Tino: He tika te pakanga

Tika: Kaore tetahi o nga tikanga o te "kaupapa pakanga tika" e mau ana i raro i te tirohanga o enei ra, a ko tana whakaritenga kia kaua e whakamahia te pakanga hei huarahi whakamutunga kaore e taea i roto i nga tau e whakaputa ke ana nga momo kore tutu i te kore mutunga.

Ko te whakaaro ko nga pakanga i etahi wa, mai i tetahi taha, ka kiia he "tika" ka whakatairangahia i roto i te ahurea o te Hauauru ma te tika o te pakanga, ko te ahua o nga momo whakapono tawhito me nga emepaea kaore e kaha ki te tirotiro.

He whawhai ki te whakatutuki i nga waahanga katoa o te ariā pakanga, kia tika ai, kia nui atu i nga kino katoa e mahia ana ma te pupuri i te kaupapa o te pakanga. Kaore he pai i te mutunga o te pakanga tika mehemea ko nga whakaritenga mo nga pakanga me nga pakanga kore tika katoa e whakaohohia ana e aua whakaritenga ka nui atu te kino i te whawhai tika. Ko te tikanga o te pakanga, ko te tikanga, ko te raru o te apocalypse karihi. Ko te tino take nui o te huringa rererangi. Ko te kaipatu nui rawa atu o te taiao taiao. He kino ake te kino na roto i te whakakore i te moni kaore i nga hiahia tangata me te hiahia taiao, i te mea i roto i te mahi tutu. Koinei anake te wahi e kitea ai te nui o te moni e taea ai te neke ki nga mahi mahinga. Ko te take nui tenei o te whakakore i nga waitohu o te iwi, me te kaiwhakahaere matua o te tutu me te riri me te whakahianga i roto i nga tikanga a tawhio noa. Ko te pakanga a Militarism i nga ope pirihimana rohe, tae atu ki nga hinengaro. Ko te pakanga tika ka taimaha rawa te taimaha.

Engari kaore e taea te pakanga. Ko etahi paearu kaupapa pakanga tika he korero noa, kaore e taea te whanganga, na reira kaore e taea te whakatutuki. Kei roto i enei ko te "whakaaro tika," "ko te take noa," me te "wehenga." Ko etahi kaore he kaupapa mo te moemoeke. Kei roto i enei ko te "korero whanui" me te "whai mana ma te mana whai mana." Heoi ko etahi kaore e taea mo tetahi pakanga kia tutaki. Kei roto i enei ko te "huarahi whakamutunga," "ko te tumanako angitu mo te angitu," "ko nga kaitautoko kaore i te whakaekehia," "ko nga hoia o te hoariri e whakaitihia ana he tangata," me nga "mauhere o te pakanga e kiia ana ehara i te ope taua." Kei roto i te pukapuka a David Swanson nga paearu e korerohia ana Ko te Pakanga Kaua Ake. Me korerorero tatou i konei anake, te mea rongonui: “huarahi whakamutunga,” i tangohia mai i taua pukapuka.

Last Resort

Ko te tikanga he hikoi ki te ara tika ka neke te ahurea mai i te hiahia tuwhera o Theodore Roosevelt mo tetahi pakanga hou mo te pakanga, ki te whakapae o te ao ko nga pakanga katoa me tino whai take whakamutunga. Ko tenei ahuatanga he ao katoa inaianei, kei te kii noa te iwi whanui o Amerika me te kore e korerohia. I kitea i roto i tetahi rangahau puta noa e whakapono ana te iwi whanui a Amerika i nga wa katoa ka whakaaria e te kawanatanga o Amerika tetahi pakanga, kua pau katoa i era atu mea ka taea. I te wa i paataihia he roopu tauira mena kei te tautoko ratau i tetahi pakanga, a i paahihia tetahi roopu tuarua mena i tautokohia e raatau taua pakanga i muri i te korerotanga atu kaore nga kaupapa rereke katoa i te pai, ana ko te roopu tuatoru i paatai ​​mena kei te tautoko ratou i taua pakanga ahakoa he he whirinoa pai, ko nga roopu tuatahi e rua i rehita i te taumata tautoko, i te mea ko te tautoko mo te pakanga i tino heke i te roopu tuatoru. Na tenei i kii nga kairangahau ki te whakatau mena kaore e whakahua i nga whirinoa, kaore te iwi e kii kei te noho ratou — engari, ka kii te iwi kua oti kua whakamatauhia.[i]

