Nzuzo, Sayensị, na Obodo a na-akpọ Nchebe Obodo

Site n'aka Cliff Conner, Sayensị maka ndị mmadụ, April 12, 2023

Nkebi ahịrịokwu ahụ bụ "steeti nchekwa mba" amarala nke ọma dị ka ụzọ isi mara eziokwu ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke United States taa. Ọ na-egosi na ọ dị mkpa idobe dị ize ndụ ihe nzuzo nzuzo aghọwo ọrụ dị mkpa nke ike ọchịchị. Okwu ndị ahụ n'onwe ha nwere ike iyi ihe na-enweghị isi, mana usoro ụlọ ọrụ, echiche, na usoro iwu ha na-egosi na ọ na-emetụta ndụ mmadụ ọ bụla nọ n'ụwa. Ka ọ dị ugbu a, mbọ a na-agba ikpuchi ihe nzuzo steeti n'aka ọha na-aga n'ihu na mbuso nzuzo nke onye ọ bụla iji gbochie ụmụ amaala ikpuchi ihe nzuzo na steeti ahụ.

Anyị enweghị ike ịghọta ọnọdụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị anyị ugbu a na-amataghị mmalite na mmepe nke ngwa nzuzo steeti US. Ọ bụ akụkụ ka ukwuu—bụ isiakwụkwọ emegharịrị n'akwụkwọ akụkọ ihe mere eme America, ụkọ nke onye ọkọ akụkọ ihe mere eme bụ Alex Wellerstein ji nkwuwa okwu na ike wepụta ya iji dozie ya. Data amachibidoro: Akụkọ banyere nzuzo nzuzo nuklia na United States.

Ọpụrụiche agụmakwụkwọ Wellerstein bụ akụkọ sayensị. Nke ahụ kwesịrị ekwesị n'ihi na ihe ọmụma dị ize ndụ nke ndị ọkà mmụta sayensị nuklia mepụtara na Manhattan Project n'oge Agha Ụwa nke Abụọ aghaghị ịgwọ ya na nzuzo karịa ihe ọmụma ọ bụla gara aga.¹

Kedu ka ọha America siri kwe ka uto nke nzuzo ụlọ ọrụ ruru oke oke dị otú ahụ? Otu nzọụkwụ n'otu oge, na usoro nke mbụ ka a kwadoro dịka ọ dị mkpa iji mee ka Nazi Germany ghara ịmepụta ngwá agha nuklia. Ọ bụ "nchịkọta, nzuzo nzuzo nke sayensị ka bọmbụ atọm pụtara na-achọ" nke mere ka akụkọ mmalite nke oge nchekwa mba nke oge a bụrụ akụkọ ihe mere eme nke nzuzo nzuzo physics (p. 3).

Nkebi ahịrịokwu ahụ "Data amachibidoro" bụ okwu mbụ ejidere maka nzuzo nzuzo nuklia. A ga-edobe ha kpam kpam nke na e kwesịghị ikweta na ọbụna ịdị adị ha dị, nke pụtara na nkwulu dị ka “Data Amachibidoro” dị mkpa iji mebie ọdịnaya ha.

Mmekọrịta dị n'etiti sayensị na ọha mmadụ nke akụkọ ihe mere eme a na-ekpughe bụ ihe na-emekọ ihe ọnụ na nke na-akwado ibe ya. Na mgbakwunye na igosi otú sayensị nzuzo siri metụta usoro mmekọrịta mmadụ na ibe ya, ọ na-egosipụtakwa otú obodo nchekwa mba si kpụzie mmepe sayensị na United States n'ime afọ iri asatọ gara aga. Nke ahụ abụbeghị mmepe ahụike; o meela ka ndị sayensị America na-edo onwe ha n'okpuru ike na-enweghị afọ ojuju maka ịchịisi ndị agha nke ụwa.

Kedu ka ọ ga-esi kwe omume dee akụkọ nzuzo nke nzuzo?

