Site n'aka David Swanson, World BEYOND War, Jenụwarị 26, 2023
Kwadebere maka Nzukọ mba ụwa nke ise maka nguzozi ụwa
N'iji akwụkwọ e bipụtara nso nso a, Ozizi Monroe na 200 na ihe a ga-eji dochie ya
Video Ebe a.
Ozizi Monroe bụ ma bụrụ ihe ziri ezi maka omume, ụfọdụ dị mma, ụfọdụ enweghị mmasị, mana nnukwu nnukwu ihe na-ata ụta. Ozizi Monroe ka dị, ma n'ụzọ doro anya ma yiwe ya n'asụsụ ọhụrụ. Ewuwokwa ozizi ndị ọzọ na ntọala ya. Nke a bụ okwu nke Monroe Doctrine, dị ka ejiri nlezianya họrọ site na Adreesị Ọchịchị Ọchịchị James Monroe's State of the Union afọ 200 gara aga na Disemba 2, 1823:
"Ekpere na oge a kwesịrị ekwesị maka ikwupụta, dịka ụkpụrụ nke ikike na ọdịmma nke United States gụnyere, na kọntinent America, site na ọnọdụ nnwere onwe na nnwere onwe nke ha chere ma na-echekwa, agaghị atụle ugbu a gaa n'ihu. dị ka isiokwu maka ịchịisi n'ọdịnihu nke ike Europe ọ bụla. . . .
"Ya mere, anyị ji ya n'eziokwu na mmekọrịta dị n'etiti United States na ikike ndị ahụ ikwuwapụta na anyị kwesịrị ịtụle mgbalị ọ bụla ha na-eme iji gbasaa usoro ha n'akụkụ ọ bụla nke ụwa a dị ka ihe dị ize ndụ nye udo na nchekwa anyị. . Site na mpaghara ndị dị ugbu a ma ọ bụ ndabere nke ike Europe ọ bụla, anyị etinyeghị aka na anyị agaghị etinye aka. Mana na gọọmentị ndị kwupụtala nnwere onwe ha ma dowe ya, na nnwere onwe ha, na nlebara anya dị ukwuu na ụkpụrụ ziri ezi, kwetara, anyị enweghị ike ịhụ njikọ ọ bụla maka nzube nke imegbu ha, ma ọ bụ ịchịkwa n'ụzọ ọ bụla ọzọ akara aka ha. , site na ike Europe ọ bụla n'ụzọ ọ bụla ọzọ karịa dị ka ngosipụta nke enweghị enyi n'ebe United States nọ.”
Ndị a bụ okwu ndị e mechara kpọọ “Ozizi Monroe.” E welitere ha site n'okwu nke kwuru nnukwu nkwado maka mkparịta ụka udo na ndị ọchịchị Europe, ebe ha na-eme ememe dị ka ihe na-enweghị isi na-emeri ime ihe ike na ijigide ihe okwu ahụ kpọrọ "ala ndị na-enweghị ebe obibi" nke North America. Ọ dịghị nke ọ bụla n'ime isiokwu ndị ahụ bụ nke ọhụrụ. Ihe dị ọhụrụ bụ echiche nke imegide ndị Europe na-achị America n'ihu n'ihi ọdịiche dị n'etiti ọchịchị ọjọọ nke mba Europe na ezigbo ọchịchị nke ndị nọ na kọntinent America. Okwu a, ọ bụrụgodị na ọ na-eji nkebi ahịrịokwu ahụ bụ́ “ụwa mepere anya ugboro ugboro” na-ezo aka na Europe na ihe ndị Europe kere, na-emekwa ka e nwee ọdịiche dị n’etiti ụdị ọchịchị ndị dị na America na ụdị ndị a na-achọghị ka a na-achọghị ma ọ dịkarịa ala ụfọdụ mba Europe. Mmadụ nwere ike ịhụ ebe a nna nna nke agha ọchịchị onye kwuo uche ya kpọsara nso nso a megide ọchịchị ọchịchị.
The Doctrine of Discovery - echiche na mba Europe nwere ike ịzọrọ ala ọ bụla nke mba Europe ndị ọzọ na-ekwubeghị, n'agbanyeghị ihe ndị mmadụ bi na ya - malitere na narị afọ nke iri na ise na chọọchị Katọlik. Mana etinyere ya na iwu US na 1823, n'otu afọ ahụ ka Monroe kwuru na-enweghị isi. Ọ bụ enyi Monroe ogologo ndụ, onye isi ụlọ ikpe US Chief Justice John Marshall debere ya. United States lere onwe ya anya, ikekwe naanị ya na mpụga Europe, dị ka onye nwere otu ohere nchọta dị ka mba Europe. (Ikekwe n'otu oge, na Disemba 2022 ọ fọrọ nke nta ka mba ọ bụla bịanyere aka na nkwekọrịta iji wepụta 30% nke ala na oke osimiri maka anụ ọhịa n'afọ 2030. Ewepụghị: United States na Vatican.)
Na nzukọ ndị ụlọ ọrụ na-eduga na Monroe's 1823 State of the Union, e nwere ọtụtụ mkparịta ụka banyere ịgbakwunye Cuba na Texas na United States. A na-ekwenyekarị na ebe ndị a ga-achọ ịbanye. Nke a dabara na omume ndị otu ụlọ ọrụ ndị a na-enwekarị ikwu gbasara mgbasawanye, ọ bụghị dị ka ọchịchị colonial ma ọ bụ eze ukwu, kama dị ka mkpebi onwe onye na-emegide ọchịchị. Site n'iguzogide colonialism nke Europe, na site n'ikwere na onye ọ bụla nweere onwe ya ịhọrọ ga-ahọrọ ịghọ akụkụ nke United States, ndị ikom a nwere ike ịghọta imperialism dị ka anti-imperialism.
Anyị nwere n'okwu Monroe a formalization nke echiche na "nchekwa" nke United States na-agụnye agbachitere ihe dị anya site na United States na US ọchịchị na-ekwupụta ihe dị mkpa "mmasị" na nke a omume na-aga n'ihu n'ụzọ doro anya, na-emekarị, na nkwanye ùgwù na nke a. ụbọchị. The "2022 National Defense Strategy of the United States," iji were otu ihe atụ nke puku kwuru puku, na-ezo aka mgbe niile ịgbachitere "mmasị US" na "ụkpụrụ," nke akọwara dị ka ndị dị na mba ọzọ yana gụnyere mba ndị jikọrọ aka, yana dị iche na United States. Steeti ma ọ bụ "ala nna." Nke a abụghị nke ọhụrụ na nkuzi Monroe. Ọ bụrụ na, Onye isi ala Monroe enweghị ike ikwu n'otu okwu ahụ na, "a na-edobe ike a na-emekarị n'Oké Osimiri Mediterenian, Oke Osimiri Pasifik, na n'akụkụ oke osimiri Atlantic, ma nyekwaa nchebe dị mkpa maka azụmahịa anyị n'oké osimiri ndị ahụ. " Monroe, onye zụtara nzụta Louisiana n'aka Napoleon maka Onye isi ala Thomas Jefferson, mechara gbasaa nkwupụta US na ọdịda anyanwụ ruo Pacific na n'ahịrịokwu mbụ nke Monroe Doctrine na-emegide ọchịchị ndị Russia na mpaghara North America dịpụrụ adịpụ site na ókèala ọdịda anyanwụ. Missouri ma ọ bụ Illinois. Omume nke ịgwọ ihe ọ bụla edobere n'okpuru isiokwu na-edoghị anya nke "mmasị" dị ka ihe ziri ezi na-akwado agha site na Monroe Doctrine na e mesịrị site na ozizi na omume ndị e wuru na ntọala ya.