Kua maha nga tau e kaha kaha ana ki Washington, DC, ki te tiimata te whawhai ki a Iran. Ko etahi o nga taumahatanga tino nui kua tae mai i te 2007 me te 2015. Mena i tiimata taua pakanga i nga wa katoa, kaore e kore ka kiia ko te huarahi whakamutunga, ahakoa ko te kowhiringa kaua e tiimata te pakanga i kowhiria i nga waa maha. . I te 2013, i kii mai te Perehitini o US mo te akiaki i te "huarahi whakamutunga" me tuku he kaupapa poma nui ki runga o Syria. Katahi ka huria e ia tana whakataunga, na te mea i kaha whakahee te iwi. Tuhinga ka whai mai e kore panapaki I wātea ano hoki a Hiria.

A feruri na i te hoê taata inu ava o tei rave i te mau po atoa i te inu i te avaava rahi e o tei oati ia poipoi e te inu whiskey te ravea hopea ta ’na, aita roa ’tu ta ’na e ravea. He ngawari ki te whakaaro, kaore e kore. Ka whakatika tonu te tangata kahunga i a ia ano, engari me mahi noa. Inaa, ko te tango i te waipiro ka mate pea i etahi wa. Engari ka taea e te tango whawhai te mahi pera? A feruri na i te hoê ao i reira te taata atoa e tiaturi ai i te mau taata taero atoa, e tae noa ’tu i te taata mo‘a i te tama‘i, e ua parau te tahi i te tahi “Aita roa ta ’na e ma‘itiraa. I whakamatauria e ia nga mea katoa. Ehara i te mea tino tika? Tata rawa e kore e taea te whakaaro. Heoi ano:

E whakapono ana te iwi katoa ko te United States kei te whawhai i Hiria ano he hokinga whakamutunga, ahakoa:

  • I whakamahia e te United States etahi tau ki te whakahou i nga whakataunga a te UN ki te rangimarie i Hiria.[ii]
  • I whakahekea e te United States tetahi tono Haumaru Riamana mo Hiria i 2012.[iii]
  • A, i te wa i kii te United States i tetahi pakanga pakaru i hiahiatia tonu hei "whiringa whakamutunga" i roto i te 2013 engari ko te US tūmatanui te ātete i te pato'iraa, i whai i ētahi atu whiringa.
 

I te 2015, he maha nga Mema o te US Congress i kii ko te kirimana karihi me Iran me whakakahorehia ana ka whakaekehia a Iran hei huarahi whakamutunga. Kaore i whakahuatia te tono a Iran mo te 2003 ki te whiriwhiri haere mo tana kaupapa karihi, he tono i whakahaweatia e te United States.

E whakapono ana te iwi katoa ko te United States e patu ana i nga tangata me nga awaawa hei hokinga whakamutunga, ahakoa i roto i te iti o nga take i mohiotia ai e te United States nga ingoa o te iwi e aro ana ki a ratau, he maha (he tino pea) kua taea hewari te hopuhia.[iv]

I whakapono te nuinga na te United States i patu a Osama bin Laden hei painga whakamutunga, kia whakaae ra ano te hunga whai paanga ko te kaupapa here "whakamate hopu, hopuhere" kaore ano kia uru he whiringa hopu (hopukina) ana kaore he patu a bin Laden i a ia e whakamate.[v]