Ọ bụrụ na e nwere ihe nzuzo ndị a ga-edobe, ònye ka e kwere ka ọ “nọ na ha”? Alex Wellerstein n'ezie abụghị. Nke a nwere ike ịdị ka ihe mgbagwoju anya nke ga-eme ka ajụjụ ya malite na mmalite. Onye ọkọ akụkọ ihe mere eme nke gbochiri ịhụ ihe nzuzo ndị a na-eme nyocha ha nwere ike ikwu?

Wellerstein kwetara na "mmachi dị n'ịgbalị ide akụkọ ihe mere eme na-enwekarị ihe ndekọ ụlọ akwụkwọ a na-emezigharị nke ukwuu." Ka o sina dị, ọ dịbeghị mgbe ọ chọrọ ma ọ bụ chọọ akwụkwọ ikike nchekwa gọọmentị. Inwe akwụkwọ ikike, ọ gbakwụnyere, bụ nke kacha mma nke oke ọnụ ahịa, ọ na-enyekwa gọọmentị ikike nyocha maka ihe e bipụtara. "Ọ bụrụ na enweghị m ike ịgwa onye ọ bụla ihe m maara, olee uru ịmara ya?" (p. 9). N'ezie, n'inwe nnukwu ozi enweghị nkewa dị, dị ka isi mmalite si kwuo n'akwụkwọ ya na-egosi, Wellerstein nwere ihe ịga nke ọma n'inye nkọwa zuru oke na nke zuru oke banyere mmalite nke nzuzo nuklia.

Oge Atọ nke Akụkọ Nzuzo Nuklia

Iji kọwaa otu anyị siri nweta United States ebe enweghị ngwa nzuzo ọ bụla ma ọlị—ọ nweghị ụdị ihe ọmụma “Nzuzo,” “Nzuzo,” ma ọ bụ “Ihe Nzuzo kachasị” echekwabara n'ụzọ iwu—ruo na ọnọdụ nchekwa obodo zuru ebe niile taa, Wellerstein na-akọwa oge atọ. Nke mbụ sitere na Manhattan Project n'oge Agha Ụwa nke Abụọ ruo na ịrị elu nke Agha Nzuzo; nke abụọ gbatịpụrụ site na nnukwu Agha Nzuzo ruo n'etiti 1960s; na nke atọ sitere na Agha Vietnam ruo ugbu a.

Eji ejighi n'aka, esemokwu na nnwale mara oge nke mbụ. Ọ bụ ezie na arụmụka n'oge ahụ na-abụkarị ndị aghụghọ na ndị ọkaibe, mgba maka nzuzo site na mgbe ahụ gawa nwere ike were ya dị ka ihe na-adịghị mma, ebe a kọwara echiche abụọ na-emegide onwe ya dị ka

echiche nke "ezigbo" ("ndị ọkà mmụta sayensị hụrụ n'anya") na ọrụ sayensị chọrọ nchọpụta ebumnobi banyere ọdịdị na mgbasa ozi na-enweghị ihe mgbochi, na echiche "agha ma ọ bụ nke mba", nke kwenyere na agha ga-eme n'ọdịnihu bụ ihe a na-apụghị izere ezere nakwa na ọ bụ ya. ọrụ nke United States ịnọgide na-enwe ọnọdụ agha kachasị ike (p. 85).

Nleba anya nke ndị na-emebi ihe: Atumatu "agha ma ọ bụ nke mba" mechara merie, nke ahụ bụkwa akụkọ ihe mere eme nke steeti nchekwa obodo na nkenke.

Tupu Agha Ụwa nke Abụọ, echiche nke nzuzo nke steeti manyere iwu nzuzo sayensị ga-abụ ihe siri ike ere, ma ndị sayensị ma ọha. Ndị ọkà mmụta sayensị na-atụ egwu na na mgbakwunye na igbochi ọganihu nke nyocha ha, itinye ihe mkpuchi gọọmentị na sayensị ga-emepụta ndị na-eme ntuli aka na-amaghị ihe na sayensị na okwu ọha na eze nke ịkọ nkọ, nchegbu, na ụjọ na-achịkwa. Otú ọ dị, egwu kpụ ọkụ n'ọnụ nke bọmbụ nuklia Nazi karịrị akarị ụkpụrụ omume ndị sayensị na-emepe emepe na imekọ ihe ọnụ.

