i roto i te tauākī i runga i te 8 Paenga-whāwhā 2018, te Kaiwhiu o te International Criminal Court (ICC), Fatou Bensouda, i whakatupato ko te hunga e pa ana ki te patu i nga Palestinians e tata ana ki te rohe o Kaha me Iharaira ka whakawakia e te ICC. Ka mea ia:
"Kei te tino awangawanga ahau ka kite ahau i te tutu me te kino o te ahuatanga o te Kaha Kaha i roto i nga ahuatanga o nga whakaaturanga papatipu tata nei. Mai i te 30 o Maehe 2018, i te iti rawa 27 nga Palestinians kua mate e te Israeli Defence Forces, me te neke atu i te kotahi mano i whara, he maha, na te pupuhi ma te whakamahi i nga maru ora me nga rapa-matā. Ko te tutu ki nga tangata maori - i roto i tetahi ahuatanga penei i tera i Kaha - he hara kei raro i te Ture Roma… "
Ka haere tonu ia:
"Ka whakamahara ahau ki nga roopu katoa kei te tirotirohia te ahuatanga o Palestine e taku Tari [tirohia i raro nei]. Ahakoa ehara te whakamatautau tuatahi i te whakatewhatewha, ko nga mahi toihara hou i mahia i roto i te horopaki o te ahuatanga i Palestine ka tukuna ki raro i te tirotiro a taku Tari. E pa ana tenei ki nga huihuinga o nga wiki kua pahure ake nei me nga mea katoa kei te heke mai.
Mai i te whakatupato a te Kaiwhiu, kua piki ake nga mate me nga whara o nga Pirihitia, 60 i mate i te 14 o Mei te ra i whakawhitia ai e te US tana karere mai i Tel Aviv ki Hiruharama. Hei te 12 o Hurae, e ai ki te Tari UN mo te Whakariterite mo nga Take Tangata (UN OCHA), 146 nga Pirihitia kua mate me te 15,415 i whara mai i te timatanga o nga porotēhi i te 30 o Maehe. O te hunga i whara, 8,246 e hiahia ana ki te maimoatanga hōhipera. Kua mate tetahi hoia o Iharaira na te pu i puta mai i Kaha. Karekau he tangata maori o Iharaira i mate i runga i nga poroteehi.
Ko enei mautohe, e kii ana kia whakamutua te aukati a Iharaira ki Kaha me te tika ki te hoki mai mo nga rerenga, i puta i nga wiki i mua atu ki te 70.th Ko te huritau o te Nakba, i te wa i puta mai ai te kawanatanga o Iharaira, tata ki te 750,000 nga Pirihitia i peia atu i o raatau kaainga kaore ano kia hoki mai. Tata ki te 200,000 o enei rerenga i peia ki Kaha, kei reira ratou me o ratou uri e noho ana i tenei ra, a, tata ki te 70% o te 1.8 miriona taupori o Kaha, e noho pouri ana i raro i te aukati ohanga nui i tukuna e Iharaira neke atu i te tekau tau ki muri. He iti nei te miharo kua rite nga mano o nga Pirihitia ki te whakararu i te ora me nga waewae ki te whakahee mo o raatau ahuatanga.
Ka whakawhiwhia e Palestine te mana whakahaere ki te ICC
He tika rawa te whakatupato a te Kaiwhiu. Ka taea e te ICC te whakawa i nga tangata e whakapaea ana mo nga hara whawhai, hara ki te tangata me te patu tangata mena ka whakawhiwhia ki a ia te mana whakahaere. I tukuna e nga mana Pirihitia te mana whakahaere i te 1 o Hanuere 2015 ma te tuku a Tuhinga ki te ICC i raro i te Upoko 12(3) o te Ture Roma a te ICC “e kii ana ko te Kawanatanga o te Kawanatanga o Palestine e whakaae ana ki te mana o te Kooti mo nga kaupapa ki te tautuhi, ki te whakawakanga me te whakawa i nga kaituhi me nga hoa mahi hara i roto i te mana o te Kooti mahia i roto i te rohe Pirihitia nohoia tae atu ki Te Tai Rāwhiti Hiruharama, mai Pipiri 13, 2014”.