I whakaponohia i whakaekehia e te United States te whakaeke i a Libya i te 2011, te turaki i tana kaawana, me te whakatoi i te tutu o te rohe hei huarahi whakamutunga, ahakoa i te Maehe 2011 he mahere ta te Uniana o Awherika mo te maungarongo ki Libya engari i aukatia e te NATO, na te hanganga o he "rohe rererangi kore" me te tiimata o te poma, ki te haere ki Libya ki te korerorero. I te Paenga-whawha, i taea e te Uniana o Awherika te korero mo tana mahere me te kaiarahi o Libya a Muammar Gaddafi, a ka puta tana whakaae.[vi] Kua whiwhi te NATO i te mana o te UN ki te tiaki i nga tangata o Ripeana i roto i te raruraru, engari kaore i whakaaetia kia noho tonu te whenua, kia turakina ranei te kawanatanga.

Te nuinga o nga tangata e mahi ana, e hiahia ana ki te mahi tonu, he korero nui a te Pirimia o Amerika i kii te United States i Iraki i roto i te 2003 kia rite ki te waahanga whakamutunga, ki te ahua ranei, ki te mea ranei, ahakoa:

  • Ko te peresideniraa US kei te whakanui i nga kaupapa mo te cockamamie kia timata ai te pakanga.[vii]
  • I whakatata te kawanatanga o Iraqi ki te CIA a Vincent Cannistraro me te tono kia tukuna e nga hoia US te whenua katoa.[viii]
  • I whakawhiwhia e te kāwanatanga o Iraqi ki te whakahaere i nga pooti whakahaere i te ao i roto i nga tau e rua.[ix]
  • I tukuna e te kāwanatanga o Iraqi ki a Bush Perle te mana ki te whakatuwhera i te whenua katoa ki te tirotiro, ki te huri i tetahi tangata i te 1993 World Trade Center bombing, ki te awhina i te pakanga, me te pai ki nga kamupene hinu hinu.[X]
  • I tukua mai e te peresideni o Iraqi, i roto i te kaute i hoatu te peresideni o Spain ki te peresideni US, ki te waiho Iraki ka taea e ia te pupuri i te $ 1 piriona.[xi]
  • Ko te United States i nga wa katoa ko te whiriwhiri kia kaua e timata i tetahi atu pakanga.
 

Ko te nuinga o te iwi kei te whakaekea e te United States a Afghanistan i te 2001 a kua noho ki reira mai i nga ra o nga "huihuinga whakamutunga," ahakoa i tohe tonu nga Taliban kia huri ki a bin Laden ki te tuatoru o nga whenua kia whakawakia, al Qaeda kaore he te urunga nui ki Afghanistan mo te roanga o te pakanga, ana ko te tangohanga he kowhiringa i nga wa katoa.[xii]

He maha te kii i haere te United States ki te pakanga ki Iraq i te 1990-1991 hei "huarahi whakamutunga," ahakoa i pai te kawanatanga o Iraqi ki te whakawhiti korero mo te wehe mai i Kuwait me te kore pakanga, ka mutu ka tono ratou kia wehe atu i Kuwait i roto i nga wiki e toru kaore he tikanga. Ko te Kingi o Horano, ko te Pope, ko te Perehitini o Parani, ko te Perehitini o te Soviet Union, me etahi atu he maha i akiaki i taua whakataunga rangimarie, engari i tohe tonu te Whare Ma ki tana "huarahi whakamutunga."[xiii]

Ahakoa te whakakore i nga mahi nui e whakanui ana i te riri, whakarato i nga patu, me te whakamana i nga kawanatanga pakanga, tae atu ki nga whiriwhiringa rūpahu e hiahiatia ana kia kaua e karo i te pakanga, ka taea te hoki mai i nga korero o te pakanga whawhai a US. o nga waahi mo te rangimarie ka karohia i nga utu katoa.