Mmeri nke ike Axis na 1945 wetara mgbanwe amụma banyere onye iro bụ isi nke a ga-edobe nzuzo nzuzo nke nuklia. Kama Germany, ndị iro ga-abụ onye ya na mbụ jikọrọ aka, Soviet Union. Nke ahụ mere ka a kpalitere ọgba aghara mgbochi ọchịchị Kọmunist nke Agha Nzuzo, na nkwuputa ahụ bụ ntinye nke nnukwu usoro nzuzo nke etinyere na omume sayensị na United States.

Taa, Wellerstein na-ekwu, “ihe karịrị afọ iri asaa ka Agha Ụwa nke Abụọ biri, na ihe dị ka iri afọ atọ kemgbe ọdịda Soviet Union,” anyị na-ahụ na “ngwa agha nuklia, nzuzo nzuzo, na egwu nuklia na-egosi ọdịdị ọ bụla nke ịbụ ndị na-adịgide adịgide. akụkụ nke ụwa anyị dị ugbu a, ruo n'ókè nke ọtụtụ n'ime ọ na-agaghị ekwe omume iche n'echiche ya ma ọ bụghị ya” (p. 3). Ma otú Nke a ọ̀ bịara? Oge atọ a kpọtụrụ aha n'elu na-enye usoro nke akụkọ ahụ.

Ebumnuche bụ isi nke ngwa nzuzo nke oge a bụ izochi oke na oke nke "agha ebighi ebi" US na mpụ megidere mmadụ nke ha gụnyere.

N’oge mbụ, “ndị ọkà mmụta sayensị bụ́ ndị lere ihe mgbochi nzuzo anya maka ọdịmma ha mere ka ọ dị mkpa nke nzuzo” ná mmalite. Mgbalị nyocha onwe onye nke mbụ “mere, n'ụzọ dị ịtụnanya ngwa ngwa, n'ime usoro nke gọọmentị na-achịkwa mbipụta sayensị, wee site n'ebe ahụ banye n'ime njikwa gọọmentị ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ niile ozi gbasara nyocha atomic." Ọ bụ ikpe mara mma nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nsonaazụ a na-atụghị anya ya. “Mgbe ndị ọkà mmụta sayensị nuklia malitere ịkpọ òkù nzuzo ha, ha chere na ọ ga-adịru nwa oge, ọ bụkwa ha na-achịkwa ya. Ha ezighị ezi” (p. 15).

Echiche ndị agha troglodyte chere na enwere ike nweta nchekwa site n'itinye ozi nuklia niile edepụtara n'okpuru mkpọchi na igodo na iyi egwu ntaramahụhụ siri ike maka onye ọ bụla na-anwa igosipụta ya, mana ezughị oke nke ụzọ ahụ pụtara ngwa ngwa. Nke kachasị mkpa, “ihe nzuzo” dị mkpa maka otu esi eme bọmbụ atọm bụ ihe gbasara ụkpụrụ bụ isi nke physics usoro ọmụmụ nke amaralarị n'ụwa niile ma ọ bụ nwee ike ịchọpụta ngwa ngwa.

Ebe ahụ bụ Otu akụkụ dị mkpa nke ozi a na-amaghị ama—ezigbo “ihe nzuzo”—tupu 1945: ma enwere ike ịme ka mgbawa mgbawa nke ike sitere na fission nuklia ma ọ bụ na a gaghị eme ka ọ rụọ ọrụ n'omume. Ule atọmịka Atọ n’Ime Otu e mere na July 16, 1945 na Los Alamos, New Mexico, nyere ụwa ihe nzuzo a, e wepụrụ obi abụọ ọ bụla na-adịte aka mgbe izu atọ gachara site na mkpochapụ nke Hiroshima na Nagasaki. Ozugbo a jụrụ ajụjụ ahụ, ihe atụ ahụ dị egwu amalitela: mba ọ bụla dị n'ụwa nwere ike ịmepụta bọmbụ atọm nke nwere ike ibibi obodo ọ bụla dị n'ụwa n'otu ihe.

