Nke Richard Falk, World BEYOND War, April 29, 2021
Na-eyi egwu nye iwu mba ụwa na iwu ụwa
Ngwongwo drones nwere ike ịbụ ngwa agha kachasị egwu agbakwunyere na ebe a na-ebu agha kemgbe bọmbụ atọm, ma site n'ile anya nke uwar, nwere ike bụrụ ihe dị ize ndụ karịa na ihe ọ pụtara na nsonaazụ ya. Nke a nwere ike iyi ihe dị egwu, na-eme mkpọtụ, na nkwupụta oke nchegbu. A sị ka e kwuwe, bọmbụ atọm ahụ na mbido mbụ ya gosipụtara onwe ya ike ibibi obodo niile, ịgbasa redioacific na-egbu egbu ebe ọ bụla ifufe buru ya, na-eyi ọdịnihu nke mmepeanya egwu, na ọbụna na-eyi ndụ egwu nke ụdị a. Ọ gbanwere n'ụzọ dị egwu ụdị agha agha dị iche iche, ọ ga-aga n'ihu na-esochi ọdịnihu mmadụ ruo na njedebe oge.
N'agbanyeghị nke ahụ, n'agbanyeghị enweghị ọgụgụ isi na echiche agha nke na-akọwa enweghị ike nke ndị isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị iji nlezianya na-arụ ọrụ iji kpochapụ ngwa agha nuklia, ọ bụ ngwa agha nke anaghị eji na 76 afọ na-abata kemgbe ebuputara ya na ndị bi na-enweghị nsogbu Hiroshima na Nagasaki.[1] Ọzọkwa, inweta ihe na-abaghị uru abụwo ihe dị mkpa nke iwu, omume, na ezi uche nke ndị isi na ndị na-eme atụmatụ agha kemgbe bọmbụ mbụ kpatara ụjọ na nhụjuanya na-enweghị atụ nye ndị Japan nwere nsogbu na-anọ ụbọchị ahụ n'obodo ndị ahụ a ga-ebibi. .
The usoro nke abụọ nrụgide nyere iwu n'ime ọtụtụ iri afọ iji zere agha nuklia, ma ọ bụ ma ọ dịghị ihe ọzọ iji belata ihe ize ndụ nke ọ ga-eme, ọ bụ ezie na ọ dị anya na-enweghị isi, ma eleghị anya ọ gaghị adigide ogologo oge, ọ dịkarịa ala dakọtara na usoro usoro ụwa nke mepụtara iji jeere ya ozi Isi ihe metụtara oke obodo.[2] Kama ịdebe ngwa agha a kachasị oke maka mbibi agha na mmeri agha, a na-etinyekarị ngwa agha nuklia n'ọrụ ha iji gbochie nrụgide na mmanye mmekọrịta, nke agbanyeghị na iwu akwadoghị, nsogbu omume na mmụọ, na-eche na usoro nke isi esemokwu mba ụwa ejedebe na mmekorita nke mmụọ nke mba ndị nwe obodo.[3]
Ime ka nsogbu ndị a sie ike bụ mmezigharị mmezigharị a na-enweta site na nkwekọrịta njikwa ngwa ọgụ na enweghị nchịkwa. Njikwa ogwe aka nke dabere na ọdịmma nke isi mba nuklia na-ekwu, United States na Russia, na-achọ nkwụsi ike site na igbochi ọnụ ọgụgụ nke ngwa agha nuklia, na-atụ anya ụfọdụ mbibi na ọnụ ahịa ọhụụ, yana ịzere usoro ngwa agha dị oke ọnụ nke na-anaghị enye nnukwu nsogbu ọ bụla ma ọ bụ atụmatụ dị mma.[4] N'adịghị ka njikwa ogwe aka, enweghị nchịkwa na-eche echiche ma na-ewusi usoro kwụ ọtọ nke usoro ụwa, na-akwado usoro iwu abụọ ejikọtara na echiche ziri ezi na nke kwụ nhata nke steeti.
Ọchịchị na-emeghị ka ndị mmadụ kwe ka otu obere steeti na-ebuwanye ibu na-ebuwanye ibu ma mepụta ngwa agha nuklia, ọbụnakwa na-eyi egwu egwu nuklia, na-amachibido 186 fọdụrụnụ ma ọ bụ ndị ọzọ ikwu inweta ha, ma ọ bụ ọbụna nweta ikike mbata iji mepụta ngwa agha nuklia.[5] A na-emezigharị usoro a na-enweghị nchịkwa site na njikọta na geopolitics, na-ebili ụkpụrụ abụọ, ndị na-ahọpụta ndị mmanye iwu, na usoro ndị otu aka, dị ka ihe ngosi nke usoro mgbochi dabere na Iraq na ugbu a Iran, yana mpaghara nkasi obi nke ịgbachi nkịtị nye ndị Israel maara, ma akwadoghị ya, nkwakọba nke ngwa agha nuklia.
Ahụmahụ a na ngwa agha nuklia na-agwa ọtụtụ ihe gbasara iwu mba ụwa na usoro ụwa nke na-eweta ntọala na-enye aka maka ịtụle ụdị nsogbu dị iche iche na ọnwụnwa egwu na-esite na mgbanwe ngwa ngwa nke drones ndị agha ma gbasaa na mba 100 na ọtụtụ ndị na-abụghị steeti ndị na-eme ihe nkiri Nke mbụ, enweghị njikere na / ma ọ bụ enweghị ike nke ndị ọchịchị na - achị steeti Westphalian kwụ ọtọ - iji kpochapụ ngwa ọgụ ndị a nke mbibi oke ma mezuo ụwa na - enweghị ngwa agha nuklia n'agbanyeghị nsogbu apocalyptic ha. Ebumnuche ndọrọ ndọrọ ọchịchị achọpụtabeghị, ọ gafeela oge n'ezie.[6] Enweela ọtụtụ nkọwa enyere maka enweghị ike iwepu ụmụ mmadụ nke Achilles Heal nke usoro ụwa, site na egwu nke ịghọ aghụghọ ule, enweghị ike ịghasị teknụzụ, nkwupụta nke nchekwa dị elu mgbe a na-atụle igbochi na ịchịkwa usoro iji wepu agha, a ngere megide ntopute nke onye iro na onye na-egbu onwe ya, mmetụta na-egbu egbu nke ike kachasị elu, obi ike iji kwado ọrụ nchịkwa ụwa, na ugwu nke na-abịa site na ụlọ ọgbakọ kachasị iche na-esonye ọnụ.[7]
Nke abuo, echiche nke igbochi na imeghari ajuju nwere ike ime ka ya na ezi echiche na echiche nke chịburu ọdịnala nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke ka na-akọwa ụzọ ndị isi gọọmentị si eche echiche ma na-eme ihe n'akụkọ ihe mere eme nke steeti ụwa.[8] Iwu mba ụwa anaghị adị irè n'ịchịkwa ebumnuche na omume nke steeti ndị siri ike, mana enwere ike itinye ya n'ọrụ na steeti ndị ọzọ maka ebumnuche geopolitical, nke gụnyere nhazi usoro.
Nke ato, iwu agha mba ụwa na-akwado ngwa agha na usoro ọhụụ na-enye nnukwu ikike agha na steeti mba, na-eche echiche site na ịkpọ 'nchekwa' na 'mkpa agha' ịhapụ ihe ọ bụla iwu na omume na-egbochi n'ụzọ.[9] Nke anọ, n'ihi na enweghị ntụkwasị obi zuru ebe niile, a na-edozi nchebe iji merie ikpe kachasị njọ ma ọ bụ n'akụkụ ọnọdụ kachasị njọ, nke bụ n'onwe ya isi ihe kpatara enweghị nchebe na ọgba aghara mba ụwa. Usoro okwu anọ a, ọ bụ ezie na enweghị nghọta na ihe atụ, na-enye nghọta ndabere banyere ihe kpatara mbọ a na-agba kemgbe ọtụtụ narị afọ iji chịkwaa ụzọ agha, ngwa ọgụ, na omume mmegide sirila nwee nsonaazụ na-akụda mmụọ, n'agbanyeghị ezigbo nghọta na ụkpụrụ. arụmụka na-akwado oke ike na usoro agha.[10]
AKW NKWỌ AKWTRKWỌ: CHIAROSCURO GEOPOLITICS[11]
Drones, dị ka usoro ngwa agha ọhụụ na-azaghachi egwu egwu nke oge a, nwere ọtụtụ atụmatụ na-eme ka ha yie ihe siri ike ịhazi, n'ihi ọdịdị esemokwu ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke oge a. Nke a na-agụnye iyi egwu nke ndị na-abụghị ndị na-eme ihe nkiri na steeti, mmepe nke usoro na-eyi ọha egwu na-abụghị steeti na steeti nke na-eyi ikike nke ọbụna steeti kachasị ukwuu ịkwado nchebe mpaghara, yana enweghị ike ma ọ bụ achọghị nke ọtụtụ gọọmentị iji gbochie iji mpaghara ha eme ihe ịmalite mwakpo transnational na mba kachasị ike. Site n'echiche nke steeti na-atụle ndị agha ndị ọzọ n'ime ọnọdụ ụwa ugbu a, drones na-egosi ọmarịcha mma, yana ihe mkpali bara uru maka inwe, mmepe, na ojiji dị oke karịa n'ihe metụtara ngwa agha nuklia.
Drones dị ọnụ ala n'ụdị ha ugbu a ma e jiri ya tụnyere ụgbọ elu ndị agha na-ebu agha, ọ fọrọ nke nta ka ha kpochapụ ihe egwu ọ bụla nke ọnwụ onye ahụ wakporo, ọkachasị gbasara agha megide ndị na-abụghị ndị na-eme ihe nkiri, ebumnuche ụgbọ mmiri, ma ọ bụ steeti ndị dị anya, ha nwere ikike ibupute ihe ziri ezi na ebe izu nzuzo dịkarịsịrị ike maka ike ndị agha iji nweta, ha nwere ike ịdabere n'ụzọ ziri ezi dabere na ozi a pụrụ ịdabere na ya gbakọtara site na iji drones onyunyo na-arịwanye elu na-enwe mmetụta na ikike nfe, ojiji ha nwere ike ịbụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị A na-achịkwa iji hụ na mgbochi na usoro ọhụụ nke usoro ziri ezi nke na-egosi na ekwesiri ịbụ ndị achọrọ na usoro nyocha nke a na-eme n'azụ ọnụ ụzọ mechiri emechi, yana ọnwu ndị mmadụ kpatara na mbibi nke drones bụ obere ihe ma e jiri ya tụnyere ụzọ ndị ọzọ nke counterterrorist na ụdị dị iche iche agha asymmetric. Dị ka a pụrụ isi kwuo ya, gịnị kpatara na iji drones emeghị ka e weere na ọ bụ omume dị akọ, akọ, na ụdị iwu ziri ezi nke na-agbanwe amụma ndị America na-emegide ndị mmadụ ka ọ bụrụ ihe atụ nke njikwa esemokwu kama ịkatọ ya na ịkwa arịrị maka imebi iwu mba ụwa?[12]
E nwere akụkọ abụọ na-emegiderịta onwe ha, nwere ọtụtụ ọdịiche maka nke ọ bụla, na-enyocha ụkpụrụ iwu dị mkpa (iwu, omume) nke agha drone, yana oke ọrụ ya na nso nso a na mmejuputa usoro nke igbu mmadụ. N'akụkụ nke nkwurịta okwu ahụ, bụ 'ụmụ nke ìhè' bụ ndị na-azọrọ na ha na-eme ike ha niile iji belata mmefu na oke agha mgbe ịchebe ọha mmadụ America megide ime ihe ike nke ndị na-emebiga ihe ókè bụ ndị ebumnuche ha bụ iji ime ihe ike gbuo ọtụtụ ndi nkiti dika enwere ike. N'akụkụ nke ọzọ, bụ 'ụmụ nke ọchịchịrị' ndị akọwapụtara n'ụzọ doro anya dị ka ndị na-eme mpụ nke ụdị kachasị njọ iji gbuo ndị ụfọdụ, gụnyere ụmụ amaala America, na-enweghị aghụghọ ọ bụla nke njehie nke ikpe na oke mbuso agha. Dị ka a pụrụ isi kwuo ya, akụkọ abụọ ahụ na-egosi agha dị ka ụzọ ezi uche nke igbu ọchụ na-anọ n'okpuru ọchịchị obodo, na-akwado iwu igbu ndị mmadụ na-enweghị ebubo ma ọ bụ na-enweghị nkwenye ziri ezi ma ọ bụ ịza ajụjụ ọ bụla ọbụlagodi mgbe ebumnuche bụ nwa amaala America.[13]
Ntụle nke iji drone were ngwa agha nuklia na-ekpughere na ọnọdụ a, yana. Enweghi mgbe anwa anwa ikwado oru mmepe nke enwere ike itinye site na iyi egwu na ojiji nke ngwa agha nuklia, karia esemokwu na-akpali akpali, nke a na-apughi igosi, na ndu ha gbochiri Agha Nzuzo ibu World War III. Nkwupụta dị otú ahụ, ka a kwenye na ya, dabere na nkwenye siri ike na iji ọrụ ha eme ihe ga-abụ ọdachi maka akụkụ abụọ, gụnyere ndị ọrụ, ebe iyi egwu iji mee ihe ziri ezi iji kụda ihe iyi egwu na mkpasu iwe nke onye iro.[14] N'aka nke ozo, ya na drones, ihe di nma maka ichota ihe agha bu ihe jikotara ya na iji ya mee ihe karia uzo ozo nke agha agha nke agha agha ma obu agha ala.
