Mee ka Ụlọikpe Criminal International

(Nke a bụ akụkụ 42 nke World Beyond War -acha ọcha akwụkwọ A Global System Nche System: Nhọrọ ọzọ na-alụ agha. Gaa n'ihu bu ụzọ | -esonụ ngalaba.)

The Ụlọikpe Criminal International (ICC) bụ Ụlọikpe na-adịgide adịgide, nke nkwekọrịta, nke "Iwu Rom," nke malitere na 1 July, 2002 mgbe mba ndị 60 kwadoro ya. N'ihe banyere 2015, mba 122 abanyela aka na nkwekọrịta ahụ ("States States"), ọ bụ ezie na ọ bụghị India na China. Mba atọ ekwuola na ha ebughị n'uche ịghọ akụkụ nke Nkwekọrịta-Israel, Sudan, na United States. Ụlọikpe ahụ bụ nnwere onwe n'efu ma ọ bụghị akụkụ nke UN System ọ bụ ezie na ọ na-arụkọ ọrụ na ya. Ụlọ Nche nwere ike ịkọwa akwụkwọ ikpe n'ụlọikpe, ọ bụ ezie na Ụlọikpe enweghị ọrụ iji nyochaa ha. Achịkwa ya na-ejedebe kpamkpam na mpụ megide ụmụ mmadụ, mpụ agha, mgbukpọ, na mpụ nke mmegide dịka ndị a ka akọwapụtara n'ụzọ doro anya n'ime ọdịnala nke iwu ụwa nakwa dị ka ekwupụtara ha n'ụzọ doro anya na Iwu. Ọ bụ Ụlọikpe nke ikpe ikpeazụ. Dị ka ụkpụrụ n'ozuzu, ICC nwere ike ọ gaghị egosipụta ikike tupu otu State Party enwere ohere ịnwale mpụ ahụ ebubo ya ma gosipụta ike na ezi njikere ime ya, ya bụ, ụlọ ikpe nke States Parties ga-arụ ọrụ. Ụlọikpe ahụ "na-akwado ndị ikpe obodo mpụ" (Rome Statute, Preamble). Ọ bụrụ na Ụlọikpe ahụ kpebie na o nwere ikike, mkpebi ahụ nwere ike ịme ihe ọ bụla, a ga-enyochakwa nchọpụta ọ bụla ruo mgbe a nụrụ ihe ịma aka ahụ ma mee mkpebi. Ụlọikpe ahụ nwere ike ọ gaghị egosipụta ikike na mpaghara nke Ọchịchị ọ bụla na-akwadoghị iwu Rom.

ICC nwere akụkụ anọ: isi oche, ụlọ ọrụ ikpe, akwụkwọ ndekọ na ikpe ikpe nke nwere ikpe iri na asatọ na ngalaba atọ: ikpe ikpe, ikpe ikpe, na ikpe ikpe.

Ụlọikpe ahụ esitela n'ọtụtụ nkwube dị iche iche. Nke mbụ, a boro ya ebubo na-eme ihe n'emeghị ihe ọjọọ na Africa ma ebe ndị ọzọ na-eleghara anya. N'ihe banyere 2012, okwu ikpe asaa niile na-elekwasị anya na ndị ndú Africa. Ogologo nke ise nke Council Council na-adabere na ntụziaka a. Dịka ụkpụrụ, ụlọikpe ahụ ga-enwe ike igosi enweghị mmasị. Otú ọ dị, ihe abụọ na-eme ka nnyocha a pụta: 1) karịa mba ndị ọzọ dị n'Africa na-akwado nkwekọrịta ahụ karịa mba ndị ọzọ; 2) Ụlọikpe ahụ na-ebubo ebubo ebubo na Iraq na Venezuela (nke na-edugaghị ikpe) na nke nchọpụta asatọ ahụ a na-emepe ugbu a (2014), isii bụ mba ndị na-abụghị ndị Africa.

Nkatọ nke abụọ na nke yiri ya bụ na Ụlọikpe ahụ na-egosi ụfọdụ na-arụ ọrụ nke neo-colonialism dịka ego na ndị ọrụ ọrụ na-eme ka mba Europe na Western States ghara ịdị njọ. Enwere ike ikwusa nke a site n'ịgbasa ego na nchịkọta ndị ọkachamara sitere na mba ndị ọzọ.

Nke atọ, e kwuwo na ụlọ mmanya maka iru eru nke ndị ikpe kwesịrị ịdị elu, na-achọ ọrụ na iwu mba ụwa na ahụmahụ ikpe tupu oge eruo. O doro anya na ọ dị mma na ndị ọkàikpe ga-abụ ndị kachasị elu ma nwee ahụmahụ dị otú a. Ihe ọ bụla ihe mgbochi na-akwado ụzọ ị ga-esi zute ọkwa a dị elu ka a ghaghị ịkwado.

Nke anọ, ụfọdụ na-arụ ụka na ike nke onye ikpe ahụ dị oke. Ekwesiri ikwuputa na iwu ndia guzosiri ike ma choro ka emegharia. Karịsịa, ụfọdụ ekwuwo na onye ikpe ahụ ekwesịghị inwe ikike nke ndị na-emeghị ihe ọjọọ ndị mba ha na-edeghị akwụkwọ; Otú ọ dị, nke a yiri ka ọ bụ nghọtahie dịka Iwu ahụ na-emechi ịkatọ ndị na-edebanye aha ma ọ bụ mba ndị ọzọ kwetara na ha na-enye iwu ọbụna ma ọ bụrụ na ha abanyeghi aka.

