Site n'aka David Swanson, World BEYOND War, February 26, 2023
David Swanson bụ onye dere akwụkwọ ọhụrụ ahụ Ozizi Monroe na 200 yana ihe a ga-eji dochie ya.
Ọchịchị US nwere ike iwere nnukwu nzọụkwụ site na mkpochapụ dị mfe nke otu obere okwu nkwuwa okwu: ihu abụọ. Ịchọrọ ịbụ akụkụ nke "usoro dabere na iwu"? Mgbe ahụ sonyere otu! O nwere otu onye nọ na-eche gị, Latin America na-edukwa ya.
N'ime nkwekọrịta ikike mmadụ iri na asatọ nke United Nations mere, United States so na 18. United States na-eduga mmegide na ochichi onye kwuo uche nke United Nations ma na-ejide ngwa ngwa maka iji veto na Council Security n'ime afọ 5 gara aga.
United States adịghị mkpa "ịgbanwe ụzọ wee duru ụwa" dịka ihe a na-achọkarị ga-enwe ya n'ọtụtụ isiokwu ebe United States na-akpa àgwà na-emebi emebi. United States kwesịrị, n'ụzọ megidere nke ahụ, ịbanye n'ụwa ma gbalịa ịchọta Latin America nke butere ụzọ n'ịmepụta ụwa ka mma. Kọntinenti abụọ na-achị ndị otu ụlọ ikpe mba ụwa ma na-agbasi mbọ ike ịkwado iwu mba ụwa: Europe na America na ndịda Texas. Latin America na-ebute ụzọ n'isonye na Treaty on the Prohibition of Nuklia ngwá agha. Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ Latin America niile bụ akụkụ nke mpaghara enweghị ngwa agha nuklia, dị n'ihu kọntinent ọ bụla ọzọ, ewezuga Australia.
Mba ndị dị na Latin America na-esonye ma kwadokwa nkwekọrịta ma ọ bụ dị mma karịa ebe ọ bụla ọzọ n'ụwa. Ha enweghị ngwa agha nuklia, kemịkalụ, ma ọ bụ nke ndu - n'agbanyeghị na ha nwere ntọala ndị agha US. Naanị Brazil na-ebupụ ngwa ọgụ yana ọnụ ọgụgụ ahụ pere mpe. Ebe ọ bụ na 2014 na Havana, ihe karịrị steeti 30 nke Community of Latin America na Caribbean States ejirila Nkwupụta nke Mpaghara Udo nọrọ.
Na 2019, AMLO jụrụ atụmatụ sitere n'aka Onye isi ala US Trump n'oge ahụ maka agha nkwonkwo megide ndị na-ere ọgwụ, na-atụ aro ka mkpochapụ agha:
“Ihe kacha njọ nwere ike ịbụ, ihe kacha njọ anyị nwere ike ịhụ bụ agha. Ndị gụrụla banyere agha, ma ọ bụ ndị agha ahụ tara, maara ihe agha pụtara. Agha bụ ihe megidere ndọrọ ndọrọ ọchịchị. M na-ekwukarị na e mere ndọrọ ndọrọ ọchịchị iji zere agha. Agha na enweghị uche pụtara otu ihe. Agha enweghị isi. Anyị bụ maka udo. Udo bụ ụkpụrụ nke ọchịchị ọhụrụ a.
Ndị ọchịchị enweghị ọnọdụ na ọchịchị a nke m na-anọchi anya ya. Ekwesịrị ka edepụta ya ugboro 100 dị ka ntaramahụhụ: anyị kwusara agha ma ọ naghị arụ ọrụ. Nke ahụ abụghị nhọrọ. Atụmatụ ahụ dara. Anyị agaghị abụ akụkụ nke ahụ. . . . Igbu mmadụ abụghị ọgụgụ isi, nke na-achọ ihe karịrị ike nkịtị.”
