I. AKWỤKWỌ A GA-EME

Egburula Ịgba Ohu

Na njedebe nke narị afọ nke iri na asatọ, ọtụtụ ndị mmadụ nọ n'ụwa nọ na ịgba ohu ma ọ bụ ndị ohu (ụzọ atọ n'ime ọnụ ọgụgụ ụwa, n'ezie, dị ka Encyclopedia of Human Rights si Oxford University Press). Echiche dị iche iche nke iwepu ihe dị nnọọ ka ogologo oge dị ka ịgba ohu bụ nke a na-ewere dị ka ndị na-asọ oyi. Ọ bụ mgbe niile ka ịgba ohu na anyị nọ. Mmadu enweghi ike ichota ya n'echeghi echiche ma o bu ileghara iwu nke odidi mmadu anya, adighi nma ma obu ezie na ha nwere ike. Okpukpe na sayensị na akụkọ ihe mere eme na akụ na ụba na-egosi na ọ bụ ịgba ohu, ịnakwere, na ọbụna ọchịchọ. Ọgba ohu nke dị na Bible Ndị Kraịst ziri ezi n'anya ọtụtụ ndị. Na Ndị Efesọs 6: 5 St. Paul gwara ndị ohu ka ha rubere ndị nna ha nke ụwa isi ka ha na-erubere Kraịst isi.

Ogbaghara nke ịgba ohu na-ekwekwa ka esemokwu ahụ kwuo na ọ bụrụ na otu mba emeghị ya mba ọzọ, ọ ga-asị: "Ụfọdụ ndị nwe obodo nwere ike ịjụ ahịa ohu dị ka ndị obi ọjọọ na ndị ọjọọ," ka otu onye òtù ndị omeiwu Britain kwuru na May 23, 1777, "Ma ka anyị tụlee nke ahụ, ọ bụrụ na a ga-azụlite ógbè anyị, bụ nke a na-eme nanị site n'Africa, ọ ga-aka mma ka anyị nye ndị ọrụ ahụ n'ụgbọ mmiri ndị Britain, karịa ịzụta ha n'aka ndị French, Dutch ma ọ bụ ndị Danish." Na April 18, 1791, Banastre Tarleton kwupụtara na nzuko omeiwu - na, o doro anya na ụfọdụ kwenyere na ya-na "ndị Africa anaghị anabata ọrụ ahụ."

Ka ọ na-erule na njedebe nke narị afọ nke iri na itoolu, ịgbagha ịgba ohu fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ebe nile na ngwa ngwa na nkwụsị. Na nke a, nke a bụ n'ihi na ole na ole nke ndị na-eme njem n'England na 1780s malitere usoro ịgba akwụkwọ maka mkpochapu, akụkọ nke a gwara Adam Hochschild Bury the Chains. Nke a bụ mmegharị nke mere ka a kwụsị ọrụ ịgba ohu na ịgba ohu nke ihe omume, ihe mere a ga-eji chụọ àjà n'ihi ndị dị anya, ndị a ma ama dị iche na onwe ha. Ọ bụ mmegharị nke nrụgide ọha na eze. Ọ naghị eji ime ihe ike eme ihe ma ọ bụghị iji ntuli aka. Ọtụtụ ndị enweghị ikike ịme ntuli aka. Kama nke ahụ, ọ na-eji ihe ndị a na-akpọ mmetụta na-adịghị mma ma na-eleghara iwu ndị a chọrọ anya nke ọdịdị mmadụ anyị. Ọ gbanwere ọdịbendị, nke bụ, n'ezie, ihe na-emefu mgbe nile ma na-anwa idebe onwe ya site n'ịkpọ onwe ya "ọdịdị mmadụ."

Ihe ndị ọzọ kpatara ụkọ ohu, gụnyere nnọchigide nke ndị mmadụ na-agba ohu. Ma nnọchigide dị otú ahụ abụghị ihe ọhụrụ n'ụwa. Ikpe ikpe zuru oke banyere ịgba ohu-gụnyere site na ndị bụbu ohu - na nkwa ịghara ikwe ka ọ lọghachi: nke ahụ dị ọhụrụ ma bụrụ nke dị mkpa.

Echiche ndị ahụ na-agbasa site n'ụdị nkwurịta okwu anyị na-atụle n'oge ochie. E nwere ihe ụfọdụ na-egosi na n'oge a nke nkwurịta okwu zuru ụwa ọnụ n'oge a, anyị nwere ike gbasaa echiche dị mma karịa ngwa ngwa.

Ya mere, ọ bụ ịgba ohu? Ee na ee e. Mgbe a na-amachibido onye ọzọ aka ma bụrụ onye a na-asọpụrụ gburugburu ụwa, ụdị ịgba ohu ka dị na ụfọdụ ebe. O nweghi ndi mmadu nwere ndi ozo n'enye ndu, ndi na-ebughari ma na-ata nri ma na-agba ha n'ihu n'ihu site na ndi nwe ha, ihe a nwere ike iza "oru ohu." O di nwute, ịgba ohu na ịgba ohu na-ezo n'ime mba di iche iche. Enwere ego nke ịgba ohu n'ụdị dị iche iche na United States. E nwere ọrụ ụlọ mkpọrọ, ya na ndị ọrụ na-enweghị ihe jikọrọ ya na ụmụ nke ndị bụbu ndị ohu. E nwere ọtụtụ ndị Africa-America n'azụ ụlọ ma ọ bụ n'okpuru usoro nlekọta ikpe ikpe ndị omekome na United States taa karịa ka ndị Africa na ndị America nọ n'ohu na United States na 1850.

Ma ihe ọjọọ ndị a n'oge a adịghị eme ka onye ọ bụla mara na ịgba ohu, n'ụdị ọ bụla, bụ ihe na-adịgide adịgide n'ụwa, ma ha ekwesịghị. Imirikiti ndị America-America anaghị atụ mkpọrọ. Otutu ndi oru n'uwa abughi ndi ohu n'udi ohu. Na 1780, ọ bụrụ na ị kwadoro ịme ka ịgba ohu ma e wezụga iwu ahụ, a ga-eme mkparị na nzuzo, zoro ezo na ngbanwe ebe ọ ka dị n'ụdị ọ bụla, a gaara ewere gị dị ka onye na-amaghị ihe na onye na-amaghị ihe dịka onye na-atụ aro ya mkpochapụ nke ịgba ohu. Ọ bụrụ na ị ga-agbapụta inyeghachi ohu ohu n'ụzọ dị mkpa taa, ọtụtụ ndị mmadụ ga-akatọ echiche ahụ dịka azụ na azụ.

Ụdị ịgba ohu ọ bụla nwere ike ọ gaghị ewepụ kpamkpam, ọ gaghị adịkwa. Ma ha nwere ike ịbụ. Ma ọ bụ, na aka nke ọzọ, ịgba ohu ọdịnala nwere ike ịlaghachi na ịnakwere amara ma weghachite ya n'ọkwá ma ọ bụ abụọ. Leba anya na ngbasaghachi ngwa ngwa na nnakwere nke iji ịta ahụhụ na mmalite nke narị afọ nke iri abụọ na mbụ maka ihe atụ nke otu omume nke ụfọdụ obodo malitere ịhapụ ka e weghachiri nke ọma. Otú ọ dị, n'oge a, ọ bụ ihe ka ọtụtụ ná ndị mmadụ ghọtara na ịgba ohu bụ nhọrọ ma na nkwụsị ya bụ nhọrọ-na, n'eziokwu, nkwụsị ya mgbe niile bụ nhọrọ, ọ bụrụgodị na ọ bụ ihe siri ike.

Ezi Agha Obodo?

Na United States, ụfọdụ nwere ike inwe obi abụọ na mkpochapụ nke ịgba ohu dị ka ihe atụ maka mkpochapụ agha n'ihi na eji agha eji kwụsị ịgba ohu. Ma ọ ghaghị iji ya mee ihe? Ọ ga - eji taa? Ogba ohu ejighi agha, site na ndi mmadu ndi mmadu, ndi bi na Briten, Denmark, France, Netherlands, na otutu South America na Caribbean. Ihe nlereanya ahụ na-arụ ọrụ na Washington, DC Slave na-achịkwa ndị isi na United States jụrụ ya, ihe ka ọtụtụ n'ime ha na-ahọrọ ego kama. Nke ahụ bụ ụzọ akụkọ ihe mere eme, na ọtụtụ ndị ga-eche echiche dị iche iche n'ihi na ọ gaferela. Ma ego nke ịtọhapụ ndị ohu site n'ịzụrụ ha gaara adịtụ ala karịa North jiri agha ahụ, ọ bụghị ịgụta ihe South ji, ọ bụghị ịgụ ọnwụ na mmerụ ahụ, mmụba, ọdachi, mbibi, na ọtụtụ afọ nke obi ilu na-abịa, ebe ọ bụ na ịgba ohu adịgidere na ọ bụ naanị aha. (Lee ego nke nnukwu agha United States, site na Ụlọ Ọrụ Na-ahụ Maka Ọgbakọ nke June, 29, 2010.)

Na June 20, 2013, Atlantic bipụtara otu isiokwu a na-akpọ "Ee e, Lincoln enweghị ike 'ịzụta ndị ohu'." Gịnị kpatara ya? Ndị nwe ohu ahụ achọghị ire. Nke ahụ bụ eziokwu. Ha, ọ bụghị ma ọlị. Ma Atlantic na-elekwasị anya na esemokwu ọzọ, ya bụ na ọ ga-abụrịrị ọnụ ọnụ, ihe dị ka $ 3 (na 1860s). Ma, ọ bụrụ na ị gụọ nke ọma-ọ dị mfe ịhapụ ya-onye edemede ahụ kwetara na agha ahụ karịrị okpukpu abụọ. Ọnụ ndị nweere onwe ha bụ ihe a na-apụghị imeli. Ma ego-ihe karịrị okpukpu abụọ-igbu mmadụ, na-agafe ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ndị a maghị. Dika ndi mmadu na-eriju nri maka nri ndi ozo, o yiri ka ha di iche iche maka agha agha, oghere nke di anya n'arughi ma o bu ojuju.

Isi ihe a abụghị nke na ndị nna nna anyị nwere ike ime nhọrọ dị iche (ha enweghị ebe dị nso na-eme nke a), kama na nhọrọ ha dị nzuzu site n'echiche anyị. Ọ bụrụ na echi, anyị ga-eteta ma chọpụta onye ọ bụla na-ewe iwe maka egwu nke mkpochi mkpegharị, ọ ga-enyere aka ịchọta nnukwu ubi nke ga-egbu onwe gị n'ọtụtụ buru ibu? Kedu ihe nke a ga - eme na ịmechapụ ụlọ mkpọrọ? Gịnịkwa ka Agha Obodo metụtara imebi ịgba ohu? Ọ bụrụ na ọ dị njọ na akụkọ ihe mere eme-ndị ọrụ ohu ohu nke United States chọrọ ịkwụsị ịgba ohu n'enweghị agha, ọ na-esiri ike iche na dịka mkpebi ọjọọ.

Ka m gbalịa n'ezie, mee ka okwu a pụta ìhè n'ezie: ihe m na-akọwa na ọ gaghị eme ma ọ naghị aga ime, ọ dịghị ebe ọ ga - eme nso; ma ọ ga-abụrịrị ihe dị mma. Ọ bụrụ na ndị nwe ohu na ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị gbanwere echiche ha ma họrọ ka ha kwụsị ịgba ohu n'enweghị agha, ha ga-ejedebe nhụjuanya, ọ ga-abụkwa na ọ gafechara. N'ọnọdụ ọ bụla, iche n'echiche ịgba ohu na-agwụ n'enweghị agha, ọ dị anyị mkpa ile anya n'akụkọ ihe mere eme nke mba dị iche iche. Na iche n'echiche mgbanwe dị iche iche na-eme n'ime ọha mmadụ taa (ma ọ bụ ụlọ mkpọrọ na-emechi, ịmepụta ihe ndị dị na mbara igwe, idegharị Iwu, ime njem na-aga n'ihu, ịme ntuli aka ego n'ihu ọha, ịmepụta mgbasa ozi mgbasa ozi nke onye kwuo uche, ma ọ bụ ihe ọ bụla ọzọ-ị gaghị enwe mmasị na nke ọ bụla n'ime echiche ndị a , ma ejiri m n'aka na ị nwere ike iche maka mgbanwe dị ukwuu ị ga - achọ) anyị anaghị etinye aka dị ka Nzọụkwụ 1 "Chọta ebe dị ukwuu iji mee ka ụmụ anyị gbuo onwe ha ọnụ ọgụgụ dị ukwuu." Kama nke ahụ, anyị na - nke ziri ezi site na nke ahụ gaa na Nzọụkwụ 2 "Mee ihe dị mkpa ime." Ya mere, anyị kwesịrị.

Ịdị adị Na-ebu Mkpa

Nye onye ọ bụla na-akọwa ihe ọmụma na-ekekọrịta òkè Jean Paul Sartre na ụwa ọ dịghị mkpa iji gosipụta mkpochapu nke ịgba ohu iji kwenye na ịgba ohu bụ nhọrọ. Anyị bụ ụmụ mmadụ, na Sartre pụtara na anyị nwere onwe anyị. Ọbụna mgbe anyị mere ohu, anyị nweere onwe anyị. Anyị nwere ike ịhọrọ ịghara ikwu okwu, ịghara iri nri, ịghara ịṅụ mmanya, ịghara inwe mmekọahụ. Ka m na-ede akwụkwọ a, ọnụ ọgụgụ buru ibu nke ndị mkpọrọ na-etinye aka na agụụ na-agụ agụụ na California na Guantanamo Bay na Palestine (ha na ibe ha). Ihe niile nwere nhọrọ, mgbe niile, mgbe niile. Ọ bụrụ na anyị nwere ike ịhọrọ ka anyị ghara iri nri, anyị nwere ike ịhọrọ ịghara itinye aka na mgbalị siri ike, nke chọrọ ka ndị mmadụ na-emekọ ihe ọnụ, iji guzobe ma ọ bụ kwadobe usoro ịgba ohu. Site na nke a, o doro anya na anyị nwere ike ịhọrọ ịghara ịgba ohu. Anyị nwere ike ịhọrọ ịhụnanya eluigwe na ụwa ma ọ bụ ihe ọ bụla anyị chere na ọ dị mma. Ndị nne na nna na-agwa umu ha, "Ị nwere ike ịbụ ihe ọ bụla ị na-ahọrọ ịbụ," otu ihe ahụ aghaghịkwa ịbụ eziokwu banyere nchịkọta nke ụmụ mmadụ niile.