Nke ise, ikpe ụlọikpe dị elu enweghị ịrịọ arịrịọ. Rịba ama na ụlọ ikpe ikpe nke Ụlọikpe ga-ekwenye, dabere na ihe akaebe, na enwere ike ịkatọ ya, onye na-ekpechite ọnụ nwere ike ịrịọ nyocha ya n'ụlọ Ụlọikpe ahụ. Ọ bụ onye ebubo na 2014 nọ na-elekọta ikpe dị otú ahụ n'ụzọ gara nke ọma. Otú ọ dị, o nwere ike ịba uru ịtụle ihe e kere eke n'ụlọ ikpe na-abụghị ICC.

Isii, enwere mkpesa ziri ezi banyere enweghị nghọta. Ọtụtụ n'ime ikpe na ikpe na-eme na nzuzo. Ọ bụ ezie na enwere ike ịbụ ihe ziri ezi maka ụfọdụ n'ime ihe ndị a (nchebe nke ndị akaebe, n'etiti ndị ọzọ), a ga-achọ ọkwa kachasị elu nke nghọta nwere ike na Ụlọikpe kwesịrị inyocha usoro ya n'akụkụ a.

Nke asaa, ụfọdụ ndị nkatọ ekwuola na usoro usoro usoro ahụ adịghị adabere n'ụkpụrụ kachasị elu. Ọ bụrụ na nke a bụ ikpe, ọ ghaghị idozi ya.

Nke asatọ, ndị ọzọ ekwuola na Ụlọikpe enwetawo obere ego maka ego ọ nọrọ, ebe ọ nwetara nanị otu nkwenye ruo n'oge. Nke a, nke a bụ esemokwu maka nkwanye ùgwù nke Ụlọikpe maka usoro na ọdịdị na-adịghị agbanwe agbanwe. O doro anya na ọ bụghị na ịchụ nta maka ndị amoosu maka onye ọ bụla obi ọjọọ n'ụwa ma gosipụtara njide onwe ya. Ọ bụkwa ihe akaebe maka nsogbu nke iwebata ikpe ndị a, ijikọta ihe àmà mgbe ụfọdụ mgbe ọtụtụ mgbuchapụ na mmejọ ndị ọzọ, karịsịa na ọnọdụ ọnọdụ dị iche iche.

N'ikpeazụ, nkatọ kachasị njọ a kpara megide Ụlọikpe bụ ịdị adị dịka ụlọ ọrụ na-agbanwegharị. Ụfọdụ anaghị amasị ya ma ọ bụ chọọ ya maka ihe ọ bụ, njedebe dị na njirimara na nchịkwa ọchịchị nke akọwapụtara. Ma otu a, ọ bụ nkwekọrịta ọ bụla, ha nile, gụnyere Rom Statute, batara n'ime afọ ofufo na maka ọdịmma dị mma. Akwụsịghị agha agha naanị site na steeti mba naanị. Ihe ndekọ nke ọtụtụ puku afọ anaghị egosipụta ihe ọ bụla ma ọ bụ ọdịda na nke ahụ. Ngalaba ikpe ikpe na mba dị iche iche bụ akụkụ dị mkpa nke Usoro Ngwá Agha Ọzọ nke Alternative. N'ezie, Ụlọikpe ahụ ga-edozi otu iwu ndị ha ga-akwado maka ndị ọzọ nke ụwa dum, ya bụ, nghọta, nyocha, usoro ngwa ngwa na usoro ziri ezi, na ndị ọrụ ruru eru. Ntube nke Ụlọikpe Criminal International bụ isi ihe dị mkpa n'ime iwu nke usoro udo.

Okwesiri imesi ike na ICC bu ulo oru ohuru ohuru, nke mbu ndi mmadu na-acho iji mee ka obi sie ya ike na ndi omekome kachasi ike nke uwa enweghi ike iwepu ha. Ọbụna Mba Ndị Dị n'Otu, nke bụ nchịkọta nke abụọ nke nchekọrita, ka na-agbanwe ma na-achọ mgbanwe dị oke mkpa.

Otu òtù ọha mmadụ, Mmekọrịta maka Ụlọikpe Criminal International, gunyere òtù 2,500 na otu obodo 150 na-akwado maka ikpe ziri ezi, dị irè, na onwe onye ICC na ịnweta ikpe ziri ezi maka ndị e gburu egbu, mpụ agha na mpụ megide ụmụ mmadụ.^note44

(Gaa n'ihu na bu ụzọ | -esonụ ngalaba.)

Anyị chọrọ ịnụ gị! (Biko kọọrọ ndị ọzọ n'okpuru ebe a)

Kedu ka nke a si duru ị iche echiche dị iche iche banyere ụzọ ọzọ maka agha?

Kedu ihe ị ga-agbakwunye, ma ọ bụ gbanwee, ma ọ bụ jụọ maka nke a?

Kedu ihe ị ga - eme iji nyere ndị mmadụ aka ịghọta ihe ndị a maka agha?

Kedu ka ị ga - esi mee ihe iji mee ka nke a ọzọ bụrụ agha?

Biko kesaa ihe omuma a!

Njikọ ndị metụtara ya

Hụ ihe ndị ọzọ metụtara ya "Ijikwa esemokwu mba na ọgba aghara obodo"

Lee ndepụta zuru ezu maka ọdịnaya maka A Global System Nche System: Nhọrọ ọzọ na-alụ agha

Notes:
44. http://www.un.org/wcm/content/site/undpa/main/enewsletter/pid/24129 (laghachi na isi isiokwu)