Agha na-ebibi gburugburu ebe obibi

Ụgwọ Agha

Enwere ike ịhụ mmetụta nke agha ndị dị na Iraq, Afghanistan na Pakistan ọ bụghị nanị na ọnọdụ mmadụ, ọnọdụ akụ na ụba na nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke ebe ndị a kamakwa na gburugburu ebe a na-alụ agha ndị a. Ogologo oge agha ebutewo oke mbibi nke oke ohia oku na mmuta onu ogwu. Tụkwasị na nke a, mmanụ nke ụgbọala na ụgbọ ala agha na uranium na-eme ka mmiri ghara imerụ ya site na mgboagha. Tinyere mbibi nke ihe ndi ozo di na mba ndi a, enwere otutu mmuo na nnunu. N'afọ ndị na-adịbeghị anya, ndị na-eme nnyocha na ndị na-ahụ maka ahụ ike na Iraq akpọwo ka ha nyochakwuo banyere mmetọ gburugburu ebe obibi nke agha dị ka onye nwere ike inye aka na ọnọdụ ahụ ike nke mba na ọnụ ọgụgụ dị elu nke ọrịa na ọrịa.

Mmetọ Mmiri na Ala: N'oge mgbasa ozi 1991 na Iraq, ndị US jiri ntinye ngwá agha 340 nwere eriri uranium (Du). Mmiri na ala nwere ike imerụ mmiri site na ihe ndị ọzọ na-emepụta ọgwụ, tinyere benzene na trichlorethylene si arụ ọrụ ikuku. Perchlorate, ihe na-egbu egbu na-egbuke egbuke, bụ otu n'ime ọtụtụ contaminants ndị a na-ahụkarị na mmiri mmiri gburugburu ebe nchekwa nchekwa ndị agha na gburugburu ụwa.

Mmetụta ahụike nke ikuku metụtara gburugburu ebe obibi ka na-arụrịta ụka. Enweghị nchekwa yana akụkọ na-adịghị mma n'ụlọ ọgwụ ndị Iraq nwere mgbagwoju anya nyocha. Ma, nnyocha ndị e mere n'oge na-adịbeghị anya kpughere ọnọdụ ndị na-akpata nsogbu. Nnyocha ụlọ na Fallujah, Iraq na mbido 2010 nwetara nzaghachi nye ajụjụ a na-ajụ banyere kansa, ntụpọ ọmụmụ, na ọnwụ ụmụ ọhụrụ. Achọpụtala nnukwu ọrịa kansa na 2005-2009 ma e jiri ya tụnyere ọnụọgụ dị na Egypt na Jọdan. Ọnwụ ụmụ ọhụrụ na Fallujah bụ ọnwụ 80 maka ọmụmụ 1000 ọ bụla, dị elu karịa ọnụọgụ 20 na Egypt, 17 na Jordan na 10 na Kuwait. Onu ogugu nke umu nwoke na nwanyi site na nkwekorita 0-4 bu 860 rue 1000 ma e jiri ya tụnyere 1050 a na-atu anya na 1000. [13]

Nnukwu nchara: Vehiclesgbọ ala ndị agha dị egwu akpaghasịkwala ụwa, ọkachasị na Iraq na Kuwait. Ejikọtara ya na ụkọ mmiri n'ihi oke ohia na mgbanwe ihu igwe zuru ụwa ọnụ, uzuzu aghọwo nsogbu bụ isi site na mmegharị ọhụrụ nke ụgbọ ala ndị agha gafere ihu ala. Ndị agha US lekwasịrị anya na ahụike nke uzuzu maka ndị ọrụ agha na-eje ozi na Iraq, Kuwait na Afghanistan. Ihe ngosi nke ndị ọrụ Iraq na nsị a na-amịnye na-ejikọta na nsogbu iku ume nke na-egbochi ha ịnọgide na-eje ozi ma na-eme ihe omume kwa ụbọchị dị ka mmega ahụ. US Geologic Survey microbiologists achọpụtawo ọla dị arọ, gụnyere arsenic, lead, cobalt, barium, na aluminom, nke nwere ike ịkpata nsogbu iku ume, na nsogbu ahụike ndị ọzọ. (11) metụtara nsogbu a. [2001]

Egwuregwu Greenhouse gas na ikuku ụgbọelu si na ụgbọ elu agha: Ọbụna ịtọpụ usoro ọrụ ngwa ngwa nke oge agha, Ngalaba Nchebe abụrụla otu mba kachasị eji mmanụ ọkụ eme ihe, na-eji ihe dị ka lita lita 4.6 kwa afọ. [1] Vehiclesgbọ ala ndị agha na-eresị mmanụ ọkụ na mmanụ ọkụ dị oke oke: M-1 Abrams tank nwere ike ịgafe ihe karịrị ọkara kilomita na galọn mmanụ kwa kilomita ma ọ bụ jiri ihe dị ka galọn 300 n'oge ọrụ elekere asatọ. [2] Dgbọ ala ọgụ Bradley na-ere ihe dị ka galọn 1 kwa kilomita na-agba ọsọ.