“ILmụ nke Ìhè”
Ndi umuaka nke ndi agha nke ndi isi ochichi bu ndi ochichi Barack Obama kwuputara, nke kwesiri ya, na National Defense University, na May 23, 2013.[15] Obama kwusiri okwu ya ike na nduzi enyere gọọmentị n'ime narị afọ abụọ nke ọdịdị agha agbanweela n'ụzọ dị egwu n'ọtụtụ oge mana a ga-eche na ọ gaghị emebi ntụkwasị obi na ụkpụrụ ntọala nke Republic nke edebere na Iwu ahụ, nke "jere ozi dị ka kompas anyị site na ụdị mgbanwe ọ bụla. . . . Principleskpụrụ iwu kwadoro agha ọ bụla, agha ọ bụla akwụsịwo. ”
Site na nzụlite a, Obama gara n'ihu na okwu ọjọọ ahụ o ketara n'aka onye isi ala Bush, na mwakpo 9/11 bidoro a agha kama ibu oke mpụ. N'okwu ya, "Nke a bụ ụdị agha dị iche. Ọ dịghị ndị agha bịara n'ikperé mmiri anyị, ọ bụghịkwa ndị agha anyị bụ isi ha lekwasịrị anya. Kama, otu ndị na-eyi ọha egwu bịara igbu ọtụtụ ndị nkịtị ka ha nwere ike. ” Enweghị mgbalị iji dozie ajụjụ banyere ihe kpatara enwere ike iji mesoo mkpasu iwe a dị ka mpụ, nke ga-arụ ọrụ megide ịmalite ọdachi 9/11 'agha ebighi ebi' megide Afghanistan na Iraq. Kama nke ahụ, Obama na-enye nkwupụta ihu ọma ahụ, na kama ikwu n'echeghị echiche na ihe ịma aka bụ "ịhazi usoro anyị na iwu nke iwu."[16]
Dị ka Obama si kwuo, iyi egwu nke ndị Al-Qaeda kpatara afọ iri gara aga belatara nke ukwuu, ọ bụ ezie na ọ tufaghị, na-eme ya "oge iji jụọ onwe anyị ajụjụ siri ike-banyere ụdị egwu dị taa na otu anyị kwesịrị isi zute ha." N'ezie, ọ na-ekpughe na mmeri okpueze nke ụdị agha a abụghị mmeri n'ọgbọ agha ma ọ bụ ọrụ mpaghara, mana ogbugbu na 2011 nke onye ndu al-Qaeda, Osama bin Laden, na ọnọdụ na-abụghị ọgụ bụ nke kachasị mkpa a hideaway na obere arụmọrụ uru na nabatara umu counter-eyi ọha egwu mkpọsa. Obama gosipụtara echiche a nke imezu na usoro nke aha ndị na-egbu egbu: "Taa, Osama bin Laden anwụọla, ya mere ọtụtụ ndị isi ndị isi ya." Nsonaazụ a abụghị nsonaazụ, dị ka agha ndị gara aga, nke ndị agha na-ezute, kama ọ bụ nsonaazụ nke mmemme igbu egbu ezighi ezi na arụmọrụ ndị agha pụrụ iche na-emebi ikike ndị isi nke steeti ndị ọzọ na-anọghị nkwenye ha.
Ọ bụ na ọnọdụ a ka okwu Obama na-atụgharị anya na esemokwu sitere na ịdabere na drones, nke ojiji ya mụbara nke ukwuu kemgbe Obama bịarutere White House na 2009. Obama kwupụtara n'ụzọ na-edoghị anya na asụsụ nkịtị na "mkpebi ndị anyị bụ imepụta ugbu a ga-akọwa ụdị mba - na ụwa - nke anyị ga-ahapụrụ ụmụ anyị. . . . Ya mere America nọ n'okporo ụzọ gafere ụzọ. Anyi aghaghi akowaputa udiri na mgba a, ma o buru na o gha akowa anyi. Ná mgbalị iji refocus na mgba megide ụwa iyi ọha egwu, Obama na-enye ụfọdụ ụtọ ibelata asụsụ: “. . . anyị kwesịrị ịkọwapụta mbọ anyị ọ bụghị dị ka 'agha zuru ụwa ọnụ banyere ụjọ,' kama kama dị ka usoro na-aga n'ihu, mgbado mbọ iji kesaa otu netwọkụ nke ndị na-eme ihe ike na-eyi America egwu. " Mana enweghị nkọwa akọwapụtara maka ihe kpatara ịgba mgba maka ịchịkwa ọchịchị n'ọtụtụ ebe dị ka Yemen, Somalia, Mali, ọbụlagodi na Philippines kwesịrị ịtụle mpaghara ọgụ site n'echiche nke nchekwa mba belụsọ na atụmatụ zuru ụwa ọnụ nke America gụnyere mba niile dị na mbara ala. N'ezie, iwebata ike ndị agha America na ihe yiri ka ọ na-agba mbọ ịchịkwa ndụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke usoro nke mba ndị ọzọ adịghị emepụta ihe ndabere na iwu mba ụwa maka ịgha agha ma ọ bụ ọbụlagodi iyi egwu na ojiji nke ike mba ụwa.
Ọ bụghị na Obama anaghị echebara echiche ndị a echiche[17], ma ọ bụ nkwụsi ike ya na-achọghị inyocha ihe ndị bụ eziokwu nke ihe a na-eme n'aha America na-eme ka eserese foto ya nke agha agha na-eweta nsogbu na nduhie. Obama kwusiri ike na “[a] bụ eziokwu n’agha ndị gara aga, teknụzụ ọhụrụ a na-ewelite ajụjụ ndị miri emi - banyere onye ebumnuche, na ihe kpatara ya, gbasara ndị nkịtị, na ihe egwu nke ịmepụta ndị iro ọhụrụ; banyere nkwado iwu nke ụdị mwakpo a n'okpuru iwu US na iwu mba ụwa; banyere ịza ajụjụ na omume ọma. ”[18] Ee, ndị a bụ ụfọdụ n'ime esemokwu ahụ, mana nzaghachi ndị enyere dị obere karịa nchụpụ nke enweghị nsogbu gbasara iwu na omume. Mkparịta ụka bụ isi nke e nyere bụ na agha agha adighi irè na iwu, nakwa na ọ na-akpata ọnwụ dị ole na ole karịa ndị ọzọ agha. Esemokwu ndị a na-enwe nnukwu obi abụọ nke anaghị ekwu okwu n'ụzọ doro anya nke ga-adabara ma ọ bụrụ na Obama kwuru n'ezie ihe o kwuru banyere ịjụ ajụjụ siri ike.[19]
Agbachitere ya nke iwu bụ ihe atụ nke ụzọ niile. Ndị omeiwu nyere ndị isi obodo ikike zuru oke, nke a na-achịkwaghị achịkwa iji ikike niile dị mkpa iji dozie egwu ndị amalitere mgbe mwakpo 9/11 gasịrị, si otú a na-enye afọ ojuju iwu ụlọ nke ikewapụ. N'uwa nile, Obama weputara ụfọdụ arụmụka banyere ikike nke United States iji chebe onwe ya tupu o kwuo, "Ya mere, nke a bụ agha ziri ezi-agha a lụrụ n'ụzọ kwesịrị ekwesị, na njedebe ikpeazụ, na ịgbachitere onwe ya." Ọ bụ ebe a ka ọ ga - enwe ike ịjụ ajụjụ a na-enyo enyo banyere mwakpo a na-eme na World Trade Center na Pentagon dị ka a na-ahụta dị ka 'omume agha' karịa mpụ nke oke ike dị ka 'mpụ megide mmadụ.' E nwere ụzọ ndị ọzọ ị ga-esi lụọ agha tinyere nkwupụta nke ịgbachitere onwe gị megide netwọkụ na-eyi ọha egwu nke mba ụwa na al Qaeda gosipụtara na enwere ike ịchọpụta ma ọ dịkarịa ala, ọbụlagodi ma ọ bụrụ na anabataghị ya, laghachi na 2001. Suchdị nhazi a nke nchekwa Mgbalị dị ka nke 2013 nwere ike ịmeghachi ajụjụ dị mkpa ma ọ bụ, n'ụzọ dị obi umeala, deescalated counter-eyi ọha egwu na-arụ ọrụ site na agha gaa ọgụ zuru ụwa ọnụ megide mpụ mba ụwa na-aga n'ihu na mmụọ mmekọrịta gọọmentị na-emekọrịta ihe n'ụzọ iwu na-asọpụrụ iwu mba ụwa, tinyere UN Charter ..
