Ihe kpatara Anyi choro idobe ya n’afọ 2020

Site n'aka David Swanson, onye isi oche nke World BEYOND War, Jenụwarị 15, 2020

South Korea enweghị ike ịhọrọ ime udo na North Korea na-enweghị nkwenye nke ikike si mba ọzọ nke na-edebe puku ndị agha iri atọ na South Korea, na-eme ka South Korea kwụọ ụgwọ dị ukwuu maka ịkwụ ụgwọ ha, na-enye ndị agha South Korea agha, na-ejide ikike veto na Otu United Nations, na ọ ga-aza ajụjụ na Criminallọikpe Mpụ International ma ọ bụ Courtlọikpe Ikpe Zuru Internationalwa Ọha.

Otu ike mba ọzọ nwere ndị agha na ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ mba niile dị n'ụwa, ntọala dị mkpa n'ihe dị ka ọkara mba ndị dị n'ụwa, ụwa n'onwe ya kewara n'ime mpaghara iwu maka ịchịkwa na ịchịisi. Ọ na-achịkwa ebe mpụga maka ebumnuche ndị agha, yana ego ụwa maka ebumnuche nke iwepụta akụ na ụba site na ọnọdụ nwere oke ịda ogbenye. Ọ na-ewu ntọala ebe ọ chọrọ, ma wụnye ngwa agha ebe ọ chọrọ - gụnyere ịtụkwasị ngwa agha nuklia n'ụzọ na-akwadoghị na mba dị iche iche. Maka nke ahụ, ọ na-ada iwu na mgbe na ebe ọ chọrọ.

Echere na mba ndị na-anọpụ iche dị ka Ireland, n'agbanyeghị nke ahụ, kwere ka ndị agha US jiri ọdụ ụgbọ elu ha, na - maka nke a - hapụ ndị uwe ojii US ka ha chọọ onye ọ bụla nọ n'ọdụ ụgbọ elu Dublin tupu ha efega United States. Enwere ike ịjụ ọtụtụ ihe ma maa ikpe na ụlọ ọrụ mgbasa ozi nke Irish, mana ọ bụghị ndị agha US na ojiji nke Ireland. Offọdụ ụlọ ọrụ ndị dị mkpa, dị ka ndị na-achịkwa mbadamba nkume na nso ọdụ ụgbọ elu Shannon, dabere na United States.

Eziokwu a dị ugbu a bụ akụkụ na-enweghị ntụpọ nke akụkọ ntolite n'akụkụ ndị gara aga anyị kwesịrị itinye okwu a bụ "colonial." Tupu "idozi" United States, ụfọdụ n'ime ndị mbido biri na mbụ "biri" na Ireland, ebe ndị Britain akwụla ụgwọ maka isi ndị Irish na akụkụ ahụ ha, dịka ha ga-emesịa nye ndị American Indian scalps. United States chọrọ ọtụtụ afọ maka ndị si mba ọzọ kwabata “ndị ga-ebi” n’ala ha. Mgbukpọ na North America bụ akụkụ nke ọdịbendị US site na United States tupu 1890s. Ndị Colonist lụrụ agha, ka na-asọpụrụ nke ukwuu, nke ndị France meriri ndị Britain, mana nke ndị colonist akwụsịghị ịbụ ndị ọchịchị. Kama nke ahụ, ha nwetara ohere ịwakpo mba ndị nọ n'akụkụ ọdịda anyanwụ ha.

United States egbughị oge ọ bụla ịwakpo Canada na mgbago ugwu ya, ndị Spen na ndịda ya, mba dị n'ofe ọdịda anyanwụ, na n'ikpeazụ Mexico. Mwepu nke ala North America gbanwere nchịkwa US, mana o belatara ya nwayọ. Mgbapụnke wee gafere na Cuba, Puerto Rico, Guam, Hawaii, Alaska, Philippines, Latin America, na ebe ndị ọzọ na-aga n'ihu. “Indian Country,” n'asụsụ nke ndị agha US taa, na-ezo aka ala ndị dị anya agha nwere ọtụtụ mba maka aha ndị mba America.