Ma n'ụkpụrụ abụghị otu ihe ahụ n'ezie. Inwe ihe nzuzo nke otu esi eme bọmbụ atọm ezughị. Iji wuo bọmbụ anụ ahụ chọrọ uranium raw na ụlọ ọrụ mmepụta ihe pụtara iji sachaa ọtụtụ tọn ya ka ọ bụrụ ihe a na-apụghị ịgbagha agbagha. N'ihi ya, otu usoro echiche kwenyere na isi ihe na-eme ka nchekwa nuklia abụghị ikpuchi ihe ọmụma na nzuzo, kama inweta na ịnọgide na-achịkwa ihe onwunwe uranium zuru ụwa ọnụ. Ma atụmatụ ihe onwunwe ahụ ma ọ bụ mgbalị enweghị obi ụtọ iji gbochie mgbasa nke ihe ọmụma sayensị emeghị ka ọ chekwaa ikike nuklia US ogologo oge.

Ọchịagha ahụ dị nanị afọ anọ, ruo August 1949, mgbe Soviet Union gbawara bọmbụ atọm mbụ ya. Ndị agha na ndị otu ha jikọrọ aka na Congressional boro ndị nledo-nke kachasị dị egwu na nke a ma ama, Julius na Ethel Rosenberg — maka izu ohi nzuzo ahụ wee nye ya USSR. Ọ bụ ezie na nke ahụ bụ akụkọ ụgha, ọ dị mwute ikwu na ọ nwetara ikike na mkparịta ụka mba ma meghee ụzọ maka ọganihu na-enweghị atụ nke ala nchekwa obodo.²

N'ime oge nke abụọ, akụkọ ahụ gbanwere kpamkpam n'akụkụ Cold Warriors, dịka ndị ọha America dabara na Reds-Under-the-Bed obsessions nke McCarthyism. Ebuliri ọnụ ahịa ahụ ọtụtụ narị okpukpu ka arụmụka a tụgharịrị site na fission gaa na ngwakọta. Ebe ndị Soviet Union nwere ike imepụta bọmbụ nuklia, ihe iseokwu ahụ ghọrọ ma United States ọ̀ ga-achụso ọchịchọ sayensị maka “bọmbụ kasị ukwuu”—nke pụtara ogbunigwe ọkụ, ma ọ bụ bọmbụ hydrogen. Ọtụtụ n'ime ndị ọkà mmụta sayensị nuklia, ya na J. Robert Oppenheimer na-edu ndú, megidere echiche ahụ nke ukwuu, na-arụ ụka na bọmbụ ọkụ ọkụ agaghị abaghị uru dị ka ngwá agha ọgụ na ọ ga-ejekwa ozi naanị igbu mmadụ.

Ọzọkwa, arụmụka nke ndị ndụmọdụ sayensị kachasị na-ekpo ọkụ, gụnyere Edward Teller na Ernest O. Lawrence, meriri, na Onye isi ala Truman nyere iwu ka nchọpụta superbomb gaa n'ihu. N'ụzọ dị mwute, ọ gara nke ọma na sayensị. Na Nọvemba 1952, United States mere mgbawa n’ọgba aghara ji narị asaa dị ike ka nke ahụ bibiri Hiroshima, na November 1955 kwa, Soviet Union gosipụtara na ya onwe ya pụkwara imeghachi omume n’ụdị. Ọsọ ngwa ọgụ ọkụ ọkụ na-aga.

Oge nke atọ nke akụkọ ntolite a malitere n'afọ ndị 1960, ọkachasị n'ihi mkpalite ọha na eze maka mmegbu na mmejọ nke ihe ọmụma nkewa n'oge agha US na Ndịda Ọwụwa Anyanwụ Eshia. Nke a bụ oge ọhaneze na-emegide nguzobe nzuzo. Ọ na-emepụta ụfọdụ ele mmadụ anya n'ihu mmeri, gụnyere n'akwụkwọ nke The Akwụkwọ Pentagon na ngafe nke Iwu nnwere onwe nke ozi.