Echere m na elere anya dị elu, nke na-enweghị uche dị ka ọ nwere ike ịda ụda, bụ ihe ziri ezi. Ọ pụtaghị na ihe ndị ga-eme n'ọdịnihu adịghị ekpebi ihe ndị gara aga. Ọ pụtara na, site n'aka onye na-amaghị ihe niile, nhọrọ dị. Nke a apụtaghị na ị nwere ike ịhọrọ ịnwe ikike nkịtị ma ọ bụ talent ị na-enweghị. Ọ pụtaghị na ị nwere ike ịhọrọ otú ndị ọzọ nke ụwa si akpa àgwà. Ị pụghị ịhọrọ ịnweta otu ijeri dollar ma ọ bụ merie mmeri ọlaedo ma ọ bụ bụrụ onye nhoputa ndi ochichi. Ma, ị nwere ike ịhọrọ ịbụ ụdị mmadụ nke na-agaghị enweta dollar ijeri mgbe ndị ọzọ na-ata ahụhụ, ma ọ bụ ụdị mmadụ ga-eme nke ahụ ma lekwasị anya n'inweta ijeri dollar abụọ. Ị nwere ike ịhọrọ àgwà gị. Ị nwere ike inye mmeri ọla edo ma ọ bụ ịba ọgaranya ma ọ bụ ịhọrọ oke mgbalị gị maọbụ mgbalị ọkara ma ọ bụ mgbalị ọ bụla. Ị nwere ike ịbụ ụdị onye na-erube isi n'iwu iwu na-akwadoghị ma ọ bụ omume rụrụ arụ, ma ọ bụ ụdị onye na-asọpụrụ ha. Ị nwere ike ịbụ ụdị onye na-anabata ma ọ bụ na-akwado ihe dị ka ịgba ohu ma ọ bụ ụdị onye na-agbalị ibibi ya ọbụna dị ka ọtụtụ ndị ọzọ na-akwado ya. Ebe ọ bụ na anyị nwere ike ịhọrọ ọ bụla iji wepụ ya, m ga - arụ ụka, anyị nwere ike ịhọrọ ịhọrọ ya.

E nwere ọtụtụ ụzọ ndị mmadụ nwere ike isi kwenye na nke a. Ikekwe, ha nwere ike ịkọ aro, ụfọdụ ike dị ike na-egbochi anyị niile site na otu ịhọrọ ihe anyị nwere ike ịhọrọ n'otu n'otu n'otu oge nke udo doro anya. Ike a nwere ike ịbụ ụdị mmadụ na-enweghị isi ma ọ bụ mmetụta na-apụghị izere ezere nke ndị sycophants na ndị dị ike. Ma ọ bụ ọ nwere ike ịbụ nrụgide nke asọmpi akụ na ụba ma ọ bụ njupụta ọnụ ọgụgụ ma ọ bụ ụkọ akụ. Ma ọ bụ ikekwe akụkụ ụfọdụ nke ndị bi na anyị na-arịa ọrịa ma ọ bụ mebie emebi n'ụzọ na-amanye ha ka ha mepụta ụlọ ohu. Ndị a nwere ike ịmalite ịgba ohu n'ozuzu ụwa. Ikekwe ndi mmadu bu ndi ohu nwoke na nwanyi, ndi nwanyi enweghi ike imeri onu nwoke na nwanyi. Eleghi anya mmebi nke ike, tinyere nhoro onwe onye nke ndi choro ichu ike na-eme ka atumatu ndi mmadu mebie emebi. Eleghi anya mmetụta nke ndị na-amụ ihe na nkà nke ndị na-agbasa echiche na-eme ka anyị nwee ike imeri. Ma ọ bụ ma eleghị anya a ga-ahazi akụkụ dị ukwuu nke ụwa iji kwụsị ịgba ohu, ma ụfọdụ ndị ọzọ ga-ebute ohu ọzọ dị ka ọrịa na-efe efe, ma kwụsị ya n'otu oge n'ebe niile agaghị adị mfe. Ma eleghị anya, ịhụ ihe ikeketeorie na-arụpụta ịgba ohu, na ịgba chaa chaa bụ nke a na-apụghị izere ezere. Eleghi anya mbibi nke mmadu na-eche banyere ebe obibi uwa choro ije ohu. Ikekwe ịkpa ókè agbụrụ ma ọ bụ agbụrụ ma ọ bụ okpukpe ma ọ bụ ịtụ ụjọ ma ọ bụ ịhụ mba n'anya ma ọ bụ ọdịiche ma ọ bụ egwu ma ọ bụ anyaukwu ma ọ bụ enweghị ọmịiko zuru oke bụ ihe a na-apụghị izere ezere ma na-eme ka ịgba ohu nwee ntụkwasị obi n'agbanyeghị agbanyeghị ike anyị na-agbalị iche echiche ma mee anyị ụzọ.

Ụdị nkwupụta dị iche iche a na-enwe maka enweghị nchedo ụda nke na-erughị ala mgbe a na-edega ya na ụlọ ọrụ nke a kpochapụrụ kpamkpam, dịka ịgba ohu. M ga-agwa ha okwu n'okpuru ebe a gbasara agha. Ụfọdụ n'ime echiche ndị a-ọnụ ọgụgụ ndị mmadụ, ụkọ nri, na ihe ndị ọzọ-na-ewu ewu n'etiti ndị ọkachamara na-elegara mba ndị na-abụghị mba ndị ọzọ anya dị ka isi ihe kpatara agha. Echiche ndị ọzọ, dịka mmetụta nke President Dwight Eisenhower kpọrọ ogige ụlọ ọrụ ndị agha, na-ewu ewu n'etiti ndị na-arụ ọrụ udo na United States. Otú ọ dị, ọ bụghị ihe ọhụrụ ịnụ ka ndị na-akwado agha US na-ekwu na ọ dị mkpa ịlụ ọgụ maka ihe onwunwe na "ndụ" dị ka ihe ziri ezi maka agha ndị e gosipụtara na telivishọn dị ka ndị nwere mmetụta dị iche iche. M ga-atụ anya ime ka o doo anya na azịza maka enweghị mgbochi nke ịgba ohu ma ọ bụ agha enweghị ihe ndabere n'eziokwu, ebe ọ bụla a na-etinye ha n'ọrụ. A ga-enye aka ma ọ bụrụ na anyị eburu ụzọ tụlee otú ọtụtụ ụlọ ọrụ dị iche iche anyị nweburu.

Ọbara ọbara na Duels

Ọ dịghị onye nọ na United States na-atụ aro iji iweghachi azụ ọbara, igbu ọchụ nke ndị òtù otu ezinụlọ site n'aka ndị òtù dị iche. Ogbugbu ndị a na-agbapụta azụ n'oge ahụ bụ ihe a na-ahụkarị na nke a nabatara na Europe ma ka na-anọkarị n'akụkụ ụfọdụ nke ụwa. Aha ọjọọ aha ya bụ Hatfields na McCoys emebeghị ka ọbara onye ọ bụla nwee ọbara ruo ihe karịrị otu narị afọ. Na 2003, ezinụlọ abụọ a na United States tinyere aka na mgba. Ọ bụ kemgbe ụwa ka ndị mmadụ na-akpaghasị ọbara ma na-ajụ ya nke ọma na ọ ga-eme nke ọma ma mee nke ọma.

N'ụzọ dị mwute, otu n'ime ndị McCoys gụnyere itinye aka na ntinye ahụ abụghị ihe dị mma, ebe United States na-alụ agha na Iraq. Dị ka Orlando Sentinel si kwuo, "Language Hatfield nke Waynesboro, Va., Bịara n'echiche ahụ dị ka mkpọsa udo. Ozi ozo kariri uwa, ka o siri kwuo, mgbe nchekwa mba nwere ihe ize ndụ, ndị America na-etinye esemokwu ha iche ma na-adị n'otu. "Dị ka CBS News si kwuo," asụsụ kwuru mgbe Sept. 11 chọrọ ịchọpụta ọkwa udo dị n'etiti ezinụlọ abụọ ahụ na-egosi na ọ bụrụ na agbụrụ ezinụlọ nwere ike ịmalite imegharị ọnụ, otú a ka mba ahụ ga-adị n'otu iji chebe onwe ya. "Mba ahụ. Ọ bụghị ụwa. "Chebe nnwere onwe" na June 2003 bụ koodu maka "agha agha," n'agbanyeghị ma agha, dị ka ọtụtụ agha, belata nnwere onwe anyị.
Ànyị na-edozi esemokwu ọbara ezinụlọ dị ka esemokwu ọbara obodo? Ànyị akwụsịla igbu ndị agbata obi anyị na ezuru ezuru ezughị okè ma ọ bụ ihe ndị e ketara eketa n'ihi na a na-ebuteghachi ike dị egwu nke na-amanye anyị igbu anyị ka anyị wee gbuo ndị mba ọzọ site na agha? Kentucky ga-aga agha na West Virginia, na Indiana na Illinois, ma ọ bụrụ na ha enweghị ike ịga agha na Afghanistan kama? Ndi Europe emesiri n'udo onwe ya n'ihi na o na-enyere United States aka imegide ebe dika Afghanistan, Iraq, na Libya? Ọ bụ na President George W. Bush ekwughị na ọ ghaghị ịwakpo Iraq n'ụzọ ụfọdụ site n'ikwu na isi nke Iraq gbalịrị igbu papa Bush? Mba United States na-emeso Cuba dị ka a ga-asị na Agha Nzuzo akwụsịghị kpamkpam n'ihi na ọ dị njọ? Mgbe o nwusịrị otu nwa amaala United States aha ya bụ Anwar al-Awlaki, ọ bụ na President Barack Obama ezigaghị agha ọzọ izu abụọ mgbe nke ahụ gasịrị gburu nwa nwa 16 nwa nke Awlaki, bụ onye a na-ekwughị ebubo ụgha ọ bụla? Ọ bụrụ na ọ bụrụ na a chọpụtabeghị ya, ma ọ bụ ma ọ bụrụ na e gburu ya na ndị ọzọ na-eto eto na ya site n'emeghị ihe n'echeghị echiche, ọ bụ na esemokwu nke ọbara adịghị ka ọ dị?

N'ezie, ma ọdịdị abụghị ihe atụ. Ajọ ọbara, dịka ha dị, na-apụ site na omenala ndị America na ọtụtụ omenala ndị ọzọ gburugburu ụwa. Ọfụma ọbara, n'otu oge, weere dị ka ihe dị mma, nke dị mma, nke dị mma, ma na-adịgide adịgide. Ha chọrọ ọdịnala na nsọpụrụ, site na ezinụlọ na omume. Ma, na United States na ọtụtụ ebe ndị ọzọ, ha agakwaghị. Ha na-adịgide adịgide. Ọfụma ọbara na-apụta ọzọ n'ụdị mgbochi, na-enweghị ọbara, mgbe ụfọdụ ndị ọkàiwu na-anọchite anya ọgbọ agha. Ụdị esemokwu ọbara na-etinye aka na omume ndị dị ugbu a, dị ka agha, ma ọ bụ ịkpa ókè nke òtù, ma ọ bụ ikpe ikpe na ikpe ikpe. Ma esemokwu ọbara abụghị ụzọ n'etiti agha ndị dị ugbu a, ha anaghị ebute agha, agha adịghị agbaso echiche ha. Agbanweghị ọbara na-agbanwebeghị agha ma ọ bụ ihe ọ bụla ọzọ. A kwụsịrị ha. Agha dị tupu mgbe a kpochapụrụ esemokwu ọbara, ma nwekwuo ihe yiri nke esemokwu ọbara tupu ewepụ ha karịa mgbe. Ndị gọọmentị na-alụ agha ebutewo iwu na ha machibidoro ime ihe ike, mana iwuchibido iwu ahụ enwebeghị ihe ịga nke ọma ebe ndị mmadụ nakweere ikike ya, ebe ndị mmadụ kwetara na a ghaghị ahapụrịrị anyị esemokwu ọbara. Enwere akụkụ nke ụwa ebe ndị mmadụ nabatara nke ahụ.

Dueling

Ndaghari nke obi mmiri yiri ka o yikarịrị ka ọ ga-abụ na ịlaghachi n'ịbụ ohu ma ọ bụ ịchụso ọbara. Ọtụtụ ndị Duels na Europe na United States. Ndị agha, gụnyere Ngalaba Mmiri Na United States, na-ejikarị ndị ọrụ ndị ọzọ na-agbagha n'etiti onwe ha karịa ịlụso onye iro mba ọzọ ọgụ. A machibidoro Dueling, maa jijiji, kwaa emo, ma jụ ya n'oge narị afọ nke iri na itoolu dị ka omume ọjọọ. Ndị mmadụ gbakọtara kpebiri na a ga-ahapụ ya, ọ bụ.

Ọ dịghị onye ọ bụla kwuru ka ọ kwụsị iwe akwa ma ọ bụ na-ezighị ezi mgbe ọ na-eche nche ma ọ bụ na-agba mbọ na-enyere mmadụ aka. A pụkwara ikwu otu ihe banyere esemokwu ọbara na ịgba ohu. Ajụghị omume ndị a dum, ọ bụghị nke gbanwere ma ọ bụ mepere anya. Anyị enweghị mgbakọ Geneva iji dozie ịgba ohu kwesịrị ekwesị ma ọ bụ esemokwu ọbara. Echebeghị ịgba ohu dị ka omume a na-anabata maka ụfọdụ ndị. Akwụghị ọbara ọbara maka ụfọdụ ezinụlọ pụrụ iche dị mkpa ka ha dịrị njikere ịhapụ ndị na-enweghị isi ma ọ bụ ezinụlọ ọjọọ ndị a na-apụghị ịtụgharị uche. Ịgba ụra anaghị edozi iwu ma kwadoro maka ndị mmadụ. Mba United Nations adịghị enye ikike duels otú o si enye ikike agha. Dueling, na mba ndị na-emebu na ya, ghọtara na ọ bụ ndị na-ebibi ihe, azụ, oge ochie, na amaghị ihe maka ndị mmadụ n'otu n'otu iji gbalịa idozi esemokwu ha. Ihe ọ bụla mkparị onye ọ bụla nwere ike ịbịakwasị gị bụ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ na ọ ga-adị njọ-ka anyị na-ele ihe taa anya-karịa ebubo nke ịbụ onye nzuzu na nke jọgburu onwe ya iji kere òkè na duels. N'ihi ya, ịghara ịda mbà n'obi abụghịzi ụzọ iji chebe aha ya site na mkparị.

