tei ora mai i te pomu atomi, tei tae mai i te amuiraa Vaticana tata nei.
te hibakusha kua kaha tonu ki te whai ki te whakakore i te ao o nga patu karihi. Ta ratou karere: Kaore e taea e te tangata te noho tahi me nga patu karihi! Ko to ratou taenga mai he whakamaharatanga ora tonu mo to tatou hiahia hei iwi ki te ripeneta mo te whakawhanaketanga me te whakamahi i nga patu karihi me te whakakore i enei.
I roto i te mohio ki te hiranga nui o te hibakusha, i kii a Francis i te huihuinga whakakore patu: "He mea nui ... ko te whakaaturanga i homai e te hibakusha, nga morehu o te poma o Hiroshima me Nagasaki, me etahi atu patunga o te whakamatautau patu karihi. Ia riro to ratou reo tohu ei faaararaa, hau atu i te mau mea atoa no te mau ui e haere mai nei!”
Naku ake te nama hibakusha he nui te mihi ki a au mo te akiaki i a au i roto i taku haerenga ki te hohou i te rongo i taku tutakitanga ki a ratou i te hui tuatahi o te Kotahitanga o nga Whenua o te Ao mo te Whakakore i nga patu i te tau 1978. I taua wa, ka karanga ratou ki nga mana karihi o te ao ki te whakakore i nga patu karihi.
I te pae hopea, mai te peu e e tupu te faaoreraa mau, e tia ia tatou ia tatarahapa i te hara karihi. Ko enei mahi ripeneta kua puta ke. Kua tae mai nga tira o nga Katorika hohou rongo i haere ki Hapani ki te tuku mihi me te tono murunga mo nga poma ngota a Amerika ki nga Hapanihi.
A, i te 6 o Akuhata, 2016, te ra huritau o te pomatanga a te US ki Hiroshima, ka whakahaere nga mema o te Kaimahi Katorika, Pax Christi me etahi atu roopu rangimarie i te karakia ripeneta i mua i te Whare White. I te wa o te karakia, i tukuna e matou he "petihana whakapāha”Ki a hibakusha ko wai i reira. I hainatia e te neke atu i te 700 nga tangata, ka tono te petihana ki te US kia uru atu ki nga hainatanga ki te tuku mihi ki nga tangata o Hapani mo te whakamahi i te poma ki a ratou me te oati ki te mahi mo te whakakorenga karihi katoa.
Ae, he nui te wero karihi kei mua i a tatou, engari kare e taea te karo, no te mea ma te Atua, me nga tangata e mahi ana i runga i o raatau whakapono, ka taea nga mea katoa. Ko nga hitori e whakaatu ana i tenei pono. I whakakorehia te mahi taurekareka. I mutu te wehewehenga ture i te United States. Ka mutu te wehe i Awherika ki te Tonga. Ka heke te taiepa o Berlin.
I runga i nga tikanga tuku iho a te Paipera mo te kore tutu me te maha o nga tauira o te aukati kore tutu i roto i te hitori o te tangata, kua whakatenatenahia nga kaiwhaiwhai Plowshares ki te mahi neke atu i te 100 nga mahi whakakore patu mai i te 1980, na reira i whiua ai nga hoari karihi o to tatou wa ki nga mahi parau (Isaiah 2: 4 a Mika 4: 3).
A he maha nga mataaratanga, nga nohopuku me etahi atu mahi whakatoi mo te whakakore i nga patu me te whakamutu i te pakanga. Kua manaakitia ahau ki te whakauru ki roto i nga tini mahi pera, tae atu ki nga mahi Plowshares e rua i tukuna ki te waka riu karihi Trident tuatahi.
I te 4 no Setepa 1989, e ono taata faatupu hau e o vau i rave i te ohipa a Thames River Plowshares i New London, Connecticut. I taea e matou te kauhoe me te waka ki te tauranga USS Pennsylvania, te 10th Trident, ka hama, ka ringihia te toto ki runga i te takere. Tokotoru matou i kaha ki te piki ki runga o te waka moana i reira ka inoi matou kia whakakorehia nga patu karihi.
Mai i runga i tenei patu tino whakamate, i whakapono ahau i tera wa, a, i tenei wa, ki te whakapono te tangata ka taea te whakakore i nga patu, me te mahi i runga i taua whakapono, ka puta. Ko ahau, me etahi atu kaiwhaiwhai Plowshares me te maha atu o nga kaiwhakatakoto rongo, e mohio ana ka taea tenei na te mea i taea e matou te timata i te mahi mo te whakakore i nga patu.
He mahi nui te Hahi Katorika me nga Hahi katoa ki te whakatinana i te korero a Francis ki te kawe mai i te ao kua whakakorehia.
He aha mena ka taea e te Haahi te arahi ki te tono kia huri nga umanga patu ki te mahi kore hoia i te wa e tohe ana kia tiakina tika nga tika o nga kaimahi i te wa o te mahi whakawhiti? Eaha ïa mai te peu e e horoa te ekalesia i te mau faufaa materia na te feia i faaea i ta ratou ohipa no te mana‘o haava? He aha mehemea ka panuitia te korero a te popa i roto i nga Pihopatanga katoa, i nga Pariha katoa, i nga kura Katorika katoa, i nga koroni me nga whare wananga?
A he aha mena ka tono nga episekopo o Amerika me nga Katorika katoa o tenei whenua kia hainatia e te kawanatanga o Amerika te United Nations Tiriti mo te Whakamore i nga Weapete Nuclear i kii he kore ture nga patu karihi? Ko enei mahi ka whai waahi nui ki te hanga i te ahuarangi e tika ana hei kawe mai i nga patu patu.
Ko te wa tenei ki te mahi. Ko tenei te wa ki te whakakorikori i te moemoea a te Atua ki te patu i nga hoari katoa o to tatou wa hei auri parau.
[He mema a Art Laffin no te Kaimahi Katorika o Dorothy Day i Washington, DC Ko ia te kaiwhakariterite o Nga hoari ki nga hea parau.]
