Nchikota nke agha agha na ọdịmma mmadụ na-agbasawanye mpaghara ime ihe ike

By Peace Science Digest, June 24, 2022

Nyocha a na-achịkọta ma tụgharịa uche na nyocha ndị a: McCormack, K., & Gilbert, E. (2022). The geopolitics nke militarism na Humanism. Ọganihu na ọdịdị ala mmadụ, 46 (1), 179 – 197. https://doi.org/10.1177/03091325211032267

Nkọwa okwu

• Militarism na ọdịmma mmadụ, karịsịa ọdịmma ọdịmma nke ọdịda anyanwụ, na-emepụta ma na-akwado ime ihe ike ndọrọ ndọrọ ọchịchị na saịtị dị iche iche na n'ọtụtụ dị iche iche nke gafere mpaghara esemokwu ma ọ bụ ebe agha.
• "Atụmatụ ndị mmadụ na-ebikọkarị, na mgbe ụfọdụ, ndị agha ọdịnala," wee si otú ahụ gbasaa ọdịdị ala agha site n'ịgbasa n'ime "oghere ime obodo na nke ụlọ nke na-enwekarị agha agha."
• Militarism na ọdịmma mmadụ na-arụ ọrụ na mpaghara dịka "agha na udo; nwughari na mmepe; nsonye na mwepu; [na] mmerụ ahụ na nchebe”

Isi nghọta maka omume izi ozi

• Mweghachi nke iwu udo na mmekọrịta mmadụ na ibe ya ga-ebute imebi ịkpa ókè agbụrụ-agha, ma ọ bụghị ya, mbọ ndị a agaghị ada naanị n'ebumnobi mgbanwe ha na-adịte aka kama na-akwadosi usoro mbibi. Ụzọ na-aga n'ihu bụ atụmatụ udo na-adịghị mma, nke nwanyị, na-emegide ịkpa ókè agbụrụ.

Summary

Ọgba aghara ndị mmadụ na esemokwu ime ihe ike na-ewere ọnọdụ n'ime njikọ jikọtara ọnụ, ọtụtụ akụkụ. Ndị na-eme ihe nkiri na-ahụ maka ọdịmma mmadụ bụ ọrụ ọdịnala inye ndị chọrọ enyemaka aka ngwa ngwa na ihe enyemaka. Omume ndị ahụ iji chekwaa ndụ na ibelata nhụjuanya na nzaghachi maka ọgba aghara na-ewere ọnọdụ n'ime mkpa mmadụ nke nnọpụiche. Killian McCormack na Emily Gilbert na-agbagha echiche ahụ Humanism bụ mbọ na-anọpụ iche ma kama ebumnuche ikpughe "ọdịdị ala ime ihe ike sitere n'ike mmụọ nsọ mmadụ." Site n'ịgbakwunye oghere ala, ndị edemede na-egosi otú militarism na mmekọrịta mmadụ na ibe ya, karịsịa ọdịmma ọdịmma nke ọdịda anyanwụ, na-emepụta ma na-akwado ime ihe ike ndọrọ ndọrọ ọchịchị na saịtị dị iche iche na n'ọtụtụ dị iche iche na-agafe mpaghara esemokwu ma ọ bụ n'ọgbọ agha.

Oru mmadu bụ “gbadoro anya na ihe a kpọrọ mmadụ e chere na ọ bụ eluigwe na ala, gbanyere mkpọrọgwụ na nchịkọta nke omume enyemaka na nlekọta bụ́ nke ọchịchọ nnọpụiche nke ‘ime ihe ọma’ na ọmịiko enweghị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-akpali maka nhụjuanya nke ndị ọzọ.”

Militarism bụ "ọ bụghị naanị maka agha, kama nhazi na nhazi nke esemokwu na agha n'ime ọha mmadụ, n'ụzọ ndị na-emetụta usoro ndọrọ ndọrọ ọchịchị, na-agbaso ụkpụrụ na ụkpụrụ omume ma gbasaa n'ime ihe ndị a na-ewerekarị dị ka ngalaba ndị nkịtị."