Oge duel ka na-emekarị? Ma eleghị anya, ma ọ bụ mgbe ụfọdụ (ma ọ bụ na ọ bụghị mgbe ụfọdụ) igbu ọchụ, ndina n'ike, na izu ohi. Ọ dịghị onye na-atụ aro ka ha kwadoro ndị ahụ, ma ọ dịghị onye na-atụ aro ka ọ laghachi azụ. Anyị na-agbalịkarị ịkụziri ụmụ anyị iji dozie esemokwu ha, ọ bụghị aka ma ọ bụ ngwá agha. Mgbe anyị na-enweghị ike ịrụ ọrụ, anyị na-arịọ ndị enyi ma ọ bụ onye nlekọta ma ọ bụ ndị uweojii ma ọ bụ ụlọikpe ma ọ bụ ikike ọzọ iji kwụsị ma ọ bụ inye iwu. Anyị ewepụghị esemokwu n'etiti ndị mmadụ n'otu n'otu, ma anyị amụtala na ọ ga-akacha mma ka anyị dozie ha. N'ebe ụfọdụ, ọtụtụ n'ime anyị na-aghọta na ọbụna onye nwere ike ịmeri na duel mana onye na-efunahụ ikpe ikpe ụlọ ka mma. Onye ahu aghagh i ibi n'ime uwa nke ime ihe ike, o ghaghi inwe ahuhu site na "mmeri" ya, aghagh ighota nhụjuanya nke ndi ha huru n'anya, o ghaghi ichota uju ma obu "mmechi" n'efu. ihe mgbagwoju anya nke ugwo, abughi egwu onye obula nwuru anwu ma obu ihe ojoo n'anu, ma aghagh idi njikere maka ohia nke ozo.
International Duels:
Spain, Afghanistan, Iraq

Kedu ihe ma ọ bụrụ na agha bụ ihe ọjọọ dị mma iji dozie esemokwu mba dị iche iche dị ka ịkụda mmụọ bụ iji dozie esemokwu n'etiti ndị mmadụ? O yikariri ka ihe ndi ozo di nma karia anyi kwesiri iche. Duels nwere asọmpi n'etiti mmadụ abụọ ndị kpebiri na ha agaghị edozi esemokwu ha site n'ikwu okwu. N'ezie, anyị maara nke ọma. Ha nwere ike ikpebi okwu site n'ikwu okwu, ma ha achọghị. Ọ dịghị onye a ga-alụ ọgụ maka duel n'ihi na onye ọ na-arụrịta ụka na-enweghị isi. Onye ọ bụla nke họọrọ ịlụ agha a duel chọrọ ịlụ ọgụ na duel, ya onwe ya-ya mere - ọ gaghị ekwe omume ka onye ọzọ kwuo okwu.

Agha bụ asọmpi n'etiti mba dị iche iche (ọbụlagodi mgbe a kọwapụtara na a na-alụ ọgụ megide ihe dị ka "ụjọ") - mba ndị na-enweghị ike idozi esemokwu ha site n'ikwu okwu. Anyị kwesịrị ịma nke ọma. Mba nwere ike idozi esemokwu ha site n'ikwu okwu, ma họrọ ịghara. Enweghị mba ọ bụla a ga-alụ agha n'ihi na mba ọzọ bụ ndị na-enweghị isi. Mba ọ bụla nke na-ahọrọ ịlụ agha chọrọ ịlụ agha, ya onwe ya-ya mere - ọ gaghị ekwe omume mba ọzọ ịkọrọ ya. Nke a bụ ụkpụrụ anyị na-ahụ n'ọtụtụ agha US.

Ezi akụkụ (n'akụkụ nke anyị, n'ezie) na agha, anyị na-achọ ikwere, abanyela n'ime ya n'ihi na akụkụ nke ọzọ ghọtara naanị ime ihe ike. Naanị ị nwere ike ịgwa ndị Iran okwu, dịka ọmụmaatụ. Ọ ga-adị mma ma ọ bụrụ na ị nwere ike, ma nke a bụ ụwa dị adị n'ezie, na n'ime ụwa ndị ahụ, mba ndị ọzọ na-agba ọsọ na-enweghị ike iche echiche!
Ka anyị chee na ndị ọchịchị na-ebu agha n'ihi na akụkụ nke ọzọ agaghị enwe ezi uche ma gwa ha okwu. Ọtụtụ n'ime anyị ekwenyeghị na nke a bụ eziokwu. Anyị na-ahụ agha dị ka ọchịchọ site n'ọchịchọ na-enweghị isi na anyaukwu, agha ụgha dị ka nchịkọta ụgha. Edere m akwụkwọ nke a na-akpọ Agha Is A Lie nke na-enyocha ụdị okwu ụgha kachasịsịsịsị iche banyere agha. Ma, maka iji ihe atụ na-atụ egwu, ka anyị leba anya n'okwu ikpe maka agha dị ka ihe ikpeazụ mgbe okwu na-adaghị adaba, ma hụ otú o si agbago. Ka anyị leba anya n'okwu ndị metụtara United States, dị ka ọtụtụ n'ime anyị maara nke ọma na ọtụtụ ndị maara nke ọma, na dịka United States (dị ka m ga-atụle n'okpuru) bụ onye na-eduzi ụwa.

Spain

Ozizi na agha bụ ihe ikpeazụ eji emegide ndị na-enweghị ike ịtụgharị uche na-ejideghị nke ọma. Dịka ọmụmaatụ, agha Spanish-American (1898), dịka ọmụmaatụ, adịghị adaba. Spain dị njikere ido onwe ya n'okpuru ikpe nke onye ọ bụla na-anọpụ iche, mgbe United States boro ndị Spanish ebubo na ha na-agbapụ ụgbọ mmiri a na-akpọ USS Maine, ma United States na-esi ọnwụ na ọ ga-aga agha n'agbanyeghị enweghị ihe àmà iji kwadoo ebubo ya megide Spain , ebubo ndị jere ozi dị ka agha nke agha. Iji mara nke agha nke agha anyị, anyị ga-etinye Spain dị ka onye na-eme ihe n'egwuregwu na United States dị ka ọrụ ụbụrụ. Nke ahụ enweghị ike ịbụ ihe ziri ezi.

Ihe doro anya: ọ pụghị ịbụ ihe ziri ezi. Mba United States anaghị agba ọsọ, ọ dịghịkwa ndị mmadụ na-ebi n'ime ya. Mgbe ụfọdụ, o nwere ike isi ike ịhụ otú ụzọ ụbụrụ na-esi eme ihe ọjọọ karịa ndị ọchịchị anyị a họpụtara ahọpụta, ma eziokwu ahụ bụ na Spain adịghị emeso ndị mọnk dị n'okpuru, nanị ndị America. Mba United States anaghịkwa emeri nnukwu anụ ndị mọnk, naanị ndị Spaniards. O nwere ike ịbụ na e doziri okwu a gburugburu tebụl, otu akụkụ gwakwara ya. Eziokwu bụ na United States chọrọ agha, ọ dịghịkwa ihe Spanish nwere ike ikwu iji gbochie ya. United States họọrọ agha, dị nnọọ ka onye na-atụ anya ya họọrọ ikpo ọkụ.

Afghanistan

Ihe atụ na-abata n'uche site n'akụkọ ihe mere eme n'oge na-adịbeghị anya, ọ bụghị naanị site na narị afọ gara aga. United States, maka afọ atọ tupu September 11, 2001, nọ na-arịọ ka ndị Taliban tụgharịa Osama bin Laden. Ndi Taliban choro maka ihe akaebe nke ikpe mara ya na mpụ ọ bụla na nkwa iji nwaa ya na mba nke na-anọpụ iche na-enweghị ọnwụ ọnwụ. Nke a gara n'ihu na October, 2001. (Lee, dị ka ọmụmaatụ, "Bush na-ajụ Taliban Offer to Hand Bin Laden Over" na Guardian, October 14, 2001.) Ihe ndị Taliban chọrọ anaghị eyi ka ọ bụ enweghị isi. Ha dị ka ihe chọrọ onye nwere mkparịta ụka nwere ike ịga n'ihu. Ndị Taliban dọrọ aka na United States na bin Laden na-eme atụmatụ ibuso agha ala US (nke a dịka BBC). Onye odeakwụkwọ nke odeakwụkwọ Pakistani nke Mba Ọzọ, Niaz Naik, gwara onye BBC na ndị isi ndị United States gwara ya na nzuko a na-akwado UN na Berlin na July 2001 na United States ga-eme ihe megide ndị Taliban n'etiti etiti October. O kwuru na obi abụọ adịghị ya na ịhapụ bin Laden ga-agbanwe atụmatụ ndị ahụ. Mgbe United States wakporo Afghanistan na October 7, 2001, ndị Taliban jụrụ ọzọ ka ha kparịtaa inyefe bin Laden gaa mba nke atọ ka a nwalee ya. Mba United States jụrụ inye onyinye ahụ ma nọgide na-alụ agha Afghanistan ruo ọtụtụ afọ, ọ bụghị ịkwụsị ya mgbe a kwenyere na bin Laden hapụrụ mba ahụ, ọbụnakwa egbughị ya mgbe ọ kwusịrị ọnụọgụ bin Laden. (Lee akwụkwọ akụkọ ndị ọzọ, September 20, 2010.) Ikekwe, e nwere ihe ndị ọzọ mere ị ga-eji nọrọ agha ruo afọ iri na abụọ, mana ihe mere ị ga-eji malite abụghị na ọ dịghị ụzọ ọzọ ị ga-esi edozi nsogbu ahụ. O doro anya na United States chọrọ agha.

Gịnị mere mmadụ ga-eji chọọ agha? Ka m na-arụ ụka na Agha bụ Ụgha, United States anaghị achọ ịbọ ọbọ maka atụmatụ Spain dị ka mbibi nke Maine ka ọ na-ejide ohere iji merie ókèala. Na-awakpo Afghanistan nwere obere ma ọ bụ ihe ọ bụla na-eme na biini Laden ma ọ bụ ọchịchị nke nyeere biini Laden. Kama nke ahụ, ihe ndị na-akpali akpali na United States metụtara njikọta mmanụ ọkụ, nkwụsị nke ngwá agha, ndọrọ ndọrọ ọchịchị, ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ndọrọ ndọrọ ọchịchị, na-achọ ịlụso Iraq agha (Tony Blair gwara Bush Afghanistan ga-ebu ụzọ bịa) n'ụlọ, ma na-erite uru site na agha na ihe ndị ọ tụrụ anya ya. United States chọrọ agha.

United States nwere ihe na-erughị 5 pasent nke ụwa ma jiri otu ụzọ n'ụzọ atọ nke akwụkwọ ụwa, otu ụzọ n'ụzọ anọ nke mmanụ ụwa, 23 pasent nke coal, 27 pasent nke aluminom, na 19 pasent nke ọla kọpa. (Lee Scientific American, September 14, 2012.) Ọnọdụ a agaghị adịgide ruo mgbe ebighị ebi site na mmekọrịta. "Ahịa nzuzo nke ahịa ahụ agaghị arụ ọrụ n'echeghị aka. McDonald enweghị ike ịba ụba n'enweghị McDonnell Douglas, onye mmebe nke US Air Force F-15. A na-akpọkwa ụzụ zoro ezo nke na-eme ka nchekwa dị na Silicon Valley dị iche iche na-eme ka ụwa dị elu na-akpọ Agha US, Air Force, Navy na Marine Corps, "na-ekwu na onye na-anụ ọkụ n'aka na onye na-ede akwụkwọ akụkọ New York Times bụ Thomas Friedman. Mana anyaukwu abughi ihe kpatara esemokwu nke onye ozo. Ọ bụ naanị anyaukwu. Anyị niile ahụla ụmụaka na ọbụna ndị okenye ka ha mụta ịbụ ndị anyaukwu. Enwekwara uzo di iche iche n'oru ume n'adighi ike na aku na uba ndi ozo nke na-ebupu agha nke anyaukwu n'enweghi ike ibute nhụjuanya ma obu imebi. Otutu ihe mgbagwoju nke ugwo ajuju na ike ndu ndu adighi icheba na inyefe otutu ihe n'aka ndi agha. Anyị ga-atụle ihe ịkwụsị agha na-eme ka ọ dị mfe n'okpuru. Isi ebe a bụ na agha ekwesịghị ekwesị ka e weere ya dị ka onye a na-akwanyere ùgwù karia ịgba aghara.

Agha a na-apụghị izere ezere site n'echiche nke Afghans, bụ onye hụrụ United States enweghị mmasị na mkparịta ụka? N'ezie, ọ bụghị. Ọ bụ ezie na nkwụsị ime ihe ike akwụsịbeghị agha ahụ ruo ihe karịrị afọ iri, ọ ga-ekwe omume na nkwụsị na-enweghị isi ga-abụrịrị ihe ịga nke ọma. Anyị nwere ike irite uru, dịka ndị na narị afọ gara aga enweghị ike, site n'akụkọ ihe mere eme nke nkwụsi ike na Arab Spring, n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ Europe, na South Africa, n'India, na Central America, na Filipinos na Puerto Ricans na-eme mgbalị iji mechie ndị agha US ntọala, wdg.

Ka nke a ghara ịdị ka m na-enye ndị ndụmọdụ na-achọghị ndụmọdụ na Afghans mgbe gọọmenti m na-atụ bọmbụ ha, m kwesịrị ịkọwa na otu ihe mmụta ahụ pụkwara itinye na obodo m. Ndị United States na-akwado ma ọ bụ na-anabata mmefu (site na ngalaba dị iche iche-gbakwunye Agha War Reshon League) ma ọ bụ ihe karịrị $ trillion $ 1 kwa afọ na njikere agha kpọmkwem n'ihi egwu (ọ bụ ezie na ọ nwere ike ịbụ) wakpo United States site n'ike mba ọzọ. Nke a ga-eme, ikike ngwá agha ndị mba America ga-emerụ ike. Ma, ọ bụrụ na anyị na-agbagha ngwá agha ndị ahụ, anyị ga-eme ihe megidere echiche ndị mmadụ na-ewu ewu-a ga-ahapụ onye na-enweghị nchebe. Anyị ga-enwe ike ịjụ ịrụ ọrụ anyị na ọrụ ahụ. Anyị nwere ike ịnabata ndị ikwu ibe anyị site na mba na-awakpo anyị na ọta mmadụ si gburugburu ụwa. Anyị nwere ike ịchụso ikpe ziri ezi site n'echiche ọha na eze, ụlọikpe, na iwu ndị echere na ndị ọrụ.

N'eziokwu, ọ bụ United States na NATO na-awakpo ndị ọzọ. Agha na na oru nke Afghanistan, ma ọ bụrụ na anyị esi na ya laghachi azụ ntakịrị, na-egosi na ọ bụ okwu ọjọọ dika duel. Na-atagbu onye ochichi (n'ọnọdụ ụfọdụ) ka ọ gbanwee onye omempụ ahụ, site na iji ihe karịrị afọ iri bombu ma gbuo ndị mba ahụ (ọtụtụ n'ime ha anụtụbeghị banyere mwakpo Satumba 11, 2001, nke na-adịghị akwado ha, na ọtụtụ n'ime ha kpọrọ ndị Taliban asị) apụtaghị na ọ bụ ọrụ mmepe ka ukwuu karịa ịgbagharị onye agbata obi n'ihi na nna nna ya ukwu zuru ezì nna nna gị. N'ezie, agha na-egbu ọtụtụ ndị mmadụ karịa esemokwu ọbara. Afọ iri na abụọ ka e mesịrị, gọọmentị United States, ka m na-ede nke a, na-anwa ịkwado ndị Taliban-usoro na-ezighị ezi na ndị Afghanistan anaghị anọchite anya ya ma ọ bụrụ na otu ọ bụla nọ na mkparịta ụka ahụ, mana usoro nke nwere ike ịka mma tinye 12 afọ gara aga. Ọ bụrụ na ị nwere ike ịgwa ha okwu ugbu a, gịnị mere i nweghi ike ịkọrọ ha mgbe ahụ, tupu ọtụtụ uka duel? Ọ bụrụ na a ga-ezere agha na Siria, gịnị mere na agha apụghị ịlụ Afghanistan?
Iraq

Mgbe ahụ, e nwere ikpe nke Iraq na March 2003. Òtù Mba Ndị Dị n'Otu ajụla inye ikike ịwakpo Iraq, dịka ọ jụrụ afọ abụọ gara aga na Afghanistan. Iraq adịghị atụ egwu United States. United States nwere ma na-akwadebe iji megide Iraq ụdị ụdị ọ bụla a ga-ejide mba niile: akụrụngwa ọcha, ụdị ndị napalm dị iche iche, bọmbụ ụyọkọ, ụda uranium. Atụmatụ nke US ga-ebuso ihe niile na ebe ndị mmadụ na-ebuso ya iwe na, na-emegide ihe ọ bụla mere n'oge gara aga, ndị mmadụ ga-"juru anya ma maa jijiji" - okwu ọzọ ga-atụ egwu-n'ime nrubeisi. Ma ihe ziri ezi nke a bu na Iraq bu ndi agha, chemical, na agha nuklia.

