Site Nicolas JS Davies, CounterPunch
N’April, emere m atụmatụ ọhụrụ banyere ọnụ ọgụgụ ndị nwụrụ na agha post-2001 nke America na a atọ ụzọ News Consortium akụkọ. Achọpụtara m na agha ndị a egbuola ọtụtụ nde mmadụ ugbu a. Akọwara m na akụkọ zuru ebe niile mana atụmatụ pere mpe nke ọnụọgụ ndị agha na ndị nkịtị gburu nwere ike ịbụ naanị otu ụzọ n'ụzọ ise na nke iri abụọ nke ọnụ ọgụgụ ndị egburu na mpaghara agha US. Ugbu a, otu n'ime ndị NGO na-ahụ maka ịkọwa ọnwụ agha na Yemen ekwenyela na ọ na-eleda ha anya ọ dịkarịa ala ise na otu, dị ka m tụrụ aro na akụkọ m.
Otu n'ime ebe m nyochara akụkọ sitere na NGO bụ UK aha ya bụ ACLED (Armed Conflict Location and Event Data Project), nke chịkọtara ọnụ ọgụgụ nke ọnwụ agha na Libya, Somalia na Yemen. N'oge ahụ, ACLED mere atụmatụ na ihe dị ka mmadụ 10,000 anwụwo n'agha Yemen, ihe dịka ọnụ ọgụgụ dịka WHO ((tù Ahụ Ike Worldwa), bụ ndị a na-akpọkarị nyocha ha dị ka atụmatụ nke ọnwụ ndị agha na Yemen site n'aka ndị ọrụ UN na ụwa mgbasa ozi. Ugbu a ACLED na-eme atụmatụ na ọnụ ọgụgụ ndị mmadụ gburu na Yemen nwere ike ịbụ n'etiti 70,000 na 80,000.
Atụmatụ ACLED anaghị agụnye ọtụtụ puku ndị Yemen ndị nwụrụ site na ihe kpatara agha ahụ, dị ka agụụ, erighị ihe na-edozi ahụ na ọrịa a na-egbochi egbochi dị ka diphtheria na ọgbụgbọ na ọnyụnyụ. UNICEF kọrọ na Disemba 2016 na nwatakiri na-anwụ kwa minit iri ọ bụla na Yemen, nsogbu ọgba aghara na-akawanye njọ kemgbe ahụ, yabụ ngụkọta nke ọnwụ niile agha ahụ kpatara nke ọma na n'ụzọ na-enweghị isi ga-eru ugbu a n'ọtụtụ narị puku.
NGO ọzọ, Ụlọ Ọrụ Data Yemen, kpughere na September 2016 na ọ dịkarịa ala nke atọ nke Saudi-ledair-buga, ọtụtụ n'ime ha bụ nke ndị agha ụgbọ mmiri ndị US wuru na US na-eji bọmbụ US mere, na-akụ ụlọ ọgwụ, ụlọ akwụkwọ, ahịa, ụlọ alakụba na ndị nkịtị ndị ọzọ. Nke a ahapụla ma ọ dịkarịa ala ọkara ụlọ ọgwụ na ụlọ ọrụ ahụike na Yemen mebiri ma ọ bụ bibie, na-enweghị ike ịgwọ ndị agha ahụ ma ọ bụ jeere obodo ha ozi, ma ya fọdụzie ikpokọta ọnụ ọgụgụ bara uru maka nyocha ndị WHO.
N'ọnọdụ ọ bụla, ọbụlagodi nyocha zuru oke nke ụlọ ọgwụ na-arụ ọrụ zuru oke ga - ejide obere akụkụ nke ọnwụ ndị na - eme ihe ike na mba agha tisasịrị dị ka Yemen, ebe ọtụtụ n'ime ndị nwụrụ na agha anaghị anwụ n'ụlọ ọgwụ. Ma UN na mgbasa ozi ụwa anọgidewo na-ekwu nyocha nke WHO dịka atụmatụ a tụkwasịrị obi nke ọnụ ọgụgụ ndị egburu na Yemen.
Ihe mere m ji kwuo na atụmatụ dị otú ahụ nke ọnwụ ndị nkịtị na mpaghara agha US nwere ike bụrụ ihe jọgburu onwe ya na ihe jọgburu onwe ya n'ihi na nke ahụ bụ ihe ndị na-ahụ maka ọrịa na-ahụ anya na-achọpụta mgbe ha na-eme nchọpụta siri ike banyere ọnwụ na-adabere na ụkpụrụ ntọala siri ike na mpaghara agha gburugburu ụwa.
N'oge na-adịbeghị anya, ndị ọkà mmụta banyere ọrịa na-efe were otu usoro iji mee atụmatụ na ihe ruru mmadụ 3,000 nwụrụ n'ihi Ajọ Ifufe Maria na Puerto Rico. Nsonaazụ nke ọmụmụ na-ebibi Rwanda na Democratic Republic of Congo (DRC) bụ nke ndị isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị ọdịda anyanwụ na ndị mgbasa ozi ọdịda anyanwụ ekwughị ọtụtụ ebe.
Mgbe ụfọdụ ndị ọkachamara ahụ ike ọha na eze ndị rụrụ ọrụ na Rwanda na DRC jiri otu ụzọ ahụ mee atụmatụ mmadụ ole egbuola n'ihi mwakpo US na UK na ọrụ nke Iraq na ọmụmụ abụọ e bipụtara na Lancet akwụkwọ akụkọ ahụike na 2004 na 2006, ha chọpụtara na e gburu ihe dịka mmadụ 600,000 n'ime afọ atọ mbụ nke agha na ọrụ.