Iji wepụta ihe dị iche iche nke oghere nke njikọ nke ọdịmma mmadụ na militarism na isiokwu a, ndị edemede na-agbaso usoro ajụjụ ise. Nke mbụ, ha na-enyocha otú ọdịmma mmadụ si achịkwa agha na esemokwu. Iwu mba ụwa (IHL), dịka ọmụmaatụ, yiri ka ọ na-amachi mmetụta nke agha dabere na echiche omume zuru ụwa ọnụ nke chọrọ nchebe nke ndị na-abụghị ndị agha. Otú ọ dị, n'eziokwu, mmekọrịta ike zuru ụwa ọnụ na-ahaghị nhata na-ekpebi "onye a pụrụ ịzọpụta na onye pụrụ ịzọpụta." IHL na-echekwa na ụkpụrụ nke "oke nha" gbasara otu esi agha agha ma ọ bụ "iche" n'etiti ndị nkịtị na ndị agha na-eme ka agha bụrụ ndị ọzọ na-elekọta mmadụ, mgbe n'ezie ndị a kwadoro ọnwụ kpọmkwem n'ebe ụfọdụ dabere na colonial na capitalist mmekọrịta nke ike. Omume ndị mmadụ na-emepụtazi ụdị ime ihe ike ọhụrụ site n'ịtụgharị okwu gbasara ọha na eze na ndọrọ ndọrọ ọchịchị metụtara oghere dị ka oke ala, ụlọ mkpọrọ, ma ọ bụ ogige ndị gbara ọsọ ndụ n'ime nsogbu nchekwa.

Nke abụọ, ndị na-ede akwụkwọ na-enyocha otú e si akọwapụta ọrụ agha dị ka agha ndị mmadụ. N'ịkọwa n'ụkpụrụ Ọrụ Nchedo (R2P), ntinye aka ndị agha ziri ezi iji chebe ndị nkịtị n'aka gọọmentị nke ha. Ntinye aka agha na agha n'aha mmadu bu ihe owuwu Western dabere na ikike omume na ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke West n'elu mba ndị na-abụghị ndị ọdịda anyanwụ (karịsịa mba ndị Alakụba nwere ọtụtụ). Ntinye aka ndị agha mmadụ bụ oxymoron na a na-egbu ndị nkịtị n'okpuru mkpuchi nke ịgbachitere ndụ. A na-agbasawanye mbara ala nke ime ihe ike na mmekọrịta nwoke na nwanyị (dịka, echiche nke ịtọhapụ ụmụ nwanyị n'aka ọchịchị Taliban na Afghanistan) ma ọ bụ nkwado enyemaka mmadụ sitere na ọgbaghara mmadụ kpatara agha (dịka ọmụmaatụ, nnọchibido na Gaza).

Nke atọ, ndị ode akwụkwọ na-ekwu maka otu esi eji ndị agha na-eleba anya n'ọgba aghara mmekọrịta mmadụ na ibe ya wee mee ka oghere ọrụ enyemaka mmadụ bụrụ oghere nchekwa. Ndị agha ndị agha na-enyekarị nkwado logistical maka ụdị ọgbaghara dị iche iche (dịka ọmụmaatụ, ntiwapụ nke ọrịa, nchụpụ nke ndị mmadụ, ọdachi gburugburu ebe obibi), mgbe ụfọdụ na-ebufe ụzọ, na-ebute nchekwa nke ụlọ ọrụ enyemaka (lee kwa. Peace Science Digest isiokwu Ndị ụlọ ọrụ nchekwa nkeonwe na ndị agha na-emebi mbọ iwulite udo) na ụzọ ọpụpụ. Ọdịdị nke Western colonial nke njikwa na mwepu bụ ihe a ma ama ma a bịa na "nchebe" nke ndị na-akwaga mba ọzọ na ndị gbara ọsọ ndụ bụ ndị "bụ ma ndị a ga-azọpụta, na ndị a na-egbochi njem."

Nke anọ, na mkparịta ụka ha banyere omume enyemaka mmadụ nke ndị agha nakweere, ndị edemede na-egosi otú e si jikọta ọrụ ndị agha nke alaeze ukwu na mpaghara ndị dị ka enyemaka ahụike, ọrụ akụrụngwa, nkwalite mmepe akụ na ụba nke ọdịda anyanwụ, na akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ nke ndị agha. Nke a pụtara ìhè na usoro mbibi na mmepe n'ebe dị ka Palestine, Afghanistan Guatemala, na Iraq. N'ọnọdụ niile, "atụmatụ ndị mmadụ na-ebikọkarị, na mgbe ụfọdụ, ndị agha ọdịnala," wee si otú ahụ gbasaa ọdịdị ala agha site n'ịgbasa n'ime "oghere mpaghara na nke ụlọ nke na-enwekarị agha agha."