Anyị nwekwara, n'asụsụ gbara ozizi ahụ gburugburu, nkọwa dị ka ihe iyi egwu nye "mmasị" US maka ohere na "ndị ike jikọrọ aka kwesịrị ịgbatị usoro ndọrọ ndọrọ ọchịchị ha n'akụkụ ọ bụla nke kọntinent [American]." Ndị ọchịchị jikọrọ aka, Holy Alliance, ma ọ bụ Grand Alliance, bụ njikọ aka nke ọchịchị ndị ọchịchị na Prussia, Austria, na Russia, bụ ndị na-akwado ikike Chineke nke ndị eze, megidekwa ọchịchị onye kwuo uche ya na ọchịchị ụwa. Mbupu ngwa agha na Ukraine na mmachi megide Russia na 2022, n'aha nke ịgbachitere ọchịchị onye kwuo uche ya site na ọchịchị ndị Russia, bụ akụkụ nke ọdịnala ogologo na nke na-agbasaghị nke gbagoro azụ na nkuzi Monroe. Na Ukraine nwere ike ọ gaghị abụ nnukwu ọchịchị onye kwuo uche ya, yana na gọọmentị US ogwe aka, ụgbọ oloko, na ego ndị agha nke ọtụtụ n'ime ọchịchị kacha emegbu n'ụwa kwekọrọ na ihu abụọ gara aga nke ma okwu na omume. Ijide United States n'ohu nke oge Monroe adịchaghị nke ọchịchị onye kwuo uche ya karịa ka ọ dị United States taa. Gọọmenti ndị Amerịka nke na-ekwughị okwu n'okwu Monroe, mana nke nwere ike ịtụ anya ka e bibie ya site na mgbasawanye nke ọdịda anyanwụ (ụfọdụ n'ime gọọmentị bụ ihe mkpali maka ịmepụta ọchịchị US dịka ọ nwere ihe ọ bụla na Europe), na-abụkarị karịa. onye kwuo uche ya karịa mba Latin America Monroe na-ekwu na ọ na-agbachitere mana nke gọọmentị US na-emekarị ihe megidere ịgbachitere.
Mbupu ngwá agha ndị ahụ na Ukraine, mmachi megide Russia, na ndị agha US nke dabeere na Europe dum bụ, n'otu oge ahụ, mmebi nke omenala akwadoro n'okwu Monroe nke ịpụ na agha Europe ọ bụrụgodị na, dị ka Monroe kwuru, Spain "enweghị ike imeri ya. ” ndị agha na-emegide ọchịchị onye kwuo uche ya n’ụbọchị ahụ. Omenala a kewapụrụ onwe ya, nke nwere mmetụta dị ogologo ma nwee ihe ịga nke ọma, ma ọ ka na-ewepụghị, ka US abanye na agha ụwa abụọ mbụ, ebe ọ bụ na oge ndị agha US, yana nghọta gọọmentị US banyere “mmasị” ya, ahapụbeghị. Europe. N'agbanyeghị na 2000, Patrick Buchanan gbara ọsọ maka onye isi ala US n'elu ikpo okwu nke ịkwado ọchịchọ Monroe Doctrine maka ịnọpụ iche na izere agha mba ọzọ.
The Monroe Doctrine kwalitekwara echiche ahụ, ka dị ndụ taa, na onye isi ala US, karịa US Congress, nwere ike ikpebi ebe na ihe United States ga-aga agha - ọ bụghị naanị otu agha ozugbo, mana ọnụọgụ ọ bụla. nke agha n'ọdịnihu. Ozizi Monroe bụ, n'ezie, ihe atụ mbụ nke ebumnuche niile "ikike maka iji ike ndị agha" kwadoro ọnụ ọgụgụ agha ọ bụla, yana ihe omume mgbasa ozi US hụrụ n'anya taa nke "ịdepụta eriri uhie. " Ka esemokwu na-etolite n'etiti United States na mba ọ bụla, ọ bụ ihe a na-ahụkarị kemgbe ọtụtụ afọ maka mgbasa ozi US na-ekwusi ike na onye isi ala US "dọtara eriri uhie" na-etinye United States n'agha, na-emebi ọ bụghị naanị nkwekọrịta ndị machibidoro iwu. na-ekpo ọkụ, na ọ bụghị nanị nke echiche egosipụtara nke ọma na otu okwu nke nwere Monroe Doctrine na ndị mmadụ kwesịrị ikpebi N'ezie nke ọchịchị, kamakwa nke constitutional bestowal nke agha ike na Congress. Ọmụmaatụ nke ihe a na-achọ na nnọgidesi ike ịgbaso site na "ahịrị uhie" na mgbasa ozi US gụnyere echiche ndị:
- Onye isi ala Barack Obama ga-ebuso Syria agha buru ibu ma ọ bụrụ na Syria jiri ngwa agha kemịkal,
- Onye isi ala Donald Trump ga-awakpo Iran ma ọ bụrụ na ndị nnọchi anya Iran wakporo ọdịmma US,
- Onye isi ala Biden ga-eji ndị agha US wakpo Russia ozugbo ma ọ bụrụ na Russia wakpoo onye otu NATO.
Omenala ọzọ edobere nke ọma nke malitere site na nkuzi Monroe bụ nke ịkwado ọchịchị onye kwuo uche Latin America. Nke a bụ ọdịnala na-ewu ewu nke fesa mbara ala US na ihe ncheta nye Simón Bolívar, nwoke a na-emesobu na United States dị ka dike mgbanwe n'ihe nlereanya George Washington n'agbanyeghị ajọ mbunobi a na-enwe n'ebe ndị mba ọzọ na ndị Katọlik nọ. Na edebebeghị ọdịnala a na-adịghị mma na-ekwu ya nke ọma. Enwebeghị nnukwu onye mmegide ọchịchị onye kwuo uche Latin America karịa gọọmentị US, ya na ụlọ ọrụ US jikọtara ọnụ na ndị mmeri a maara dị ka ndị na-emeri ihe. Enweghịkwa onye agha ma ọ bụ onye na-akwado ọchịchị mmegbu gburugburu ụwa taa karịa ọchịchị US na ndị na-ere ngwá agha US. Otu nnukwu ihe na-ebute ọnọdụ a bụ ozizi Monroe. Ọ bụ ezie na ọdịnala nke nkwanye ùgwù na-akwado na ime mmemme maka ọchịchị onye kwuo uche ya na Latin America anwụbeghị kpamkpam na North America, ọ na-etinyekarị aka na-emegide omume nke ọchịchị US. Latin America, nke Europe na-achịbu, United States weghachiri ya n'ụdị alaeze ọzọ.