Nnukwu nnabata nke nsonaazụ ndị a ga-abụrịrị ọdachi ndọrọ ndọrọ ọchịchị maka gọọmentị US na UK, ọ ga-emezikwara ndị mgbasa ozi ọdịda anyanwụ bụ ndị mere omume dị ka ndị obi ụtọ maka mwakpo nke Iraq ma ka na-ata ndị Iraq ụta banyere mwakpo iwu na-akwadoghị nke obodo ha maka ime ihe ike na ọgba aghara nke ọrụ. Yabụ, agbanyeghị na Onye Isi Nchịkwa Sayensị nke UK kọwara Onye a Lancet nyocha ihe omumu dika "siri ike" na usoro ha dika "ihe kachasi mma," ndi isi obodo Britain kwuputara na ha bu "O yiri ka ọ bụ eziokwu," ndị United States na ndị ọchịchị UK kwalitere mgbasa ozi iji kwatuo ha.
Na 2005, dịka ndị isi America na Britain na ndị acolytes na ụlọ ọrụ mgbasa ozi "kpochapụrụ" ọrụ ya, Les Roberts nke slọ Akwụkwọ Ahụike Ọha nke Johns Hopkins (nke dị na Columbia ugbu a), onye isi akwụkwọ nke nchọpụta 2004, gwara ndị UK watchdog Medialens, "Ọ bụ ihe na-adịghị mma na ntụgharị uche nke ọrịa a na-agbakwụnye na-agụ kwa ụbọchị banyere ọgwụ ọjọọ ọhụrụ ma ọ bụ nsogbu ahụ ike na-agbanwe mgbe usoro ọnwụ bụ ndị agha ha."
Roberts kwuru na nke a bụ ihe jọgburu onwe ya, n'echiche na ọ nweghị ezigbo usoro sayensị maka nkwenye a na-ebuli ọrụ ya na nsonaazụ ya. Mana ọ bụghị ihe jọgburu onwe ya na ndị ndu ndọrọndọrọ ọchịchị ga-eji ngwa ọrụ niile ha nwere iji gbalịa ịzọpụta ọrụ ha na aha ha, yana ichekwa nnwere onwe nke US na UK n'ọdịnihu iji bibie mba ndị guzo n'ụzọ ha na ụwa. .
Ka ọ na-erule afọ 2005, ọtụtụ ndị odeakụkọ ọdịda anyanwụ dị na Iraq nọ na-agbadata na Baghdad nke Green Green, na-akọkarị site na ụlọ mkpirisi CENTCOM. Ọ bụrụ na ha apụọ, ndị agha US gafere ha site na helikopta ma ọ bụ convoy con arm n'etiti ntọala US siri ike. Dahr Jamail bụ otu n'ime mmadụ ole na ole incredibly nwere obi ike "unembedded" American akụkọ na n'ezie Iraq, E wezụga Green mpaghara, dị ka ọ kpọrọ aha akwụkwọ ya banyere oge ọ nọ ebe ahụ. Dahr gwara m na ya chere na ọnụọgụ ndị Iraqis a na-egbu nwere ike ịdị elu karịa nke a Lancetnnyocha ', na ọ bụ ezie na ọ dị ntakịrị dị ka onye na-ekwu okwu nduzi n'Ebe Ọdịda Anyanwụ siri ọnwụ.
N'adịghị ka gọọmentị ọdịda anyanwụ na mgbasa ozi ọdịda anyanwụ na Iraq, na ụlọ ọrụ UN na otu ụlọ ọrụ mgbasa ozi dị n'Ebe Ọdịda Anyanwụ na Afghanistan na Yemen, ACLED anaghị agbachitere atụmatụ ya na-ezighi ezi na-ezighi ezi nke ọnwụ ndị agha na Yemen. Kama nke ahụ, ọ na-eme nlezianya nyochaa isi mmalite ya iji mepụta atụmatụ ziri ezi karịa nke ọtụtụ mmadụ egbuola. Na-arụ ọrụ site na ugbu a rue Jenụwarị 2016, ọ na-eme atụmatụ ugbu a 56,000 ndị egburu kemgbe ahụ.
Andrea Carboni nke ACLED gwara Patrick Cockburn nke Independent akwụkwọ akụkọ dị na UK na ọ kwenyere na atụmatụ ACLED nke ọnụ ọgụgụ ndị nwụrụ na afọ 3-1 / 2 nke agha na Yemen ga-abụ n'etiti 70,000 na 80,000 ozugbo o mechara nyochaa isi mmalite ya na March 2015, mgbe Saudi Arabia, US na ndị ha na ha jikọrọ aka na-ebido agha ọjọọ a.
Mana ezigbo ọnụọgụ ndị e gburu na Yemen enweghị ike ịbelata karịa atụmatụ ACLED. Dị ka m kọwara na m News Consortium akụkọ, ọ bụghị mgbalị dị otú a iji gụọ ndị nwụrụ anwụ site na nyochaa akụkọ mgbasa ozi, ihe ndekọ sitere na ụlọ ọgwụ na "isi" ndị ọzọ, n'agbanyeghị agbanyeghị nke ọma, nwere ike ịgụta ndị nwụrụ anwụ kpamkpam n'etiti ime ihe ike na ọgba aghara nke obodo nke agha merụrụ.
Nke a bụ ihe mere ndị na-amụ banyere ọrịa ji emepụta usoro nyocha iji mepụta atụmatụ ziri ezi nke mmadụ ole gburu n'ezie na mpaghara agha gburugburu ụwa. Worldwa ka na-eche maka ụdị ezi okwu nke ezigbo ụgwọ mmadụ nke Saudi-US agha na Yemen yana, n'ezie, agha niile nke post-9/11 America.