N'ụzọ dị mwute maka atụmatụ ndị a, usoro nyocha nke mba ụwa kpochapụrụ Iraq dịka ngwá agha dị otú ahụ ọtụtụ afọ gara aga ma kwenye na ha enweghị. Nnyocha a malitere, re-akwado nkwenye zuru ezu nke ngwá agha ndị dị otú ahụ, mgbe United States kwupụtara na agha ahụ ga-amalite ma ndị nlele ga-ahapụ. Agha dị mkpa, ọchịchị United States kwuru, iji kwatuo ọchịchị Iraq-iwepụ Saddam Hussein n'aka ike. Otú ọ dị, dị ka nkọwa nke nzukọ na February 2003 n'etiti President George W. Bush na Prime Minister nke Spain, Bush kwuru na Hussein enyewo iwu ịhapụ Iraq, ma gaa na mba ọzọ, ma ọ bụrụ na ọ nwere ike ịkwụsị $ 1. (Lee El Pais, September 26, 2007, ma ọ bụ Washington Post nke ụbọchị na-esote.) Akwụkwọ akụkọ Washington Post kwuru, sị: "Ọ bụ ezie na ọkwá ọha Bush n'oge nzukọ ahụ bụ na ọnụ ụzọ ahụ meghere maka ngwọta diploma, ọtụtụ narị puku nke ndị agha United States abanyelarị n'ókèala Iraq, ma White House emewo ka ọ ghara inwe ndidi. 'Oge dị mkpirikpi,' Bush kwuru na nkwurịta okwu ogbako ya na [Prime Minister Spanish] Jose Maria] Aznar n'otu ụbọchị ahụ. "

O nwere ike ịbụ na onye ọchịchị aka ike na-agba ọsọ na $ 1 abụghị ezigbo ihe. Mana enyeghi ekpughere nye ọha na eze US. A gwara anyị na diplomacy agaghị ekwe omume. Mkparịta ụka ahụ agaghị ekwe omume, a gwara anyị. (Ya mere, enweghi ohere inye onyinye nke ọkara ọkara ijeri, dịka ọmụmaatụ.) Nchọpụta emebeghị ka ha rụọ ọrụ, ha kwuru. Ndị agha ahụ nọ n'ebe ahụ, a pụkwara iji ha mee ihe mgbe ọ bụla megide anyị, ha kwuru. Agha, na-akwa ụta, n'ụzọ dị mwute, mwute bụ ihe ikpeazụ, ha gwara anyị. President Bush na Prime Minister nke Britain bụ Tony Blair kwuru na White House na Jenụwarị 31, 2003, na-azọrọ na a ga-ezere agha ma ọ bụrụ na o kwere omume, nanị mgbe otu nnọkọ nzuzo nke Bush kwuru na ụgbọ elu U2 na-eji ụgbọelu na-ekpuchi Iraq, na-ese na agba UN, na-enwe olileanya na Iraq ga-ere ọkụ na ha, n'ihi na nke ahụ ga-abụ na ihe mgbakwasị iji malite agha. (Lee Worldless World site na Phillipe Sands, ma hụ nnukwu mgbasa ozi mgbasa ozi na-agbakọta na WarIsACrime.org/WhiteHouseMemo.)

Utu ndi mmadu bi na Iraq furu efu nde mmadu di iche iche, ndi mmadu bi na Iraq gburu nde mmadu nde mmadu, ndi mmadu gbara nde mmadu 1.4 mere ndi gbara ọsọ ndụ, ihe ndi agha mba ha na usoro nkuzi na ahuike ndi ozo, ndi mmadu furu efu ndi enwere n'okpuru ndu Saddam Hussein, mbibi gburugburu ebe obibi ihe fọrọ nke nta ka ọ ghara ichetụ n'echiche, ọrịa ntiwapụ nke ọrịa na ọmụmụ nwa dị egwu dịka ụwa maara. E bibiri mba Iraq. Ụgwọ a na-akwụ Iraq ma ọ bụ United States na dollar karịrị ihe karịrị ijeri (United States na-akwụ ụgwọ ihe karịrị $ 4.5, ọ bụghị ịgụta ọtụtụ puku dollar na ụba mmanụ ụgbọala, ụgwọ ndị mmasị n'ọdịnihu, nlekọta ndị agadi, na ohere efu). (Lee DavidSwanson.org/Iraq.) Ọ dịghị nke a mere n'ihi na Iraq enweghị ike ịtụgharị uche.

Ndi ochichi nke United States, n'olu elu, akwaliteghi ihe agha akuko. Ọ bụghịkwa ebe ọchịchị US ga-ekpebi maka Iraq ma onye ọchịchị aka ya na-agba ọsọ. Gọọmentị US ga-arụ ọrụ iji kwụsị nkwado ya maka ndị ọchịchị aka ike na ọtụtụ mba ndị ọzọ tupu ha etinye aka na Iraq n'ụzọ ọhụrụ. Nhọrọ ahụ dị na njedebe nke iwu akụ na ụba ma malite ịmegharị. Ma ọ bụrụ na United States 'kwuru na mkpali na-adị n'ezie, anyị nwere ike ikwubi na okwu bụ nhọrọ a ga-ahọrọ. Icheta nbudata Iraq site na Kuwait abughi ihe ndi ozo n'oge oge mbu nke Gulf War. Ịhọrọ ịkwado na inye ike Hussein bụ nhọrọ na mbụ. A na-enwe ihe ọzọ iji kwado ime ihe ike. Nke a bụ eziokwu ọbụna site n'ikike nke Iraqi. Iguzogide mmegbu nwere ike ịbụ ihe na-adịghị mma ma ọ bụ ime ihe ike.

Nyochaa agha ọ bụla ị na-achọ, ọ ga - apụta na ọ bụrụ na ndị omempụ chọrọ ịkọwa ọchịchọ ha n'ihu ọha, ha gaara abanye n'ime mkparịta ụka kama ịlụ agha. Kama nke ahụ, ha chọrọ agha maka ọdịmma onwe ya, ma ọ bụ agha maka ihe ọ bụla na-enweghị isi na mba ọ bụla ga-eji obi ha kweta.

Agha bụ nhọrọ

N'oge Agha Nzuzo, Soviet Union gbagburu kpamkpam na, n'ezie, gbagburu U2 ụgbọelu, ụdị omume ahụ nke President Bush nwere olileanya na ọ ga-ebuso agha na Iraq, ma United States na Soviet Union kwurịtara okwu ahụ karịa aga agha. Nhọrọ ahụ na-adị adị mgbe nile-ọbụlagodi mgbe egwu nke ikpochapụ ibe gị adịghị adị. Ọ dị na Bay of Pig na Cuban Missile Crises. Mgbe ndị na-ekpo ọkụ na nlekọta nke President John F. Kennedy gbalịrị ịra ya ụgha, ọ họọrọ kama ọkụ ndị isi na-aga n'ihu ma na-aga n'ihu na Soviet Union, ebe a na-agbasi mbọ ike maka agha na ịbụ onye onyeisi oche bụ Nikita Khrushchev jụrụ. (Gụọ James Douglass 'JFK na nke a na-apụghị ịkọwa akọwa.) N'afọ ndị na-adịbeghị anya, a jụwo ugboro ugboro ịwakpo Iran ma ọ bụ Syria. Mwakpo ndị ahụ nwere ike ịbịa, ma ha bụ nhọrọ.

Na March 2011, African Union nwere atụmatụ maka udo na Libya, ma NATO gbochiri ya, site na ịmepụta mpaghara "ọpụpụ" na ibido bombu, iji gaa Libya iji kwurịta ya. N'April, African Union nwere ike ikwurịta atụmatụ ya na President Muammar al Gaddafi, ọ kwupụtara nkwekọrịta ya. NATO, nke nwetara UN ikike iji kpuchido ndi Liby ka ebubo na o nwere ihe ize ndụ, ma o nweghi ikike imegide mba agha ma obu ikwatu gọọmenti, nọgidere na-eti mba ahụ agha ma kwatuo ọchịchị. Onye nwere ike ikwere na ọ bụ ihe dị mma ịme. "Anyị bịara. Anyị hụrụ. O nwuru! "Ka otu onye odeakwụkwọ nke United States bụ Hillary Clinton kwuru, na-achị ọchị mgbe ọnwụ Gaddafi nwụsịrị. (Lelee vidiyo a na WarIsACrime.org/Hillary.) N'otu aka ahụ, ndị duelists kwenyere ikwe onye ọzọ ahụ bụ ihe dị mma ime. Isi ebe a bụ na ọ bụghị naanị nhọrọ dịnụ. Dịka ọ na-agba ume, agha nwere ike iji dochie anya mkparịta ụka. Onye na-eme ihe ike nwere ike ọ gaghị esi na diplomacy na-apụ mgbe niile ma ọ bụrụ na ndị na-agba mbọ na-eme agha na nzuzo ma na-achọ ihere, ma nke ahụ ọ ga-abụ ihe ọjọọ dị otú a?

Nke a bụ eziokwu na agha US nwere ike imegide Iran. Ọ bụ United States ka mba United States na-agba mbọ iji kwurịta maka afọ iri gara aga. Na 2003, Iran kwadoro mkparita uka na ihe niile dị na tebụl, Amerịka weghaara onyinye ahụ. Iran ekwenyewo ka ihe ndi ozo gbochie ya kari usoro iwu ya. Iran agbaliri ikwenye na ochichi nke United States, na-ekwenye ekwenye ngwa ngwa iji nweta mmanu nuklia nke si mba. Na 2010, Turkey na Brazil gara nnukwu nsogbu iji mee ka Iran kwenye na ihe ọchịchị United States kwuru na ọ dị mkpa, nke kpatara naanị na US ọchịchị na-ekwupụta iwe ya na Turkey na Brazil.

Ọ bụrụ na ihe United States chọrọ n'ezie bụ ịchịkwa Iran na iji ya akụ, Iran agaghị atụ anya imebi site na ịnakwere ịchịisi. Ihe mgbaru ọsọ ahụ ekwesịghị ịchụso site na diplomacy ma ọ bụ agha. Ọ bụrụ na ihe United States chọrọ n'ezie ka mba ndị ọzọ hapụ ike ike nuklia, ọ nwere ike isiri gị ike itinye iwu ahụ na ha, ma ọ bụ na-enweghị agha. Ụzọ kachasị dịgasị na ịga nke ọma agaghị abụ agha ma ọ bụ mkparịta ụka, kama ihe atụ ma nyere aka. United States nwere ike ịmalite imebi ngwá agha nuklia na ike ya. Ọ nwere ike itinye ego na ike ọkụ. Ihe ego eji enweta ike ike, ma ọ bụ ihe ọ bụla ọzọ, ma ọ bụrụ na e bibiri igwe agha bụ ihe a na-apụghị ịghọta aghọta. United States nwere ike inye ndi mmadu ume inye aka n'uwa maka otu okara nke ihe o na-eme iji nye ochichi ndi agha-obughi ikwuputa iwu ndi gbochire Iran site n'inweta ihe ndi ozo.

Agha na-emegide ndị mmadụ

Inyocha agha agha megide ndị mmadụ na obere ìgwè nke ndị na-eyi ọha egwu ebubo na-egosikwa na ikwu okwu abụwo nke dịnụ, n'agbanyeghị na a jụrụ, nhọrọ. N'eziokwu, o siri ike ịchọta otu ikpe na-egbu egbu na-egosi na ọ bụ nkwụsị ikpeazụ. Na May 2013, President Obama kwuru okwu nke ọ na - ekwu na ndị niile ọ gburu na mberede bụ nanị mmadụ anọ bụ ụmụ amaala America, na otu n'ime ikpe anọ ahụ, ọ zutere ụfọdụ amaokwu ọ ga - eme n'onwe ya. tupu izipu igbu mmadu. Ihe niile gbasara ọha na eze na-emegide nke a, na n'eziokwu, ndị ọchịchị United States na-anwa igbu Anwar al-Awlaki tupu ihe ahụ emee mgbe President Obama mesịrị kwuo na Awlaki na-egwu otu akụkụ nke kwadoro igbu ya. Ma, ọ dịghị mgbe ọ bụla a kwadoro Awlaki na ọ bụ mpụ, ọ dịtụghị mgbe ọ kwadoro ya, ya esiteghị na ya. Na June 7, 2013, onye ndú nke agbụrụ Yemeni, Saleh Bin Fareed, gwara Democracy Ugbu a, a ga-enyerịrị Awlaki ma kpee ya ikpe, ma "ọ dịghị mgbe ha jụrụ anyị." N'ọtụtụ ihe ndị ọzọ, o doro anya na ndị ohi nwere ike ịnwụ ọ bụrụ na a nwara ụzọ ahụ. (Otu ihe atụ na-adịghị echefu echefu bụ na November 2011 drone na-egbu na Pakistan nke 16 afọ Tariq Aziz, ụbọchị mgbe ọ gara nzukọ mgbochi drone na isi obodo, ebe ọ nwere ike mfe-ejide-ọ bụrụ na e boro ya ebubo ụfọdụ mpụ.) Ikekwe, e nwere ihe mere ị ga-eji chọọ igbu mmadụ. Ma, ọzọkwa, ma eleghị anya enwere ihe mere ndị mmadụ ji chọọ ịlụ ọgụ maka itinye akwụkwọ iwu.

Ebumnuche nke ichikota iwu megide ndị mmadụ site na mpụ ụgbè na ha ka e zigara mba dị iche iche n'agbata August-September 2013 maka ịwakpo Siria-bụ nke a ga-awakpo dịka ntaramahụhụ maka ebubo eji eji ngwá agha a machibidoro. Ma, n'ezie, onye ọ bụla na-achị achị na-ezighị ezi iji mee ka ọtụtụ narị mmadụ nwụọ ga-abụ na a gaghị ata ya ahụhụ mgbe ọtụtụ narị ndị ọzọ gburu, ebe ọ bụ na ọ nọgidere na-adịghị mma na onye a na-amaghị.