Agha na-eme ka ojiji mmanụ dị ngwa. Site na otu atụmatụ, ndị agha US jiri mmanụ ruru 1.2 gbọm mmanụ na Iraq naanị n'otu ọnwa nke 2008. [3] Ogologo mmanụ a na-eji ọnọdụ ndị na-abụghị oge agha eme ụfọdụ na eziokwu ahụ bụ na a ga-ebugharị mmanụ n'ụgbọ ala ndị ọzọ site na iji ụgbọ ala ndị ọzọ. Otu atụmatụ atụmatụ ndị agha na 2003 bụ na ụzọ abụọ n'ụzọ atọ nke mmanụ ọkụ ndị agha na-eme n'ụgbọala ndị na-ebuga mmanụ n'ọgbọ agha. [4] Vehiclesgbọ ala ndị agha eji eme ihe na Iraq na Afghanistan mepụtara ọtụtụ narị puku tọn carbon monoxide, nitrogen oxides, hydrocarbons, na sọlfọ dioxide na mgbakwunye na CO₂. Tụkwasị na nke ahụ, mgbasa agha bọmbụ na-ejikọta ọtụtụ ebe toxics-saịtị ndị na-enyefe dị ka ebe ndị agha, na Saddam Hussein na-achọpụta ọkụ ọkụ n'oge mwakpo nke Iraq na 2003 dugara ikuku, ala, na mmetọ mmiri. [5]

Agha na-eme ka mbibi na mbibi nke oke ohia na oke mmiri: Agha ndi a emebiwo oke ohia, ala mmiri na ala apịtị na Afghanistan, Pakistan na Iraq. Mbelata oke oke so na nke a na agha ndị gara aga na Afghanistan. Mkpokọta ọhịa gbadara pasent 38 na Afghanistan site na 1990 rue 2007. [6] Nke a bụ nsonaazụ nke osisi na-akwadoghị, nke metụtara ikike ịrị elu nke ndị isi agha, bụ ndị nwere nkwado US. Tụkwasị na nke ahụ, a na-egbukpọ osisi na nke ọ bụla n'ime mba ndị a ka ndị gbara ọsọ ndụ na-achọ mmanụ ụgbọala na ihe owuwu ụlọ. Ihe kpatara ya bụ ụkọ mmiri ozuzo, ọzara, na ụdị ọnwụ nke ihe ndị na-efunahụ ebe obibi ha. Ọzọkwa, dịka agha ndị a butere na mbibi gburugburu ebe obibi, gburugburu ebe obibi emebi n'onwe ya na-enyekwa aka na esemokwu ọzọ. [7]

Agha-Meziwanye Mbibi nke Anụmanụ: Ogbunigwe gbara na Afghanistan na igbukpọsị osisi dị na egwu egwu ụzọ dị mkpa maka nnụnnụ nnụnụ si gafere mpaghara a. Ọnụ ọgụgụ nnụnụ ndị na-efegharị n'okporo ụzọ a agbadala pasent 85. [8] Ihe mgbakwasị ụkwụ US wee bụrụ ahịa na-enye ezigbo ego maka akpụkpọ anụ agụ owuru na-achọ ịda mba, ndị Afghanistan dara ogbenye na ndị gbara ọsọ ndụ adịkwuola njikere ịkwụsị mmachibido iwu ịchụ nta ha, n'ọnọdụ ebe 2002. [9] Ndị ọrụ enyemaka mba ofesi ndị batara n'obodo ahụ na nnukwu ọnụọgụ ndị na-esochi ọdịda ọchịchị ndị Taliban azụkwara akpụkpọ ahụ. Ọnụ ọgụgụ ha fọdụrụ na Afghanistan mere atụmatụ n'etiti 100 na 200 na 2008. [10] (Peeji nke emelitere dika nke March 2013)