Obama anaraghị ohere dị otú ahụ. Kama nke ahụ, o gosipụtara usoro nzaghachị nke azịza nye isi nkatọ ndị ọha na eze banyere agha agha na-adịghị mma dị ka echiche na omume. Obama na-azọrọ, n'agbanyeghị ọtụtụ ihe akaebe na-arịwanye elu, nke a na-egbochi iji drone eme ihe site na "usoro na-achịkwa iji ike anyị eme ihe megide ndị na-eyi ọha egwu-na-ekwusi ike na ntuziaka doro anya, nlekọta na nnabata nke edepụtara ugbu a na Ntuziaka Ntuziaka Onye isi ala. Ọ gbasoro usoro ndị yiri nke John Brennan kwuru n'okwu na Harvard Law School otu afọ ma ọ bụ karịa tupu mgbe ahụ. Brennan na-eje ozi dị ka onye isi onye na-ahụ maka iyi ọha egwu na Obama. O kwusiri ike na nraranye nke gọọmentị US iji rube isi n'iwu nke iwu na ụkpụrụ onye kwuo uche ya nke nyela obodo America ọnọdụ pụrụ iche: “Azụlitela m ezigbo ekele maka ọrụ ụkpụrụ anyị, ọkachasị usoro iwu, na-arụ idebe obodo anyi. "[20] Brennan, mgbe ọ na-azọrọ na ya ga-eme ihe niile a ga - eme iji chebe ndị America megide iyi egwu ndị a site na mpụga na n’ime ka obi sie ndị na - ege ntị n’ụlọ akwụkwọ iwu ya aka n’ụzọ nke gunyere “ịgbaso iwu nke iwu” na ọrụ niile, na ịkpọ aha “ ihe nzuzo. ” Ma, ihe a pụtara ebe a bụ n'ụzọ doro anya ịghara ịhapụ iji ike nke iwu mba ụwa machibidoro, kama ọ bụ naanị na ọrụ nzuzo ndị ghọrọ akụkụ nke 'agha agha na ụjọ' nke Obama agabigaghị "ndị ikike nke Congress nyere anyị. ” N'iburu n'uche dị nkọ, Brennan na-achọpụta iwu nke naanị naanị anụ ụlọ ikike nke iwu mgbe ọ dị ka ọ na-eche na iji ike eme ihe na mba ofesi. N'ihe banyere mkpa nke iwu mba ụwa, Brennan na-adabere n'ịchọ ọdịmma onwe ya na otu akụkụ nke ezi uche dị na iwu iji kwado na mmadụ nwere ike ịdabere na ya ma ọ bụrụ na elere ya anya dị ka ihe iyi egwu ọ bụrụgodi na ebe a na-akpọ 'agha ọkụ,' nke ahụ bụ , ebe ọ bụla n'ụwa nwere ike ịbụ akụkụ nke mpaghara agha ziri ezi.[21] Nkwupụta dị otú ahụ dị nnọọ aghụghọ dị ka ojiji ndị drone na mba ndị dị ka Yemen na Somalia abụghị naanị ebe dị anya site n'ọgbọ agha ahụ dị ọkụ; esemokwu ha niile apụtaghị kpamkpam, nke a na-akpọ 'mbinye aka' na-emeso dị ka ndị kwesịrị ekwesị lekwasịrị ndị na-eme enyo na mpaghara ha si mba ọzọ.
Nkwupụta nke ndị isi oche Obama bụ na drones na-elekwasị anya naanị ndị na-eyi egwu, na a na-elezi anya dị ukwuu iji zere mmebi nkịtị nke ndị nkịtị, nakwa na usoro dị otú ahụ na-eweta obere ọnwụ na mbibi karịa nke ga-esi n'ibute ụzọ dị egwu dị otú ahụ nke dabere na teknụzụ cruder nke ụgbọ elu mmadụ na akpụkpọ ụkwụ dị n'ala. Obama zara ajụjụ na-adịghị mma ma ọ bụ n'ime iwu a ka ụmụ amaala America na-eme ndọrọ ndọrọ ọchịchị mgbe ha bi na mba ọzọ. Obama ji okwu Anwar Awlaki, onye nkwusa Alakụba kọwaa ihe kpatara mkpebi ahụ ji gbuo ya, na-atụ aka na njikọ ya ebubo na ọtụtụ mbọ ndị na-eyi ọha egwu dara na United States: “. . . mgbe nwa amaala US na-aga mba ọzọ ibuso America agha. . . ụmụ amaala abụrụla ihe nchebe karịa ka onye nchebe nke gbagburu ndị na-emeghị ihe ọjọọ ga-echebe site na otu swat. "[22] Ma nkọwa dị otú a anaghị aza ndị nkatọ maka ihe kpatara tupu ogbugbu ahụ enweghị ebubo ebubo megide Awlaki n'ihu ụdị ikpe ahụ, na-enyere ndị ụlọ ikpe aka ikpe, iji hụ na 'usoro ziri ezi' n'ime otu na-ekpebi ihe mgbaru ọsọ bụ ọ bụghị naanị stampụ roba maka CIA na Pentagon na-atụ aro, na n'ezie ihe kpatara na enweghị ike ịnweta nkwupụta zuru oke na-egosi na ihe kpatara ya.[23]
Ihe na-enye nsogbu karị, n'ihi na ọ na-egosi ajọ okwukwe, Obama enweghị ike iwepụta nsogbu ka njọ nke na-elekwasị anya nke otu ndị na-eto eto n'akụkụ dị iche na Yemen karịa ebe ụgbọ mmiri ahụ nọgidere Anwar Awlaki. Ndi otu a gụnyere nwa Awlaki dị afọ iri na isii, Abdulrahman Awlaki, nwanne nwanne ya, na ụmụaka ise ọzọ ebe ha na-akwado ịwa anwa ikuku n’abalị iri na anọ nke ọnwa Ọktoba afọ 16, izuụka atọ ụgbọelu ahụ gbuchara nna Abdulrahman. Nna nna Abdulrahman, onye Yemen a ma ama bụ onye bụbu onye minista na onye isi oche mahadum, na-akọ banyere mbọ ya na-agbagha iji gbaghaa ụlọ ikpe America na ịdabere na ndepụta ndị a na-enweghị isi na enweghị nnabata ọbụlagodi n'ọnọdụ ndị dị oke njọ. Ọ bụ ụdị ihe a mere na - egosi ihe kpatara azịza niile nke drones dị n'okpuru ọchịchịrị igwe ojii nke incredulity. O yikarịrị ka ọ bụ Awlaki nke na-eto eto ka ihe ahụ akpọrọ na agha agha dị ka 'mbinye aka mbinye aka,' ya bụ, ndepụta kụrụ nke mejupụtara ndị edepụtara aha mana ọ mejupụtara otu ndị CIA na ndị nyocha Pentagon na-enyo enyo zuru oke iji kwado ọnwụ ha mkpochapu. N'ụzọ dị mkpa, Obama ekwutụbeghị mbinye aka na okwu ya, yabụ enweghị ike ime gọọmentị ka ọ kwụsị ụdị ebumnuche a. Nke a na-emebi nkwupụta ya niile na ebumnuche na-eme ihe n'ụzọ kwesịrị ekwesị n'okpuru nduzi nke aka ya ma mee ya n'ụzọ amamihe dị oke oke nke na-ejedebe ebumnuche ndị akpọrọ 'ndị bara uru' ndị na-eyi egwu na nchekwa US na ịhazi ọgụ ọ bụla iji kpochapụ ya oke mmebi nke ndị nkịtị. Ofdị echiche a bụ aghụghọ ọbụlagodi ma ọ bụrụ na anabatara ya n'okwu nke aka ya dị ka ụjọ na egwu site na ọdịdị ha na-agbasa ụjọ na obodo niile, yabụ ọbụlagodi na ọ bụ naanị otu onye ezubere ka egburu ma ọ bụ merụọ ahụ, enwere mmetụta nke iku n'ọtụtụ ebe na mbara igwe, na ogologo oge na oge. Ebumnuche nke ụjọ obodo ga-ebu ibu karịa nke a kwadoro nke akwadoro ma ọ bụrụ na onye ahụ ezubere ibi n'ime ime obodo.
Enwere okwu abụọ ọzọ n'okwu Obama ahụ nke chọrọ nlebara anya. Ebumnuche ya bụ otu n'ime ibute ụzọ ichebe ndị America na egwu niile, gụnyere ndị nwe ụlọ nke ụdị agbapụ agbapụ Fort Hood na Boston Marathon bọmbụ, mana ọ na-ekwusi ike na ọ nweghị onye isi ala America kwesịrị itinye "drones ndị agha US ala. ”[24] Nke mbu, gini ma oburu na enwere nchebe ma obu mmanye? Nke abuo, enwere ike inye nkwado, ma ọ dịkarịa ala n'ụzọ doro anya, drones ndị a na-ejighi n'aka, nke pụtara nyocha site na ikuku nke ọrụ ụlọ nke ndị mmadụ na-enyo enyo.
Obamazọ Obama si ekweta na ndị nnọchi anya mba America na-eche ihe egwu nchekwa nke karịrị nke ndị mba ndị ọzọ chere ihu dị ka nke a na-enyo enyo, na-akọwa na "t ya bụ ụgwọ nke ịbụ mba kachasị ike n'ụwa, ọkachasị dịka agha mgbanwe gbanwere na mba Arab. ” Ọzọkwa abstraction na-edoghị anya anaghị ewepụta ihe ọ bụla: gịnị kpatara eji ahọpụ ndị nnọchi anya mba America? Mkpesa ha ziri ezi megide United States, nke ma ọ bụrụ na ewepụ ha, ga-eme ka nchebe ndị America ka mma ọbụna karịa site na ịme ndị nnọchi anya mba dị iche iche na ime mwakpo ndị na-egbu mmiri na-aga ebe ọ bụla na mbara ala naanị na ọ bụ naanị onyeisi oche na-enweghị ajụjụ ga-apụ? Nkwupụta ndị ọchịchị nke America na netwọk zuru ụwa ọnụ nke ntọala ndị agha na ọnụnọ ụgbọ mmiri dị mkpa maka nyocha iwu nke iyi egwu ma ọ bụ ojiji nke ike mba? Kedu maka usoro nyocha ụwa niile nke edere na akwụkwọ gọọmentị nke Edward Snowden wepụtara?
Ọzọkwa abstractions dị mma, mgbe ụfọdụ ọbụlagodi na-akọwapụta, na onwe ha ụgbọelu nke nkwupụta okwu, belụsọ ma ruo mgbe e jiri ya tụnyere nkwupụta siri ike nke atumatu, nke ọchịchịrị kpuchiri, ya bụ, napụ ìhè. N'ịgba ume na-agba ume, mgbe o nyesịrị ezi uche maka ịga n'ihu n'oge agha, Obama na-ahụ na njedebe nke okwu ya na agha a "dị ka agha niile, ga-akwụsị. Nke ahụ bụ ihe akụkọ ihe mere eme na-adụ ọdụ, nke ahụ bụ ọchịchị onye kwuo uche anyị chọrọ. ” O ji ụkpụrụ ịhụ mba ya n'anya mechie, sị: “Nke ahụ bụ onye ndị America ahụ bụ — kpebisie ike na ọ gaghị emebi ya.” Brennan họọrọ okwu fọrọ nke nta ka ọ bụrụ otu okwu na njedebe okwu ya nke Harvard Law School: “Dị ka ndị, dịka otu mba, anyị enweghị ike-na-agaghị adaba na ọnwụnwa iwepụta iwu na ụkpụrụ anyị mgbe anyị chere egwu egwu anyị… Anyị ' dị mma karịa nke ahụ. Anyị bụ ndị America. ”[25] Isi ihe nwute bụ na abstractions bụ aghụghọ. Ihe anyị mere n'aha nchekwa bụ kpọmkwem ihe Obama na Brennan na-ekwu na anyị agatụghị eme gbasara iwu na ụkpụrụ nke mba ahụ, na Biden na Blinken ekwuputala echiche ndị dị otú a n'oge na-adịbeghị anya. Omume a nke ndị isi kachasị elu nke America na mmekọrịta ịhụnanya na iwu mba ụwa kpam kpam na mmejuputa iwu nke mba ọzọ ma a bịa na 'nchekwa' ma ọ bụ atụmatụ dị ukwuu. Anyị na-agwa onwe anyị ma na-agwa ndị ọzọ okwu ka ha sonyere anyị n'achọ ụwa nke gọọmentị na-achịkwa, mana akparamagwa anyị na-egosi usoro dabere na ezi uche na nzuzo.