Na roto i te whakahoki i te whakaaetanga o te mana ICC ki tenei ra, e tumanako ana nga mana Pirihitia ka taea e te ICC te whakapae i nga hoia o Iharaira mo nga mahi i muri mai ranei i tera ra, tae atu ki te wa o Operation Protective Edge, te whakaekenga a nga hoia a Iharaira ki Kaha i Hurae/ Akuhata 2014, neke atu i te rua mano nga Pirihitia i mate.
Ehara tenei i te wa tuatahi i ngana ai nga mana Pirihitia ki te tuku i te mana whakahaere o te ICC ma te whakaputa korero penei. I te 21 o Hanuere 2009, i muri tata mai i te Operation Cast Lead, te tuatahi o nga whakaeke nui e toru a Iharaira ki Kaha, he rite ano ta ratou mahi. Tuhinga. Engari kaore tenei i whakaaetia e te ICC Prosecutor, no te mea i taua wa kaore a Palestine i mohiohia e te UN hei whenua.
I mohiohia e te UN i te marama o Noema 2012 i te wa i paahi ai te UN General Assembly whakatau 67 / 19 (ma te 138 nga pooti ki te 9) te tuku i nga mana mo nga kaitirotiro Palestine i te UN hei "kore mema" me te tohu i tana rohe ko "te rohe Palestinian i nohoia mai i te 1967", ara, ko te West Bank (tae atu ki te Rawhiti o Hiruharama) me Gaza. . Na tenei, i taea e te Kaiwhiu te whakaae ki te tuku mana a Palestine i te 1 o Hanuere 2015 me te whakatuwhera i tetahi whakamatautau tuatahi mo te "turanga i Palestine" i te 16 o Hanuere 2015 (tirohia Ko te tuku perehi a ICC, 16 Hanuere 2015).
E ai ki te Te Tari Kaiwhiu a ICC, ko te whainga o taua whakamatautau tuatahi ko te "kohi i nga korero katoa e tika ana kia tae ki te tino mohiotanga mehemea he take whaitake hei haere ki te tirotiro". Neke atu i te toru tau i muri mai kei te haere tonu tenei whakamatautau tuatahi. Arā, kare ano te Kaiwhiu i te whakatau mehemea ka haere tonu ki te whakatewhatewha katoa, tera pea ka hamenehia nga tangata takitahi. Te Kaiwhiu 2017 pūrongo ā-tau i whakaputaina i te Hakihea 2017 kaore he korero mo te wa ka whakatauhia tenei whakatau.
(Ko te tikanga ka tukuna e te kawanatanga te mana ki te ICC ma te noho hei roopu kawanatanga ki te Ture Roma. I te 2 o Hanuere 2015, ka tukuna e nga mana Pirihitia nga tuhinga e tika ana mo taua kaupapa ki te Hekeretari Tianara o te UN, a Ban Ki-moon, nana kauwhautia i te 6 o Hanuere 2015 ko te Ture Roma "ka uru ki te mana mo te Whenua o Palestine i te Paenga-whāwhā 1, 2015". Na, mehemea kua whiriwhiria e nga mana o Palestine tenei huarahi ki te tuku i te mana o te ICC, kaore e taea e te Kooti te whakawa i nga hara i mahia i mua i te 1 o Aperira 2015. Koia te take i whiriwhiria ai e nga mana Pirihitia te huarahi "whakapuaki", ko te tikanga ko nga hara i mahia. i muri mai ranei i te 13 o Hune 2014, tae atu ki te wa o Operation Protective Edge, ka taea te hamene.)