N'afọ 2019, Onye isi ala Donald Trump kwupụtara Monroe Doctrine dị ndụ na nke ọma, na-ekwusi ike "Ọ bụla iwu obodo anyị kemgbe Onye isi ala Monroe na anyị jụrụ nnyonye anya nke mba ndị ọzọ na mpaghara a." Mgbe Trump bụ onye isi ala, ndị odeakwụkwọ steeti abụọ, otu odeakwụkwọ nke ihe a na-akpọ nchekwa, na otu onye ndụmọdụ nchekwa obodo kwuru n'ihu ọha na-akwado Monroe Doctrine. Onye Ndụmọdụ Maka Nchebe Mba John Bolton kwuru na United States nwere ike itinye aka na Venezuela, Cuba, na Nicaragua n'ihi na ha nọ n'Ebe Ọdịda Anyanwụ Ụwa: "N'ọchịchị a, anyị anaghị atụ egwu iji okwu Monroe Doctrine mee ihe." N'ụzọ dị ịrịba ama, CNN jụrụ Bolton banyere ihu abụọ nke ịkwado ndị ọchịchị aka ike gburugburu ụwa wee na-achọ ịkwatu ọchịchị n'ihi na ebubo na ọ bụ ọchịchị aka ike. Na Julaị 14, 2021, Fox News rụrụ ụka maka ịtụgharị Monroe Doctrine iji “wetara ndị Cuba nnwere onwe” site na ịkwatu ọchịchị Cuba na-enweghị Russia ma ọ bụ China enweghị ike inye Cuba enyemaka ọ bụla.
Ntụaka Spanish na akụkọ na-adịbeghị anya na "Doctrina Monroe" bụ ihe ọjọọ zuru ụwa ọnụ, na-emegide ntinye iwu US nke nkwekọrịta azụmahịa ụlọ ọrụ, mgbalị US ịwepụ mba ụfọdụ na Summit nke America, na nkwado US maka mgbalị ọchịchị, ebe ọ na-akwado ọdịda ga-ekwe omume na US. ikike karịrị Latin America, na ime ememe, n'ụzọ dị iche na nkuzi Monroe, "ozizi bolivariana."
A na-ejikarị okwu Portuguese "Doutrina Monroe" eme ihe ugboro ugboro, iji kpee ikpe site na akụkọ akụkọ Google. Isi okwu nnọchite anya bụ: "'Doutrina Monroe', Basta!"
Mana ikpe ahụ na nkuzi Monroe anwụghị anwụ gafere karịa iji aha ya eme ihe n'ụzọ doro anya. N'afọ 2020, Onye isi ala Bolivia Evo Morales kwuru na United States ahazila mgbagha ọchịchị na Bolivia ka oligarch US Elon Musk wee nweta lithium. Musk tweeted ozugbo: "Anyị ga-akwatu onye ọ bụla anyị chọrọ! Mee ya.” Nke ahụ bụ nkuzi Monroe nke a sụgharịrị n'asụsụ nke oge a, dị ka New International Bible of US policy, nke chi nke akụkọ ihe mere eme dere mana nke Elon Musk sụgharịrị maka onye na-agụ ọgbara ọhụrụ.
US nwere ndị agha na ntọala n'ọtụtụ mba Latin America na-akụ ụwa. Gọọmenti US ka na-achụso mgbaghara na Latin America, mana na-eguzokwa ebe a na-ahọpụta gọọmentị ndị aka ekpe. Otú ọ dị, a na-arụ ụka na US adịghịzi mkpa ndị isi ala na mba Latin America iji nweta "mmasị" ya mgbe ọ kwadoro na ndị agha na ndị ọkachamara zụrụ azụ, nwere nkwekọrịta azụmahịa nke ụlọ ọrụ dị ka CAFTA (The Central American Free Trade Agreement) na ebe, enyela ụlọ ọrụ US ikike iwu imepụta iwu nke ha na mpaghara nke ha n'ime mba dị ka Honduras, nwee nnukwu ụgwọ ji ụlọ ọrụ ya, na-enye enyemaka dị oke mkpa na nhọrọ nke ụdọ ya, ma nwee ndị agha nọ n'ọnọdụ nwere ihe ziri ezi. dị ka ahịa ọgwụ ogologo oge nke na a na-anabata ha mgbe ụfọdụ dị ka ihe a na-apụghị izere ezere. Ihe ndị a niile bụ nkuzi Monroe, ma anyị kwụsịrị ikwu okwu abụọ ahụ ma ọ bụ na anyị akwụsịghị.
A na-akụzikarị anyị na emeghị ihe na Monroe Doctrine ruo ọtụtụ iri afọ ka e kwupụtachara ya, ma ọ bụ na e meghị ya dị ka ikike maka ọchịchị alaeze ukwu ruo mgbe ọgbọ ndị ọzọ gbanwere ma ọ bụ tụgharịa ya. Nke a abụghị ụgha, mana ekwubigara ya ókè. Otu n'ime ihe kpatara ya ji ekwupụta ya bụ otu ihe kpatara na a na-akụziri anyị mgbe ụfọdụ na ọchịchị ndị ọchịchị US amaliteghị ruo 1898, na otu ihe kpatara agha na Vietnam, na mgbe e mesịrị agha na Afghanistan, ka a na-akpọ " agha US kacha dịrị ogologo oge." Ihe kpatara ya bụ na a naghị emeso ụmụ amaala America dị ka ndị na-abụ ndị mmadụ n'ezie, ndị nwere ezigbo mba, na agha a na-alụso ha bụ ezigbo agha. A na-emeso akụkụ nke North America nke kwụsịrị na United States dị ka nke enwetara site na mgbasawanye nke na-abụghị nke alaeze ukwu, ma ọ bụ ọbụna dị ka ọ bụghị itinye aka na mgbasawanye ma ọlị, n'agbanyeghị na mmeri ahụ dị oke egwu, na n'agbanyeghị na ụfọdụ n'ime ndị nọ n'azụ. nnukwu mgbasawanye nke alaeze ukwu a chọrọ ka ọ gụnyere Canada, Mexico, Caribbean, na Central America niile. Mmeri nke ọtụtụ (ma ọ bụghị ihe niile) nke North America bụ mmejuputa iwu Monroe kachasị dị egwu, ọ bụrụgodị na a naghị eche na ọ bụ ihe metụtara ya ma ọlị. Ahịrịokwu mbụ nke ozizi n'onwe ya na-emegide ọchịchị ndị Russia na North America. Mmeri US nke (ọtụtụ) North America, mgbe a na-eme ya, a na-akwadokarị dịka mmegide megide ọchịchị ndị Europe.
