ამერიკელ პოლიტიკოსებსა და ექსპერტებს უყვართ იმის თქმა, რომ ამერიკის ომებმა დაიცვა ამერიკის თავისუფლება. მაგრამ ისტორიული ჩანაწერი არ შეიცავს ამ დავას. ფაქტობრივად, გასული საუკუნის განმავლობაში აშშ-ს ომებმა მნიშვნელოვანი ხელყოფები გამოიწვია სამოქალაქო თავისუფლებების მიმართ.
შეერთებულმა შტატებმა პირველი მსოფლიო ომში შესვლიდან მალევე შვიდმა შტატმა მიიღო კანონები სიტყვის თავისუფლებისა და პრესის თავისუფლების შესახებ. 1917 წლის ივნისში მათ შეუერთდა კონგრესი, რომელმაც მიიღო ჯაშუშობის აქტი. ამ კანონით ფედერალურ მთავრობას მიეცა უფლებამოსილება ცენზურა გამოქვეყნებულიყო და აეკრძალა ისინი ფოსტით, ხოლო შეიარაღებულ ძალებში პროექტის შეფერხება ან ჯარიმა დაისაჯა მძიმე ჯარიმით და 20 წლამდე თავისუფლების აღკვეთით. ამის შემდეგ აშშ-ს მთავრობამ ცენზურა გაუკეთა გაზეთებსა და ჟურნალებს ომის კრიტიკოსების დევნის დროს, ხოლო 1,500-ზე მეტი პატიმრობა მიუსაჯა ციხეში. ამაში შედიოდა გამოჩენილი ლეიბორისტული ლიდერი და სოციალისტური პარტიის საპრეზიდენტო კანდიდატი ევგენი ვ. დებსი. ამასობაში, პედაგოგები გაათავისუფლეს საჯარო სკოლებიდან და უნივერსიტეტებიდან, არჩეულ სახელმწიფო და ფედერალურ საკანონმდებლო ორგანოებს, რომლებიც ომის კრიტიკას აყენებდნენ, ხელი შეუშალეს თანამდებობაზე და რელიგიური პაციფისტები, რომლებიც უარს ამბობდნენ იარაღის ტარებაზე შეიარაღებულ ძალებში გაწვევის შემდეგ, იძულებით შეიმოსნენ ფორმაში, სცემეს , ბაიონეტებით დაჭრეს, თოკებით აათრიეს კისერზე, აწამეს და მოკლეს. ეს იყო აშშ – ს ისტორიაში მთავრობის რეპრესიების ყველაზე უარესი բռնկება და გამოიწვია ამერიკის სამოქალაქო თავისუფლებების კავშირის ჩამოყალიბება.
მიუხედავად იმისა, რომ ამერიკის სამოქალაქო თავისუფლებების მდგომარეობა ბევრად უკეთესი იყო მეორე მსოფლიო ომის დროს, ამ კონფლიქტში ქვეყნის მონაწილეობამ გამოიწვია სერიოზული დარღვევები ამერიკის თავისუფლებების მიმართ. ალბათ ყველაზე ცნობილი იყო ფედერალური მთავრობის მიერ საპატიმრო ბანაკებში იაპონური მემკვიდრეობის 110,000 1988 ადამიანის დაპატიმრება. მათი ორი მესამედი აშშ – ს მოქალაქეები იყვნენ, რომელთა უმეტესობა დაიბადა (და რომელთა მშობლების უმეტესობაც დაიბადა) შეერთებულ შტატებში. 6,000 წელს, კონგრესმა აღიარა ომის დროს შინაგანი მდგომარეობის აშკარა არაკონსტიტუციურობა, კონგრესმა მიიღო სამოქალაქო თავისუფლებების აქტი, რომელმაც ბოდიში მოიხადა ქმედებისათვის და გადაუხადა გადარჩენილები და მათი ოჯახები. მაგრამ ომმა გამოიწვია უფლებების სხვა დარღვევებიც, მათ შორის, დაახლოებით 12,000 პატიმარი პატიმრობა შეუფარდეს და დაახლოებით 20 ადამიანი დააპატიმრა სამოქალაქო საზოგადოების ბანაკებში. კონგრესმა ასევე მიიღო სმიტის აქტი, რომლის თანახმად, მთავრობის დამხობის ადვოკატირება დანაშაულია, რომელიც XNUMX წლით თავისუფლების აღკვეთით ისჯება. ვინაიდან ეს კანონმდებლობა გამოიყენებოდა ჯგუფების წევრების დევნისა და დაპატიმრებისთვის, რომლებიც მხოლოდ რევოლუციის აბსტრაქტულად საუბრობდნენ, აშშ-ს უზენაესმა სასამართლომ მნიშვნელოვნად შეამცირა მისი მოქმედების სფერო.