Ọ bụ otu ihe ịsị na ị na-emegide agha. Ọ bụ ihe ọzọ kpamkpam ka etinye ya na ọnọdụ nke ọtụtụ ndị ga-agwa gị na agha bụ naanị nhọrọ ma jiri nhọrọ dị elu mee ihe kama. Ndị na-ebute ụzọ n'igosi usoro mmụta a ka mma bụ Latin America. N'afọ 1931, ndị Chile kwaturu onye ọchịchị aka ike na-enweghị ike. Na 1933 na ọzọ na 1935, ndị Cuba kwaturu ndị isi na-eji iku ume izugbe. N'afọ 1944, ndị ọchịchị aka ike atọ. Maximiliano Hernandez Martinez (Onye Nzọpụta), Jorge Ubico (Guatemala), na Carlos Arroyo del Río A chụpụrụ (Ecuador) n'ihi nnupụisi ndị nkịtị na-eme ihe ike. Na 1946, ndị Haiti n'emeghị ihe ike kwaturu onye ọchịchị aka ike. (Ikekwe Agha Ụwa nke Abụọ na “ezigbo agbata obi” nyere Latin America ntakịrị ntakịrị site na “enyemaka” nke ndị agbata obi ya nke dị n'ebe ugwu.) Na 1957, ndị Colombia n'emeghị ihe ike. kwaturu onye ọchịchị aka ike. Na 1982 na Bolivia, ndị mmadụ na-eme ihe ike gbochie ndị agha kwatuo. Na 1983, Nne nke Plaza de Mayo mERIRI mgbanwe ọchịchị onye kwuo uche ya na nloghachi nke (ụfọdụ n'ime) ndị ezinaụlọ ha "pụrụ efu" site na ime ihe ike. Na 1984, ndị Uruguay mechara ọchịchị ndị agha nwere ogbugbu izugbe. Na 1987, ndị Argentina enweghị ike gbochie ndị agha kwatuo. N'afọ 1988, ndị Chile na-eme ihe ike kwaturu usoro nke Pinochet. N'afọ 1992, ndị Brazil na-eme ihe ike chụpụrụ onyeisi oche rụrụ arụ. N'afọ 2000, ndị Peruvian enweghị ike kwaturu onye ọchịchị aka ike Alberto Fujimori. N'afọ 2005, ndị Ecuador na-eme ihe ike chụpụrụ onyeisi oche rụrụ arụ. N'Ekwado, otu obodo ejirila usoro mmemme na nzikọrịta ozi eme ihe kemgbe ọtụtụ afọ laghachi azu ngwa agha weghara ala nke ụlọ ọrụ na-egwupụta akụ. N'afọ 2015, ndị Guatemala manyere onyeisi oche rụrụ arụ ka ọ gbaa arụkwaghịm. Na Colombia, otu obodo nwere ẹkedọhọ ala ya ma wepụsịa onwe ya n'agha. Ọzọ obodo in Mexico kemgbe eme otu ihe. Na Canada, n'ime afọ ndị na-adịbeghị anya, ụmụ amaala ejirila ime ihe ike eme ihe gbochie ntinye ngwa agha nke pipeline na ala ha. Nsonaazụ ntuli aka nke tide pink n'afọ ndị na-adịbeghị anya na Latin America bụkwa ihe si na oke ọgụ na-adịghị eme ihe ike.
Latin America na-enye ọtụtụ ụdị ọhụụ iji mụta na ịzụlite, gụnyere ọtụtụ obodo ụmụ amaala na-ebi n'udo na n'udo, gụnyere ndị Zapatistas na-eji nnukwu ọgụ na-arịwanye elu na-eme ihe ike iji kwalite njedebe onye kwuo uche na onye ọchịchị, yana gụnyere ihe atụ nke Costa Rica na-ewepụ ndị agha ya, na-etinye nke ahụ. agha na a ngosi nka ebe ọ bụ, na ịbụ mma maka ya.
Latin America na-enyekwa ihe atụ maka ihe a na-achọsi ike maka nkuzi Monroe: ọrụ eziokwu na nhazi.
Mba Latin America, n'agbanyeghị mmekorita Colombia na NATO (ọ bụ ezie na gọọmentị ọhụrụ ya agbanweghị), enwebeghị mmasị ịbanye na agha US na NATO na-akwado n'etiti Ukraine na Russia, ma ọ bụ katọọ ma ọ bụ kwadoro ego naanị otu akụkụ ya.
Ọrụ dị n'ihu United States bụ ịkwụsị ya Monroe Doctrine, na ịkwụsị ya ọ bụghị nanị na Latin America kamakwa n'ụwa nile, na ọ bụghị nanị ịkwụsị ya kama iji dochie ya na omume dị mma nke ịbanye n'ụwa dị ka onye na-erube isi n'iwu, na-akwado iwu nke mba ụwa, na imekọ ihe ọnụ na mkpochapụ ngwa agha nuklia, nchebe gburugburu ebe obibi, ọrịa na-efe efe, enweghị ebe obibi, na ịda ogbenye. Ozizi Monroe abụghị iwu, ma iwu dị ugbu a machibido ya. Ọ nweghị ihe a ga-akagbu ma ọ bụ mebe iwu. Ihe dị mkpa bụ naanị ụdị omume ọma nke ndị ndọrọndọrọ ọchịchị US na-eme ka à ga-asị na ha etinyelarị aka na ya.
David Swanson bụ onye dere akwụkwọ ọhụrụ ahụ Ozizi Monroe na 200 yana ihe a ga-eji dochie ya.