Ọtụtụ n'ime otuto ma ọ bụ ụta maka idepụta nkuzi Monroe ka e nyere Onye Odeakwụkwọ nke Ọchịchị President James Monroe John Quincy Adams. Mana o nweghi nka nka nkeonwe maka nkebi okwu. Ajuju nke iwu a ga-akọwa bụ arụmụka Adams, Monroe, na ndị ọzọ, na mkpebi kachasị, yana nhọrọ nke Adams ka ọ bụrụ odeakwụkwọ obodo, na-adaba na Monroe. Ya na “ndị nna tọrọ ntọala” ibe ya ewepụtala otu onye isi ala nke ọma ka ha wee nwee ike ịtụnye mmadụ ọrụ.
James Monroe bụ onye isi ala US nke ise, na onye nna nna ikpeazụ tọrọ ntọala, na-agbaso ụzọ Thomas Jefferson na James Madison, ndị enyi ya na ndị agbata obi ya na ihe a na-akpọ Central Virginia ugbu a, yana n'ezie na-eso naanị onye ọzọ ga-agba ọsọ n'enweghị mmegide. okwu nke abụọ, onye Virginia ibe sitere na mpaghara Virginia ebe Monroe tolitere, George Washington. Monroe na-adabakwa na ndò ndị ọzọ. N'ebe a na Charlottesville, Virginia, ebe m bi, na ebe Monroe na Jefferson bi, ihe oyiyi nke Monroe, nke a chọtara n'etiti ogige nke Mahadum Virginia, ogologo oge gara aga, jiri ihe oyiyi nke onye Gris na-ede uri Homer dochie anya. Ihe kacha amasị ndị njem nlegharị anya ebe a bụ ụlọ Jefferson, ebe ụlọ Monroe na-enweta ntakịrị ntakịrị nlebara anya. N'egwu Broadway a ma ama "Hamilton," James Monroe agbanwebeghị ka ọ bụrụ onye Africa-American nke na-emegide ịgba ohu na onye hụrụ nnwere onwe na-egosi egwu n'ihi na etinyeghị ya ma ọlị.
Mana Monroe bụ onye dị ịrịba ama na okike nke United States dịka anyị si mara ya taa, ma ọ bụ opekata mpe, o kwesịrị ịbụ. Monroe bụ ezigbo onye kwere ekwe na agha na ndị agha, ma eleghị anya onye na-akwado nkwado na mmalite iri afọ nke United States maka mmefu agha na nguzobe nke ndị agha dị anya - ihe ndị ndụmọdụ Monroe Jefferson na Madison na-emegide. Ọ gaghị abụ ogologo aha Monroe bụ nna ntọala nke ụlọ ọrụ mmepụta ihe ndị agha (iji okwu bụ Eisenhower dezie site na "agha ụlọ ọrụ mmepụta ihe agha" ma ọ bụ, dị ka ndị na-eme udo amalitela ịkọwa ya na-esote mgbanwe - otu n'ime ọtụtụ - nke enyi m Ray McGovern ji mee ihe, ndị agha-Industrial-Congressional-Intelligence-Media-Academia-Think Tank complex, ma ọ bụ MICIMATT).
Narị afọ abụọ nke militarism na nzuzo na-abawanye bụ nnukwu isiokwu. Ọbụna na-amachi isiokwu ahụ na Western Hemisphere, m na-enye n'akwụkwọ m na-adịbeghị anya naanị ihe ndị dị mkpa, gbakwunyere isiokwu ụfọdụ, ụfọdụ ihe atụ, ụfọdụ ndepụta na ọnụọgụgụ, iji gosi na foto zuru ezu ka m nwere ike ime ya. Ọ bụ ihe ngosi nke omume ndị agha, gụnyere mgbaghara, na iyi egwu ya, kamakwa usoro akụ na ụba.
Na 1829 Simón Bolívar dere na United States “yiri ka a kara aka ime America nhụsianya n'aha nnwere onwe.” Echiche ọ bụla gbasara United States dị ka onye nwere ike ichebe na Latin America adịteghị aka. Dị ka onye na-ede akụkọ ndụ Bolívar si kwuo, "Enwere mmetụta zuru ụwa ọnụ na South America na mba mbụ a mụrụ, bụ nke kwesịrị inyere ndị na-eto eto aka, n'ụzọ megidere nke ahụ, na-agbalị nanị ịgbasa esemokwu na ịkpata ihe isi ike iji mee ka ọ dị elu. tinye aka n'oge kwesịrị ekwesị."
Ihe na-emetụ m n’obi ileba anya n’ime iri afọ ndị mbụ nke Monroe Doctrine, na ọbụna ka e mesịrị, bụ ugboro ole gọọmenti dị na Latin America rịọrọ United States ka ha kwado ozizi Monroe na itinye aka, na United States jụrụ. Mgbe gọọmentị US kpebiri ime ihe na Monroe Doctrine na mpụga North America, ọ dịkwa na mpụga Western Hemisphere. Na 1842, odeakwụkwọ nke Ọchịchị Daniel Webster dọrọ Britain na France aka ná ntị ka ha ghara ịnọ na Hawaii. N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, ozizi Monroe akwadoghị site na ịgbachitere mba Latin America, mana a ga-ejikarị ya arụ ọrụ iji mebie ha.
A tụlere ozizi Monroe nke mbụ n'okpuru aha ahụ dị ka ihe ziri ezi maka agha US na Mexico nke kpaliri ókèala ọdịda anyanwụ US na ndịda, na-eloda steeti California, Nevada, na Utah nke oge a, ọtụtụ New Mexico, Arizona na Colorado, na akụkụ nke Texas, Oklahoma, Kansas, na Wyoming. N'ụzọ ọ bụla, ọ bụghị na ndịda dị ka ụfọdụ gaara amasị ịkwaga ókè.
Agha ahụ jọgburu onwe ya na Philippines torokwa site na agha ziri ezi nke Monroe-Doctrine megide Spain (na Cuba na Puerto Rico) na Caribbean. Na ọchịchị alaeze ukwu zuru ụwa ọnụ bụ mgbasawanye nke Monroe Doctrine nke ọma.
Mana ọ bụ n'ihe gbasara Latin America ka a na-akpọkarị nkuzi Monroe taa, na nkuzi Monroe bụ isi na mbuso agha US megide ndị agbataobi ya na ndịda afọ 200. N'ime narị afọ ndị a, otu na ndị mmadụ n'otu n'otu, gụnyere ndị ọkà mmụta Latin America, emegidewo nkwenye Monroe Doctrine nke eze ukwu ma chọọ ịrụ ụka na a ga-atụgharị ozizi Monroe dị ka ịkwalite ịdịpụrụ adịpụ na multilateralism. Ụzọ abụọ a enwebeghị ihe ịga nke ọma. Ihe enyemaka US akwụsịla ma na-aga mana ọ kwụsịbeghị.