I pai a Mexico ki te whakarite i te hoko o tona haurua raki, engari ko te United States i hiahia kia tukuna e ia i roto i te mahi patu nui. I hiahia a Spain ki te kaupapa o te Maine ki te haere ki te whakawakanga o te ao, engari ko te US kei te pirangi pakanga me te emepaea. I whakaohuhia e te Soviet Union nga korerorero mo te hou i mua o te Pakanga Korea. I peehia e te United States nga tono maungarongo mo Vietnam mai i nga Vietnamese, nga Soviet, me nga French, me te tohe tonu ki tana "huarahi whakamutunga" mo etahi atu waahanga, mai i te ra i whakaekehia ai te pakanga e te Moana-a-Toi o Tonkin ahakoa kaore ano kia tu.[xiv]

Mena ka tirohia e koe nga pakanga, ka kitea e koe nga ahuatanga ohorere e whakamahia ana i tetahi waa hei kupu riri mo tetahi pakanga me tetahi atu huihuinga kaore noa iho. I tono a Perehitini George W. Bush ki te Pirimia o UK a Tony Blair, kia eke he pere rererangi U2 ka uru ratou ki tetahi pakanga e hiahia ana ratou.[xv] Heoi, i te wa i pakaruhia ai e te Soviet Union tetahi waka rererangi U2, kaore i timata te pakanga a te peresideni Dwight Eisenhower.

Ae, ae, ae, ka whakautu pea tetahi, nga rau pakanga tuuturu me nga take he, ehara i te whakamutunga, ahakoa ko nga kaitautoko e kii ana he mana tera mo ratou. Engari ko te Pakanga Tika Tika te kaupapa whakamutunga. Ka pai? Kaore rawa atu he whiringa whaimana me te teitei ake ranei? I kii a Allman me Winright i a Pope John Paul II mo te "mahi ki te whakakahore i tenei kaitukino mena kaore he painga o etahi atu huarahi." Engari ko te "whakatakahu" he rite tonu ki te "poma whakaeke ranei"? Kua kite matou i nga pakanga kua whakarewahia hei patu, a ko te mutunga ko nga patu nui atu i nga wa o mua. Ka aha mutu ana te ringa hei tikanga kotahi hei whakakore? He aha e pā ana ki te awangawanga o te ao? He aha mo te taiao me etahi atu whakauru ki te whakakore?

Kaore he wa i te wa e poipoia ana a Rwanda hei "tikanga whakamutunga" mo te morare. He wa ano pea ka awhina pea nga pirihimana mau patu, ki te tarai ranei i tetahi tohu reo irirangi e whakamahia ana hei whakapataritari i te kohuru. He maha nga wa ka awhina nga kaimahi hohou i te puehu. He wa ano ka awhina te tono kawenga takohanga mo te kohurutanga o te perehitini. E toru tau i mua o tera i te kore e awhina i te patu me te putea ka awhina pea nga kaipatu Ugandan.

Ko te kereme "whakamutunga" he ngoikore rawa ina ka whakaarohia e tetahi te hoki mai i tera wa ki te waa o te raru, engari ka tino ngoikore tonu mena ka whakaaro tetahi kia hoki whakamuri. He maha atu nga taangata e ngana ana ki te whakatika i te Pakanga Tuarua o te Ao i te Pakanga Tuatahi o te Ao, ahakoa kaore i taea e tetahi o raatau te kore tetahi atu, me te kore ranei o te reo wahangu o te whakamutu, na te nuinga o nga kaimatakitaki i taua wa i matapae i te Pakanga Tuarua o te Ao me te tino tika. . Mena ko te whakaeke i te ISIS i Iraq inaianei he "huarahi whakamutunga" na te pakanga i kaha haere i te tau 2003, kaore i puta mena kaore te Pakanga o mua o te Moana-a-Toi, kaore e taea te kore e mau patu me te tautoko i a Saddam Hussein i roto i te pakanga Iran-Iraq, pera tonu i roto i nga rautau. Ae ra ko nga take tika o nga raruraru kaore e tau te whakatau i nga whakatau hou, engari e kii ana ko tetahi me te whakaaro ke i tua atu o te pakanga me uru ki roto i te huringa whakangaro o te whakatuu i a raatau whakatipuranga.