“ILmụaka Ọchịchịrị”
Na-agbanye aka na akụkọ na-egosi na eziokwu nke agha drone na-egosi n'ụzọ dị iche iche. Nke a apụtaghị na ịjụ agha agha kpamkpam, mana ọ na-ekwusi ike na ụdị usoro a na mmejuputa ha ugbu a abụghị nke ekwesighi ma ọ bụ n'eziokwu, yana otu a, enweghị ike idozi iwu iwu ma ọ bụ iwu mba ụwa ma ọ bụ ụkpụrụ omume na-achịkwa. Enwere ike ịkatọ ndị nkatọ nke okwu Washington na-ekwukarị na ha echeghị na ọ nweghị ụzọ ha ga-esi mee ka ịdabere na drones n'ụzọ dị nro nke iwu na ụkpụrụ omume karịa ịnọdụ na ụzọ mkparị na ụzọ egwu dị egwu. nke drones na-eji ma gọọmentị US na-eji ya eme ihe. N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, ọ bụrụ na ezigbo ihe efu nke ụmụ pro-drone nke okwu ìhè bụ iji lekwasị anya na ọkwa nkịtị nke na-eleghara ihe ịma aka ndị dị adị sitere na usoro na iji usoro eji eme ihe anya, ịgha ụgha nke ụmụ nke ọchịchịrị. iji belata nkọwa ha na ọkwa dị nro nke na-eleghara nrụgide nchebe ziri ezi nke na-akpali ịdabere na drones na ndị ibe ha na ngalaba 'arụmọrụ pụrụ iche' site na usoro ọmụmụ nke enwere ike weghachite na Agha Worldwa nke Abụọ, ma ọ bụrụ na ọ bụghị tupu. Okwu ziri ezi banyere drones ga-agụnye njikọ nke were ụfọdụ akaụntụ maka nchedo nchekwa ma na-achọpụta esemokwu nke ịmalite ịlụ agha na-enweghị oke karịa ịkọwa egwu dị ka nke mpụ na-enweghị oke, yana ichegbu onwe ya gbasara ihe ga-esi na-adabere na robotic na-abịaru nso na esemokwu ebe njikọ mmadụ na agha na-agbaji ma ọ bụ bụrụ nke dịpụrụ adịpụ.
Ngbanwe a maka iyi egwu sitere na ndị na-abụghị ndị na-eme ihe nkiri na-abụghị nke oke obodo bụ ihe doro anya na Dick Cheney na-ezo aka mgbe o kwuru n'ụzọ dị oke egwu na United States iji nwetaghachi nchebe na post-9/11 ụwa chọrọ omume na 'akụkụ gbara ọchịchịrị.' Ndị nkwusa izizi nke 'ụmụ ọchịchịrị' kwuru okwu n'echeghị echiche ọfụma maka ịnabata ihe onyonyo a yana amụma ndị so ya. N'ezie, Cheney kwupụtara ezi uche dị na ya banyere mmebi iwu na mkparịta ụka nke September 16, 2001 na Gaa na Press: “Anyị ga-arụrịrị ọrụ, agbanyeghị, ụdị adịghị mma, ọ bụrụ na ịchọrọ. Anyị aghaghi itinye oge na ndò nke ụwa ọgụgụ isi. . . Nke ahụ bụ ụwa ndị a na-arụ ọrụ na ya, ya mere, ọ ga-adị mkpa ka anyị jiri ụzọ ọ bụla anyị nwere mee ihe, iji mezuo ebumnobi anyị. ”[26] Ihe nke a pụtara na oge bụ ịdabere na mmekpa ahụ, saịtị ojii na mba ndị ọzọ, na igbu egbu, yana ịdapụ nke mgbochi iwu ma ọ bụ ịdị njikere iji dozie ụkpụrụ iwu dị mkpa ka ha wee bụrụ nke na-akwadoghị atumatu.[27] Nke a pụtara ịdabere na 'saịtị ojii' na usoro nke mba ndị nwere enyi ga-eme ka ndị CIA rụọ ọrụ nzuzo nke onwe ha na-ajụ onwe ha usoro iwu mba na-akwụghị ụgwọ, na a gaghị enwe ajụjụ ọ bụla. O dugara na 'nsụgharị pụrụ iche,' na-ebufe ndị a na-enyo enyo na gọọmentị ndị ga-ata ahụhụ karịa ihe doro anya na a nabatara dị ka 'ịbawanye ajụjụ' n'okpuru nkwado America. O doro anya na ihe kpatara Donald Rumsfeld maka mmụba sara mbara nke Pentagon Special Access Program for Joint Special Operations Command (JSOC) bụ obere ka ọ ghara ịdabere na CIA n'ihi na atụmatụ gbara ọchịchịrị dị n'okwu ya "ịbụ ndị iwu kwadoro."[28] Mgbe akwụkwọ PBS TV Frontline gosipụtara ngosipụta nke agha na ụjọ metụtara onye isi ala neoconservative nke George W. Bush na 2008, ọ họọrọ aha "Akụkụ Ọchịchịrị," dịka Jane Mayer mere na nkatọ nkatọ ya banyere usoro ndị ọrụ Cheney / Rumsfeld ji arụ ọrụ nzaghachi gọọmentị na 9/11.[29] Ọ bụghị ihe mgbagwoju anya na Cheney dịkwa ka ọ dị mma na ịtụba ya dị ka njirimara nke ihe ọjọọ na ọdịnala a ma ama site n'ụzọ nke Star Wars agwa nke Darth Vader.[30]
Dị ka amaara ugbu a, 9/11 mere ka mkpebi mbụ nke Cheney na Rumsfeld tinye uche na ike agha n'ọchịchị ma wepụta ike America na ụwa niile dabere na ohere atụmatụ agha Cold-Cold na ihe ndị dị mkpa na-enweghị nleghara anya maka oke mpaghara nke ọbụbụeze ma ọ bụ njide nke iwu mba ụwa. Ebumnuche ha bụ iduzi mgbanwe n'okwu agha nke ga-eweta agha n'ime 21st narị afọ, nke pụtara ịbelata ngwa agha na usoro, nke kpatara ọnwụ na mmegide ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke ụlọ na amụma mba ọzọ na-eme ihe ike, na ịdabere na teknụzụ na usoro ọhụụ nke ga-enwe ikike ịwa ahụ iji merie onye iro ọ bụla na ụwa. 9/11 bu ihe omimi dika na atuputara uzo ohuru neocon iji nweta mmeri di ala ma di onu ala megide ndi ochichi mba ozo na usoro nke Gulf War na 1991, ma site n’inwekwu obi ike ka ochicho ochichi ya n’inwe udiri ochichi. ihe ga - eme ka ọchịchị US zuru ụwa ọnụ dịkwuo mma. Otú ọ dị, ihe atụghị anya, ma tụọ ụjọ n'ọtụtụ obi, bụ na ndị isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-eme ihe ike ga-abụ ndị na-abụghị ndị na-eme ihe nkiri obodo ndị agha ha gbasasịrị n'ọtụtụ ebe na enweghị ụdị mpaghara mpaghara nke enwere ike ịdabere na ya mmegwara (na dị ka ndị dị otú ahụ, ọ bụghị n'okpuru mgbochi). Dabere na ụdị ihe egwu egwu a bụ ihe butere ụzọ gbara ọchịchịrị n'ihu na etiti, ebe ọgụgụ isi mmadụ dị oke mkpa, ndị na-eme mpụ nwere ike zoo ebe ọ bụla gụnyere n'ime United States. Ebe ọ bụ na ndị nkịtị na-esonye ọnụnọ ha na ndị nkịtị, a ga-enwerịrị ime ihe ike na-enweghị isi ma ọ bụ nkenke a ga-enweta site na igbu mmadụ.
Ọ bụ ebe a ka ọrụ pụrụ iche, dị ka igbu Osama Bin Laden, bụ ihe atụ, na agha ndị na-ebu agha na-abụkarị ụzọ na ụzọ isi họrọ. Ọ bụ ebe a ka onye na-eyi ọha egwu, n'agbanyeghị na ọchịchịrị kpuchiri ya, ya onwe ya ghọrọ ụdị ndị na-eyi ọha egwu na-egbu egbu. Onye isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke na-agbapụ ụlọ ọha adịghị iche na ndị ọrụ gọọmentị na-ebuputa mmiri ma ọ bụ na-aga ogbugbu igbu mmadụ, ọ bụ ezie na ndị na-eme ihe ike anaghị ekwu na ha ga-ezubere iche ma jụ ịnakwere ọrụ ọ bụla maka igbu ọchụ na-enweghị atụ.
N'ihe banyere nzaghachi nke onye isi ala Obama gosipụtara n'agbanyeghị na ọ dabere na okwu 'ụmụ nke ìhè', ndị nkatọ na-emesapụ aka echebara anya na omume nke steeti dị ka ejiri ya dabere na ụzọ gbara ọchịchịrị. Ndị ode akwụkwọ dị ka Jeremy Scahill na Mark Mazetti na-atụle ogo nke etinyere atụmatụ ndị dị mkpa nke Cheney / Rumsfeld worldview, ọbụnadị gbatịkwuru, n'oge ọchịchị onye isi ala Obama: agha na ndò; agha zuru ụwa ọnụ; onyunyo nke ndi a na-enyo enyo nke akowara nye onye obula, ebe nile; echiche nke iyi egwu dị nso dị ka onye ọ bụla (gụnyere ụmụ amaala America) n'ime ma ọ bụ na-enweghị obodo ahụ; mee ngwa ngwa ịdabere na nsogbu nke drone dị ka onye isi ala nyere ikike; ma gbue egbu dị ka 'ebe agha' kwetara site na Obama na-atụ aka na ogbugbu nke Osama Bin Laden dị ka isi ihe ịga nke ọma ya na agha megide al-Qaeda na ndị mmekọ ya.
Enwere ụfọdụ mmezigharị na omume nke agha na ụjọ: a na-ekwusi ike na ndị na-abụghị ndị iro obodo, ma na-ezere itinye aka na-agbanwe ọchịchị megide ndị na-eme ihe ike na steeti ma ọ bụrụ na ọ ga-ekwe omume; ịta ahụhụ dị ka usoro na-abanye n'ime ọchịchịrị, nke pụtara na ọ jụrụ ma ewepụghị ya. (dịka esemokwu na-eri nri na Guantánamo.) N'aka ozo, umuaka nke ochichiri ka na-achịkwa 'ezigbo' esemokwu ahụ, mmeghachi omume siri ike nke Obama na ndị nkwuputa okwu dịka Chelsea Manning na Edward Snowden gosipụtara. Okwu nnwere onwe nke ụmụ nke ìhè na-eme ka ọha mmadụ na-eme ka udo daa, ma na-ezere isi nsogbu ndị isi na-achịkwa na iwu mba ụwa na usoro ụwa site na usoro aghụghọ nke Obama na-aga n'ihu agha na-aga n'ihu na nzaghachi 9/11 (ya bụ, ruo ugbu a, na-ekerịta Cheney n'ụzọ doro anya na ọ ga-abụ nnukwu ndudue ịgwọ 'iyi ọha egwu' dị ka mpụ karịa 'agha.').
DRON NA Ọdịnihu nke iwu ụwa
Mkparịta ụka bụ isi banyere agha ndị na-ebu agha na-elekwasị anya na okwu nke ịke na nzuzo, ma na-ebelata ihe ndị dị mkpa. Childrenmụaka abụọ nke ìhè (na-anọchite anya ndị isi ala Obama na ndị na-akwado nnwere onwe) na ụmụaka nke ọchịchịrị (ndị Cheney / Rumsfeld cabal) bụ ndị na-akwadoghị agha maka iji agha drones, na-eleghara nsogbu nke ngwa ọgụ na aghụghọ dị iche iche anya site na echiche nke iwu mba ụwa na ụwa iji. Iji mee ka esemokwu a pụta ìhè, okwu mmeghe banyere ngwá agha nuklia dị mkpa. Maka drones, echiche nke mgbochi mbụ nke drones na-adabere na mgbochi na nkwaghasị na-enweghị atụ iji hụ na enweghị ya yiri ka ọ gbasaghị arụmụka. N'iburu ịrị elu nke ndị na-eme ihe nkiri ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-abụghị nke mba nwere ebumnuche transnational, ọrụ ndị agha nke drones, na. ikike ogwe aka ha nwere, dị ukwuu nke na ọrụ ọ bụla na-achọ mmachibido ha n'oge a ga-abụ ihe kwere ekwe.