Ihe ewu ewu nke Monroe Doctrine dị ka ntụaka ntụaka na okwu US, nke gbagoro n'ogo dị egwu na narị afọ nke 19, na-enweta ọkwa nke nkwupụta nnwere onwe ma ọ bụ iwu, nwere ike bụrụ akụkụ nke ekele maka enweghị idoanya ya na izere ya. nke itinye gọọmentị US na ihe ọ bụla, ebe ọ na-ada ụda macho. Dị ka oge dị iche iche gbakwunyere "nkọwa" na nkọwa ha, ndị na-akọwa nkọwa nwere ike ịgbachitere ụdị ọkacha mmasị ha megide ndị ọzọ. Mana isiokwu kachasị mkpa, ma tupu na ọbụna karịa mgbe Theodore Roosevelt gasịrị, bụ mgbe niile na-enweghị atụ nke alaeze ukwu.
Ọtụtụ fiasco na-eme mkpọtụ na Cuba dị ogologo tupu Bay of Pigs SNAFU. Ma a bịa n'ịgbapụ nke gringos mpako, ọ dịghị ihe atụ nke akụkọ ga-ezu oke ma ọ bụrụ na ọ bụghị akụkọ pụrụ iche ma na-ekpughere William Walker, onye filibusterer nke mere onwe ya onyeisi oche nke Nicaragua, na-ebu n'ebe ndịda mgbasawanye nke ndị bu ya ụzọ dị ka Daniel Boone mere n'ebe ọdịda anyanwụ. . Walker abụghị akụkọ nzuzo CIA. CIA ka dị. N'ime 1850s Walker nwere ike nweta nlebara anya karịa na akwụkwọ akụkọ US karịa onye isi ala US ọ bụla. Na anọ dị iche iche ụbọchị, ndị New York Times tinyere ya dum n'ihu peeji nke ya antics. Na ọtụtụ ndị mmadụ na Central America maara aha ya na ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ na ọ dịghị onye ọ bụla na United States bụ nhọrọ nke usoro agụmakwụkwọ dị iche iche mere.
Ọ dịghị onye nọ na United States nke nwere echiche ọ bụla onye William Walker bụ na ọ bụghị onye ọ bụla na United States maara na e nwere mgbanwe ọchịchị na Ukraine na 2014. Ọ dịghịkwa ka afọ 20 site ugbu a onye ọ bụla aghọtaghị na Russiagate bụ ojoro. . M ga-eme ka ya dịkwuo nso na afọ 20 site ugbu a ọ dịghị onye maara na e nwere agha 2003 na Iraq nke George W. Bush gwara ụgha ọ bụla. Walker bụ nnukwu akụkọ emesia ehichapụrụ.
Walker nwetara onwe ya iwu nke ndị agha North America chere na ọ na-enyere otu n'ime ndị agha abụọ na-alụ ọgụ na Nicaragua aka, mana n'ezie na-eme ihe Walker họọrọ, nke gụnyere iweghara obodo Granada, na-elekọta obodo ahụ nke ọma, ma mechaa mee ntuli aka nke onwe ya. . Walker nwetara ọrụ na-ebufe onye nwe ala na gringos, ịmepụta ịgba ohu, na ime ka Bekee bụrụ asụsụ gọọmentị. Akwụkwọ akụkọ dị na ndịda US dere banyere Nicaragua dị ka steeti US n'ọdịnihu. Ma Walker jisiri ike mee onye iro nke Cornelius Vanderbilt, na ijikọ Central America dị ka ọ dịtụbeghị mbụ, gafee nkewa ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ókèala mba, megide ya. Ọ bụ naanị gọọmentị US kwuru na "anaghị etinye aka na ya." N'ịbụ onye meriri, a nabatara Walker na United States dị ka dike na-emeri emeri. Ọ gbalịrị ọzọ na Honduras na 1860 ma ndị Briten weghaara ya, tụgharịa na Honduras, ma gbaa ndị agha egbe. E zighachiri ndị agha ya na United States ebe ha na-esonyekarị na Confederate Army.
Walker ekwusawo ozi ọma nke agha. Ọ sịrị, "Ha bụ ndị na-anya ụgbọ ala, ndị na-ekwu maka ịmalite mmekọrịta dị n'etiti agbụrụ ndị ọcha America dị ọcha, dị ka ọ dị na United States, na agbụrụ Hispano-India, dị ka ọ dị na Mexico na Central America. na-enweghị ọrụ ike." Ndị mgbasa ozi US nwere mmasị n'ọhụụ Walker ma na-eme ememe, ọ bụghị ikwu banyere ihe ngosi Broadway.
A naghị akụziri ụmụ akwụkwọ US ihe ole ọchịchị alaeze ukwu US na South ruo n'afọ 1860 bụ maka ịgbasa ịgba ohu, ma ọ bụ ole ịkpa ókè agbụrụ US na-achọghị ndị na-abụghị "ọcha," ndị na-asụ Bekee na-esonyere United States. Steeti.
José Martí dere n'akwụkwọ akụkọ Buenos Aires nke na-akatọ ozizi Monroe dị ka ihu abụọ ma bo United States ebubo na ọ na-akpọku “nnwere onwe . . . maka nzube nke ịnapụ mba ndị ọzọ.”
Ọ bụ ezie na ọ dị mkpa ịghara ikwere na ọchịchị ndị ọchịchị United States malitere na 1898, otú ndị mmadụ na United States si eche echiche banyere ọchịchị alaeze ukwu US gbanwere na 1898 na afọ ndị na-esote. Ugbu a enwere nnukwu mmiri n'etiti ala na mpaghara ya na ihe onwunwe ya. Enwere ọnụ ọgụgụ ka ukwuu nke ndị a na-ewere na ha "ọcha" bi n'okpuru ọkọlọtọ US. Ma o doro anya na ọ dịghịzi mkpa ịkwanyere akụkụ ndị ọzọ ugwu site n'ịghọta aha "America" iji tinye aka na ihe karịrị otu mba. Ruo oge a, a na-akpọkarị United States of America dị ka United States ma ọ bụ Njikọ. Ugbu a ọ ghọrọ America. Yabụ, ọ bụrụ na ị chere na obodo nta gị dị na America, ọ ga-akara gị mma ịkpachara anya!
Na mmalite nke narị afọ nke 20, United States lụrụ ọgụ ole na ole na North America, ma karịa na South na Central America. Echiche akụkọ ifo na ndị agha buru ibu na-egbochi agha, kama ịkpali ha, na-eleghachi anya azụ na Theodore Roosevelt na-ekwu na United States ga-ekwu okwu dị nro ma buru nnukwu osisi - ihe osote onye isi ala Roosevelt kwuru dị ka ilu Africa n'okwu na 1901. , ụbọchị anọ tupu e gbuo President William McKinley, na-eme Roosevelt onyeisi oche.