Iwu a machibidoro inwe mmeri nke ndị agha gbanwekwara ikike ịchị nke US, mana kwalitere ya karịa kama ịkagbu ya. Mkpokọta nke Kellogg-Briand nke 1928 kwụsịrị omume nke iji mmeri nke ókèala dịka iwu. Nke a pụtara na mba ndị dị n'ọchịchị nwere ike inwere onwe ha, ọ bụghịkwa onye ọzọ ga-emeri ha. E mere ụlọ UN General General Assembly maka oche 20 ọzọ gafee 51 maka mba ndị dị adị. Ka ọ na-eru mgbe e wuru ya, mba 75 dị, ka ọ na-erule 1960 enwere 107. Nchịkọta a gbagoro ebe niile wee gbata narị abụọ wee jupụta oche ndị ezubere maka ndị na-ege ntị.

Mba dị iche iche ghọrọ ndị nweere onwe ha, ma ha akwụsịghị ịchị ha. A ka akwadoro iji merie ókèala maka ụfọdụ ihe ndị pụrụ iche, dịka Israel, na maka maka usuu ndị agha United States, nke ga-adị n'ime mba ndị nwere onwe ha.

N'oge Agha Ụwa nke Abụọ, Ndị Agha Mmiri United States jidere obere agwaetiti dị na Koho'alawe maka ule nyocha ngwá agha ma nye iwu ka ndị bi na ya pụọ. Ọ bụ agwaetiti ahụ mebiri emebi. Na 1942, Ndị US Navy kewapụrụ Aleutian Islanders. Omume ndị ahụ akwụsịghị na 1928 ma ọ bụ na 1945 maka United States, na maka ọtụtụ ndị ọzọ. Onye isi ala Harry Truman kpebisiri ike na ndị bi na Bikini Atoll dị narị na iri iteghete enweghị ikike n'àgwàetiti ha na 170. O mere ka ha chụpụ na February na Machị nke 1946, ma tọhapụ ha dị ka ndị gbara ọsọ ndụ n'agwaetiti ndị ọzọ na-enweghị nkwado ma ọ bụ usoro mmekọrịta ọha na eze. n’ọnọdụ. N’afọ na-abịanụ, United States ga-ewepụ mmadụ 1946 site na Enewetak Atoll na ndị niile nọ na Lib Island. Nnwale bọmbụ atọm US na hydrogen mere ka agwaetiti dị iche iche depopokwara ma nọgide na ha enweghị mbibi, na-ebute mbuba ọzọ. N'ime afọ ndị 147, ndị agha US chụpụrụ ọtụtụ narị mmadụ na Kwajalein Atoll. Emeputara ghetto nke mmadu gbuputara na Ebeye.

On Vieques, na Puerto Rico, ụgbọ mmiri ndị United States mere ka ọtụtụ puku mmadụ bi n'etiti 1941 na 1947 kwusara atụmatụ ịchụpụ 8,000 fọdụrụnụ na 1961, ma a manyere ya ịlaghachi na - na 2003 - iji kwụsị bombu n'àgwàetiti ahụ. Na Culebra dị nso, ndị agha ahụ kwụsịrị puku mmadụ n'etiti 1948 na 1950 wee gbalịa iwepu ndị fọdụrụ site na 1970. Ugbu a, ụgbọ mmiri ahụ na-ele agwaetiti ahụ Omume dịka o kwere omume na-agbanwe maka Vieques, ọnụọgụ ọkụ na-eburu ụba mmadụ ahụ. N'ezie, enwere ike ịlaghachi.

Malite n'oge Agha Ụwa nke Abụọ ma nọgide na-aga n'ihu site na 1950, ndị agha United States hapụrụ nde ndị Okinawans, ma ọ bụ ọkara nke ndị mmadụ, site n'ala ha, na-amanye ndị mmadụ n'ogige ndị gbara ọsọ ndụ ma na-ebuga ọtụtụ puku ha gaa Bolivia - bụ ebe e kwere nkwa ala na ego ma enyeghị ya.

Na 1953, United States na Denmark gbara nkwekọrịta iji wepu ndị Inginuit 150 na Thule, Greenland, na-enye ha ụbọchị anọ ịpụ ma ọ bụ ibuso ndị na-egwu ahịa agha. A na-enye ha ikike ịlaghachi. Ndị mmadụ na-ewe iwe n’ụzọ ziri ezi mgbe Donald Trump na-atụ aro ịzụta Greenland, mana maka akụkụ kachasị echefu ọnụnọ ndị agha US ebe ahụ na akụkọ banyere otu o si ruo ebe ahụ.

N'agbata 1968 na 1973, United States na Great Britain chụpụrụ ndị bi na Diego Garcia 1,500 ruo 2,000, na-ejide ndị mmadụ ma na-amanye ha n'ụgbọ mmiri mgbe ha na-egbu nkịta ha n'otu ụlọ na-ere gas ma napụ ala ha dum maka iji US. ndi agha.