Otu ọnọdụ ahụ metụtara mgbochi nke abụọ jikọtara ya na njikwa na mgbasa ha dị ka usoro enweghị usoro. Ugbua drones nwere ikike zuru ebe niile, teknụzụ amarala nke ọma, ahịa dị oke egwu, yana ojiji bara uru maka ọtụtụ steeti ga-eche na ọchịchị ọ bụla dị mkpa ma ọ bụ onye na-abụghị onye na-eme ihe nkiri na ndọrọ ndọrọ ọchịchị ga-egbochi uru ndị metụtara ya na njide nke drones, ọ bụ ezie na nkedo nke drones ọgụ nwere ike ịla n'ibe maka oge dị mkpirikpi dabere na nghọta nke iyi egwu nchekwa site n'aka gọọmentị dị iche iche. Ya mere, ihe kachasị mma a pụrụ ịtụ anya na oge a bụ ụfọdụ ntụzịaka kwekọrịtara na iji metụtara, ihe a ga-akpọ mgbochi nke atọ dịka ụzọ nke iwu agha si emetụta ọdịnala nke ọgụ na usoro nke ahụ na-adabaghị na nghọta na-agbanwe agbanwe nke 'mkpa agha' dị ka ngwa ọgụ na usoro ọhụụ na-eweta mgbanwe na usoro agha.
Enweela ka esemokwu nke ụwa na-arụ ụka na mkparịta ụka na-aga n'ihu banyere iji drones, na-ekwughi okwu ọ bụla na okwu Obama nke May 23rd, na naanị kwenyere n'ụzọ na-apụtaghị ìhè na echiche Cheney / Rumsfeld nke ụzọ agha post-9/11. Na nkenke, ọgwụgwọ nke mwakpo 9/11 dị ka 'omume agha' karịa 'mpụ' nwere mkpa na-adịgide adịgide karịa mwakpo ahụ n'onwe ha. Ọ na-eduga n'ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ n'echeghị echiche ile ụwa anya dị ka agha zuru ụwa ọnụ, na agha nke na-enweghị ezi njedebe dịka ọ dị na agha ndị gara aga. Dị ka a pụrụ isi kwuo ya, ọ na-edo onwe ya n'okpuru echiche nke agha ebighi ebi, na nnabata metụtara echiche ahụ na mmadụ niile, gụnyere ụmụ amaala na ndị bi na ya, nwere ike bụrụ ndị iro. Ebumnuche nke agha ebighebi abụrụla ihe mgbagha site na nkwekọrịta Biden iji wepụ ndị agha America na Afghanistan mgbe afọ 20 nke ndị agha dị oke ọnụ na enweghị mkpụrụ site na ncheta nke 9/11. Ndị isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ndị isi ndị ọchịagha dụrụ ọdụ ka ha mee njem a, Biden ahapụwokwa onwe ya ohere ịgbanwe ụzọ n'ụzọ na-abụghị akpụkpọ ụkwụ na ala.
Ebe ọ bụ na amata ihe egwu egwu bụ site na nchịkọta ọgụgụ isi, nke a na-eme na nzuzo, isi e nyere iji chebe mba ahụ na ọnụ ọgụgụ ya na-enye ndị isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ndị ọrụ gọọmentị na-enweghị ikike ikike igbu, iji weta ntaramahụhụ obodo na-enweghị ikpe na-enweghị itinye aka na ya. usoro nke ịkatọ, ikpe na ikpe. Ka oge na-aga, njikọ aka ike a nke ike gọọmentị ka ọ na-emezighị emezi na-emebi ikike nke 'udo' na 'ọchịchị onye kwuo uche ya,' ma na-ahazi 'steeti miri emi' dịka usoro eji arụ ọrụ maka ọchịchị nke oge a. Ọ bụrụ na ejikọtara na nkwado nke isi obodo na ego na usoro mmetụta nke plutocratic, ọbịbịa nke ụdị dị iche iche nke fasizim na-abụ ihe a na-apụghị izere ezere, n'agbanyeghị ụdị usoro nchekwa ụwa.[31] N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, drones na-eme ka usoro ndị ọzọ dị n'usoro ụwa nke na-emebi ikike ụmụ mmadụ, ikpe ziri ezi zuru ụwa ọnụ, na nchebe nke ọdịmma mmadụ nke ụwa. Thesezọ ndị a gụnyere itinye ego dị ukwuu na usoro onyunyo nke ụwa na nzuzo nke na-enyocha ndụ nke ụmụ amaala nọ n'ụlọ, ọtụtụ mmadụ nọ na mba ofesi, na ọbụnadị usoro ọchịchị nke ndị mba ọzọ na-agbasawanye ma na-eme ihe nzuzo karịa ọdịnala ọdịnala. Ulo oru nke ndi mmadu na achoputa inweta ngwa agha na ire ahia na mba ozo meputara njiko obodo / ndi mmadu nke na-eme ka mmefu ego di elu, iyi egwu nchekwa di elu, ma na akwagide agha militarism zuru ụwa ọnụ na-akụda mmepe niile gbasara nnabata na udo na-adigide.
AKW WARKWỌ AKW ANDKWỌ NA TERLỌ MGBE ỌR D: DB DRIM RLỌ
Enwere ụfọdụ ihe akọwapụtara nke agha agha na-emetụta nsogbu nke iwu mba ụwa iji gbochie iji ike eme ihe na ịhazi omume agha. Ndị a 'ụfọdụ ụmụ nke ọkụ' na-atụle ndị a maka iwu gọọmentị gbasara ị nwere ike iji drones. Dị ka a pụrụ isi kwuo ya, a naghị agba drones aka ọ bụla, kama ọ bụ naanị ụzọ ha si nye ikike na iwu nke njikọ aka metụtara iji ya.
Okwu agha
Mgbalị bụ isi nke iwu mba ụwa n'oge a bụ iji kụda mmụọ maka agha iji dozie esemokwu mba ụwa nke na-apụta n'etiti mba ndị ọzọ. N'ọtụtụ ụzọ, ọrụ ahụ enweela ihe ịga nke ọma na mmekọrịta dị n'etiti steeti ndị mbụ n'ihe metụtara mba agha dị iche na n'ime agha. Mbibi nke agha, mkpa ọ dị ịgbasawanye ókèala, na ịrị elu nke akụ na ụba ụwa na-eme ka echiche a banyere agha dị ka ihe ikpeazụ bụ ihe dị mkpa nke usoro kachasị ọhụrụ nke usoro ụwa. Andị mmezu a ugbu a dị n'ihe ize ndụ n'ihi ịrị elu nke ime ihe ike na-abụghị nke mba na nzaghachi site na ụzọ drones na ndị agha pụrụ iche na-arụ ọrụ na-enweghị oke oke. Ihe nke a pụtara bụ na agha mba ụwa na - adịwanye njọ, echiche agha na - agbanwekwa na agha ọhụrụ nke mba ụwa na - emegide ndị na - abụghị ndị ọchịchị ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Agha ndị a, bụ ndị a na-eduzi n'azụ ihe nzuzo nke nzuzo, yana obere ihe ize ndụ nke ndị nwụrụ n'akụkụ n'akụkụ ịdabere na mwakpo ndị na-adịghị mma, mee ka agha laghachi obere nsogbu na ụlọ n'ihu: ọha na eze ekwesịghị ikwenye, Enwere ike ịnweta nkwenye nke ọgbakọ na nzuzo, ọ ga-abụkwa na ndị agha US nwụrụ ma ọ bụ nnukwu ihe onwunwe. Agha ndị a na-eme otu akụkụ nke ọdịdị ọdịdị na-adị ọnụ ala ma dị mfe, ọ bụ ezie na ọ bụghị maka ndị nkịtị bi n'okpuru ime ihe ike nke ndị na-eme ihe ike ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Nyocha a na-emebi ngwa ngwa n'ihi mmụba ngwa ngwa nke ngwa agha drone, gụnyere ndị na-abụghị ndị agha ọgụ na mmepe mmepe nke teknụzụ mmiri.
N'oge ndị na-adịbeghị anya, Azerbajan ejirila drones ọgụ rụọ ọrụ nke ọma megide tankị Armenia na ọgụ 2020 na Nagorno-Karabakh enclave. Ndị Houthis azaghachila na ntinye aka nke Saudi Arabia na Yemen na mbuso agha ndị na-emebi ihe na Septemba 14, 2019 na ubi mmanụ Khurais na nnukwu ụlọ ọrụ nhazi mmanụ Aqaiq. O yiri ka ndị isi ọwụwa anyanwụ na Middle East ugbu a nwere drones dịka akụkụ dị mkpa nke ngwa agha ha. Obi abụọ adịghị ya, agbụrụ ogwe aka nke gụnyere ụdị drones dị iche iche amalitelarị, ọ ga-abụkwa ahụ ọkụ, ma ọ bụrụ na ọ bụghị.
Ọchịchị obodo
O nweburu mgbe ụfọdụ ụzọ aghụghọ agha si adabere na ịdabere kpamkpam na ụjọ obodo, ya bụ, ike ndị agha na-eduzi ndị nkịtị. Ogbunigwe a na-atụghị anya ya nke obodo German na Japan n'oge nke ikpeazụ nke Agha Worldwa nke Abụọ bụ otu n'ime ọnọdụ ndị kachasị njọ, mana mgbochi German nke obodo Soviet, rọketi agbapụ n'obodo ndị England, na ịrị elu nke agha okpuru mmiri megide ụgbọ mmiri na-ebu nri na enyemaka mmadụ ihe ndi ozo nyere ndi mmadu bu ndi ozo ama ama. Ma ụdị 'agha ruru unyi' nke emere mgbe 9/11 gachara ụjọ obodo dị ka isi ihe gbara ọchịchịrị nke mbọ iji mebie netwọkụ al-Qaeda, ma mekwaa mbibi nke netwọkụ ụjọ akpọrọ nke ụwa ma ọ bụ mpaghara. iru. Dị ka ọrụ ndị America na Yemen na Somalia na-atụ aro, echiche nke 'iru ụwa' agbanweela site na mmeghari agha ma ọ bụ otu dị iche iche nwere njirimara jihadist ọbụlagodi na oke ebumnuche ha dabere na ókèala mba, na-enweghị ihe iyi egwu, dị nso ma ọ bụ n'ụzọ ọzọ, Nchebe mba nke America ma ọ bụrụ na a tụụrụ ime na usoro mpaghara ọdịnala.