Ahakoa i nga wa o te raru, he tino raru tenei i te raru e kii ana nga kaitautoko pakanga? He tika tonu te karaka i konei i tua atu i nga whakamatautau whakamamae whakaaro? E kii ana a Allman raua ko Winright ko tenei rarangi o nga huarahi ke ki te pakanga kua oti mo te pakanga te huarahi mutunga:[xvi] Koina ra? Ko tenei raarangi kei te raarangi katoa o nga huarahi whirinoa e ai ki ta te National Radio Radio e whakaatu ana "Katoa nga Mea e Whakaarohia ana" mo nga mea katoa. Me tapa e ratou te ingoa "E rua Eheneti o nga Mea e Whakaarohia ana." I muri mai, ka kii a Allman me Winright i te kereme he huri ke i nga kawanatanga he pai ake tena i te "pupuri" i a raatau. Ko tenei tohenga, e kii tonu ana nga kaituhi, he wero ki te "pacifist me nga kaiwhakaatu pakanga o enei ra." E te reira? Ko tehea o nga momo e rua e manakohia ana? "Containment"? Ehara tena i te huarahi hohou i te rangimarie, me te kore koinei anake te rereke mo te pakanga.

Mena i whakaekehia tetahi iwi ka kowhiria ki te whawhai ki te parepare, kaore he waa mo nga whiu me nga waahanga kua tohua. Kaore pea he waa mo te tautoko matauranga mai i te Just War theorists. Ka tika tonu te whawhai. Ko te rohe hei mahi te ariā o te Pakanga Tika, no reira, ko te mea nui tonu, ko era pakanga kaore i te kaha ki te parepare, era pakanga e "manaakitia ana," "aukati," "tiaki," etc.

Ko te mahi tuatahi mai i te parepare tino he pakanga kua whakarewahia hei aukati i te whakaekenga tata. I roto i nga tau kua pahure ake nei, kua tautuhia e te Tari Whakahaere a Obama "kua tata" ki te tikanga ka taea i tetahi ra. I kii ratou ki te kohuru me nga drones ko nga taangata anake i uru hei "riri me te riri tonu ki te United States." Ae ra, mena ka tata mai i raro i te whakamaaramatanga o te waa, kaore e haere tonu, na te mea ka tutuki.

Anei tetahi rarangi whakahirahira mai i te Tari Whakatika "Pepa Maama" e whakaatu ana i te "tata":

"[T] ki ana ia ko te kaiarahi whakahaere mo te whakawehi 'tata' o te whakaeke tutu ki te United States kaore i te kii me tino whai taunakitanga a Amerika mo te whakaeke motuhake ki nga taangata o Amerika me nga paanga a muri ake nei. ”[xvii]

I peera ano te kitenga a te Whakahaere George W. Bush. Ko te Rautaki Haumaru a-Motu o te US 2002 e kii ana:[xviii] Ko te tikanga, he teka tenei, na te riri kino e whakaoho ana i te riri. Engari he mea tino tika hoki.

I te wa e korero ana maatau mo nga tono pakanga-kore, mo nga raru e whai waahi ana tetahi ki te aukati, ki te haangai me te mutunga, he wa ano ta tetahi mo etahi atu mea. Ko nga mea e taea ana: ko te kore tutu (kore mau) hei korero mo te iwi-a-iwi: he panui i te whakaritenga o te aukati kore ki nga mahi katoa, nga poroteehi me nga whakaaturanga a te ao, nga tono whakaoratanga, nga whakataunga mo te unarmament, nga tohu o te whakahoahoa tae atu ki te awhina, te tohetohe ki te whakawakanga, ki te kooti ranei, ki te whakatuu. he komihana pono me te houhanga rongo, nga korerorero whakaora, te kaiarahi ma te tauira na roto i te hono atu ki nga tiriti herea ana ko te Kooti Kirimina a-Ao ranei ma te turaki ranei i te United Nations, te haangai hapori, te mahi tahi ahurea me te koretake o te momo momo.