Ezi Agha Ọma n'Ebe Ọdịnihu

N'ezie, ịkọpụta agha ndị nwere ike iji dochie anya okwu ma ọ bụ site n'ịgbanwe ihe mgbaru ọsọ nke iwu nwere ike ghara ime ka onye ọ bụla mara agha agaghị achọ n'ọdịnihu. Nkwenkwe kwenyesiri ike n'obi ọtụtụ nde mmadụ bụ nke a: Mmadụ enweghị ike ịgwa Hitler okwu. Na ya corollary: Onye na-enweghị ike na-ekwu okwu na-esonụ Hitler. Na gọọmentị US ejirila ndị Hitler ọhụrụ mara ihe dị ka narị afọ atọ na narị afọ-n'oge ahụ ọtụtụ mba ndị ọzọ chọpụtawo United States na mba ị na-enweghị ike ikwu okwu-na-ekwughị echiche na Hitler nwere ike ịlaghachi ụbọchị ụfọdụ . Enwere ike ịchọta ihe ize ndụ a na nnukwu ego na ike, ebe ọ bụ na egwu dị ka okpomoku zuru ụwa ọnụ aghaghị igosi na ọ banyelarịrị ọdachi nke na-arịwanye elu tupu anyị emee.

M ga-aza nnukwu albatross nke Agha Ụwa nke Abụọ na Nkebi nke Abụọ nke akwụkwọ a. Otú ọ dị, ọ dị mkpa ịkọba ugbu a na ọkara ogologo oge na narị afọ atọ. Ọtụtụ agbanweela. Enweghi Agha Ụwa nke Atọ. Mba dị iche iche nwere ike ịba ụba n'ụwa adịghị agha ọzọ. A na-alụ ọgụ n'etiti mba ndị dara ogbenye, mba ndị dara ogbenye dị ka ndị agha, ma ọ bụ ndị mba bara ọgaranya megide ndị ogbenye. Ebube nke ochie dị iche iche ejirila ejiji, dochie anya mgbanwe ọhụrụ nke United States (agha ndị agha na mpaghara 175, ma ọ dịghị obodo a guzobere). Ndị ọchịchị aka ike nke obere oge pụrụ ịbụ ndị na-adịghị mma, ma ọ dịghị nke ọ bụla n'ime ha na-eme atụmatụ ịchị ụwa. United States enweela oge siri ike na-etinye Iraq na Afghanistan. Ndị ọchịchị na-akwado na United States na Tunisia, Egypt, na Yemen enwewo oge siri ike na-egbochi nkwụsị na-enweghị isi n'aka ndị ha. Ndị ọchịchị na ndị ọchịchị na-ada ada, ha daa ngwa ngwa karịa mgbe ọ bụla. Ndị Eastern Eastern Europe ndị na-achụpụ Soviet Union na ndị ọchịchị Kọmunist ha agaghị enwere onwe ha na Hitler ọhụrụ, mba ndị mba ọzọ agaghịkwa eme ya. Ike nke nguzogide na-enweghị isi aghọwo nke a maara nke ọma. Echiche nke colonialism na alaeze aghọwo ihe a na-apụghị ịmepụta. Hitler ọhụrụ ga-abụ ihe anachronism dị egwu karịa iyi egwu dị adị.

Obere obodo na-egbu

Ụlọ ọrụ ọzọ na-aga n'ihu na-aga n'ụzọ nke ọchịchị. N'etiti narị afọ nke iri na asatọ na-atụ aro ka e wepụ ọnwụ ikpe ọnwụ na-ewere dị ize ndụ na ihe nzuzu. Ma, ọtụtụ ndị ọchịchị ụwa adịghịzi eji ntaramahụhụ ọnwụ. N'ime mba ndị bara ọgaranya, e nwere otu ihe fọdụrụ. United States na-eji ntaramahụhụ ọnwụ ma na, n'eziokwu, n'etiti ndị isi ise kachasị n'ụwa - nke na-adịghị ekwu ọtụtụ ihe na akụkọ ihe mere eme, ọnwụ ahụ agbapụwo nke ukwuu. Nakwa n'ime ise ise: Iraq "a tọhapụrụ" ugbu a. Ma ọtụtụ n'ime ndị United States '50 na-ekwu na ọ dịghịzi eji ọnwụ ọnwụ. E nwere 18 na-ekwu na wepụrụ ya, gụnyere 6 ruo ugbu a na narị afọ nke iri abụọ na otu. Obodo iri atọ na otu ejighị ọnwụ ọnwụ n'oge 5 gara aga, 26 n'oge 10 gara aga, 17 na 40 gara aga afọ ma ọ bụ karịa. Otu njedebe Southern-na Texas na-edu ndú-na-eme ihe ka ukwuu n'ime igbu. Na igbu ọchụ niile jikọtara ọnụ na obere ọnụọgụ nke ọnụego nke eji egbu ọnwụ na United States, gbanwee maka ndị mmadụ, na narị afọ gara aga. Arụmụka maka ọnwụ ọnwụ ka dị mfe ịchọta, ma ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ na ọ dịghị mgbe ọ bụla na-ekwu na a pụghị iwepụ ya, naanị na ọ gaghị adị. Ozugbo a tụlere ihe dị oké egwu maka nchebe anyị, a na-ewere ọnye ọnwụ ugbu a dịka ihe a na-ahụ anya, nke a na-atụle nke ọma, nke na-abaghị uru, na nke ihere. Gịnị ma ọ bụrụ na nke a ga - eme agha?

Ụdị nke Ime Ihe Ike

Ịla n'iyi n'akụkụ ụfọdụ nke ụwa, tinyere ọnwụ ọnwụ, bụ ụdị ahụhụ niile ọha na eze na ụdị ahụhụ na obi ọjọọ. Emebi ma ọ bụ belata bụ nnukwu ihe ike nke bụ akụkụ nke ndụ kwa ụbọchị na narị afọ na iri afọ gara aga. Ọnụ ọgụgụ igbu ọchụ, na ogologo echiche, na-arịwanye elu n'ụzọ dị ukwuu. Ya mere, aka mgba na ịkụ aka, ime ihe ike megide ndị di na nwunye, ime ihe ike n'ebe ụmụ (site n'aka ndị nkụzi na ndị nne na nna), ime ihe ike megide ụmụ anụmanụ, na ịnakwere ọha mmadụ niile nke ime ihe ike dị otú ahụ. Dị ka onye ọ bụla maara ndị na-agbalị ịgụ ụmụ ha akwụkwọ ha kacha amasị ha site n'oge ha bụ ụmụaka, ọ bụghị nanị akụkọ ifo oge ochie nke na-eme ihe ike. Egwuregwu ịgba ọsọ dị ka ikuku n'ime akwụkwọ ndị ntorobịa anyị, ọ bụghị iji kọwaa fim ndị kpochapụla. Mgbe Mr. Smith na-aga Washington, Jimmy Stewart na-agba mbọ ka ọ bụrụ na ọ na-adanye onye ọ bụla na-ahụ anya agaghị edozi nsogbu ya. Mgbasa mgbasa ozi na telivishọn sit-coms na 1950s joked banyere ime ihe ike n'ụlọ. Ihe ike dị otú ahụ adịghị apụ, ma nkwenye ọha na eze adịghịzi, ihe ọ na-eme bụ na ọ na-ada.

Kedu ka nke a ga - esi bụrụ? Ayi aghaghi igosi ime ihe ike dika ndi agha. Ọ bụrụ na a ga-ahapụ anyị ime ihe ike (ma ọ dịkarịa ala n'ụdị ụfọdụ), tinyere mmetụta banyere ebubo a sịrị na anyị bụ "ọdịdị mmadụ," gịnị mere otu ụlọ ọrụ kwadoro na nkwenkwe na ime ihe ike ahụ ga-anọgide?

Kedụ, mgbe nile, "ihe okike" banyere ime ihe ike nke agha? Imirikiti esemokwu mmadụ ma ọ bụ nke mara mma ma ọ bụ nke anụ ahụ na-akpata n'ime otu ụdị gụnyere egwu na bluffs na njide. Agha na-agụnye ịwakpo ndị ị na-ahụtụbeghị mbụ. (Gụọ akwụkwọ Paul Chappell maka nkwurịta okwu dị mma.) Ndị na-eji obi ụtọ na-alụ agha site n'ebe dị anya pụrụ imebi ọdịdị ya. Ma ọtụtụ ndị enweghị ihe jikọrọ ya na ya ma chọọ ka ha ghara ime ya. Hà bụ ndị na-ekwekọghị n'okike? Ndi otutu mmadu bi n'èzí "okike mmadu"? Ị onwe gị bụ "onye na-ekweghị n'okike" mmadụ n'ihi na ị naghị alụ agha?

Ọ dịghị onye ọ bụla nwetụla nsogbu nrụgide na-akpata post-traumatic site na agha. Ikere òkè na agha chọrọ, maka ọtụtụ ndị mmadụ, ọzụzụ siri ike na nkwenye. Igbu ndị ọzọ ma na-eche ndị ọzọ ihu na-anwa igbu gị bụ ọrụ siri ike nke na-emekarị ka ọ bụrụ nke mebiri emebi. N'afọ ndị na-adịbeghị anya, ndị agha United States enwekwaghị ndị agha ka ha gbuo onwe ha ma ọ bụ mgbe ha laghachiri na Afghanistan karịa ọ bụla ọzọ kpatara agha ahụ. Ndị e mere atụmatụ na ndị òtù 20,000 nke ndị agha United States ahapụla n'ime afọ iri mbụ nke "agha ụwa dum maka ụjọ" (nke a dị ka Robert Fantina, onye edemede nke Desertion na American Soldier). Anyị na-agwa ibe anyị na ndị agha bụ "afọ ofufo." E mere ya "afọ ofufo," ọ bụghị n'ihi na ọtụtụ ndị chọrọ isonyere, mana n'ihi na ọtụtụ ndị kpọrọ onye ahụ asị ma chọọ izere ịbanye, na n'ihi na okwu nduzi na nkwa maka ụgwọ ọrụ ego nwere ike ime ka ndị mmadụ "wepụta onwe ha." Ndị ọrụ afọ ofufo ahụ bụ ndị na-enweghị atụ ndị nwere obere nhọrọ ndị ọzọ. Agaghị enyekwa ndị ọrụ afọ ofufo na ndị agha US ohere ịkwụsị ọrụ afọ ofufo.

Oge Oge Oge Ya

Na 1977 mgbasa ozi a na-akpọ Ọrụ Nri Ọchịchọ chọrọ iji wepụ agụụ ụwa. Ihe ịga nke ọma nọgidere na-agwụ ike. Ma ọtụtụ ndị taa kwenyesiri ike na a ga-ewepụ agụụ na agụụ. Na 1977, Agụụ Agụụ ahụ chere na ọ dị mkpa ịgba ụka megide nkwenye zuru oke na agụụ bụ ihe a na-apụghị izere ezere. Nke a bụ ihe odide nke flyer ha ji:

Agụụ agaghị ekwe omume.
Onye ọ bụla maara na ndị mmadụ ga-anọ agụụ mgbe nile, otú onye ọ bụla si mara na mmadụ agaghị efe.
N'otu oge n'akụkọ ihe mere eme mmadụ, onye ọ bụla maara na ...
Ụwa dị larịị,
Anyanwụ gbara gburugburu ụwa,
Ịgba ohu bụ ihe dị mkpa akụ na ụba,
Ogologo kilomita anọ agaghị ekwe omume,
Polio na kịtịkpa ga-anọnyere anyị mgbe niile,
Ọ dịghịkwa onye ga-aga ụkwụ na ọnwa.
Ruo mgbe ndị nwere obi ike na-ama nkwenkwe ochie na oge ọhụrụ echiche.
Ndị agha niile dị n'ụwa enweghị ike dịka echiche nke oge ya.

A na-agbazi akara ikpeazụ ahụ n'aka Victor Hugo. Ọ chere Europe dị n'otu, ma oge erubeghị. Ọ mesịrị bịa. O chere na iwepu agha, ma oge erubebeghị. Ikekwe ugbu a. Ọtụtụ ndị echeghị na a ga-ewepụ mines ala, ma nke ahụ dị mma. Ọtụtụ ndị chere na nuklia agha agaghị ekwe omume na mbibi nuklia agaghị ekwe omume (ruo ogologo oge, ihe kachasị mkpa bụ maka iji nwayọọ nwayọọ mee ihe ọhụrụ ngwá agha, ọ bụghị nkwụsị ha). Ugbu a mkpochapu nuklia ka bu ihe mgbaru ọsọ di anya, ma otutu ndi mmadu kwetara na apuru ime ya. Nzọụkwụ mbụ iji kwụsị agha ga-achọpụta na ya, kwa, ga-ekwe omume.

Agha Dị Mfe Karịa Echiche

A na-ekwu na agha bụ "okike" (ihe ọ bụla ọ pụtara) n'ihi na ọ ga-abụ na ọ dị mgbe niile. Nsogbu bụ na ọ bụghị. N'ime afọ 200,000 n'akụkọ ihe mere eme ụmụ mmadụ na ọdịdị ọdịnihu, e nweghị ihe àmà nke agha na 13,000 afọ, ọ dịghịkwa onye ọ bụla n'ime 10,000 afọ. (N'ihi na ndị nke gị bụ ndị kwere na ụwa bụ nanị 6,500 afọ, ka m kwuo nke a: Mụ na Chineke na-ekwurịta okwu ma ọ gwara anyị niile ka anyị rụọ ọrụ maka mkpochapụ agha. ezumike nke akwụkwọ a na ịzụta ọtụtụ akwụkwọ.)
Agha anaghị adịkarị n'etiti ndị na-achụ nta ego ma ọ bụ ndị na-achụ nta anụ. (Lee "Lethal Aggression in Mobile Forager Bands and Implications for the Origins of War," na Sayensị, July 19, 2013.) Ọdịdị anyị esiteghị na agha. Agha bụ nke ọha na eze na-anọgidesi ike - ma ọ bụ naanị ụfọdụ n'ime ha, na ọ bụ naanị oge ụfọdụ. Obodo nke Belligerent na-eto n'udo ma na-aga n'ihu. Na Agha Afe: Ọdịmma Ụmụaka maka Udo, Douglas Fry depụtara mba ndị na-adịghị agha na gburugburu ụwa. Australia ruo oge ụfọdụ tupu ndị Europe abịa, Arctic, Northeast Mexico, Ala Ukwu Ukwu nke North America-n'ebe ndị a ka ndị mmadụ biri n'enweghị agha.