Ọ bụ ezie na ọ nwere ike ịdị mma iche n'echiche na Roosevelt na-egbochi agha site n'itinye mkpanaka ya egwu, nke bụ eziokwu bụ na o ji ndị agha United States mee ihe karịrị nanị igosi na Panama na 1901, Colombia na 1902, Honduras na 1903, Dominican Republic na 1903, Syria na 1903, Abyssinia na 1903, Panama na 1903, Dominican Republic na 1904, Morocco na 1904, Panama na 1904, Korea na 1904, Cuba na 1906, Honduras na 1907, na Philippines n'oge ọchịchị ya niile.
A na-echeta afọ 1920 na 1930 na akụkọ ntolite US dịka oge udo, ma ọ bụ oge na-agwụ ike icheta ma ọlị. Mana gọọmentị US na ụlọ ọrụ US nọ na-eripịa Central America. United Fruit na ụlọ ọrụ US ndị ọzọ enwetala ala nke ha, ụzọ ụgbọ oloko nke ha, ozi ozi na telifon na ọrụ ekwentị, yana ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke ha. Eduardo Galeano kwuru, sị: “Na Honduras, inyinya mule na-efu ihe karịrị onye osote ya, na n'Ebe Etiti America dum ndị nnọchianya US na-eme onyeisi oche karịa ndị isi ala.” Ụlọ ọrụ United Fruit kere ọdụ ụgbọ mmiri nke ya, kọstọm nke ya na ndị uwe ojii nke ya. Dollar ghọrọ ego obodo. Mgbe ntiwapụrụ na Colombia, ndị uwe ojii gburu ndị ọrụ banana, dị nnọọ ka ndị omekome gọọmentị ga-emere ụlọ ọrụ US na Colombia ruo ọtụtụ iri afọ na-abịa.
Ka ọ na-erule oge Hoover bụ onye isi ala, ma ọ bụrụ na ọ bụghị na mbụ, gọọmentị US achọpụtala na ndị mmadụ na Latin America ghọtara okwu ndị ahụ “Monroe Doctrine” pụtara ọchịchị alaeze ukwu Yankee. Hoover kwupụtara na Monroe Doctrine akwadoghị itinye aka ndị agha. Hoover na Franklin Roosevelt wepụrụ ndị agha US na Central America ruo mgbe ha dị naanị na Mpaghara Canal. FDR kwuru na ya ga-enwe amụma "ezigbo onye agbata obi".
Ka ọ na-erule n'afọ ndị 1950, United States anaghị ekwu na ha bụ ezigbo onye agbata obi, dịka onye isi ọrụ nchekwa-emegide-ọchịchị Kọmunist. Mgbe emechara agha nke ọma na Iran na 1953, US tụgharịrị na Latin America. Na ogbako Pan-America nke iri na Caracas na 1954, Secretary nke State John Foster Dulles kwadoro ozizi Monroe ma kwuo ụgha na ọchịchị Kọmunist Soviet bụ ihe iyi egwu nye Guatemala. Ọchịchị sochiri. Na ọtụtụ ọchịchị sochiri.
Otu ozizi nke ọchịchị Bill Clinton kwalitere nke ọma na 1990s bụ nke "ahia efu" - n'efu naanị ma ọ bụrụ na ị naghị atụle mmebi nke gburugburu ebe obibi, ikike ndị ọrụ, ma ọ bụ nnwere onwe site na nnukwu ụlọ ọrụ mba ụwa. United States chọrọ, ma eleghị anya, ka chọrọ, otu nnukwu nkwekọrịta azụmahịa efu maka mba niile dị na America ma e wezụga Cuba na ikekwe ndị ọzọ achọpụtara maka mwepu. Ihe ọ nwetara na 1994 bụ NAFTA, North America Free Trade Agreement, jikọtara United States, Canada na Mexico na usoro ya. Nke a ga-agbaso na 2004 site na CAFTA-DR, Central America - Dominican Republic Free Trade Agreement n'etiti United States, Costa Rica, Dominican Republic, El Salvador, Guatemala, Honduras, na Nicaragua, nke ga-esochi ya na ọtụtụ nkwekọrịta ndị ọzọ. na mbọ na nkwekọrịta, gụnyere TPP, Trans-Pacific Partnership maka mba dị n'ókè Pacific, gụnyere na Latin America; rue ugbu a, emeriela TPP site na amaghi ama ya n'ime United States. George W. Bush tụpụtara ebe a na-ere ahịa n'efu nke America na Mgbakọ nke America na 2005, wee hụ na Venezuela, Argentina na Brazil meriri ya.
NAFTA na ụmụ ya ewetala nnukwu uru na nnukwu ụlọ ọrụ, gụnyere ụlọ ọrụ US na-ebuga mmepụta na Mexico na Central America na ichu nta maka ụgwọ ọrụ dị ala, ikike ọrụ ole na ole, na ụkpụrụ gburugburu ebe obibi na-esighị ike. Ha ekepụtala njikọ azụmahịa, mana ọ bụghị mmekọrịta ọha na eze ma ọ bụ omenala.
Na Honduras taa, "mpaghara ọrụ na mmepe akụ na ụba" na-ewu ewu nke ukwuu site na nrụgide US kamakwa site na ụlọ ọrụ US na-ebo gọọmentị Honduras n'okpuru CAFTA. Nsonaazụ bụ ụdị ọhụrụ nke filibustering ma ọ bụ mba banana, nke ikike kachasị dị na ndị na-erite uru, gọọmentị US na-akwado ịkwakọrọ ihe n'ụzọ dị ukwuu mana ndị a na-ata ahụhụ na-abụkarị ndị a na-ahụghị anya na ndị a na-echeghị n'echiche - ma ọ bụ mgbe ha pụtara na ókèala US. na-ata ụta. Dị ka ndị na-eme ihe nkuzi na-awụ akpata oyi n'ahụ, ụlọ ọrụ ndị na-achịkwa "mpaghara" nke Honduras, na-abụghị iwu Honduras, na-enwe ike itinye iwu ndị dị mma maka uru nke aka ha - uru nke ukwuu nke na ha na-enwe ike ịkwụ ụgwọ ndị na-eche echiche nke United States iji bipụta ihe ziri ezi dị ka ọchịchị onye kwuo uche ya. n'ihi na ihe karịrị ma ọ bụ obere ọchịchị onye kwuo uche.
Akụkọ ihe mere eme yiri ka ọ na-egosi uru ụfọdụ na Latin America n'oge mgbe United States nwere ihe ndọpụ uche ọzọ, dịka agha obodo ya na agha ndị ọzọ. Nke a bụ oge ugbu a nke gọọmentị US ma ọ dịkarịa ala na-adọpụ uche na Ukraine ma dị njikere ịzụta mmanụ Venezuelan ma ọ bụrụ na ọ kwenyere na nke ahụ na-enye aka na-emerụ Russia ahụ. Ma ọ bụ oge nnukwu mmezu na ọchịchọ na Latin America.