Engari mena ka whakaarohia he pakanga whawhai, ko te whakaekenga nui rawa atu engari kaore e taea te whakaekenga o te United States, he pakanga US ranei mai i tera taha? Ko te tika mo nga Vietnamese kia whawhai ano? Ko te tika mo nga Iraqis kia whawhai ano? Et cetera. (Ko taku tikanga kia uru atu tenei ki te whakaeke i te whenua tuturu o te United States, kaua ki te whakaeke, hei tauira, nga hoia US i Hiria. I a au e tuhi ana, kei te whakawehi te kawanatanga o Amerika kia "tiakina" ona hoia ki Ma Hiria me "whakaekea" e te kawanatanga o Hiria.)

Ko te whakautu poto ki taua patai he mehemea kua kore te kaiwhaiwhai, kaore he whakapae e hiahiatia. Ko te tahuri ki te pakanga ki nga pakanga US ki te whakauru mo etahi atu hoia hōia o Amerika he nui rawa te kopikopiko mo tetahi kaitautoko K Street.

Ko te whakautu roa ake ko te tikanga ehara i te mahi tika ma te tangata i whanau mai me te noho i te United States te tohutohu i nga tangata e noho ana i raro o nga poma a US kia whakamatauhia e raatau te aukati kore.

Engari ko te whakautu tika he uaua ake i enei o enei. He whakautu ka marama ake mena ka tiro atu tatou ki nga whakaekenga a iwi ke me nga whakaahuru / pakanga a-iwi. He maha nga mea whakamutunga ka tirohia, a he maha ake nga tauira kaha hei tohu atu. Engari ko te kaupapa o te ariā, tae atu ki te kaupapa Anti-Just-War, me awhina ki te whakaputa ake i nga tauira o te ao mo nga putanga rangatira, penei i te korekore ki nga whakaekenga a iwi ke.

Ko nga rangahau penei i a Erica Chenoweth kua whakapumautia ko te aukati kore ki te mahi nanakia tera pea ka angitu, me te angitu ka pumau tonu, nui atu i te aukatinga tutu.[xix] Na mena ka titiro atu tatou ki tetahi mea penei i te koretake o te pakanga i Tunisia i te tau 2011, tera pea ka tutuki i nga paearu te rite ki etahi atu ahuatanga mo te Pakanga Tika, engari kaore rawa he pakanga. Kaore tetahi e hoki i roto i nga waa ka tohe mo tetahi rautaki kaore e angitu engari ka nui ake te mamae me te mate. Akene kei kona te tautohetohe mo te Pakanga Tika. Akene he tautohetohe mo te Pakanga Tika ka taea te whakarite, mo te whakaurunga, mo te "pokanoa" a te US 2011 ki te kawe mai i te manapori ki Tunisia (haunga ta te United States e tino kitea ana kaore e taea te mahi i tetahi mahi pera, me te aitua tino pono ka hua ake). Engari i te wa kua mahi koe i tetahi mahi hurihuri me te kore o te patu me te mate, kaore he tikanga ki te whakatakoto i nga patunga katoa me nga tupapaku - kaore mena he kotahi mano nga Huihuinga Geneva hou i hangai, ahakoa nga ngoikoretanga o te angitu korekore.