Na 1614 Japan wepụ ya n'ebe ọdịda anyanwụ, wee hụ udo, ọganihu, na ịma mma nke nkà na omenala ndị Japan. Na 1853 US Navy na-amanye Japan ka ndị ahịa, ndị ozi ala ọzọ, na militarism na-ere ahịa. Japan emeela nke ọma na iwu udo site na njedebe nke Agha Ụwa nke Abụọ (ọ bụ ezie na United States na-agbalịsi ike maka nkwụsị ya), dịka Germany dị-ma e wezụga inye aka na NATO na agha ya. Iceland na Sweden na Switzerland adịghị agha agha nke ha na narị afọ, ọ bụ ezie na ha enyerela NATO aka ibi Afghanistan. Na NATO na-arụsi ọrụ ike ugbu a na-agbakwa ugwu nke Norway, Sweden, na Finland. Costa Rica kwụsịrị agha ya na 1948 ma tinye ya na ụlọ ngosi ihe nka. Costa Rica ebiela n'enweghị agha ma ọ bụ agha ndị agha, dị nnọọ iche na ndị agbata obi ya, kemgbe ahụ-ọ bụ ezie na ọ nyeere ndị agha United States aka, ọ bụ ezie na militarism na ngwá agha nke Nicaragua akwụsịla. Costa Rica, nke na-ezughị okè, na-ahọrọkarị dị ka ọ kachasị nwee obi ụtọ ma ọ bụ otu n'ime ebe kachasị nwee obi ụtọ ibi n'ụwa. Na 2003 mba dị iche iche ga-akwụ ụgwọ ma ọ bụ chere na ha ga-esonye na agha "mmekọ" na Iraq, ọtụtụ mgbalị ndị ahụ emezughị.
Na Ọgwụgwụ nke Agha, John Horgan na-akọwa mgbalị iji kwụsị agha nke ndị otu òtù Amazonian na-eme na 1950s. Obodo obodo Waorani na-alụ agha ruo ọtụtụ afọ. Otu ìgwè inyom Waorani na ndị ozi ala ọzọ abụọ kpebiri ịkwụrụ obere ụgbọelu n'elu ogige ndị iro na-eziga ozi ntinye aka site na nnukwu okwu. Mgbe ahụ, e nwere nzukọ ihu na ihu. Agha ahụ kwụsịrị, ruo afọ ojuju nke ndị niile metụtara. Ndị obodo ahụ alọghachighị n'agha.

Onye Na-agbasi Mmasị

Dị ka m maara, ọ dịghị onye na-eme ka mba dị iche iche dabere na nhazi ha iji malite ma ọ bụ banye na agha. Nchịkọta Fry nke 70 ma ọ bụ 80 mba udo na-agụnye mba ndị na-etinye aka na agha NATO. The World Peace Index (lee VisionOfHumanity.org) na-eme ka mba dị iche iche dabere na ihe 22 gụnyere mpụ ime ihe ike n'etiti mba ahụ, ọgba aghara ndọrọ ndọrọ ọchịchị, wdg. United States na-ejedebe akara n'etiti, na mba Europe na elu-ya bụ, n'etiti ọtụtụ "udo."

Ma weebụsaịtị weebụ nke Global Peace Index na-enye gị ohere ịgbanwe ọkwa site na ịpị nanị otu ihe kpatara "esemokwu agha." Mgbe ị na-eme nke a, United States na-ejedebe nso n'elu - ya bụ, n'etiti mba ndị nwere nsogbu kachasị mma. Gịnị kpatara na ọ bụghị n'elu, "ihe kachasị eme ihe ike n'ụwa," dị ka Dr. Martin Luther King Jr. kpọrọ ya? N'ihi na United States na-adabere dabeere na echiche na ọ na-enwe naanị atọ esemokwu n'oge 5 afọ-nke a n'agbanyeghị agha drone na ọtụtụ mba, ọrụ agha na ọtụtụ, na ndị agha na ụfọdụ 175 na ịrị. N'ihi ya, mba atọ nwere mba anọ nwere ọgba aghara anọ: India, Myanmar, na Democratic Republic of Congo. Ọbụna site na njedebe ndị a, Otú ọ dị, ihe na-apụ apụ na ị bụ na ọnụ ọgụgụ ka ukwuu nke mba nile-ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ mba ọ bụla nọ n'ụwa - na-adịghị etinye aka na agha karịa United States, ọtụtụ mba amaghịkwa afọ ise gara aga , ọ bụ ezie na mba dị iche iche 'nanị esemokwu bụ agha agha nke United States na-edu na ebe mba ndị ọzọ na-egwuri egwu ma ọ bụ na-egwu obere akụkụ.

Soro Ego

The Global Peace Index (GPI) na-ejikọ United States nso nso udo na njedebe nke ọnụ ọgụgụ na ihe nke agha agha. Ọ na-eme nke a site na aghụghọ abụọ. Nke mbụ, GPI na-egbu ihe ka n'ọnụ ọgụgụ ná mba ụwa niile n'ụzọ dị oke egwu na njedebe nke ụdịrịrị kama ịkesa ha n'egbughị oge.

Nke abụọ, GPI na-emeso mmefu agha dịka pasent nke nnukwu ngwaahịa ụlọ (GDP) ma ọ bụ oke akụ na ụba. Nke a na-enye echiche na obodo bara ọgaranya nke nwere nnukwu agha nwere ike inwe udo karịa obodo dara ogbenye nke nwere obere ndị agha. Ma eleghị anya, nke ahụ bụ n'ebumnuche nke ebumnuche, ma ọ bụghị ya na ntụgharị. Ọ dị mkpa ọbụna dị ka ebum n'uche ya? Otu mba chọrọ otu ọkwa nke igbu ngwá ọrụ ma dị njikere ịhapụ ihe ọzọ iji nweta ya. Mba nke ọzọ na-achọ ka otu agha ahụ dịkwuo ọtụtụ, ọ bụ ezie na àjà ahụ dị n'echiche ụfọdụ. Ọ bụrụ na mba ahụ bara ọgaranya na-aghọ ọgaranya mana ọ naghị ezere ọbụna agha buru ibu karị n'ihi na ọ nwere ike inweta ya, ọ na-eme ka ọ ghara ịdị na-agha ma ọ bụ bụrụ otu? Nkea abughi nani ihe omuma, dika ndi nkpuchi na Washington choro itinye onu ogugu buru ibu nke GDP na ndi agha, dika mmadu kwesiri itinye ego karia agha oburu na o kwere omume, n'achighi ichere maka nchedo.

N'adịghị ka GPI, ụlọ ọrụ Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) depụtara United States dị ka onye agha kachasị elu n'ụwa, na-atụle dollar efu. N'eziokwu, dịka SIPRI si kwuo, United States na-etinye ihe dị ukwuu n'agha na nkwadebe agha dị ka ọtụtụ n'ime ndị ọzọ nke ụwa jikọtara ọnụ. Eziokwu ahụ nwere ike bụrụ ihe dị egwu karị. SIPRI kwuru na ndị agha United States na-etinye na 2011 bụ $ 711 ijeri. Chris Hellman nke National Priorities Project kwuru na ọ bụ $ 1,200, ma ọ bụ $ 1.2. Ihe dị iche na-abịa site n'iji ngwongwo ndị agha na-achọta na ngalaba ọ bụla nke gọọmenti, ọ bụghị naanị "Nchebe," kamakwa Nchebe Homeland, State, Energy, Ụlọ Ọrụ US maka International Development, Central Intelligence Agency, National Security Agency, , mmasị maka ụgwọ agha, wdg. Enweghị ụzọ isi mee ka apụl na apụl tụnyere mba ndị ọzọ n'enweghị ezi ihe ọmụma banyere ego ọ bụla nke ndị agha nke mba ọ bụla, ma ọ dị oke nchedo iche na ọ nweghị mba ọzọ nọ n'ụwa na-emefu ego Akara nde 500 ka edepụtara maka ya na ọkwa SIPRI. Ọzọkwa, ụfọdụ ndị na-emefu ndị agha buru ibu karịa United States bụ ndị òtù US na ndị òtù NATO. A na-agbakwa ọtụtụ n'ime ndị na-eji ego buru ibu na obere ego agba ume iji nọrọ, nakwa iji mee ihe na ngwá agha US, site na US State Department na ndị agha United States.

Ọ bụ ezie na North Korea fọrọ nke nta ka ọ bụrụ na ọ na-etinye ego dị ukwuu nke nnukwu ngwaahịa ụlọ ya na agha dị njikere karịa United States, ọ fọrọ nke nta ka ọ na-etinye ihe na-erughị 1 pasent ihe United States na-etinye. Ya mere, onye na-eme ihe ike karị bụ otu ajụjụ, ma eleghị anya ọ gaghị emeli. Kedu onye na-atụ egwu onye na-enweghị ajụjụ ma ọlị. Ebe ọ bụ na ọ nweghị mba na-eyi United States egwu, ndị Nchịkwa nke ọgụgụ isi na mba ndị na-adịbeghị anya esiri ike ịgwa Congress onye onye iro ahụ bụ ma chọpụta onye iro ahụ na akụkọ dị iche iche dịka "ndị na-emegbu onwe ha."

Isi ihe atụ atụ nke agha ndị agha abụghị na anyị ga-eme ihere maka ihe ọjọọ United States ji, ma ọ bụ na-enwe obi ụtọ maka otú o si dị oke. Kama nke ahụ, ihe kpatara ya bụ na mbelata militarism abụghị naanị mmadụ nwere ike ime; ọ bụ mba ọ bụla nọ n'ụwa na-eme ya ugbu a, ya bụ, mba ndị nwere 96 pasent nke mmadụ. United States na-etinye ihe ka ukwuu n'ime ndị agha ya, na-edebe ọtụtụ ndị agha nọ n'ọtụtụ mba, na-etinye aka na esemokwu, na-ere ngwá agha kachasị na ndị ọzọ, ma na-egbukepụ imi ya n'ụzọ kasị mma mgbe eji ụlọikpe mee ka ọ ghara ịlụ agha ma ọ bụ, ọbụna, ọzọ, iji tinye ndị mmadụ ikpe nke nwere ike ịkụnye ọkụ na-ere ọkụ ọkụ. Ịmalite ịlụ agha na United States agaghị emebi iwu ụfọdụ nke "ọdịdị mmadụ," mana ka United States na-ejikarị ọtụtụ n'ime ụmụ mmadụ na-esonyere ya.

Mkpebi Ọha v. Agha

Militarism abughi ihe a na-ewu ewu na United States dika omume nke ochichi US ga-agwa onye kwenyere na gọọmenti na-agbaso ọchịchọ nke ndị mmadụ. Na 2011, mgbasa ozi mere nnukwu mkpọtụ banyere nsogbu mmefu ego ma mee ọtụtụ ntuli aka banyere otu esi edozi ya. Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ onye ọ bụla (otu percent percent percent na ụfọdụ ntuli aka) nwere mmasị na ngwọta nke gọọmenti nwere mmasị na: ịcha Social Nche na Medicare. Mana nke abuo nke kachasi egwu, mgbe o kwusiri ndi ozo, ka ha na-egbu ndi agha. Dị ka Gallup polling si dị, ọtụtụ ndị kwenyere na US ọchịchị na-emefu nke ukwuu na agha kemgbe 2003. Na, dịka nchịkọta, gụnyere site na Rasmussen, nakwa dị ka ahụmahụ m si dị, ọ fọrọ nke nta ka onye ọ bụla chee na ego United States na-emefu. Naanị obere obere na United States kwenyere na gọọmentị United States kwesịrị iji okpukpu atọ karịa mba ọ bụla na ndị agha ya. N'agbanyeghị nke ahụ, United States ejirila ọnọdụ ahụ dị elu karịa ọtụtụ afọ, ọbụna dị ka SIPRI tụrụ. The Program for Public Consultation (PPC), nke jikọrọ ya na Ụlọ Akwụkwọ nke Nchịkwa Ọha na Mahadum Maryland, gbalịrị ịgbazi maka amaghị. PPC mbụ na-egosi ndị mmadụ ihe dị ka ego ọha na eze dị. Mgbe ahụ, ọ jụrụ ihe ha ga-agbanwe. Otutu ndi amara amara bu ndi agha.

Ọbụna mgbe ọ na-abịa agha ụfọdụ, ndị United States anaghị akwado ya dị ka ụfọdụ ndị obodo US ma ọ bụ ụmụ amaala nke mba ndị ọzọ na-eche, karịsịa mba ndị United States wakporo. Nsogbu Syndrome nke Vietnam na-akwa arịrị na Washington ruo ọtụtụ iri afọ abụghị ọrịa nke Agent Orange mere kama ọ bụ aha nke na-emegide agha na-emegidekarị-dịka a ga-asị na mmegide ahụ bụ ọrịa. Na 2012, President Obama mara ọkwa afọ 13, $ 65 nde million iji mee ememe ncheta (ma mee ka a mara aha) agha ahụ na Vietnam. Ndị isi obodo US emegidela agha US na Syria ma ọ bụ Iran ruo ọtụtụ afọ. N'ezie, nke nwere ike ịgbanwe oge ahụ a na-ebido agha ahụ. Enwere nkwado nkwado ọha na eze na mbido maka mbuso agha nke Afghanistan na Iraq. Mana ngwa ngwa, echiche ahụ gbanwere. Ruo ọtụtụ afọ, ọtụtụ ndị nwere obi ụtọ kwụsịrị agha ahụ ma kwenyere na ọ bụ ihe na-ezighị ezi ịmalite ha-mgbe agha ahụ dakwasịrị "n'ụzọ gara nke ọma" na-ekwu na "ịkwasa ọchịchị onye kwuo uche ya." Agha Mba 2011 megide Libya megidere mba United Nations (onye mkpebi ya akwadoghị agha iji kwatuo ọchịchị), site na United States Congress (ma ihe mere na-echegbu onwe ya maka ọrụ ahụ!), na ndị United States (lee PollingReport.com/libya.htm). Na September 2013, ndị ọha na eze na Congress jụrụ isi ihe isi nke onyeisi oche na-akwado na Siria.

Ụmụ mmadụ na-achọ

Mgbe anyị na-ekwu na agha na-aga azụ afọ 10,000 ọ pụtaghị na anyị na-ekwu banyere otu ihe, ma ọ bụghị ihe abụọ ma ọ bụ karịa dị iche iche na-aga site n'otu aha ahụ. Were anya na otu ezinụlọ dị na Yemen ma ọ bụ Pakistan nọ na-ebi ndụ mgbe ọ bụla mmiri na-aga n'ihu. Otu ụbọchị ụlọ agha na-akụda ụlọ ha na ndị niile nọ n'ime ya. Ọ bụ n'agha? Ebee ka agha ahụ dị? Ebee ka ngwá agha ha dị? Ònye kwuru agha ahụ? Gịnị kpatara agha? Kedu ka ọ ga - esi kwụsị?

Ka anyị lee ikpe banyere onye na-etinye aka na iyi ọha egwu na US. Eji égbè na-egbu ya site n'ụgbọelu a na-ahụ anya na-adịghị ahụ anya ma gbuo ya. Ọ na-alụ ọgụ n'echiche bụ na dike Grik ma ọ bụ Rom ga-amata? Kedụ banyere onye agha n'oge agha nke oge a? Onye chere na agha dị ka ọ chọrọ agha na ọgụ n'etiti ndị agha abụọ mara otu dike na-anọ ọdụ n'oche ya na-eme ka ọṅụ kọmputa ya bụrụ dike?

Dika igba ugbua, agha bu ihe echere na agha bu nkwekorita kwadoro n'etiti ndi oru abuo abuo. Umu mmadu abua kwetara, ma obu ma obu na ndi ochichi ha kwenyere, gaa agha. Ugbu a agha na-ere ahịa mgbe niile dị ka ihe ikpeazụ. A na-alụ agha mgbe niile maka "udo," ebe ọ bụ na ọ dịghị onye na-eme udo maka agha. A na-egosi agha dị ka ụzọ na-adịghị mma maka ụzọ dị mma, njedebe na-adịghị mma nke ọrụ nke akụkụ nke ọzọ chọrọ. Ugbu a, akụkụ nke ọzọ anaghị alụ ọgụ na mbara agha nkịtị; kama akụkụ nke ejiji na teknụzụ nke igwe na-achọ ndị agha a sịrị.