ცივი ომის შემდეგ სამოქალაქო თავისუფლებების მდგომარეობა მნიშვნელოვნად გაუარესდა. კონგრესში, პალატის არაამერიკული საქმიანობის კომიტეტმა შეაგროვა საქმეები მილიონზე მეტი ამერიკელის შესახებ, რომელთა ერთგულებამ იგი კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენა და სადავო მოსმენები გამართა სავარაუდო დივერსიების გამოსავლენად. სენატორმა ჯოზეფ მაკარტიმ დაიწყო მოქმედება უგუნური, დემაგოგიური ბრალდებები კომუნიზმისა და ღალატის შესახებ, გამოიყენა თავისი პოლიტიკური ძალა და მოგვიანებით, სენატის საგამოძიებო ქვეკომიტეტი, შეურაცხყოფა და დაშინება. თავის მხრივ, პრეზიდენტმა ჩამოაყალიბა გენერალური პროკურორის სია ”დივერსიული” ორგანიზაციების, ასევე ფედერალური ერთგულების პროგრამა, რომელმაც გაათავისუფლა ათასობით აშშ სახელმწიფო მოხელე სამსახურიდან. ერთგულების ფიცების სავალდებულო ხელმოწერა გახდა სტანდარტული პრაქტიკა ფედერალურ, შტატებსა და ადგილობრივ დონეზე. 1952 წლისთვის 30 შტატმა მოითხოვა ერთგვარი ერთგულების ფიცი მასწავლებლებისთვის. მართალია, ”არაამერიკელების” აღმოსაფხვრელად ამ მცდელობას არასოდეს მოჰყოლია ერთი ჯაშუში ან დივერსანტის აღმოჩენა, მაგრამ ამან ხალხის სიცოცხლე დიდი ზიანი მიაყენა და ხალხს შიში დაატყდა თავს.
როდესაც ვიეტნამის ომის წინააღმდეგ პროტესტის ნიშნად მოქალაქეების აქტივიზმი იფეთქა, ფედერალურმა მთავრობამ რეპრესიების გაძლიერებული პროგრამით უპასუხა. FBI– ს დირექტორი ჯ. ედგარ ჰუვერი ავრცელებს თავისი სააგენტოს უფლებამოსილებას პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ და მოქმედებს მისი პროგრამა COINTELPRO. მიზნად ისახავდა აქტივიზმის ახალი ტალღის გამოვლენას, ჩაშლას და ნეიტრალიზაციას ნებისმიერი აუცილებელი საშუალებით, COINTELPRO ავრცელებდა ცრუ, დამამცირებელ ინფორმაციას დისიდენტის ლიდერებისა და ორგანიზაციების შესახებ, ქმნიდა კონფლიქტებს მათ ლიდერებსა და წევრებს შორის და იყენებდა ქურდობასა და ძალადობას. იგი მიზნად ისახავდა თითქმის ყველა სოციალური ცვლილების მოძრაობას, მათ შორის სამშვიდობო მოძრაობას, სამოქალაქო უფლებების მოძრაობას, ქალთა მოძრაობას და გარემოსდაცვით მოძრაობას. FBI– ს ფაილებში მოიპოვება ინფორმაცია მილიონობით ამერიკელის შესახებ, რომლებიც მათ ეროვნულ მტრებად ან პოტენციურ მტრებად მიაჩნიათ და მრავალი მათგანი ადევნებს თვალყურს, მათ შორის მწერლები, პედაგოგები, აქტივისტები და აშშ – ს სენატორები დარწმუნებულნი არიან, რომ მარტინ ლუთერ კინგი იყო საშიში დივერსია , ჰუვერმა უამრავი მცდელობა მიმართა მის განადგურებას, მათ შორის თვითმკვლელობის წახალისებას.