Ntuli aka Latin America na-aga n'ihu megide idobe ike US. Mgbe Hugo Chavez mere “mgbanwe mgbanwe Bolivaria,” a họpụtara Néstor Carlos Kirchner na Argentina na 2003, na Luiz Inácio Lula da Silva na Brazil na 2003. Onye isi ala Bolivia Evo Morales nwere nnwere onwe weghaara ọchịchị na Jenụwarị 2006. Onye isi oche Ecuador bụ́ Rafael nwere nnwere onwe. Correa batara n'ọchịchị na Jenụwarị 2007. Correa kwupụtara na ọ bụrụ na United States chọrọ idobe ọdụ ndị agha ọzọ na Ecuador, mgbe ahụ, a ga-ahapụ Ecuador ka ọ nọgide na-enwe ntọala ya na Miami, Florida. Na Nicaragua, onye ndu Sandinista Daniel Ortega, onye a chụpụrụ na 1990, alaghachila n'ọchịchị site na 2007 ruo taa, n'agbanyeghị na amụma ya agbanweela na mmegide ya n'ike abụghị ihe ụgha niile nke mgbasa ozi US. A họpụtara Andrés Manuel López Obrador (AMLO) na Mexico na 2018. Mgbe a kwụsịrị azụ azụ, gụnyere mgbagha na Bolivia na 2019 (site na nkwado US na UK) na ndị na-ekpe ikpe na-ezighị ezi na Brazil, 2022 hụrụ ndepụta nke "pink tide. ” gọọmentị gbasaara gụnyere Venezuela, Bolivia, Ecuador, Nicaragua, Brazil, Argentina, Mexico, Peru, Chile, Colombia, na Honduras - na, n'ezie, Cuba. Maka Colombia, 2022 hụrụ ntuli aka mbụ ya nke onye isi ala na-adabere n'aka ekpe. Maka Honduras, 2021 hụrụ ntuli aka ahụ dị ka onye isi oche nke nwanyị mbụ mbụ Xiomara Castro de Zelaya bụ onye chụpụrụ site na mbuso agha 2009 megide di ya na ugbu a nwa amadị mbụ Manuel Zelaya.
N'ezie, mba ndị a jupụtara n'iche dị iche iche, dị ka gọọmentị na ndị isi ala ha. N'ezie gọọmentị ndị ahụ na ndị isi ala nwere nnukwu ntụpọ, dịkwa ka gọọmentị niile dị n'ụwa ma ụlọ ọrụ mgbasa ozi US na-ekwubiga okwu ókè ma ọ bụ na-agha ụgha maka mmejọ ha. Ka o sina dị, nhoputa ndi ochichi nke Latin America (na iguzogide mgbalị agha) na-atụ aro usoro na ntụziaka nke Latin America na-akwụsị Monroe Doctrine, ma United States masịrị ya ma ọ bụ na ọ masịghị ya.
Na 2013 Gallup mere ntuli aka na Argentina, Mexico, Brazil, na Peru, n'ọnọdụ nke ọ bụla, ọ chọtara United States azịza kacha elu na "Olee mba kacha egwu udo n'ụwa?" Na 2017, Pew mere ntuli aka na Mexico, Chile, Argentina, Brazil, Venezuela, Colombia na Peru, wee chọpụta n'etiti 56% na 85% kwenyere na United States na-eyi obodo ha egwu. Ọ bụrụ na nkuzi Monroe apụọla ma ọ bụ dị mma, gịnị kpatara na ọ nwebeghị mmetụta nke ọ bụla n'ime ndị mmadụ nụrụ maka nke ahụ?
Na 2022, na Summit nke America nke United States kwadoro, ọ bụ naanị mba 23 n'ime mba 35 zigara ndị nnọchi anya. United States ewepụla mba atọ, ebe ọtụtụ ndị ọzọ kwụsịrị, gụnyere Mexico, Bolivia, Honduras, Guatemala, El Salvador, na Antigua na Barbuda.
N'ezie, gọọmentị US na-ekwukarị na ọ na-ewepụ ma ọ bụ na-ata ahụhụ ma ọ bụ na-achọ ịkwatu mba n'ihi na ha bụ ọchịchị aka ike, ọ bụghị n'ihi na ha na-emegide ọdịmma US. Mana, dịka m depụtara n'akwụkwọ 2020 m Ndị ọchịchị 20 United States na-akwado ugbu a, n'ime ọchịchị 50 kasị emegbu n'ụwa n'oge ahụ, site na nghọta gọọmenti US, United States ji agha kwadoro 48 n'ime ha, na-ekwe ka (ma ọ bụ ọbụna na-enye ego) ngwá agha na-ere 41 n'ime ha, na-enye 44 n'ime ha ọzụzụ agha, na na-enye ndị agha nke 33 n'ime ha ego.
Latin America anaghị achọ ntọala ndị agha US, ma ekwesịrị mechie ha niile ugbu a. Latin America gaara aka mma ma ọ bụrụ na US militarism (ma ọ bụ agha onye ọ bụla ọzọ) na ekwesịrị ịtọhapụ ya na ọrịa ahụ ozugbo. Agakwaghị ere ngwa ọgụ. Agakwaghị onyinye ngwá agha. Enweghị ọzụzụ agha ma ọ bụ ego ọzọ. Enweghị ọzụzụ agha US ọzọ nke ndị uwe ojii Latin America ma ọ bụ ndị nche ụlọ mkpọrọ. Anwekwaghị mbupụ na ndịda ọrụ jọgburu onwe ya nke ịkpọrọ ọtụtụ mmadụ. (Ụgwọ na Congress dị ka Berta Caceres Act nke ga-ebipụ ego US maka ndị agha na ndị uwe ojii na Honduras ma ọ bụrụhaala na ndị nke ikpeazụ na-etinye aka na mmebi ikike mmadụ kwesịrị ịgbasa na Latin America na ụwa ndị ọzọ, ma mee ya. na-adịgide adịgide na-enweghị ọnọdụ; enyemaka kwesịrị iburu n'ụdị enyemaka ego, ọ bụghị ndị agha agha.) Ọ dịghị agha ọzọ na ọgwụ ọjọọ, ná mba ọzọ ma ọ bụ n'ụlọ. Agakwaghị eji agha na ọgwụ na nnọchite militarism. Agakwaghị eleghara ụdị ndụ adịghị mma ma ọ bụ adịghị mma nlekọta ahụike nke na-emepụta ma na-akwado iji ọgwụ ọjọọ eme ihe. Enweghịkwa nkwekọrịta azụmahịa na-emebi gburugburu ebe obibi na nke mmadụ. Agakwaghị eme ememme “mgbe akụ na ụba” maka ọdịmma nke ya. Enweghị asọmpi ọzọ na China ma ọ bụ onye ọ bụla ọzọ, azụmahịa ma ọ bụ agha. Enweghị ụgwọ ọzọ. (Kagbuo ya!) Enweghị enyemaka ọzọ nwere eriri agbakwunyere. Enweghị ntaramahụhụ mkpokọta ọzọ site na mmachi. Enweghị mgbidi oke oke ma ọ bụ ihe mgbochi enweghị isi na mmegharị nnwere onwe. Enweghị nwa amaala nke abụọ ọzọ. Agakwaghị atụgharị akụrụngwa pụọ na ọgba aghara gburugburu ebe obibi na nke mmadụ banye n'ụdị emelitere nke omume ochie nke mmeri. Latin America adịghị mkpa US colonialism. Puerto Rico, na ókèala US niile, kwesịrị ka ahapụ ha ịhọrọ nnwere onwe ma ọ bụ steeti, yana yana nhọrọ ọ bụla, nkwụghachi.