Ụgbọala n'azụ mgbanwe a abụghị nkà na ụzụ n'onwe ya ma ọ bụ atụmatụ agha, ma mmegide ọha na eze megide itinye ndị agha US n'ọgbọ agha. Mgbaghara ahụ maka ịla n'iyi nke "ụmụ anyị" bụ ihe kpatara ya na Vietnam Syndrome. Ntugharị dị otú ahụ kpalitere mmegide megide agha na Iraq na Afghanistan. Ihe ka ọtụtụ ná ndị America nwere, ma ha amaghịkwa otú ọnwụ na ahụhụ ndị mmadụ nọ n'akụkụ nke ọzọ nke agha ahụ si. (Gọọmentị enweghị mmasị ịgwa ndị mmadụ, ndị a maara na ha ga-azaghachi ya n'ụzọ kwesịrị ekwesị). Ọ bụ eziokwu na ndị America anaghị ekwusi ike mgbe nile na gọọmenti ha na-enye ha ozi gbasara ahụhụ ndị agha US kpatara. Ọtụtụ ndị, ruo n'ókè ha maara, nabatara ihe mgbu nke ndị mba ọzọ. Ma ọnwụ na mmerụ ahụ ndị agha United States aghọwo ihe na-apụghị ịba uru. Nke a bụ ihe ndekọ nke ndị America na-adịbeghị anya na-aga n'ihu agha ikuku na agha agha.
Ajụjụ bụ ma agha agha agha ọ bụ agha. Ọ bụrụ na ndị agha na-alụ ọgụ megide nke akụkụ nke ọzọ enweghị ike ịzaghachi, olee otú o si yie ihe ka ọtụtụ n'ime ihe anyị na-atụle n'akụkọ ihe mere eme mmadụ dịka agha? Ọ bụghị ma eleghị anya ikpe ahụ na anyị ejedebeworị agha ma ugbu a, ọ ghaghị ịkwụsị ihe ọzọ (aha maka ya nwere ike ịbụ: ịchụ nta nke ụmụ mmadụ, maọbụ ọ bụrụ na ịchọrọ ka e gbuo gị, ọ bụ ezie na nke ahụ na-atụ aro igbu mmadụ. )? Mgbe ahụ, ọ bụ na ọrụ nke ịkwụsị ihe ọzọ ahụ na-eme ka anyị nwee ụlọ ọrụ dị ala na-enweghị ike ịme ka ọ kwụsị?

Ụlọ ọrụ abụọ, agha na ịchụ nta mmadụ, gụnyere igbu ndị ala ọzọ. Ihe ohuru a gunyere igbu ndi mmadu obodo US, ma onye ochie ahu bu ihe ndi mmadu gburu ma obu ndi ozo. N'agbanyeghị nke ahụ, ọ bụrụ na anyị nwere ike ịgbanwe ụzọ anyị si egbu ndị ala ọzọ iji mee ka ọ bụrụ ihe a na-apụghị ịmatacha aghọta, ònye ga-asị na anyị apụghị iwepụ omume ahụ kpamkpam?

Ànyị enweghị nhọrọ ọ bụla?

Ọ bụ ezie na anyị n'otu n'otu nwere onwe anyị ịhọrọ ịmalite agha (ajụjụ dị iche na ma ị na-eme mgbe ịhọrọ) enwere ụfọdụ ihe na-egbochi anyị ime nhọrọ ahụ ọnụ? Ọ bụghị mgbe a bịara n'ịgba ohu na nkwonkwo, ịchụ nta ọbara, duels, ntaramahụhụ obodo, ọrụ ụmụ, ụgbụ na feathering, ebuka na ego, nwunye dị ka nkwarịta, ntaramahụhụ nke nwoke idina nwoke, ma ọ bụ ọtụtụ ụlọ ọrụ ndị ọzọ ma ọ bụ na-agabiga ngwa ngwa-ọ bụ ezie na ruo ọtụtụ afọ na nke ọ bụla, o yiri ka ọ gaghị ekwe omume ịkwụsị omume ahụ. Ọ bụ eziokwu na ndị mmadụ na-ejikọta ọnụ n'otu ụzọ megidere otú otu n'ime ha si kwuo na ha ga-achọ ime ihe. (Achọpụtawo m nhoputa nke ọtụtụ n'ime ndị isi obodo na-ekwu na ha ga-achọ ka a gụnye ha ụtụ.) Ma ọ nweghị ihe àmà na-egosi na ọdịda na-esochighị ya. Ntu aro na agha dị iche na ụlọ ọrụ ndị ọzọ a kpochapụrụ bụ ndụmọdụ efu ma ọ gwụla ma a kwadoro ụfọdụ nkwupụta banyere otú e si egbochi anyị ịkwụsị ya.

Ọchịchị John Horgan Ọgwụgwụ nke Agha bara ezigbo uru. Onye edemede maka Scientific American, Horgan na-abịakwute ajụjụ banyere ma agha ọ ga-agwụ dị ka ọkà mmụta sayensị. Mgbe o nwesịrị nnyocha dị omimi, o kwubiri na agha ga-agwụ n'ụwa nile ma ọ dị n'ọtụtụ oge na ebe dị iche iche. Tupu ha emee mkpebi ahụ, Horgan na-enyocha azịza ya n'ụzọ megidere.

Ọ bụ ezie na a na-akpọsa agha anyị dị ka enyemaka ndị mmadụ ma ọ bụ ihe nchebe megide egwu egwu, ọ bụghị dị ka asọmpi maka ihe onwunwe, dịka mmanụ ụgbọala, ụfọdụ ndị ọkà mmụta sayensị na-arụ ụka maka enweghị agha agha na-eche na agha bụ n'ezie asọmpi maka ndị na-agba mmanụ. Ọtụtụ ụmụ amaala kwenyere na nyocha na nkwado ma ọ bụ na-emegide agha na nke ahụ. Ntuwa dị otú ahụ maka agha anyị adịghị ezu ezu, dịka ha na-enwe ọtụtụ mkpali. Ma ọ bụrụ na anyị anabata nkwenye ahụ n'ihi arụmụka na agha dị ugbu a maka mmanụ na gas, gịnị ka anyị nwere ike ikwu maka arụmụka na ha agaghị ekwe omume?

Mkparịta ụka ahụ na-ekwu na ụmụ mmadụ na-asọmpi mgbe niile, nakwa na mgbe akụ na ụba na-abaghị uru. Mana ndị na-akwado echiche a na-ekweta na ha anaghị ekwu n'ezie na ha agaghị adị. Ọ bụrụ na anyị na-achịkwa mmụba ndị mmadụ na / ma ọ bụ na-agbanwega na ike green na / ma ọ bụ gbanwee àgwà anyị na-eri, ihe ndị a na-ekwu na mmanụ na gas na coal agaghịzi adị na ya, na ịsọ mpi ime ihe ike ha agaghịzi adị na-apụghị izere ezere.

N'ileghari anya n'akụkọ ihe mere eme, anyi na-ahu ihe omuma atu nke agha ndi yiri ka ha kwesiri ihe omuma nke nsogbu ndi isi na ndi ozo adighi. Anyị na-ahụ ọha mmadụ nke ụkọ nri na-agbanye agha na ndị ọzọ na-adịghị. Anyị na-ahụkwa okwu agha dị ka ihe na-akpata ịkọ ụkọ, kama imeghasị. Horgan na-ekwu ihe atụ nke ndị kasị lụ ọgụ mgbe ihe onwunwe bara ụba. Horgan kwukwara banyere ọrụ nke ndị ọkà mmụta ihe ochie bụ Carol na Melvin Ember, bụ ndị ọmụmụ banyere ndị 360 na narị afọ abụọ gara aga agbanweghị mmekọrịta n'etiti ụkọ akụ na ụba ma ọ bụ ọnụ ọgụgụ ndị bi na agha. Lewis Fry Richardson na oke ọmụmụ ihe yiri nke a chọpụtakwara na ọ dịghị mmekọrịta dị otú ahụ.

N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, akụkọ na ụba ndị mmadụ ma ọ bụ ụkọ akụ na ụba na-akpata agha bụ akụkọ ziri ezi. Ọ na-eme ka ezi uche dị. Echiche nke akụkọ ahụ bụ n'ezie akụkụ nke akụkọ nke ọtụtụ agha. Ma ihe akaebe na-egosi na ọ dịghị ihe ọ bụla dị na ụzọ nke mkpa dị mkpa ma ọ bụ zuru ezu. Ihe ndị a anaghị eme ka agha ghara izere. Ọ bụrụ na ọha mmadụ kpebie na ọ ga-alụ ọgụ maka obere ego, mgbe ahụ, mmebi nke ihe ndị ahụ na-eme ka ọha mmadụ nwee ike ịga agha. Nke ahụ bụ n'ezie ihe ize ndụ nye anyị. Ma ọ dịghị ihe ọ bụla na-apụghị izere ezere banyere ọha mmadụ na-eme mkpebi na ụfọdụ ụdị ihe omume ga-egosi na agha dị na mbụ, ma ọ bụ na-eme mkpebi ahụ mgbe oge ruru.
Puppets nke Sociopaths?

Kedụ banyere echiche ahụ na ụfọdụ ndị raara onwe ha nye agha ga-amanye ndị ọzọ n'ime ya? Ekwuola m na gọọmenti anyị na-achọsi ike maka agha karịa ndị bi na anyị. Ndị na-akwado agha na-ejide onwe ha na ndị na-ejide ikike? Ma nke a ọ katọrọ anyị niile ịlụ ọgụ ma anyị chọrọ ya ma ọ bụ na ọ bụghị?

Ka anyi buru ihe doro anya, na nke mbu, na odigh ihe obula di ihe kwesiri izere ikwu banyere okwu di otua. A pụrụ ịmata ndị a ma ọ bụ ndị a na-achịkwa. Anyị gọọmenti, gụnyere usoro nchịkọta ego anyị na usoro nkwukọrịta anyị, nwere ike ịgbanwe. N'ezie, usoro gọọmentị anyị, bụ nke e mere atụmatụ maka agha ndị agha na-adịghị eguzogide ma nye ndị agha ikike agha iji nwee ụjọ na onyeisi ọ bụla ga-emegbu ha. Na 1930s Congress fọrọ nke nta ka o nye ndị mmadụ ikike agha site na-achọ ka a referendum tupu agha. Ndi nzuko emeela ka ndi isi no ike agha, ma nke ahu ekwesighi ibu agha. N'ezie, na September 2013, Congress kwadoro onyeisi oche na Syria.

Tụkwasị na nke a, ka anyị buru n'uche na agha abụghị ihe dị iche iche dị ka ihe iseokwu nke gọọmenti anyị na-agbanwe site na ọtụtụ echiche. N'ọtụtụ isiokwu ndị ọzọ, ọ dịkarịa ala dị ka a kpọsara, ọ bụrụ na ọ bụghị ya karịa: nkwụsị nke akụ, nlekọta nke ọha na eze, enyemaka maka ndị na-emepụta ego na ụlọ ọrụ, nkwekọrịta azụmahịa nke ụlọ ọrụ, iwu nzuzo, enweghị ike ichebe gburugburu ebe obibi. Enweghi otutu ogba aghara ime ka ndi mmadu nwe ike site na ike nke ndi sociopaths. Kama nke ahụ, e nwere ndị sociopaths na ndị na-abụghị ndị sociopaths daa n'okpuru nduzi nke mmebi iwu nke ochie.

N'ihe 2 nke ndị bi na, ndị ọmụmụ na-atụ aro, na-enwe obi ụtọ zuru oke na-egbu mmadụ na agha ma ghara ịta ahụhụ site na ya, ghara ịpụ site na euphoria iji kwaa mgbaghara (lee Dave Grossman's On Killing), ma eleghị anya, ọ gaghị ejikọta ya na ndị nwere ike ime mkpebi agha agha. Ndị ndú ndọrọ ndọrọ ọchịchị anyị anaghị etinye aka na agha n'onwe ha, na n'ọtụtụ ọnọdụ, ịhapụ agha n'oge ha bụ nwata. Ugbo ha na ike nwere ike iduga ha iji gbalịa ibu agha karia agha agha nke ndị na-akwado ya, ma ọ gaghị eme ya na omenala nke udo na-eme ka ike mmadụ dịkwuo ike karia agha.

N'akwụkwọ m, Mgbe Agha Ụwa Na-achịkwa, M gwara akụkọ banyere okike nke Kellogg-Briand Pact, bụ nke machibidoro agha na 1928 (ọ ka dị na akwụkwọ!). Frank Kellogg, odeakwụkwọ nke United States, nọ na-akwado agha dịka onye ọ bụla ọzọ ruo mgbe ọ bịara doo anya na udo bụ ntụziaka maka ọganihu ọrụ. Ọ malitere ịgwa nwunye ya na ya nwere ike inweta Nrite Nobel Peace, nke o mere. Ọ malitere iche na ọ ga - abụ ọkàikpe na Ụlọikpe Ikpe Mba Nile, nke o mere. O malitere ime ihe ndi choro nke ndi oru udo nke o kwuru na mbu. Ọgbọ gara aga ma ọ bụ mgbe e mesịrị, Kellogg gaara agbaso agha ka ọ bụrụ ụzọ ike. N'ime oge ihu igwe nke agha ya, ọ hụrụ ụzọ dị iche.

Ike nile
Ogige Ndị Ọrụ Agha

Mgbe a na-ele agha anya dịka ihe ndị na-abụghị ndị America ma ọ bụ ndị na-abụghị Westerners na-eme, ihe kpatara ebubo nke agha gụnyere akụkọ banyere mkpụrụ ndụ ihe nketa, ịdị elu nke ndị mmadụ, ụkọ ego, na ihe ndị ọzọ John Horgan kwesiri igosi na ebubo a ebubo anaghị eme agha na-apụghị izere ezere, ọ bụghị n'eziokwu ka ọ ga - eme ka o yie nke agha.

Mgbe a ghọtakwara agha, ma ọ bụrụ na ọ bụghị isi, ihe ndị mba "mepere emepe" mepụtara, mgbe ahụ, ihe ndị ọzọ na-eme ka Horgan ghara ile anya. Ihe ndị a na-eme ka ha ghara inwe ihe ọ bụla. Ma, ha nwere ike ime ka agha yie ka ọ bụ na omenala nke mere ụfọdụ nhọrọ. O di nkpa ka anyi mata ma gh ota ihe ndi a, n'ihi na mmeghari iji kpoo agha agha aghaghi idozi onwe ya agha United States na ndi ha na ha jikotara n'uzo di iche na ihe ndi kwesiri ekwesiri ma oburu na agha bu nani mba ndi ogbenye. n'Africa ebe Ụlọikpe Na-ahụ Maka Ikpe Na-ahụ Maka Mba Nile na-achịkwa ịchọta ihe ọ bụla ikpe ya.