"Whakaaro" na Palestine hei roopu kawanatanga
Ma te mohio, kei te pouri nga rangatira o Palestinian mo te neke atu i te toru tau kua pahemo kaore he tino ahunga whakamua ki te kawe mai i a Iharaira ki te pukapuka pukapuka mo nga whakapae kua mahia i roto i nga rohe o Palestinian kua nohoia i roto i nga tau maha. I haere tonu enei hara mai i te Hanuere 2015 i te wa i timata ai te Kaiwhiu i tana whakamatautau tuatahi, ko te kohuru neke atu i te kotahi rau nga tangata maori e nga hoia o Iharaira ki te rohe o Kaha mai i te 30 o Maehe te mea tino kitea.
Kua tukuna e nga rangatira o Palestinian nga purongo o ia marama ki te Kaiwhiu e whakaatu ana he aha ta ratou e kii nei he hara a Iharaira. Na, i roto i te kaha ki te tere i nga take, i te 15 o Mei 2018 i whakatauhia e Palestine he "tuku"hei roopu kawanatanga mo te "ahuatanga i Palestine" ki te ICC i raro i nga Upoko 13(a) me te 14 o te Ture Roma: "Te State of Palestine, i runga i nga Upoko 13(a) me te 14 o te Ture Roma o te Ao. Kooti Kirimina, e tohu ana i te ahuatanga i Palestine mo te tirotirohia e te Tari o te Kaiwhiu me te tono motuhake ki te Kaiwhiu ki te tirotiro, i runga i te mana o te Kooti, nga hara o mua, haere tonu me te heke mai i roto i te mana o te kooti, i mahia i roto i nga waahanga katoa o te Kooti. te rohe o te State of Palestine.”
Kaore i te maarama he aha te take i kore ai tenei mahi i te wa i noho ai a Palestine hei roopu kawanatanga ki te Ture i te Paenga-whawha 2015. Kare ano i te maarama mena ka tere ake te haere whakamua o te "whakaaro" ki te tirotiro - i roto i a ia. whakautu ki te "tukunga", ka kii te Kaiwhiu ka haere tonu te whakamatautau tuatahi pera i mua.
He aha nga mahi he hara ki te tangata/hara whawhai?
Mena ka anga tonu te Kaiwhiu ki te whakatuwhera i tetahi whakatewhatewha mo te "ahuatanga i Palestine", katahi ka tukuna he whakapae ki nga tangata takitahi mo te mahi hara whawhai me te hara ki te tangata. Ko enei tangata e mahi ana mo te kawanatanga o Iharaira i te wa i hara ai ratou, engari tera pea ka whakawakia nga mema o Hamas me etahi atu roopu hoia Pirihitia.
Ko te Upoko 7 o te Ture Roma e whakararangi ana i nga mahi he hara ki te tangata. Ko tetahi ahuatanga nui o taua hara ko te mea he mahi "i mahia hei waahanga o te whakaeke whanui, nahanaha ranei e anga atu ana ki tetahi taupori haupori". Ko enei mahi ko:
- patu tangata
- Tuhinga
- te whakahekenga, te whakawhitinga kaha ranei o te taupori
- fakamamahi'i
- te hara apartheid
Ko te Upoko 8 o te Ture Roma e whakararangi ana i nga mahi e kiia ana he "hara whawhai". Kei roto ko:
- kohuru mate
- te whakamamae, te mahi kino ranei
- te nui o te whakangaromanga me te tango i nga rawa, kaore i te tika na te hiahia o te ope hoia
- te whakahekenga kore ture, te whakawhiti, te herenga turekore ranei
- tango mauhere
- ko te whakahaere i nga whakaeke ki te taupori tangata penei, ki nga tangata maori ranei karekau e uru tika ki nga riri
- ko te whakahaere i nga whakaeke ki nga taonga a-iwi, ara, nga mea ehara i te kaupapa hoia
me te tokomaha atu.