Ahakoa te iti o nga tauira kua puta ake i tenei wa, kaore ano i te tautohetohe ki nga mahi a nga iwi ke, kei reira etahi kua timata ki te kii i te ahua o te angitu. Tenei ko Stephen Zunes:

"Kua kaha te tautohetohe ki nga mahi a te ope o nga iwi ke. I te wa tuatahi o te Palestinian intifada i roto i te 1980, ko te nuinga o te taupori o te kaitautoko ka whai mana ki te whakahaere whaiaro na roto i te mahi kore nui me te hanganga o nga kaupapa rereke, te akiaki i a Iharaira kia whakaaetia te hanga o te Pirihimana Mana me te whakahaere whaiaro mo te nuinga o te taone nga wahanga o te Poari ki te Hauauru. Ko te awangawanga i roto i te Sahara o Western Sahara kua akiakihia a Mororeera ki te tuku i tetahi tono motuhake-ahakoa kei te takahi tonu a Mororeka ki te tuku i nga Haapi i to raatau tika ki te whakatau-whaiaro-kaore e whakaae ana ko te rohe ehara i te waa noa o Morocco.

"I nga tau whakamutunga o te noho a Tiamana o Denmark me Noremu i te wa o te WWII, kaore i tino whakahaerehia e nga Nazis te taupori. I wehe a Lithuania, Latvia, me Estonia i a raatau mai i nga mahi a Soviet na roto i te whakahee kore i mua i te hingatanga o te USSR. I Repanona, he iwi i pakaruhia e te pakanga mo nga tau tekau, toru tekau tau te tu rangatira o nga Hiriani i mutu i roto i nga mahi nunui, kore tutu i te tau 2005. A, i tera tau, ko Mariupol te taone nui rawa kua wetekina mai i te mana whakahaere a te hunga tutu a Russia i a Ukraine. , kaore na nga pahūtanga me nga whakaeke a te ope taua Iukereiniana, engari i te wa i hikoi marie ai nga mano tini o nga kaimahi rino kore ki roto i nga waahanga o tona rohe o te taone nui ka peia nga roopu wehewehe. ”[xx]

Ka titiro tetahi ki te kaha i roto i nga tauira maha o te pakari ki nga Nazis, me te whakaeke a Tiamana ki te whakaekenga a te Riamana ki te Ruhr i te 1923, i te wa kotahi ranei o te angitu o nga Philippines me te angitu tonu o Ecuador i te mahi i nga turanga ope a US , a ko te ahua o te tauira Gandhian o te whakaeke i nga Ingarangi mai i Inia. Engari ko nga tauira tino nui ake o te angitu i runga i te taraiwa o te taiao e whakarato ana hoki i te aratohu ki nga mahi a meake nei.

Ki te tika mo te tika, kaore pea te awangawanga o te whakaeke ki te whakaeke i te mea ka angitu atu i te whakautu tutu. Ko te mea tika kia ahua tata ki te ahua. No te mea mehemea ka angitu, kaore i te kino, kaore ano pea ka mutu.

I te kore o te whakaekenga, i te wa e kii ana nga kereme kia huakina he pakanga hei "huarahi whakamutunga," me tino tika te rongoa kore. Ahakoa i roto i tera ahuatanga, me whakamatau ratou i mua i te whakatuu pakanga ka kiia he "huarahi whakamutunga." Engari na te mea kaore i te maha nga momo ka taea te whakamatautau i nga wa katoa, i raro i te whakaaro kotahi, e kore e tae ki te taumata o te whakaeke i tetahi atu whenua te huarahi whakamutunga.

Mena ka taea e koe te whakatutuki i taua mea, ka hiahiatia he whakatau mo te pai o nga painga o te pakanga i runga i te mahi i te pakanga.

Tirohia te rarangi tipu o nga mahi tutu kore angitu i whakamahia hei utu mo nga pakanga.

Tuhinga o mua

[i] David Swanson, "Ka kitea e te rangahau nga tangata e kii ana ko te pakanga anake te waahi whakamutunga," http://davidswanson.org/node/4637

[ii] Nicolas Davies, Te rerekē, "Nga Kaiwhawhai tutu me nga mana o te rawhiti-rawhiti: me pehea te awhina a te US ki te patu i te rangimarie i Hiria," http://www.alternet.org/world/armed-rebels-and-middle-eheast-power-plays-how- tatou-awhina-patu-te-rongomau-syria