Na mgbakwunye na imikpu n'ime echiche ụgha banyere agha na-enweghị atụ, ndị mmadụ nọ na United States na-eguzogide ntuli aka rụrụ arụ, mgbasa ozi doro anya, ịkụziri akwụkwọ, nkwupụta aghụghọ, ntụrụndụ ndị aghụghọ, na ngwá agha na-adịgide adịgide nke na-adịgide adịgide dị ka ihe omume akụnụba dị mkpa nke apughi imebi. Ma ọ dịghị nke ọ bụla n'ime ihe a na-apụghị ịgbanwe agbanwe. Anyị na-eme ihe ndị a na-eme ka agha yie ihe na oge na ebe anyị, ọ bụghị ihe mgbochi a na-apụghị imeri emeri nke na-ebu agha ruo mgbe ebighi ebi. Ọ dịghị onye na-ekwere na ụlọ ọrụ ndị agha na-arụ ọrụ mgbe niile na anyị. Na obere nkenke ọ dịghị onye ga-ekweta na, dị ka okpomoku zuru ụwa ọnụ, ọ nwere ike ịmepụta nzaghachi aka na-abụghị njikwa mmadụ. Kama nke ahụ, MIC dị adị site na mmetụta ya na ụmụ mmadụ. Ọ bụghị mgbe niile. Ọ na-agbasa ma na-akwụ ụgwọ. Ọ na-adịgide ogologo oge ka anyị na-ekwe ka ya. Ogige mmepụta ihe agha, dị mkpụmkpụ, nhọrọ, dịka ịgbagha ịgba ohu na-eme nhọrọ.

N'akụkụ ndị ọzọ nke akwụkwọ a, anyị ga-atụle ihe a ga-eme banyere omenala nke agha nke na-adọta obere ihe na mmụba nke ndị mmadụ ma ọ bụ ụkọ akụ na ụba karịa nke ịhụ mba n'anya, nrịanwụbia, ọnọdụ ọjọọ nke akwụkwọ akụkọ, na mmetụta ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke ụlọ ọrụ dị ka Lockheed Martin . Ịghọta nke a ga-eme ka anyị nwee ike ịmalite ịmalite agha na-enwe ike ịga nke ọma. Ihe ịga nke ọma ya adịghị akwado ya, mana o doro anya na ọ ga-ekwe omume.

"Anyị enweghị ike ịkwụsị agha
Ọ Bụrụ na Ha Na-akwụsị Ọgụ "

E nwere ọdịiche dị mkpa n'agbata ịgba ohu (na ọtụtụ ụlọ ọrụ ndị ọzọ), n'otu agha. Ọ bụrụ na otu ìgwè na-ebuso onye ọzọ agha, ha abụọ na-alụ agha. Ọ bụrụ na Kanada kụrụ ụlọ ọrụ ohu, United States agaghị eme otú ahụ. Ọ bụrụ na Canada wakporo United States, mba abụọ ahụ ga-alụ agha. Nke a yiri ka ọ na-egosi na agha ga-ekpochapụ n'ebe niile n'otu oge. Ma ọ bụghị ya, ọ dị mkpa maka ịgbagha megide ndị ọzọ aghaghị ịnọgide na-adị ndụ ruo mgbe ebighị ebi.

Ebumnuche a na-adaba n'ọtụtụ ihe. Otu ihe bụ na ọdịiche dị n'agbata agha na ịgba ohu adịghị mfe dịka a tụrụ aro. Ọ bụrụ na Canada na-eji ịgba ohu, maa ebe Wal-Mart ga-amalite ibubata ihe anyị si na ya! Ọ bụrụ na Kanada na-eji ịgba ohu, mara ihe Congress ga-edozi ọrụ iji nyocha uru nke ịmeghachi! Ụlọ ọrụ ọ bụla nwere ike ịnọ na-efe efe, ọbụlagodi ma ọ bụrụ na ọ dị obere karịa agha.

Ọzọkwa, esemokwu dị n'elu abụghị maka agha dị ka agbachitere megide agha. Ọ bụrụ na Canada wakpo United States, ụwa nwere ike ịkwado ọchịchị Canada, tinye ndị ndu ya na ikpe, ma mee ihere mba ahụ dum. Ndị Canada nwere ike ịjụ itinye aka na agha agha ha. Ndị America nwere ike ịjụ ịnakwere ikike nke ọrụ mba ọzọ. Ndị ọzọ nwere ike ịga United States iji nyere aka na nkwụsi ike ndị ahụ. Dịka ndị Danes n'okpuru ndị Nazi, anyị nwere ike ịjụ ịrụ ọrụ. Ya mere, e nwere ihe nchebe nke ọzọ karịa agha.

(M rịọ mgbaghara maka Canada maka ihe atụ a dị na ya. N'ezie, m maara nke mba abụọ anyị nwere akụkọ ihe mere eme nke na-awakpo ndị ọzọ [Lee DavidSwanson.org/node/4125].)

Ma, ka anyị were ya na ụfọdụ ndị agha na-eche na ọ dị mkpa. Ọ ga-abụ $ 1 trillion bara uru kwa afọ? Ọ ga-abụ na nchebe nke US agaghị adị ka mkpa nchebe nke mba ndị ọzọ? Ka anyi chee na onye iro a abụghị Canada, kama ọ bụ ndị agha nke mba ụwa. Nke a ọ ga-agbanwe mkpa maka nchebe agha? Ikekwe, ma ọ bụghị n'ụzọ iji kwado dollar dolla 1 kwa afọ. Mgbukpọ nuklia nke United States emeghị ihe ọ bụla iji gbochie ndị na-eyi ọha egwu 9 / 11. Ogige na-adịgide adịgide nke otu nde ndị agha na ụfọdụ mba 175 anaghị enyere aka igbochi iyi ọha egwu. Kama, dị ka a tụlere n'okpuru, ọ na-akpali ya. O nwere ike inyere anyị aka ịjụ onwe anyị ajụjụ a: Gịnị mere Canada ji ghara iyi egwu iyi egwu na United States bụ?

Ịkwụsị agha aghagh i ewe ọtụtụ afọ, ma ọ dịghịkwa mkpa ka ọ bụrụ ozugbo ma ọ bụ nhazi ụwa dum. United States bụ onye na-eburu ndị na-ebu ngwá agha gaa mba ndị ọzọ. Nke a enweghị ike ịchọta ya n'ụzọ dị mfe maka nchebe mba. (Ebumnobi doro anya doro anya bụ ego.) Ịkwụsị ngwá ọrụ ngwá ahịa US nwere ike ịrụzu n'enweghị mmetụta nke ihe nchebe nke United States. Ọganihu na iwu mba ụwa, ikpe ziri ezi, na nnwere onwe nwere ike ijikọta na ọganihu na mgbapụta na enyemaka mba ọzọ, na mmụba na-arịwanye elu nke ụwa dum na-ebuso agha agha. E nwere ike ịkatọ iyi ọha egwu dị ka mpụ ọ bụ, mkpasu iwe ya belatara, na ọrụ a na-ekpe ikpe na ụlọikpe na nnukwu nkwado mba ụwa. Mbelata na iyi ọha egwu na agha (aka na-ekwu na iyi ọha egwu) nwere ike iduga mmeri ọzọ, na ikechi na ikpochapụ kpamkpam nzube uru si agha. Ntughari ikpe na-enweghị isi nke esemokwu nwere ike ime ka ịdabere na iwu na iwu. Dịka anyị ga-ahụ na Nkebi nke IV nke akwụkwọ a, a pụrụ ịmalite usoro nke ga-eme ka ụwa pụọ ​​agha, mba dị iche iche pụọ na militarism, na ndị iwe ụwa na-agbapụ na iyi ọha egwu. Ọ bụghị nanị na anyị aghaghị ịkwadebe maka agha n'ihi ụjọ na onye ọzọ nwere ike ibuso anyị agha. Anyị ekwesịghịkwa iwepu ngwá ọrụ agha niile site na Thursday ọ bụla iji mee ka anyị ghara ịlụ ọgụ ọzọ.

Ọ bụ na isi anyị

N'ebe a na United States, agha dị n'isi anyị, na akwụkwọ anyị, ihe nkiri anyị, ihe nkiri anyị, egwuregwu anyị, ihe ndị anyị mere akụkọ ihe mere eme, ihe ncheta anyị, ihe omume anyị, uwe anyị, mgbasa ozi telivishọn anyị. Mgbe ọ na-achọ mgbakọrịta n'etiti agha na ihe ọzọ, Horgan hụrụ otu ihe kpatara ya. Agha na-eme site na omenala ndị na-eme ma ọ bụ na-anabata agha. Agha bụ echiche na-agbasa onwe ya. Ọ na-efe efe n'ezie. Ọ na-ejekwa ozi nke ya, ọ bụghị ndị nke ya (na-abụghị ndị na-akwụ ụgwọ).

Marthret Mead, bụ ọkà mmụta ihe banyere ọrịa mmadụ, kpọrọ agha na omenala ndị e mepụtara. Ọ bụ ụdị omenala omenala. Agha na-eme n'ihi nkwenye omenala, a pụkwara izere ọdịjụjụ omenala. Dika Douglas Fry, onye onu ihe omumu banyere akwukwo banyere akwukwo nke a, bu The Human Perspective for Peace, na-akowa ndi mmadu ndi na-acho agha. Aghaghị emepụta agha site na mkpụrụ ndụ ihe nketa ma ọ bụ izere eugenics ma ọ bụ oxytocin. Agha anaghị achọ agha site n'ịbụ ndị dị obere nke ndị na-eme ihe ike ma ọ bụ zere ịchịkwa ha. Aghaghị enwe agha site na ụkọ akụ na ụba ma ọ bụ enweghị oke ma ọ bụ egbochi ọganihu ma na-akọrọ akụ. Agha anaghị ekpebi agha site na ngwá agha dị ma ọ bụ mmetụta nke ndị na-akwụ ụgwọ. Ihe ndị dị otú ahụ na-arụ akụkụ nke agha, ma ọ dịghị nke ọ bụla n'ime ha nwere ike ime ka agha ghara izere. Ihe kacha mkpa bụ ọdịbendị agha, ọdịbendị nke na-akwado agha ma ọ bụ ọbụna ịnakwere ya (na ị nwere ike ịnakwere ihe ọbụlagodi na ị na-agwa onye na-eme nnyocha, ị na-emegide ya; Agha na-agbasa dị ka ndị ọzọ na-agbasa, omenala. Mbepu agha nwere ike ime otu ihe ahụ.

Onye na-eche echiche nke Sartar na-abịarute na njedebe ma ọ bụ karịa (ọ bụghị na agha ga-ehichapụ ma ọ nwere ike ịbụ) n'enweghị nchọpụta Fry's ma ọ bụ Horgan. Echere m na nnyocha ahụ na-enyere ndị chọrọ ya aka. Ma enwere adịghị ike. Ọ bụrụhaala na anyị adabere na nchọpụta dị otú ahụ, anyị ga-anọgide na-echegbu onwe anyị na ụfọdụ nchọpụta sayensị ọ bụla ma ọ bụ ihe ọmụmụ nke mmadụ nwere ike iji gosi na agha bụ n'ezie na mkpụrụ ndụ ihe nketa anyị. Anyị ekwesịghị itinye aka n'iche na anyị aghaghị ichere ka ndị ọchịchị gosi anyị na e meela ihe ụfọdụ n'oge gara aga tupu anyị anwa ime ya. Ndị isi ndị ọzọ nwere ike ịbịa ma kwupụta ya.

Kama nke ahụ, anyị kwesịrị ịmatakwu na ọ bụrụgodị na ọha mmadụ enwebeghịrị agha, anyị nwere ike ịbụ nke mbụ. Ndị mmadụ na-etinye mgbalị dị ukwuu n'inwe agha. Ha nwere ike ịhọrọ ịghara ime otú ahụ. Ịgbanwe mgbanwe a na-enyo enyo n'ime nnyocha sayensị ma ọ bụ mmadụ zuru oke ajụla agha n'oge gara aga ịjụ ya na ọdịnihu ga-enye aka na ihe na-emerụ ahụ. Ọ na-enyere ndị chọrọ ịhụ na ihe ha chọrọ ime emeela tupu oge ahụ. Ọ na-ewute mmepe mkpokọta nke iche echiche.

Nkwenkwe ndị na-ezighi ezi banyere ihe kpatara agha na-eme ka atụ anya nke onwe-ya bụrụ na agha ga-anọnyere anyị mgbe niile. N'ịkọwa na mgbanwe ihu igwe ga-eweta agha ụwa nwere ike ghara ịkụda ndị mmadụ ka ha rịọ iwu maka ike ọha na eze, na-akpali ha kama ịkwado agha ndị agha na ịkwado ụgbọ na ihe mberede. Ruo mgbe agha malitere, ọ gaghị ekwe omume, ma ịkwadebe maka agha na-eme ka ha yikarịrị. (Lee oke ogbaaghara: mgbanwe mgbanwe ihu igwe na New Geography of Violence by Christian Parenti.)

Nnyocha achọpụtawo na mgbe ndị mmadụ na-egosipụta echiche ahụ na ha enweghị "nnwere onwe ime nhọrọ" ha na-akpa àgwà ọjọọ. (Lee "Uru nke ikwere na nnwere onwe ime nhọrọ: Ịkwalite nkwenye na Determinism Na-amụba Ịghọ aghụghọ ule," site na Kathleen D. Vohs na Jonathan W. Schooler na Science Psychological, Mpịakọta 19, Nọmba 1.) Ònye nwere ike ịkatọ ha? Ha "enweghi nnwere onwe ime nhọrọ." Ma eziokwu ahụ bụ na omume niile nke anụ ahụ nwere ike ịme ka ọ bụrụ na ọ bụ n'efu, na ịhọrọ ịme ihe ọjọọ ga-anọgide dị ka enweghị nkọwa ọbụlagodi na onye ọkà ihe ọmụma ma ọ bụ ọkà mmụta sayensị na-eme ka m chee na enweghị m ihe ọ bụla. Ọ bụrụ na a duhiere anyị ikwere na agha agaghị ekwe omume, anyị ga-eche na anyị enweghị ike ịkatọ maka ịmalite agha. Ma anyị ga-ezighi ezi. Ịhọrọ ime ihe ọjọọ mgbe niile kwesịrị ịta ụta.

Ma, gịnị mere o ji dịrị anyị?

Ọ bụrụ na agha kpatara agha ịlụ agha, olee ihe kpatara ya? Enwere ike ime ihe kpatara ya, dịka enweghị ihe ọmụma na amaghị ama nke ụlọ akwụkwọ na mgbasa akụkọ na ntụrụndụ na-emepụta, gụnyere amaghị nke agha agha na amaghị ihe banyere enweghị nkwenye dị ka ụdị agha ọzọ. Enwere ike enweghi ihe kpatara ya, dịka nlekọta na-elekọta ụmụ ọhụrụ na ụmụntakịrị, enweghị nchebe, nchịkọta mmadụ, ịkpa ókè agbụrụ, nlekọta, echiche banyere ịlụ nwoke, anyaukwu, enweghị obodo, enweghị mmasị, wdg. ihe dị mkpa ma ọ bụ ihe zuru ezu) nke agha a ga-agwa. Enwere ike ime ihe karịrị ịme ihe arụ ụka megide agha. Nke a apụtaghị na onye ọ bụla n'ime ndị na-akwado ya bụ ihe a na-apụghị izere ezere, ma ọ bụ na ọ bụ ihe zuru oke maka agha.