Esemokwu a dị n'etiti ịgwọ ndị na-eyi ọha egwu 'ndị na-eyi ọha egwu' dị ka ụdị mpụ kachasị njọ nke na-akwụsịtụ nchebe iwu mgbe ha na-azọrọ itinye aka n'ụdị ihe ike yiri nke a bụ ịnapụ iwu mba ụwa nke ikike iwu ya. Ruo mgbe Cheney / Rumsfeld nakweere agha nzuzo site na mgbu mmadu, United States agbasoghị nnabata nke Israel iji lụso ọgụ ọgụ nke sitere na ndò nke amụma Israel wee bụrụ oke nkwekọrịta nke iwu na 2000 (mgbe afọ nke disavowal) ). Na mgbakwunye na nnabata nke ụzọ aghụghọ nke ndị na-eyi ọha egwu iji mee ka ike gwụ onye iro ahụ, enwere ụjọ nke ọha mmadụ n'ozuzu ya bụ ebe ọgụ mwakpo na-adịghị. Nke ahụ bụ, ọ bụghị naanị otu onye ma ọ bụ otu achọrọ, mana ahụmịhe nke ịnwe ụdị drone a, na-ebute oke ụjọ na ọgba aghara dị ukwuu n'etiti obodo ndị agha wakporo.[32]
Ogbugbu ezubere iche
Iwu mba ụwa na ikike agha mba dị iche iche machibidoro imezu iwu ndị ọzọ.[33] A na-ekwusi ike na ebumnuche dị otú ahụ bụ iwu ma ọ bụrụ na a ghọtara iyi egwu ahụ dị ka ihe dị mkpa ma dị nso, dị ka usoro nzuzo si kpebisie ike, ọ bụghị n'okpuru usoro nyocha na nyocha nke ọ bụla. Thedabere na usoro dị otú a maka nkwado iwu nke omume metụtara agha drone na ọrụ pụrụ iche na-eme ụdị mmebi abụọ nke iwu mba ụwa: (1) ọ na-etinye igbu mmadụ ezubere iche karịa iwu, na dabere na nghọta gọọmentị na-enweghị ike nyochaa. ndị ọrụ gọọmentị, gụnyere ekele dịịrị nke iyi egwu (ebumnuche dị otu a bụ 'ịtụkwasa anyị obi'); na (2) ọ na-emebi iwu a machibidoro ndị nkịtị anaghị etinye aka na ọgụ ọgụ, ma n'otu oge ahụ ọ na-ewepụ arụmụka usoro ikpe ziri ezi na ndị a boro ebubo mpụ nwere ikike nkwenye nke ịdị ọcha na ikike nke ịgbachitere.
N'ihi ya, ọdịiche ọdịnala mba ụwa dị iche n'etiti ndị agha na ndị na-abụghị ndị agha na-ebelata ma na-eleghara mbọ ndị ruuru mmadụ iji chebe ndị nkịtị anya. Ọzọkwa, esemokwu ahụ na-akpata na-eme ka ndị mmadụ gbuo ọchụ na-eme obere ma na-eche ihu na iyi egwu dị nso dị ka ịkwado nkwupụta nke 'ezi uche' bụ ihe a na-apụghị ịkọwapụta n'ihi ihe nzuzo gbara ojiji ndị a nke drones, na nyocha dị oke mkpa nke onwe ha nke usoro ihe eji eme ihe eji ndị odeakụkọ na ndị ọzọ anaghị akwado gọọmentị na-ekwu maka akparamagwa akparamaagwa. Nke ahụ bụ, ọbụlagodi ma ọ bụrụ na anabatara arụmụka ahụ na iwu agha na iwu oke ruru mmadụ ga-ehulata n'ihe metụtara akwụkwọ iyi egwu nchekwa dị nso, ọ nweghị ihe na-egosi na nsogbu ndị a adịla ma ọ bụ na a ga-ahụ ya na omume. Ihe njirimara nke ịdị adị, ọbụlagodi ma ọ bụrụ na ejiri ezi okwukwe kọwaa ya, bụ ihe doro anya.
Mụbawanye Nchebe Onwe Onye
Mkparịta ụka kachasị mkpa banyere agha agha bụ na inye ọdịdị nke egwu ndị egwu ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-agbaso ebumnuche nke ụwa na ebe ọ bụla na ebe ọ bụla, a ga-enyerịrị usoro ịkpa oke ikike nke ikike nchekwa onwe. Usoro ndị na-emeghachi omume nke na-adabere na mmegwara na ihe omume nke na-egbochi
enweghị ike ịrụ ọrụ, ebe ọ bụ na ikike mbibi nke ndị na-abụghị ndị steeti na-ebute nnukwu ihe iyi egwu maka udo na nchekwa nke ọbụlagodi steeti kachasị ike, ọ ga-adị mkpa ma ọ bụrụ na ị ga-eme ihe ziri ezi. Ihe dị otú a na-emetụta echiche egwu, na dịka etinyere ya na agha agha, na-emebi mbọ niile iji gbochie iji ike eme ihe n'ụzọ zuru ụwa ọnụ iji kwado mkpebi azịza nke a pụrụ ịtụle maka ezi uche yana n'ihe metụtara ebumnuche ebumnuche dịka nke dị na Nkeji edemede 51 nke UN Charter. Ebumnuche bụ isi nke Charter bụ igbochi ruo ókè ọ ga-ekwe omume oke nchebe onwe gị n'okpuru iwu mba ụwa. Thehapụ mgbalị a na-anọchite anya nnabata a na-ekwenyeghị na usoro ị ga-esi nweta akwụkwọ ikike iji kwado agha site n'aka ndị ọchịchị.[34]
Mgbagha nke Mmekọrịta
Akụkụ dị mkpa nke iwu agha bụ echiche nke usoro na ịnakwere ụkpụrụ nnabata na ihe a na-azọrọ na iwu kwadoro site na steeti kachasị ike enweghị ike ịgọnahụ steeti na-esighị ike.[35] United States guzobere ụkpụrụ dị egwu na nke na-emerụ ahụ site na nchegharị nyocha nke ikuku nke ngwa agha nuklia, ịghara ime mkpesa mgbe mba ndị ọzọ, gụnyere France, Soviet Union, na China, mechara nwalee ngwa agha nke aka ha, si otú ahụ na-asọpụrụ echiche nke nnabata. O mere nke a n'agbanyeghị na site n'oge ahụ mba ndị ọzọ na-eme ule ikuku nke United States na-amachi nyocha nke aka ya na saịtị ndị dị n'okpuru ala na-enweghị mmetụ gburugburu ebe obibi.
Site n'usoro nke iji mmiri mee ihe, ụwa ga-abụ ihe ọgbaghara ma ọ bụrụ na ihe United States na-azọrọ na iwu kwadoro maka ọrụ ya na ndị drones na-eme site na steeti ndị ọzọ ma ọ bụ mmegharị ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Ọ bụ naanị nkwupụta echiche ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke United States n'ihe metụtara iji ike eme ihe enwere ike ịkọwa ya n'ọdịnihu dị ka ntọala ndabere nke usoro ụwa, yana dịka nke a, ọ na-egosi ịjụ echiche Westphalian nke usoro nha anya nke steeti, dị ka nakwa ikike nke steeti ịnọpụ iche n'ihe metụtara esemokwu ndị ha na-esoghị. Arụmụka arụmụka drone etinyegoro n'ụzọ doro anya na ọdịbendị iwu nke na-eme ka ndị America pụọ iche. Site na mgbasa nke ngwa agha drone a na-ebido ụdị nhọrọ a. Echiche Westphalian nke iwu dabere na mba ndị isi chọrọ mkpochapụ nke drones ma ọ bụ mmebi iwu nke iji ha eme ihe na mpụga ọgụ.
Agha Globalwa
N'ụzọ dị mkpa, Agha Nzuzo gbanwere ụwa n'ọgbọ agha ụwa, yana ndị CIA na-achịkwa ọrụ nzuzo na mba ndị ọzọ dị ka akụkụ nke ọgụ megide mgbasa nke mmetụta ndị Kọmunist ('ndị agha na-enweghị oke' ma ọ bụ yunifọm). Mgbe 9/11 nke ụwa a, esemokwu esemokwu dị ọhụrụ n'ụzọ ọzọ, ma duzie ya karịsịa n'ihe egwu nchekwa sitere na netwọkụ al Qaeda nke ekwuputara na ọ dabere na ihe dịka mba 60. Ka egwu ndị ahụ sitere na arụmọrụ na-abụghị nke ala, ọgụgụ isi nzuzo, nyocha ọkaibe, na njirimara nke ndị dị egwu na-ebi ndụ ndụ 'mkpụrụ ụra' n'etiti ọha mmadụ ghọrọ isi ihe na-adọrọ mmasị. E boro gọọmentị ndị mba ọzọ, ọkachasị Pakistan na Yemen, ka ha nye nkwenye nzuzo ha maka ọgbụgba mmiri mmiri n'etiti mpaghara ha, nke bụ isiokwu nke ịgọnarị iwe na ngagharị iwe nke gọọmentị ndị a na-ekwu. Dị ụdị 'nkwenye' a mebiri nnwere onwe nke ọtụtụ gọọmentị, wee mee ka enweghị ntụkwasị obi siri ike na mmekọrịta dị n'etiti steeti na ndị mmadụ. Ọ na-ewelite ajụjụ banyere ihe a ga-akpọ 'nkwado iwu.' Obu ihe ekwenye ma udi nkwenye a nke anakpo ngosiputa nenye ezi ngbaputa maka nbibi nke ndorondoro ochichi nke obodo ndi isi.
Nkwupụta ndị America bụ na ọ nwere nhọrọ nke iwu iji drones megide ebumnuche ndị na-eyi egwu ma ọ bụrụ na gọọmentị mba ọzọ achọghị ma ọ bụ enweghị ike ịme ihe n'onwe ya iji wepụ iyi egwu ahụ, yana nkwenye iwu kwadoro bụ na gọọmentị nwere Ikike ịghara ikwe ka mpaghara ya mee ihe dị ka mpempe akwụkwọ maka ime ihe ike na-agafe na mba. Otú ọ dị, ihe doro anya bụ na njikọ ụwa nke esemokwu, na iyi egwu na nzaghachi, ekwekọghị n'ụkpụrụ iwu obodo na ọchịchị zuru ụwa ọnụ dị mma. Ọ bụrụ na usoro iwu ga-anọgidesi ike n'ọnọdụ ndị a, ọ ga-abụkwa nke ụwa, yana enweghị ikike ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-ezughi ezu iji guzobe ma nyekwa usoro na ụlọ ọrụ zuru ụwa ọnụ ikike nwere ikike dị otú ahụ.
N'ihi ya, naanị ihe ndị ọzọ dị ka ọchịchị onye ọchịchị nke ụdị nke ugbu a, ma ọ bụ ọchịchị zuru ụwa ọnụ nke na-ajụ n'ụzọ doro anya nke mgbagha na echiche ziri ezi nke ịha nhatanha nke mba ndị nwe obodo. Ruo ugbu a, ọ nweghị nke abụọ ndị a na Westphalian ụwa iji guzobe ma ọ bụ na a ga-anabata ya ma ọ bụrụ na akpọsa. Ọtụtụ steeti nwere ike ịgbagha, na ebumnuche, na a na-eji mpaghara nke mba ndị ọzọ ebe nchekwa maka ndị iro. Cuba nwere ike ikwupụta esemokwu dị otú ahụ na United States, ọ bụkwa enweghị nha anya nke steeti karịa mgbochi nke iwu, na-eme ka ndị ọrụ Cuban na-aga agha na Florida pụọ na mbuso agha.