Nke ise, ndị edemede na-akọwa njikọ dị n'etiti ọrụ enyemaka mmadụ na mmepe ngwá agha. Ihe eji alụ agha bụ ihe jikọrọ ya na okwu ndị mmadụ. A na-ewere ụfọdụ teknụzụ ngwa agha dị ka drones ka mma. A na-ewere igbu mmadụ site na ogbunigwe drone—nke bụ omume Western—bụ nke mmadụ na “ịwa ahụ,” ebe a na-ewere iji mma eme ihe dị ka ihe na-adịghị mma na “ihe arụrụ arụ.” N'otu aka ahụ, e mepụtala ngwá agha ndị na-adịghị egbu egbu n'okpuru mkpuchi nke ọdịmma mmadụ. Ngwa agha ndị a na-eji teknụzụ ọhụrụ na okwu gbasara ọdịmma mmadụ iji gbasaa mpaghara ime ihe ike n'ihe gbasara ụlọ na mba ụwa (dịka ọmụmaatụ, iji tasers ma ọ bụ gas anya mmiri site n'aka ndị uwe ojii na ndị nchekwa onwe).

Akwụkwọ a na-egosi ntinye aka nke ọdịmma ọdịmma nke ọdịda anyanwụ na militarism site na oghere oghere na ọnụ ọgụgụ. Militarism na ọdịmma mmadụ na-arụ ọrụ na mpaghara dịka "agha na udo; nwughari na mmepe; nsonye na mwepu; [na] mmerụ ahụ na nchebe”

Inye Nkuzi

Isiokwu a kwubiri na njikọ mmekọrịta mmadụ na ndị agha bụ "n'ime obere akụkụ na-akpata ịdịte aka agha n'oge na mbara igwe, dịka 'na-adịgide adịgide' na 'ebe ọ bụla'." Ndị otu na-ewu udo, ndị na-enye ego udo na nchekwa, ndị otu obodo, na ndị otu mba ụwa na-abụghị ndị gọọmentị (INGOs). Okirikiri ala amachaghị ama na-agụnye otu ndị na-eme ihe nkiri si arụ ọrụ nke onwe ha dị ka akụkụ nke atụmatụ ọdịmma mmadụ na iwu udo nke ọdịda anyanwụ nke na-adaberekarị na ya. bughi ihe ùgwù ọcha na ọganihu neocolonialism. N'iburu ọnọdụ nke mmekọrịta ike zuru ụwa ọnụ na-ahaghị nhata, njikọ mmekọrịta mmadụ na ndị agha bụ ikekwe eziokwu na-adịghị mma nke a na-apụghị ikwu okwu n'ebughị ụzọ nyochaa ụfọdụ isi echiche.

Ihe ùgwù ọcha arụpụtara: "Usoro ọchịchị nke ndị ọcha nke na-emepụta ma na-akwado usoro nkwenye nke na-eme ka uru na adịghị ike agbụrụ dị ugbu a yie ihe nkịtị. Usoro a gụnyere ihe agbamume siri ike maka idowe ihe ùgwù ọcha na nsonaazụ ya, yana nsonaazụ ọjọọ siri ike maka ịgbalị ịkwụsị ihe ùgwù ọcha ma ọ bụ belata nsonaazụ ya n'ụzọ bara uru. Usoro a gụnyere ngosipụta dị n'ime na nke mpụga na ọkwa onye ọ bụla, mmekọrịta mmadụ na ibe ya, omenala na ụlọ ọrụ. "

Peace and Security Funders Group (2022). Usoro mmụta "Ịkwụsị udo na nchekwa Philanthropy" [akwụkwọ aka].

Neocoloniaism: "Omume nke iji akụ na ụba, ijikọ ụwa ọnụ, omenala ndị eze ukwu, na enyemaka ọnọdụ na-emetụta obodo kama iji usoro ndị ọchịchị na-achị na mbụ nke njikwa agha kpọmkwem ma ọ bụ nchịkwa ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-apụtaghị ìhè.

Necolonialism. (nd). eweghachiri June 20, 2022, site na https://dbpedia.org/page/Neocolonialism

Kedu ka anyị ga-esi kweta ma nyochaa ọdịdị ala nke ime ihe ike nke militarism mepụtara dị ka ihe dị mkpa maka mkpa ọrụ enyemaka mmadụ na nke iwu udo? Kedu ka anyị ga-esi tinye aka na ọrụ enyemaka mmadụ na nke udo na-enweghị ikwe ka militarism chọpụta njedebe nke ntinye aka na ihe ịga nke ọma?