Te whakawhiti i te taupori tangata ki roto i te rohe nohoia
Ko tetahi o nga mea whakamutunga, i roto i te Upoko 8.2(b)(viii), ko "te whakawhiti, tika, koretake ranei, e te Mana Whakahaere o nga wahanga o tona ake taupori tangata ki te rohe e nohoia ana e ia".
Ko te tikanga, he tino whai take tenei hara whawhai na te mea kua whakawhiti a Iharaira i te 600,000 o ona tangata ake ki te Peeke o te Hauauru, tae atu ki te Rawhiti o Hiruharama, te rohe kua nohoia e ia mai i te tau 1967. Rome Statute, kua whakapumautia - a ka noho tonu mo nga wa kei te heke mai, na te mea e kore e taea te whakaaro ka whakamutua e tetahi kawanatanga o Iharaira a muri ake nei tenei kaupapa koroni i runga i te hiahia, ka tukuna ranei he pehanga o te ao kia mutu ai.
I runga i tenei, he keehi tuatahi ko nga tangata o Iharaira te kawenga mo tenei kaupapa koroni, tae atu ki te Pirimia o naianei, he hara whawhai. A tera pea ko nga Amelika me etahi atu e tuku moni ana mo te kaupapa ka taea te hamene mo te awhina me te whai i o raatau hara whawhai. Ko te Ambassador US ki a Iharaira, ko David Friedman me te hunaonga o te perehitini o Amerika, a Jared Kushner, i tuku moni mo te hanga whakataunga.
te Mavi Marmara tuku
I a Iharaira i te ICC i te marama o Mei 2013 i tukuna e te Union of the Comoros, he roopu kawanatanga ki te Ture Roma, i te whakaekenga o nga hoia a Iharaira ki te Mavi Marmara kaipuke i te 31 o Haratua 2010 ki te Kaiwhiu. I puta tenei huaki ki nga wai o te ao, i te wa i uru ai ki te roopu awhina tangata ki Kaha, i mate ai nga kaihihi tangata 9. Ko te Mavi Marmara i rehitatia ki nga Moutere o Comoros me raro i te Upoko 12.2(a) o te Ture Roma, kei te ICC te mana whakahaere mo nga hara i mahia, ehara i te rohe anake o tetahi roopu kawanatanga, engari i runga i nga kaipuke, i nga waka rererangi kua rehitatia ki tetahi roopu kawanatanga.
Heoi, i te Whiringa-a-rangi 2014, kare te Kaiwhiu, a Fatou Bensouda, i whakaae ki te whakatuwhera i tetahi rangahau, ahakoa. Tuhinga o mua "he take tika ki te whakapono ko nga hara whawhai i raro i te mana o te Kooti Whakawa o te Ao ... i mahia ki runga i tetahi o nga waka, ko te Mavi Marmara, i te wa i haukotia e nga Ope Taua a Iharaira te 'Gaza Freedom Flotilla' i te 31 o Haratua 2010”.
Heoi ano, i whakatau ia "kare pea te mea ka puta mai i te whakawakanga ki tenei aitua e tika ana kia mahia ano e te ICC". He pono ko te Tuhinga 17.1(d) o te Ture Roma e kii ana he keehi "he tino kaha ki te whakatika i etahi atu mahi a te Kooti".