Otu –Ogu Agha
Agha nke Drone na-ebu ụzọ dị iche iche nke agha nke na-enweghị ihe egwu mmadụ maka akụkụ dị ike na nke nwere ike na ọgụ na ọgụ, wee bụrụ onye a ma ama n'oge na-adịbeghị anya n'ihi ụzọ na ngwa agha nke Israel na United States jiri rụọ ọrụ. Kpụrụ nke otu agha agha agha kpatara na-ebu ibu ibu agha na onye iro ruo n'ókè o kwere mee. Ruo n'ókè, ngbanwe dị otú ahụ na-egosipụta ụdị agha nke na-achọ ichebe akụkụ nke onwe ya ruo n'ókè o kwere omume site na ọnwụ na mbibi, ma na-ebibi oke mbibi n'akụkụ nke ọzọ. Ihe dị iche iche n'oge na-adịbeghị anya nke ndị agha na mgbochi iyi ọha egwu, isi ihe nkiri abụọ nke ọgụ, bụ otu akụkụ nke ọnụ ọgụgụ ndị nwụrụ. Usoro usoro agha bụ ihe atụ nke usoro a: Gulf War (1991); NATO Kosovo War (1999); Mwakpo Iraq (2003); NATO Libya War (2011); na ọrụ ndị agha Israel na-emegide Lebanọn na Gaza (2006; 2008-09; 2012; 2014). Usebawanye ojiji nke drones agha na Afghanistan bụ ihe atụ kachasị elu nke agha otu akụkụ, na-ewepu ndị ọrụ na-arụ ọrụ na mbara igwe kpamkpam, na-eme ihe iwu nyere site na isi ụlọ ọrụ na-arụ ọrụ (dịka na Nevada). Udijụ ịta ahụhụ dị ka usoro iwu nke agha ma ọ bụ ndị mmanye iwu na-egosipụta akụkụ dị iche iche nke mmekọrịta dị n'etiti onye na-ata ahụhụ na onye a na-ata ahụhụ dị ka omume na iwu na-ezighi ezi na arụmụka nnwere onwe na-ekwu na ịta ahụhụ adịghị arụ ọrụ na iwu akwadoghị.[36] Setdị mmeghachi omume yiri nke ahụ maka agha agha na-adị, gụnyere esemokwu na-emesapụ aka na iwe na ọnụma nke ndị bi na ọgụ mwakpo na-agba ume mgbasawanye nke ụdị extremism ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke drones gbakwunyere, yana ịhapụ ndị mba ọzọ.
N'ezie, na mgbasa nke ngwa agha drone, uru nke asymmetry na-agba ọsọ ngwa ngwa.
Agha Futuristic Drone
Ọ bụ ezie na ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-echegbu onwe ha maka ịzaghachi egwu egwu ozugbo, ndị na-eme ogwe aka na ndị na-eme atụmatụ Pentagon na-enyocha ngalaba teknụzụ nke agha agha. Fkèala ndị a yiri nke akụkọ akụkọ sayensị banyere agha robotic na ngwa agha ọkaibe, yana igwe eji egbu mmadụ. E nwere ohere nke ụgbọ mmiri ndị nwere ike iji arụ ọrụ ọgụ na obere ọrụ mmadụ, na-ekwurịta okwu na ibe ha iji hazie ọgụ na-egbu onye iro, nke nwekwara ike iji drones na-echekwa ya. Dabere na drones na usoro agha ugbu a nwere mmetụta a na-apụghị izere ezere nke itinye uche n'ihe nwere ike ime iji melite arụmọrụ na ịzụlite ọrụ ndị agha ọhụrụ. Ma ikike nke teknụzụ ewepụtara ka enwere ike ịchịkwa ma ọ bụ gbochie ya nwere obi abụọ, ọzọkwa iji teknụzụ ndị agha nuklia na-akụzi ihe. Ma ọ dị mkpa iburu n'uche na a na-ewere drones dị ka ngwa agha nwere ike iji rụọ ọrụ, gụnyere maka ebumnuche iwu na omume, ebe a na-emeso ngwa agha nuklia dị ka ndị na-agaghị aba uru ma ọ bụrụ na a ga-eche na ọ ga - adị ndụ Ọgba aghara na-adịbeghị anya na-abawanye okwu banyere imebi nkwenye na-enweghị isi banyere iji ngwa agha nuklia wee chepụta na mmepe nke isi agha nuklia ezubere iji megide ụlọ ọrụ nuklia ma ọ bụ usoro ụgbọ mmiri.
AKW NOTKWỌ AKWCKWỌ
Usoro nkwubi okwu anọ na-apụta site na nyocha a dum banyere mmetụta nke agha agha, dị ka United States na-eme, na iwu mba ụwa na usoro ụwa. Nke mbụ, ọ bụghị ihe ezi uche dị na iwepu drones site na agha ahụ ọ bụrụhaala na nchekwa nke steeti dabere na usoro enyemaka onwe onye agha. Dịka usoro ngwá agha, nyere egwu ndị na-abụghị ndị gọọmentị na-eche ugbu a na ncheta nke 9/11, a na-ahụ drones dị ka ngwa ọgụ dị mkpa. Ka o sina dị, mmụba teknụzụ na mkpali azụmaahịa buru oke ibu ịkwụsị mmepụta na mgbasa nke drones.[37] N'ihi ya, iwu mba ụwa mbụ dị ka mgbochi nke drones dị ka ihe akwadoro n'ihe metụtara ngwa agha na ngwa agha kemịkalụ, ma gbakwunye n'ihe metụtara ngwa agha nuklia abụghị ihe ezi uche dị na ya.
Nke abuo, arụmụka banyere iwu nke agha agha na-aga n'ihu na ọnọdụ America nke a na-elebara ihe ize ndụ nke ịtọ ntọala na ihe egwu nke mmepe teknụzụ n'ọdịnihu anya. Enweela esemokwu a site na ị na-eduzi ya n'etiti ndị ga-ewepụ iwu mba ụwa na ndị na-agbatị ya iji mee mgbanwe nchebe nke mba nke amụma mba ofesi America. N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, a na-ewepụ ndị fọdụrụ iwu ma ọ bụ na-atụgharịrị ka ha wee kwe ka e jiri drone dịka 'ngwa ọgụ'.
Nke ato, arụmụka banyere drones yiri ka ọ maghị usoro iwu ụwa nke ịmepụta mbara agha ụwa na ịmanye nkwenye nke gọọmentị ndị mba ọzọ. Enwere ike ịdabere na ụkpụrụ ndị a na-esetịpụ site na ndị na-eme ihe nkiri dị iche iche n'ọdịnihu iji chụọ ihe mgbaru ọsọ ndị na-emegide iwu mba ụwa. Tekinoloji Drone abanyela ugbua dịka mba 100 na ọtụtụ ndị na-abụghị ndị na-eme ihe nkiri.
Nke anọ, ijide ụjọ nke mba iji lụso ndị na-abụghị ndị na-eme ihe nkiri agha na-eme ka agha bụrụ ụdị ụjọ, ma na-eme ka njedebe niile na ike dị ka aka ike, ma ọ bụrụ na ọ bụghị ihe nzuzu.
Ọ bụ megide ndabere a ka arụmụka arụmụka na-echeghị n'ihu na mmetụta nke agha agha na-adịghị mma, ọ ga-abụrịrị, mbibi nke iwu mba ụwa na usoro ụwa karịa agha nuklia. Esemokwu dị otú a apụtaghị na ịtụkwasị obi na ngwa agha nuklia ga-aka mma maka ọdịnihu mmadụ karịa ịnakwere mgbagha nke iji mmiri mee ihe. Naanị ịsị na ruo ugbu a, na agbanyeghị, iwu mba ụwa na usoro ụwa enweela ike ịchọpụta usoro ọchịchị nwere ike igbochi ngwa agha nuklia nke mere ka udo dịrị, mana enwebeghị ike ime ya maka drones, na O yikarịrị ka ọ ga-eme ya ma ọ bụrụhaala na arụ ọrụ agha nke agha ruru unyi na-achịkwa ịhazi usoro nchebe mba na United States na ebe ndị ọzọ. Ọ bụ oge na-adịghị anya, ma eleghị anya ọ ga-abụ ihe na-abaghị uru mgbe niile, ịtụgharị uche n'ọchịchị na-enweghị mmụba maka teknụzụ mmiri.
[*] Updateddị mbipụta nke emelitere na Marjorie Cohn, ed., Drones na Ezubere Egbu (Northampton, MA, 2015).
[1] Mana lee nkuzi doro anya nke gosipụtara n'ụzọ doro anya na izere agha nuklia bụ ihe gbasara ihu ọma karịa ijide onwe ya. Martin J. Sherwin, Gba chaa chaa na Amagedọn: Roulette Nuclear si Hiroshima gaa Cuban Missile
Nsogbu, 1945-1962 (Knopf, 2020).
[2] Na arụ ọrụ nke steeti steeti ụwa, -ahụ Hedley Bull, The Anarchical Society: A na-amụ usoro n'usoro ọchịchị ụwa (Columbia Univ. Press, 2nd Edita, 1995); Robert O. Keohane, Mgbe Hegemony gasịrị: Mmekọrịta na esemokwu na akụ na ụba ndọrọ ndọrọ ọchịchị ụwa (Princeton Univ. Press, 1984); usoro kwụ ọtọ nke usoro ụwa na-egosipụta enweghị nha anya nke steeti, yana ọrụ pụrụ iche nke mba ndị kachasị wee rụọ; ahịrị kwụ ọtọ na-egosipụta ezi uche dị na ya nke ịha nhata n'etiti steeti nke bụ ntọala nke iwu mba ụwa. Ihe mgbochi nke mbu ga-amachibido iwu nke ngwa agha nuklia na usoro mkpochapu ngwa ngwa ma kwenye nke wepụrụ ngwa agha nuklia. Maka ịkatọ ọdịda nke diplọma iji nweta nrụgide nke izizi, -ahụ Richard Falk & David Krieger, Pzọ Zero: mkparịta ụka banyere ihe egwu nuklia (Paradigm, 2012); Richard Falk & Robert Jay Lifton, Ngwá Agha Na-enweghị Mgbaghara: Usoro ikpe nke uche na nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị megide nuklia (Akwụkwọ Ndị Isi, 1982); Jonathan Schell, The Fate of the Earth (Knopf, 1982); EP Thompson, Na-agafe Agha Nzuzo: Ọsọ agha ọhụrụ na mkpochapụ nuklia (Pantheon, 1982). Leekwa Stefan Andersson, ed., Na Weaapons Nuclear: Denuclearization, Demilitarization and Disarmament: Akwụkwọ edemede ahọrọ nke Richard Falk (Mahadum Cambridge University, 2019).
[3] Maka ebumnuche dabara adaba nke ozizi deterrence nke rụrụ ọrụ n'oge Agha Nzuzo, ọbụlagodi John Mearsheimer, na-egbochi Agha Worldwa nke Atọ. Maka echiche ụwa nke na-akwado ụdị echiche ọchịchị dị oke njọ, -ahụ Mearsheimer, Ọdachi nke Ike Ike Ọchịchị (Norton, 2001); lee kwa Mearsheimer, Back to the Future, International Security 15 (Mba. 1): 5-56 (1990). Ọ bụ eziokwu na maka ụfọdụ steeti ndị pere mpe na ndị na-ajụ ihe, ngwa agha nuklia nwere ike rụọ ọrụ dị ka nhazi na iwepụ usoro kwụ ọtọ nke usoro ụwa. E nwekwara ọrụ ndị agha nuklia na-arụ na iyi egwu diplọma nke ọtụtụ ndị edemede nyochara. Lee Alexander George & Willima Simons, eds., Nkwụsị nke mmanye mmanye, (Westview Press, 2nd Nhazi. 1994). Ndị edemede ndị ọzọ mere ka echiche ezi uche dị na ya gabiga ókè iji chọta ụzọ ha ga-esi jiri ikike ndị America kachasị ngwa agha nuklia mee ihe n'ụzọ bara uru. Lee Henry Kissinger, Ngwá Agha Nuclear na Amụma Ofesi (Doubleday, 1958); Herman Kahn, Na Thermonuclear War (Princeton Univ. Press, 1960).
[4] Ọchịchị na-achịkwa ogwe aka, n'agbanyeghị usoro njikwa ya, ajụla mmachibido iwu ọ bụla na nhọrọ iku nke mbụ, wee si otú a na-enwe obi abụọ banyere ụkpụrụ omume na onyinye bara uru nke ụdị nrụgide nke abụọ a.
