by Karere CO-OP, Mahuru 17, 2021
Ernst Friedrich (1894-1967)
Ko Ernst Friedrich, te kaiwhakarewa o te Whare Taonga Anti-War i Berlin, i whanau i te Hui-tanguru 25th 1894 i Breslau. I ona tau tuatahi kua uru ia ki te kaupapa rangatahi proletarian. I te tau 1911, i muri mai i tana wehenga i tana mahi mahi perehi, ka noho ia hei mema mo te Rōpū Manapori Hapori (SPD). I te tau 1916 i uru atu ia ki te hunga rangatahi kaimahi whawhai hoia, ka whakawhiua ki te whare herehere i muri i tana mahi whakatoi i roto i tetahi kamupene rangatira hoia.
I a ia he tino rangatira mo te "rangatahi anarchism" i whawhai ia ki te whawhai me te whawhai, ki nga mahi a nga pirihimana me te tika. I te tau 1919 i riro i a ia te pokapu rangatahi o te "Free Socialist Youth" (FSJ) i Berlin, ka huri hei waahi huihuinga mo nga rangatahi anti-mana me nga kaitoi hurihuri.
I tua atu i te whakarite whakaaturanga i haere ia ki Tiamani me te tuku kauhau ma te iwi e panui ana i nga kaituhi anti-hoia me te atawhai pera i a Erich Mühsam, Maxim Gorki, Fjodor Dostojewski me Leo Tolstoi.
I te Rua tekau ma rua tekau kua tino rongonui a Ernst Friedrich i Berlin mo tana pukapuka »War against War!« i tana whakatuwheratanga i tana Anti-War Museum i 29, Parochial Street. Ka noho te whare taonga hei pokapu mo nga mahi ahurea me nga mahi pacifist tae noa ki te wa i whakangaromia e nga Nazis i Maehe 1933 ka mauheretia tana kaiwhakarewa.
Ko te pukapuka a Friedrich »War against War!« (1924) he pukapuka pikitia ohorere e tuhi ana i nga whakamataku o te Pakanga Tuatahi o te Ao. Na te reira i rongonui ai ia i roto, i waho hoki o Tiamana. Na te koha i taea e ia te hoko i tetahi whare tawhito i Berlin i reira i whakaturia ai e ia te »First International Anti-War Museum«.
Whai muri i tana noho ki te whare herehere i mua i te kino o te moni a Friedrich i te wa i whiua ano ia i te tau 1930. Heoi i taea e ia te kawe mai i tana purongo utu nui ki waho.
I te Maehe o te tau 1933, na nga hoia awhiowhio a Nazi, e kiia nei ko te SA, i whakangaro i te Whare Taonga Anati-War, a ka mauheretia a Friedrich tae noa ki te mutunga o taua tau. I muri mai ka heke ia me tona whanau ki Belgium, i whakatuwheratia e ia te »II. Anti-War Museum«. I te haerenga o te ope Tiamana ki roto ka uru atu ia ki te Atete Wīwī. I muri i te whakaoranga o Parani ka noho ia hei tangata whenua Wīwī me te mema mō te Rōpū Hapori.
Na te utu kapeneheihana i riro mai i a ia mai i Tiamana ka taea e Friedrich te hoko i tetahi wahi whenua e tata ana ki Paris, i reira i whakaturia ai e ia te mea e kiia nei ko »Ile de la Paix«, he pokapū mo te rangimarie me te mohiotanga o te ao i reira e hui ai nga roopu taiohi Tiamana me French. I te tau 1967 ka mate a Ernst Friedrich i Le Perreux sur Marne.
Ka maumahara te Whare Taonga Anati-War i tenei ra ki a Ernst Friedrich me nga korero mo tana whare taonga me nga mahere, kiriata me nga kiriata.
https://www.anti-kriegs-museum.de/english/start1.html
Anti-Kriegs-Museum eV
Bruesseler Str. 21
D-13353 Berlin
Waea: 0049 030 45 49 01 10
tuwhera ia ra 16.00 - 20.00 (ratapu me nga hararei)
Mo nga haerenga roopu waea atu hoki ki 0049 030 402 86 91