მიუხედავად იმისა, რომ 1970-იან წლებში აშშ-ს სადაზვერვო უწყებების არაჯანსაღ საქმიანობასთან დაკავშირებით გამოცხადებამ გამოიწვია მათი შეზღუდვა, მომდევნო ომებმა ხელი შეუწყო პოლიციის სახელმწიფო ზომების ზრდას. 1981 წელს FBI– მ დაიწყო გამოძიება იმ პირებისა და ჯგუფების შესახებ, რომლებიც ეწინააღმდეგებიან პრეზიდენტ რეიგანის სამხედრო ჩარევას ცენტრალურ ამერიკაში. იგი იყენებდა ინფორმატორებს პოლიტიკურ შეხვედრებზე, ეკლესიებში, წევრების სახლებსა და ორგანიზაციულ ოფისებში გარჩევის დროს და ასობით მშვიდობიან დემონსტრაციას აკვირდებოდა. სამიზნე ჯგუფებს შორის იყვნენ ეკლესიების ეროვნული საბჭო, გაერთიანებული ავტო მუშაკები და რომის კათოლიკური ეკლესიის დები მერიკნოლები. გლობალური ტერორის წინააღმდეგ ბრძოლის დაწყების შემდეგ, აშშ-ს სადაზვერვო სააგენტოების დარჩენილი შემოწმებები გაატარეს. პატრიოტის აქტმა მთავრობას მიაწოდა ფართო ჯაშუშობა ინდივიდების დასაზვერად, ზოგიერთ შემთხვევაში რაიმე ეჭვის გარეშე, დანაშაულის ჩადენაში, ხოლო ეროვნული უსაფრთხოების სააგენტომ შეაგროვა ამერიკელების ყველა სატელეფონო და ინტერნეტ კომუნიკაცია.
პრობლემა აქ მდგომარეობს არა ამერიკის შეერთებული შტატების უნიკალურ ნაკლოვანებაში, არამედ იმაში, რომ ომი არ უწყობს ხელს თავისუფლებას. გაძლიერებული შიშის და ნაციონალიზმის ფონზე, რომელიც თან ახლავს ომს, მთავრობები და მათი მრავალი მოქალაქე განსხვავებულ აზრს თვლის ღალატის მსგავსი. ამ ვითარებაში, "ეროვნული უსაფრთხოება" ჩვეულებრივ აჯობა თავისუფლებას. როგორც პირველი მსოფლიო ომის დროს ჟურნალისტმა რენდოლფ ბორნმა აღნიშნა: ”ომი არის ჯანმრთელობის ჯანმრთელობა”. ამერიკელებმა, რომლებიც თავისუფლებას აფასებენ, ეს უნდა გაითვალისწინონ.
დოქტორი ლოურენს ვიტნერი (http://lawrenceswittner.com) არის ისტორიის ემერიტუსის პროფესორი SUNY / Albany- ში. მისი ბოლო წიგნი სატირული რომანია უნივერსიტეტის კორპორატიზაციისა და აჯანყების შესახებ, რა ხდება On UAardvark- ზე?