[5] Ọchịchị na-enweghị nchịkwa, nke dị na Nkwekọrịta Nuklia Nuklia (NPT) (729 UNTS 10485), bụ isi ihe atụ nke usoro kwụ ọtọ, na-enye naanị ndị isi mba ikike ijigide ngwa agha nuklia, ọ bụkwa ụdị bụ isi nke mgbochi nke abụọ ewerela. Ọ dị mkpa iburu n'uche na Courtlọikpe Ikpe Mba Nile na Mkpebi Ndụmọdụ Ya Dị Mkpa nke 1996 nyere echiche n'ọtụtụ echiche ya na iji ngwa agha nuklia nwere ike bụrụ ihe iwu kwadoro, mana ọ bụrụ na ndụ nke steeti ahụ nọ n'ihe ize ndụ. N'ime ihe ngosi na-enweghị isi ndị ọka ikpe jikọtara na nkwenkwe ha na ngwa agha nuklia nwere ọrụ iwu doro anya na Art VI nke NPT iji tinye aka na mkparịta ụka nkwarụ ezi okwukwe, na-atụ aro ka usoro iwu kwadoro nke nwere ike ọ gaghị enwe mmetụta omume. . Ngwá agha nuklia na-ekwu, karịa United States niile, emeso nkwupụta a nwere ikike nke iburu iwu mba ụwa dị ka ọ dị mkpa na-enweghị isi n'àgwà ha banyere ọrụ nke ngwa agha nuklia na amụma nchekwa mba.
[6] Onye isi ala Obama n'isi oge ọ bụ onye isi ala nyere ndị nwere ogologo oge ịchọ mkpochapụ nke ngwa agha nuklia mgbe ọ na-ekwu maka ọdịmma nke ụwa na-enweghị ngwa agha nuklia, mana jiri okwu nhụjuanya kpuchie nkwupụta ọhụụ ya nke mere ka ọ ghara ịga n'ihu. Lee Onye isi ala Barack Obama, okwu Onye isi ala Barack Obama na Prague (Eprel 5, 2009); echiche nke onye na-emesapụ aka na-ekwusi ike na mkpochapu nuklia bụ ihe mgbaru ọsọ dị mma, mana ọ gaghị eme n'ihu esemokwu mba ụwa a na-edozighị. Emeghi ka o doo anya mgbe oge ga-adi, nke nwere ikike nke nkwekorita uto nke na-egbochi arumaru nke omume, nke iwu, na nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị maka mkpochapu nuklia. Maka nkwupụta okwu nke ụdị echiche na-emesapụ aka, -ahụ Michael O'Hanlon, Ikpe Skeptic maka Ngwá Agha Nuclear (Brookings, 2010).
[7] N'etiti ndị ọzọ, -ahụ Robert Jay Lifton, Ọrịa Superpower: Ọgba aghara apocalyptic America na ụwa (Akwụkwọ Mba, 2002); maka nkwenye siri ike nke ngwa agha nuklia, -ahụ Joseph Nye, clearkpụrụ Nuklia (Free Press, 1986).
[8] Enwere uzo abuo di elu banyere iwu banyere ochichi nke uwa-omenala ndi Kantian nke inwe obi abua banyere iwu mba uwa, ma nkwenye nke omume nke uwa, na omenala Machiavellian nke ime nghota na omume nke onwe onye nke juru omume ya na ikike nke iwu na omume nke ala. ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Onye ndu nke oge Machiavellian bu Henry Kissinger, uzo eji nganga kwenye na Kissinger, Diplomacy (Simon & Schuster, 1994).
[9] Agbanyeghị na itinyekwu aka na akụkụ niile nke ndụ mba ụwa, ndị na-abụghị ndị na-eme ihe nkiri na-anọ n'èzí nke ndị omee ndọrọ ndọrọ ọchịchị Westphalian nke na-egbochi ndị otu na United Nations na ọtụtụ ụlọ ọrụ mba ụwa na mba ndị isi.
[10] Maka echiche na iwu mba ụwa na iwu agha na-abụkarị onyinye dị ịtụnanya maka ọdịmma mmadụ ka ha na-eme ka agha bụrụ ụlọ ọrụ mmekọrịta ọha na eze, -ahụ Richard Wasserstrom, ed., Agha na Omume (Wadsworth, 1970); lee kwa Raymond Aron, Udo na Agha: Ozizi nke mmekọrịta mba ụwa (Weidenfeld & Nicolson, 1966); Richard Falk, Iwu Iwu na awa Na-eme Ihe Ike (Princeton Univ. Press, 1968).
[11] A na-akọwakarị Chiaroscuro dị ka ọgwụgwọ nke ìhè na ọchịchịrị na eserese; n'echiche eji mee ebe a ọ na-ezo aka na ọdịiche nke ọkụ na ọchịchịrị na nghọta nke ọrụ ụwa zuru ụwa ọnụ America.
[12] A na-akwado ntuli aka ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke steeti site na ntuli aka ndị nweere onwe ha, iwu na iwu, mmepe dịka atụpụtara site na uto uto, yana nka ọchịchị, gụnyere nkwukọrịta n'etiti ọha na eze, yana naanị nke abụọ site na ikwesi ntụkwasị obi na iwu na omume. Ihe nlere di otua dikarisiri nma mgbe etinyere iwu ndi mba ozo, karia ma oburu na agha di.
[13] Maka ngosipụta kpochapụwo, -ahụ Reinhold Niebuhr, ofmụ nke Ìhè na Childrenmụ Ọchịchịrị (Scribners, 1960).
[14] Lee Kissinger & Kahn, Rịba ama 2, onye, n'etiti ndị ọzọ, gbara mgba na Agha Nzuzo na achọrọ ngwa agha nuklia dị ka mmebi maka ebubo karịrị ikike nke Soviet Union na ịgbachitere Europe, yana na ụgwọ mmadụ na anụ ahụ nke mpaghara agha nuklia bu nnabata a nabatara iji kwụọ. Nke a na-egosi oke oke nke ndị na-eche ezigbo echiche kwadoro iji gaa maka ebumnuche ebumnuche.
[15] President Barack Obama, Nkwupụta nke Onye isi ala na Mahadum Nchebe Mba (May 23, 2013) (transcript dị na http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2013/05/23/remarks-president-national -efu-mahadum).
[16] H. Bruce Franklin, Okuku Ihe: Site na Ezi Agha ahụ ruo Agha Ebighị Ebi (Mahadum Rutgers University, 2018).
[17] - Lisa Hajjar, Anatomi nke Iwu Mgbasa Ozi US, MERIP 264 (2012).
[18] - Obama, Supra rịba ama 14.
[19] Dịka ọmụmaatụ, enweghị nchebara echiche nke ọgba aghara nke agbụrụ agbụrụ, dịka na Pakistan, site na iji drones ma ọ bụ 'ịghaghachi azụ' na mba ndị dị ka Pakistan site na ihe pụtara n'ihu ọha na-emebi oke nke ọbụbụeze mba. Maka ihe ngosi di nkpa nke agha agha agha na obodo ndi mmadu, -ahụ Akbar Ahmed, The Thistle na Drone: Otu agha America nke ụjọ si ghọọ agha zuru ụwa ọnụ na agbụrụ Alakụba (Brookings Inst. Press2013); maka nyocha zuru ezu nke ụgwọ ị na-akwụ maka ịdabere na drones, -ahụ Scahill, Agha Unyi: Thewa dị ka ọgbọ agha (Nation Books, 2013); tinyere usoro ndị yiri ya, -ahụ Mark Mazzetti, Wayzọ nke Knife: CIA, ndị agha nzuzo, na agha na nsọtụ ụwa (Penguin, 2013).
[20] Tupu Brennan, ọ bụ Harold Koh, Onye Ndụmọdụ Ndụmọdụ nke Secretary nke State, bụ onye setịpụrụ usoro iwu maka ịdabere na drones na adreesị e nyere na American Society of International Law, March 25, 2010.
[21] John Brennan, Iwu nchịkwa na Omume nke Obama (Septemba 16, 2012).
[22] - Obama, Supra rịba ama 14.
[23] Lee Jeremy Scahill na ebubo nke al-Awlaki, Rịba ama 17.
[24] - Obama, Supra rịba ama 14.
[25] Supra rịba ama 19.
[26] Gaa na Press: Dick Cheney (NBC telivishọn na-agbasa na Septemba 16, 2001), dị na http://www.fromthewilderness.com/timeline/2001/meetthepress091601.html.
[27] Maka ederede na nkọwa banyere mmekpa ahụ n'oge ọchịchị Bush, -ahụ David Cole, ed., Ntughari Ahụhụ: Na-eme Ka Ihe Na-adịghị Echiche (New Press, 2009).
[28] Lee Scahill, Rịba ama 17, loc. 1551.
[29] Jane Mayer, Akụkụ gbara ọchịchịrị (Doubleday, 2008); lee kwa Laleh Khalili Oge na Onyunyo: Mkpọrọ na counterinsurgencies (Stanford Univ. Press, 2013).
[30] Na nke a, ọ dị mma ịkọba na Richard Perle, onye ọgụgụ isi na ụwa liliputian nke neocons ka akpọrọ 'onye isi ọchịchịrị,' nke a na-emeso na mgbasa ozi dịka akụkụ egwuregwu, akụkụ opprobrium, na akụkụ dị ùgwù maka ya mmetụta.
[31] Maka nyocha tinyere usoro ndị a, -ahụ Sheldon Wolin, Ochichi onye kwuo uche ya: Ndi ochichi onye kwuo uche ya na onye nlere anya nke ochichi zuru oke (Princeton Univ. Press, 2008).
[32] Maka akwụkwọ zuru ezu, -ahụ Ahmed, Rịba ama 17.
[33] Mgbe nke ụka na Pike Congressional na-anụ okwu na 1970s, usoro ndị isi nyere iwu site n'aka ndị isi ala America nọchiri anya na-amachibido ogbugbu nke onye ndu ndọrọ ndọrọ ọchịchị mba ọzọ. Lee Ntuziaka Executive 11905 (1976), 12036 (1978), na 12333 (1981) maka itinye iwu gọọmentị. A na-emeso igbu ọchụ Drone dị ka akụkụ nke agha kama ịbụ igbu ọchụ n'echiche nke iwu ndị isi a, mana agbanyeghị ma atumatu ndị ahụ adabaghị.
[34] N'ụzọ ziri ezi karị, ịdabere n'ụzọ ezi uche dị na ya maka ịlụ agha bụ ịlaghachi n'ọnọdụ nke agha na ndọrọ ndọrọ ọchịchị ụwa tupu nnabata nke Kellogg-Briand Pact (nke a makwaara dị ka Pact of Paris) na 1928, nke a maara nke ọma maka " ịkagbu agha dị ka ngwá ọrụ nke mba. ”
[35] Lee David Cole, Akwụkwọ ikike nzuzo iji gbuo, Blog NYR (Septemba 19, 2011, 5:30 Pm), http://www.nybooks.com/blogs/nyrblog/2011/sep/19/secret-license-kill/.
[36] Maka nkọwapụta, -ahụ Richard Falk, Ahụhụ, Agha, na njedebe nke Iwu Nnwere Onwe, in United States na Ahụhụ: Ajụjụ ọnụ, Mkpọrọ, na Mmegbu 119 (Marjorie Cohn ed., NYU Press, 2011).
[37] Maka mkparịta ụka na akwụkwọ bara uru, -ahụ Media Benjamin, Drone Warfare: Na-egbu site na njikwa ntanetị (Verso, rev. Ed., 2013).
