Nke Daniel Ellsberg, Ezigbo Nrọ, Jenụwarị 9, 2021
M ga-akwa ụta mgbe niile na emeghị m ihe ọzọ iji kwụsị agha na Vietnam. Ugbu a, ana m akpọ ndị na-agba ụra ka ha bilie ma kpughee atụmatụ Trump
Mmetụta Onye isi ala nke ime ihe ike na mpụ nke Capitol na-eme ka o doo anya na enweghị njedebe ọ bụla na iji ike eme ihe n'ụzọ ọ ga-eme n'ime izu abụọ na-esote ọ ga-anọ n'ọfịs. N'ịbụ onye na-ewe iwe dị ka arụmọrụ ya na Wednesday, ana m atụ ụjọ na ọ nwere ike ịkpali ihe dị egwu karịa na ụbọchị ole na ole sochirinụ: agha ya ogologo oge Iran.
Ọ nwere ike ịbụ onye aghụghọ na-eche na agha dị otú a ga-abụ maka ọdịmma nke mba ma ọ bụ mpaghara ma ọ bụ ọdịmma nke ya dị mkpirikpi? Omume ya na ọnọdụ uche pụtara ìhè n'izu a na n'ime ọnwa abụọ gara aga zara ajụjụ ahụ.
Ana m agba ume ka anyị na-ekwusi ike taa, n'izu a, ọ bụghị ọnwa ma ọ bụ afọ site ugbu a, mgbe bọmbụ malitere ịda. Ọ nwere ike ịbụ omume ịhụ mba n'anya kachasị mkpa na ndụ gị niile.
Izipu izu a nke njem B-52 na-enweghị nkwụsị site na North Dakota gaa n'ụsọ oké osimiri Iran - nke anọ n'ụgbọ elu nke asaa n'ime izu asaa, otu na njedebe afọ - yana ịwulite ndị agha US na mpaghara ahụ, bụ ịdọ aka ná ntị ọ bụghị naanị Iran ma anyị.
N’etiti ọnwa Nọvemba, ka ụgbọ elu ndị a bidoro, a ghaghị ịtụgharị onye isi ala n’ọkwa kachasị elu site na iduzi mwakpo na-enweghị isi na ụlọ ọrụ nuklia Iran Mana mwakpo nke "kpasuru iwe" nke Iran (ma ọ bụ ndị agha Iraq na Iran kwekọrịtara) ewepụghị ya.
Ndị agha US na ndị ọrụ ọgụgụ isi nwere ọtụtụ oge, dị ka na Vietnam na Iraq, na-enye ndị isi ala ozi ụgha nke na-enye ihe mgbochi iji wakpo ndị anyị chere na-emegide anyị. Ma ọ bụ na ha atụgoro omume nzuzo nwere ike iwe ndị mmegide na mmeghachi omume ụfọdụ nke na-eme ka mmegwara US.
Ogbugbu nke Mohsen Fakhrizadeh, onye ọka mmụta sayensị nuklia nke Iran, na Nọvemba nwere ike ịbụ mkpasu iwe dị otú ahụ. Ọ bụrụ otu a, ọ dara ada rue ugbua, dịka ogbugbu mmadụ mere otu afọ gara aga nke General Suleimani.
Mana oge dị mkpụmkpụ iji mepụta mgbanwe nke ime ihe ike na mmeghachi omume nke ga-egbochi igbochi mbibi nke nuklia nuklia nke Iran site na nchịkwa Biden na-abata: ihe mgbaru ọsọ dị mkpa ọ bụghị naanị nke Donald opi mana nke ndị enyi ọ nyere aka ijikọ ọnụ n'ọnwa ndị na-adịbeghị anya, Israel, Saudi Arabia na UAE.
O doro anya na ọ ga-ewe ihe karịrị igbu ọchụ ọ bụla iji mee ka Iran nwee nzaghachi dị egwu na-egosi na mwakpo ikuku buru ibu tupu Trump ahapụ ọrụ. Mana ndị agha US na ndị na-eme atụmatụ nzuzo na-arụ ọrụ nke ịnwa izute ihe ịma aka ahụ, na oge.