Gọọmentị South Korea, bụ onye chụpụrụ ndị mmadụ maka ịgbasawanye ala US na 2006, n'oge ndị agha mmiri US, n'afọ ndị na-adịbeghị anya bibiri obodo, ụsọ mmiri ya, na acres 130 nke ala na agwaetiti Jeju iji nye United States na ndị agha ndị ọzọ buru ibu.

Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ntọala ọ bụla, na ortali ma ọ bụ Niger ma ọ bụ ebe ọ bụla, na-achụpụ ndị mmadụ, n'agbanyeghị na mba ahụ nwere. Ntọala ọ bụla na-akwatu ọbụbụeze, nnwere onwe na ịchịkwa iwu. Alaeze Gulf nke Persian na-emegide ọchịchị onye kwuo uche ya site na enyemaka nke US, mana ha na-ahapụ nnwere onwe na usoro ahụ ma na-enye aka na ọkwa United States dị ka mba dị elu karịa iwu nchịkwa. N'otu oge ahụ, US na-eme ka ibu iro a na-ebuso United States na gọọmentị obodo pụta.

Ebumnuche US ka ọ bụrụ nke na-adịgide adịgide, yabụ o doro anya na ụfọdụ n'ime agha ndị ha na-arụ. Thelọ ọrụ mgbasa ozi US na-ede banyere "mmegide" nke agha na-adịghị agwụ agwụ, ọbụlagodi mgbe ọ na-egbochi kpamkpam ohere ọ bụla nke ịkwụsị nke ọ bụla n'ime ha. Agha ndị na-adịgide adịgide maka njikwa akara nke ebe ole na ole ka na-agha ụgha na mpụga mmetụta US nke gọọmentị US gara n'ihu n'ime afọ atọ gara aga gụnyere agha na Afghanistan, Yemen, Syria, Iraq, Libya, na Somalia.

United States abụghị naanị onye ọchịchị, mana ọ nwere ihe dịka 95 pasent nke ntọala ndị agha mba ọzọ nke ụwa. Ọ na-arụkwa ọrụ dabere na nkwenye na ịdị elu ya pụrụ iche. Na World BEYOND War, anyị kwenyere na nzọụkwụ nke ijigide gọọmentị US na iwu nke iwu, yana usoro iji kpochapụ agha, bụ mmechi nke mba ọzọ. Yabụ, anyị bụ -arụ ọrụ iguzogide ntọala ndi ohuru na ndi ochie n’uwa. Enwere ike ịme nke a. E nweela ọtụtụ ntọala kwụsịrị ma ọ bụ mechie.

Zọ anyị na-eru nso anyị na-agụnye agụmakwụkwọ ọha na eze na ọgụ na-enweghị isi na-eduzi megide ntọala na militarism n'ozuzu. Anyị na-anwa iji mmebi gburugburu ebe obibi nke ntọala ndị agha megide ha. Isi ala US ejirila mmiri mebie emebi n'ọtụtụ mba nwere "kemịkal ruo mgbe ebighi ebi," mana ajụla mba ndị ahụ na mpaghara ndị dị mkpa ikike niile ịkwụ ụgwọ ma ọ bụ ịchịkwa ala ha.

Anyị na-anwa ịnwale ụzọ nwere ike ime ka mkpọsa US megide onwe ya. A na-ekwukarị ịkwa iko na ịnweta ntọala US na ala ọ bụla n'ụzọ ụfọdụ na-eme ka United States nwee nchebe. A tụọ Anyị kwadoro ụlọ US na-agafe n'oge na-adịbeghị anya wee wepụ ya iji mee ndị omeiwu obi. Ọ gaara achọ ka Pentagon kọwaa otú isi mba ọzọ ọ bụla si mee ka United States nwee nchebe, kama itinye ya n'ihe egwu ma ọ bụ na enweghị mmetụta na "nchekwa" ya. Nnyocha ga-egosi na n'eziokwu - n'etiti ọtụtụ nsogbu ndị ọzọ - ntọala mba ọzọ na-eme ka ndị na-achị ala ghara inwe nchebe karịa ka ha nwere ike ịnweghị ha.

Ohere ozugbo, n'ezie, bụ imechi ntọala US na Iraq dịka Iraq si chọọ. Needwa na ndị US chọrọ isonyere Iraq na arịrịọ ahụ.