N'ime mbọ nkwado, Peace Direct na ndị mmekọ ewerewo ụfọdụ ajụjụ ndị a dị mkpa na akụkọ ha pụtara ìhè, Oge iji decolonize enyemaka na Ọsọ, Ike na Nwube Udo. Nke mbụ chọtara " ịkpa ókè agbụrụ n'usoro n'ofe ndị ọrụ enyemaka, mmepe na mmepe udo," ebe nke ikpeazụ na-agba ume "ngalaba na-eme udo ka ha nabata usoro nbibi na ileba anya n'usoro ike zuru ụwa ọnụ na-enweghị isi." Akụkọ ndị ahụ na-akwadosi ike ikwu okwu ike na-ahaghị nhata n'etiti ndị na-eme ihe nkiri Global North na South South n'ihe gbasara iwu udo na enyemaka. A chịkọtara ndụmọdụ ndị akọwapụtara maka ngalaba na-ewu udo na tebụl na-esonụ:

Isi ndụmọdụ maka ndị na-eme udo na Ọsọ, Ike, na Nwube Udo akụkọ

Ndụmọdụ ndị mara mma, nke na-agbanwe agbanwe, nwere ike mejuputa ya nke ọma ma ọ bụrụ na ndị na-ewu udo, ndị na-enye onyinye, ndị INGO, wdg, buru akụkụ ala agha gbasasịrị nke a tụlere n'isiokwu a n'obi. Militarism na ịkpa ókè agbụrụ, na n'ihe banyere United States "ogologo oge nke mgbasawanye nke alaeze ukwu, ịkpa ókè agbụrụ, na ọchịchị akụ na ụba na ndị agha" (Booker & Ohlbaum, 2021, p. 3) ga-ele anya dị ka nnukwu ihe atụ. Mweghachi nke iwu udo na mmekọrịta mmadụ na ibe ya ga-ebute imebi ịkpa ókè agbụrụ na usoro agha agha, ma ọ bụghị ya, mbọ ndị a agaghị ada naanị n'ebumnobi mgbanwe ha na-adịte aka kama na-akwadosi usoro mbibi. Ụzọ na-aga n'ihu bụ atụmatụ udo nke agbahapụsịrị, nke nwanyị, na-emegide ịkpa ókè agbụrụ (lee, dịka ọmụmaatụ, Ọhụụ maka Udo Feminist or Iwepụ ịkpa ókè agbụrụ na agha agha na amụma mba ofesi US). [PH]

Mme Mbụme Ẹbụp

• Ndị na-ahụ maka udo na ndị ọrụ enyemaka nwere ike ịgbanwe onwe ha site n'akụkụ ndị a na-achị achị, ndị nwanyị na ndị na-emegide ịkpa ókè agbụrụ, ka ọ bụ njikọ dị n'etiti militarism na ọdịmma mmadụ bụ ihe mgbochi a na-apụghị imeri emeri?

Edga n'ihu

Center for International Policy and Friends Committee on National Legislation. (2021). Iwepụ ịkpa ókè agbụrụ na militarism na amụma mba ofesi US. Weghachite June 18, 2022, site na https://www.fcnl.org/dismantling-racism-and-militarism-us-foreign-policy

Ohlbaum, D. (2022). Iwepụ ịkpa ókè agbụrụ na militarism na amụma mba ofesi US. Mkparịta ụka fuide. Kọmitii Enyi na Iwu Mba. eweghachiri June 18, 2022, site na https://www.fcnl.org/sites/default/files/2022-05/DRM.DiscussionGuide.10.pdf

Paige, S. (2021). Oge iwepụ enyemaka. Peace Direct, Adeso, Alliance for Peacebuilding, na Women of Color Advancing Peace and Security. eweghachiri June 18, 2022, site na https://www.peacedirect.org/wp-content/uploads/2021/05/PD-Decolonising-Aid_Second-Edition.pdf

Peace Direct, Global Partnership for Prevention of Armed Conflict (GPPAC), International Civil Society Action Network (ICAN), na United Network of Young Peacebuilders (UNOY). (2022). Ọsọ, ike na iwu udo. Nleba anya na nkuzi sitere na ndụmọdụ zuru ụwa ọnụ. eweghachiri June 18, 2022, site na https://www.peacedirect.org/wp-content/uploads/2022/05/Race-Power-and-Peacebuilding-report.v5.pdf

Ọcha, T., Ọcha, A., Gueye, GB, Moges, D., & Gueye, E. (2022). Decolonizing mba mmepe [Akwụkwọ amụma nke ụmụ nwanyị agba, mbipụta nke asaa]. Ụmụ nwanyị nke agba na-aga n'ihu na udo na nchekwa. eweghachiri June 7, 18, site na

Nhazi

Ụmụ nwanyị nke agba na-aga n'ihu na udo na nchekwa: https://www.wcaps.org/
Mmalite udo nke nwanyị: https://www.feministpeaceinitiative.org/
Udo Direct: https://www.peacedirect.org/

Okwu Mkpụrụ:  demilitarizing nche, militarism, ịkpa ókè agbụrụ, agha, udo

Ebe e si nweta foto: Marbury Brown