Engari, i te wa i tono te Uniana o nga Comoros ki te ICC mo te arotake i te whakatau a te Kaiwhiu, ko te ICC Pre-Trial Chamber. tautokona te tono me te tono ki te Kaiwhiu ki te whakaaro ano i tana whakatau kia kaua e timata he whakawakanga. I ta ratou whakatau, ko nga kaiwhakawa Tuhinga o mua he maha nga hapa i mahia e te Kaiwhiu i roto i te aromatawai i te taumahatanga o nga keehi ka tupono mena ka mahia he whakawakanga me te akiaki i a ia ki te whakaaro ano i tana whakatau kia kaua e timata wawe he whakatewhatewha. Ahakoa enei kupu kino a nga kaiwhakawa, ka tono te Kaiwhiu i te piira mo tenei tono kia "whakaaro ano", engari ko tana piira whakakahore na te ICC Appeals Chamber i te Whiringa-a-rangi 2015. No reira i tika kia "whakaaro ano" tana whakatau i te marama o Noema 2014 kia kaua e whakatewhatewha. I te marama o Noema 2017, ko ia kauwhautia na, i muri i te "whakaaro ano" e tika ana, i mau tonu ia ki tana whakatau tuatahi i te marama o Noema 2014.
Opaniraa
Ka rite ano te mate ki te tirotiro tuatahi a te Kaiwhiu mo te "ahuatanga i Palestine"? Ko te ahua kaore pea. I a ia ano, ko te whakamahinga o te ahi ora a nga hoia o Iharaira ki nga tangata maori e tata ana ki te rohe me Kaha he tino kino atu i te whakaekenga a nga hoia a Iharaira ki te Mavi Marmara. A he maha atu ano nga wa e pa ana ki nga hara whawhai i mahia e nga tangata o Iharaira, hei tauira, ma te whakarite i te whakawhitinga o nga tangata o Iharaira ki nga rohe kua nohoia. Na, ko te tupono ka kitea e te Kaiwhiu i te mutunga kua mahia nga hara whawhai, engari he mahi nui mai i tera ki te tautuhi i nga tangata whai mana me te hanga keehi ki a ratou kia taea ai te whakapae me te whakamana i te ICC mo a raatau. hopukina.
Heoi, ahakoa ka whakapaehia nga tangata takitahi, karekau pea ka pa ki te whakawakanga i Hague, i te mea kaore e taea e te ICC te whakawa i nga tangata i te ngaro atu - a, i te mea ehara a Iharaira i te roopu ki te ICC, karekau he herenga ki te tuku tangata ki a ratou te ICC mo te whakawakanga. Heoi, pera i te Perehitini o Sudan a Omar Hassan al-Bashir, i whakapaehia e te ICC mo te patu tangata i te tau 2008, i whakapaehia me karo nga tangata takitahi ki te haere ki nga whenua e uru ana ki te ICC kei mauheretia, ka tukuna atu.
Panui mutunga
I te 13 o Hurae, ka tukuna e te Whare Whakawa o mua o te ICC he "Te Whakatau mo nga korero me te toro atu mo te hunga kua mate i te ahuatanga i Palestine”. I roto i tenei, ka whakahau te Chamber ki te whakahaere ICC "ki te whakarite, i te wa e taea ai, he punaha korero mo te iwi me nga mahi toro atu mo te painga o nga patunga me nga hapori kua pa ki te ahuatanga i Palestine" me te "hanga i tetahi whaarangi korero mo te Ko te paetukutuku a te Kooti, ina koa ki nga patunga o te ahuatanga o Palestine".
I te whakaputanga o te ota, i maumahara te Chamber ki te mahi nui a nga patunga i roto i nga mahi a te Kooti, me te tuku ki te herenga i runga i te Kooti ki te tuku i nga whakaaro me nga awangawanga o te hunga i mate kia tukuna i nga mea e tika ana, tae atu ki te waa o te waa whakamatautau tuatahi. I oati te ota "i te wa me te whakatau a te Kaiwhiu ki te whakatuwhera i tetahi whakatewhatewha, ka tukuna e te Chamber etahi atu tohutohu hei mahi tuarua".
Ko tenei mahi rerekee na te Whare Whakawa i mua i te Whakawa, e kii ana kei te noho nga patunga o nga hara whawhai i Palestine, i tangohia motuhaketia e te Kaiwhiu ICC. He aki ngawari tenei ki a ia ki te timata i tetahi rangahau ōkawa?