[iii] Julian Borger raua ko Bastien Inzaurralde, "Kare i warewarehia e te Tai Hauauru te tuku a Ruhia i te tau 2012 kia wehe atu a Assad o Hiria,'" https://www.theguardian.com/world/2015/sep/15/west-ignored-russian- tuku-i-2012-ki-hiria-assad-taahi-taha

[iv] Farea Al-muslimi te whakaaturanga i te Whakarongo a te Komiti Senate a Drone Wars, https://www.youtube.com/watch?v=JtQ_mMKx3Ck

[v] Ko te Mirror, "Navy Seal Rob O'Neill nana i patu a Osama bin Laden e kii ana kaore a US i hiahia ki te hopu i te kaiwhakatuma," http://www.mirror.co.uk/news/world-news/navy-seal-rob-oneill-who- 4612012 Tirohia hoki: ABC News, "Osama Bin Laden Kaore he Pakanga i te Whakamate, e kii ana te Whare Ma,"

;

[vi] Ko te Washington Post, "Kei te manako a Gaddafi i te mapi ara mo te maungarongo kua whakaarohia e nga kaiarahi o Awherika,"

[vii] Tirohia http://warisacrime.org/whitehousememo

[viii] Julian Borger i Washington, Brian Whitaker me Vikram Dodd, Ko te kaitiaki, "Kei te tono kaha a Saddam ki te aukati i te pakanga," https://www.theguardian.com/world/2003/nov/07/iraq.brianwhitaker

[ix] Julian Borger i Washington, Brian Whitaker me Vikram Dodd, Ko te kaitiaki, "Kei te tono kaha a Saddam ki te aukati i te pakanga," https://www.theguardian.com/world/2003/nov/07/iraq.brianwhitaker

[x] Julian Borger i Washington, Brian Whitaker me Vikram Dodd, Ko te kaitiaki, "Kei te tono kaha a Saddam ki te aukati i te pakanga," https://www.theguardian.com/world/2003/nov/07/iraq.brianwhitaker

[xi] He korero mo te hui: https://en.wikisource.org/wiki/Bush-Aznar_memo me te purongo korero: Jason Webb, Reuters "I whakaaro a Bush kua rite a Saddam ki te rere: ripoata," http://www.reuters.com/article/us-iraq-bush-spain-idUSL2683831120070926

[xii] Rory McCarthy, Ko te kaitiaki, "Tohu hou mo Bin Laden," https://www.theguardian.com/world/2001/oct/17/afghanistan.terrorism11

[xiii] Clyde Haberman, New York Times, "Ko te Paari e Whakahe ana i te Pakanga o te Moana me te 'Pouri'," http://www.nytimes.com/1991/04/01/world/pope-denounces-the-gulf-war-as-darkness.html

[xiv] David Swanson, He Pakanga te Pakanga, http://warisalie.org

[xv] Whare Maama: http://warisacrime.org/whitehousememo

[xvi] Mark J. Allman & Tobias L. Winright, I muri mai i te Taekerahi: Ko te Whakataunga War War me te Whakarite Whakamutunga (Maryknoll, NY: Orbis Books, 2010) p. 43.

[xvii] Te Pepa Maama o te Ture, http://msnbcmedia.msn.com/i/msnbc/sections/news/020413_DOJ_White_Paper.pdf

[xviii] 2002 Rautaki Haumarutanga Motu, http://www.globalsecurity.org/military/library/policy/national/nss-020920.pdf

[xix] Erica Chenoweth me Maria J. Stephan, He aha te mahi tautohetohe a te iwi: Ko te Rautaki Rautaki o te Pakanga Korerokore (Press Columbia University Press, 2012).

[xx] Stephen Zunes, “Ko etahi atu ki te whawhai mai i raro ki runga,” http://www.filmsforaction.org/articles/alternatives-to-war-from-the-bottom-up/

Tohenga:

Tuhinga Hou:

Na e rongo ana koe i te Pakanga ...
Whakamaorongo Ki Tetahi Reo