Ndị ọchịchị US nwere ike were nzọụkwụ dị ukwuu na ntụzịaka a site na mkpochapụ dị mfe nke otu obere omume ikwu okwu: ihu abụọ. Ịchọrọ ịbụ akụkụ nke "usoro dabere na iwu"? Mgbe ahụ sonyere otu! O nwere otu onye nọ na-eche gị, Latin America na-edukwa ya.
N'ime nkwekọrịta ikike mmadụ iri na asatọ nke United Nations mere, United States so na 18. United States na-eduga mmegide na ochichi onye kwuo uche nke United Nations ma na-ejide ngwa ngwa maka iji veto na Council Security n'ime afọ 5 gara aga.
United States adịghị mkpa "ịgbanwe ụzọ wee duru ụwa" dịka ihe a na-achọkarị ga-enwe ya n'ọtụtụ isiokwu ebe United States na-akpa àgwà na-emebi emebi. United States kwesịrị, n'ụzọ megidere nke ahụ, ịbanye n'ụwa ma gbalịa ịchọta Latin America nke butere ụzọ n'ịmepụta ụwa ka mma. Kọntinenti abụọ na-achị ndị otu ụlọ ikpe mba ụwa ma na-agbasi mbọ ike ịkwado iwu mba ụwa: Europe na America na ndịda Texas. Latin America na-ebute ụzọ n'isonye na Treaty on the Prohibition of Nuklia ngwá agha. Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ Latin America niile bụ akụkụ nke mpaghara enweghị ngwa agha nuklia, dị n'ihu kọntinent ọ bụla ọzọ, ewezuga Australia.
Mba ndị dị na Latin America na-esonye ma kwadokwa nkwekọrịta ma ọ bụ dị mma karịa ebe ọ bụla ọzọ n'ụwa. Ha enweghị ngwa agha nuklia, kemịkalụ, ma ọ bụ nke ndu - n'agbanyeghị na ha nwere ntọala ndị agha US. Naanị Brazil na-ebupụ ngwa ọgụ yana ọnụ ọgụgụ ahụ pere mpe. Ebe ọ bụ na 2014 na Havana, ihe karịrị steeti 30 nke Community of Latin America na Caribbean States ejirila Nkwupụta nke Mpaghara Udo nọrọ.
Na 2019, AMLO jụrụ atụmatụ sitere n'aka Onye isi ala US Trump n'oge ahụ maka agha nkwonkwo megide ndị na-ere ọgwụ, na-atụ aro ka mkpochapụ agha:
“Ihe kacha njọ nwere ike ịbụ, ihe kacha njọ anyị nwere ike ịhụ bụ agha. Ndị gụrụla banyere agha, ma ọ bụ ndị agha ahụ tara, maara ihe agha pụtara. Agha bụ ihe megidere ndọrọ ndọrọ ọchịchị. M na-ekwukarị na e mere ndọrọ ndọrọ ọchịchị iji zere agha. Agha na enweghị uche pụtara otu ihe. Agha enweghị isi. Anyị bụ maka udo. Udo bụ ụkpụrụ nke ọchịchị ọhụrụ a.
Ndị ọchịchị enweghị ọnọdụ na ọchịchị a nke m na-anọchi anya ya. Ekwesịrị ka edepụta ya ugboro 100 dị ka ntaramahụhụ: anyị kwusara agha ma ọ naghị arụ ọrụ. Nke ahụ abụghị nhọrọ. Atụmatụ ahụ dara. Anyị agaghị abụ akụkụ nke ahụ. . . . Igbu mmadụ abụghị ọgụgụ isi, nke na-achọ ihe karịrị ike nkịtị.”
Ọ bụ otu ihe ịsị na ị na-emegide agha. Ọ bụ ihe ọzọ kpamkpam ka etinye ya na ọnọdụ nke ọtụtụ ndị ga-agwa gị na agha bụ naanị nhọrọ ma jiri nhọrọ dị elu mee ihe kama. Ndị na-ebute ụzọ n'igosi usoro mmụta a ka mma bụ Latin America. Na slide a bụ ndepụta ihe atụ.
Latin America na-enye ọtụtụ ụdị ọhụụ iji mụta na ịzụlite, gụnyere ọtụtụ obodo ụmụ amaala na-ebi n'udo na n'udo, gụnyere ndị Zapatistas na-eji nnukwu ọgụ na-arịwanye elu na-eme ihe ike iji kwalite njedebe onye kwuo uche na onye ọchịchị, yana gụnyere ihe atụ nke Costa Rica na-ewepụ ndị agha ya, na-etinye nke ahụ. agha na a ngosi nka ebe ọ bụ, na ịbụ mma maka ya.
Latin America na-enyekwa ihe atụ maka ihe a na-achọsi ike maka nkuzi Monroe: ọrụ eziokwu na nhazi.
Mba Latin America, n'agbanyeghị mmekorita Colombia na NATO (ọ bụ ezie na gọọmentị ọhụrụ ya agbanweghị), enwebeghị mmasị ịbanye na agha US na NATO na-akwado n'etiti Ukraine na Russia, ma ọ bụ katọọ ma ọ bụ kwadoro ego naanị otu akụkụ ya.
Ọrụ dị n'ihu United States bụ ịkwụsị ya Monroe Doctrine, na ịkwụsị ya ọ bụghị nanị na Latin America kamakwa n'ụwa nile, na ọ bụghị nanị ịkwụsị ya kama iji dochie ya na omume dị mma nke ịbanye n'ụwa dị ka onye na-erube isi n'iwu, na-akwado iwu nke mba ụwa, na imekọ ihe ọnụ na mkpochapụ ngwa agha nuklia, nchebe gburugburu ebe obibi, ọrịa na-efe efe, enweghị ebe obibi, na ịda ogbenye. Ozizi Monroe abụghị iwu, ma iwu dị ugbu a machibido ya. Ọ nweghị ihe a ga-akagbu ma ọ bụ mebe iwu. Ihe dị mkpa bụ naanị ụdị omume ọma nke ndị ndọrọndọrọ ọchịchị US na-eme ka à ga-asị na ha etinyelarị aka na ya.