Abụ m onye na-ekiri ihe na-eme atụmatụ ahụ n'onwe m, gbasara Vietnam ọkara narị afọ gara aga. Na 3 Septemba 1964 - nanị otu ọnwa ka m ghọrọ onye enyemaka pụrụ iche nye osote odeakwụkwọ nke nchekwa maka okwu nchekwa mba ụwa, John T McNaughton - ihe ncheta bịara n'oche m na Pentagon nke onye isi m dere. Ọ nọ na-atụ aro ka ndị mmadụ mee omume “nwere ike iwepu nzaghachi ndị agha DRV [North Vietnam] oge ụfọdụ… nwere ike ịnye anyị ezigbo ohere iji bulie ma ọ bụrụ na anyị chọrọ”.
Omume dị otu a "nke ga-ama ụma ịkpalite mmeghachi omume DRV" (sic), dị ka nke edepụtara ụbọchị ise mgbe nke a gasịrị, onye ibe McNaughton na ngalaba steeti, osote odeakwụkwọ steeti William Bundy, nwere ike ịgụnye "ndị na-agba ụgbọ mmiri US na-arịwanye elu nso North Vietnamese n'ụsọ oké osimiri ”- ya bụ, ị na-agba ha n’ime mmiri mmiri dị kilomita iri na abụọ nke North Vietnamese kwuru: dị ka oke osimiri dị ka ọ dị mkpa, iji nweta nzaghachi nke nwere ike ịkọwa ihe McNaughton kpọrọ“ mpịakọta zuru ezu na North Vietnam [nke na-aga n’ihu mkpọsa bọmbụ niile] ”, nke ga-eso" ọkachasị ma ọ bụrụ na ụgbọ mmiri US abanyela ".
Enweghị m obi abụọ ọ bụla na atụmatụ dị otú ahụ, nke Oval Office na-eduzi, maka ịkpasu iwe, ọ bụrụ na ọ dị mkpa, ihe ngọpụ maka ịwakpo Iran mgbe gọọmentị a ka nọ n'ọfịs ugbu a, na nchekwa na kọmpụta na Pentagon, CIA na White House . Nke ahụ pụtara na enwere ndị isi n'ụlọ ọrụ ndị ahụ - ikekwe onye na-anọdụ ala na tebụl ochie m na Pentagon - ndị hụrụla na kọmpụta kọmputa ha echekwara nke ọma dịka nke McNaughton na Bundy memos nke batara n'oche m na Septemba 1964.
Ọ na-ewute m na anaghị m edetu ma nyefee kọmitii ndị na-ahụ maka mmekọrịta mba ofesi na 1964, karịa afọ ise mgbe nke ahụ gasịrị.
M ga-akwa ụta mgbe niile na enweghị m idetuo ma nyefee ihe ncheta ndị ahụ - yana ọtụtụ faịlụ ndị ọzọ na nchekwa nzuzo nzuzo dị n'ọfịs m n'oge ahụ, ihe niile na-agha ụgha na nkwa ụgha nke onye isi ala na otu ọdịda ahụ "anyị achọghị agha sara mbara ”- na kọmitii na-ahụ maka mmekọrịta mba ofesi Senator Fulbright na Septemba 1964 karịa afọ ise mgbe nke ahụ gasịrị na 1969, ma ọ bụ ndị nta akụkọ na 1971. Enwere ike ịchekwa uru ndụ ndị agha bara.
Akwụkwọ ndị dị ugbu a ma ọ bụ faịlụ dijitalụ na-atụgharị uche ịkpasu iwe ma ọ bụ "imegwara" omume ndị Iran kpuchitere n'ụzọ nzuzo anyị ekwesịghị ịnọ na nzuzo oge ọzọ site na US Congress na ndị ọha na eze America, ka anyị wee ghara iweta ọdachi eme accompli tupu Jenụwarị 20, na-ebute agha nwere ike njọ karịa Vietnam tinyere agha niile nke Middle East jikọtara. Ọ bụ oge na-adịghị anya maka atụmatụ ndị a ka onye isi ala a mebiri emebi ma ọ bụ maka ndị ọha na eze na ndị ọgbakọ omebe iwu igbochi ya ime nke a.
Ana m agba ume ka anyị na-ekwusi ike taa, n'izu a, ọ bụghị ọnwa ma ọ bụ afọ site ugbu a, mgbe bọmbụ malitere ịda. Ọ nwere ike ịbụ omume ịhụ mba n'anya kachasị mkpa na ndụ gị niile.