Nkwekọrịta ndị a, Otú ọ dị, emejughị ndị nkatọ nke nzuzo nke steeti wee bute "ụdị ọhụrụ nke omume mgbochi nzuzo," nke ndị nkatọ kpachaara anya bipụta ozi nkewa dị ukwuu dị ka "ụdị nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị," ma tinye aka na Ndezigharị Mbụ. na nnwere onwe nke ndị nta akụkọ "dị ka ngwá agha siri ike megide ụlọ ọrụ nzuzo nzuzo" (p. 336-337).

Ndị na-akwado nzuzo nzuzo nwere obi ike meriri ụfọdụ mmeri ụfọdụ, mana n'ikpeazụ, steeti nchekwa obodo bịara bụrụ nke zuru ebe niile na enweghị nkọwa karịa mgbe ọ bụla. Dị ka Wellerstein na-akwa arịrị, “enwere ajụjụ miri emi banyere izi ezi nke nkwupụta gọọmentị na-achịkwa ozi n'aha nchekwa obodo. . . . ma n’agbanyeghị nke ahụ, ihe nzuzo ahụ ka dịgidere” (p. 399).

N'okpuru Wellerstein

Ọ bụ ezie na akụkọ Wellerstein banyere ọmụmụ nke steeti nchekwa obodo bụ nke ọma, nke zuru oke na nke akọ na uche, ọ dị nwute na-abịa dị mkpụmkpụ na ndekọ ya maka otu anyị siri bịarute nsogbu anyị ugbu a. Mgbe o kwuchara na ọchịchị Obama, “nke wutere ọtụtụ n'ime ndị na-akwado ya,” bụbu “otu n'ime ndị kacha gbaa akwụkwọ ma a bịa n'ịkpepụta ndị omekome na ndị nta akụkọ,” Wellerstein dere, “Ọ na-esiri m ike ịgbalị ịgbatị akụkọ a gafere. isi okwu a” (p. 394).

Ịgafefe ebe ahụ gaara eme ka ọ gafee n'ihe a na-anakwere ugbu a n'okwu ihu ọha bụ́ isi. Ntụleghachi a dị ugbu a abanyelarị n'ókèala mbịarambịa a site n'ịkatọ mgbọ na-enweghị afọ ojuju nke United States maka ịchịisi ndị agha n'ụwa niile. Iji kwalite ajụjụ a ga-achọ nyocha miri emi nke akụkụ nzuzo nzuzo nke Wellerstein kwuru naanị na ngafe, ya bụ mkpughe Edward Snowden gbasara National Security Agency (NSA), na nke kachasị, WikiLeaks na ikpe Julian Assange.

Okwu megide omume

Nnukwu nzọụkwụ gafere Wellerstein na akụkọ ihe mere eme nke nzuzo gọọmentị chọrọ ịmata nnukwu ọdịiche dị n'etiti "nzuzo nke okwu ahụ" na "ihe nzuzo nke omume ahụ." Site n'ilekwasị anya na akwụkwọ nkewa, Wellerstein nwere ihe ùgwù nke ederede ederede ma na-eleghara ọtụtụ eziokwu dị egwu nke steeti nchekwa obodo maara ihe nke gbagoro n'azụ ákwà mgbochi nke nzuzo gọọmentị.

Nkwụghachi azụ ọhaneze megide nzuzo nzuzo Wellerstein na-akọwa bụ ọgụ otu akụkụ megidere omume. Oge ọ bụla mkpughe nke nnukwu mmebi nke ntụkwasị obi ọha mere—site na mmemme COINTELPRO nke FBI ruo na mkpughe Snowden nke NSA—ụlọ ọrụ ikpe ewepụtala ọha. ihe culpa ma laghachi ozugbo na ajọ ahịa nzuzo ha-dị ka ọ na-adị.

Ka ọ dị ugbu a, “nzuzo nke akwụkwọ ahụ” nke steeti nchekwa obodo gara n'ihu n'enwetaghị ntaramahụhụ. Agha ikuku nke US na Laos site na 1964 ruo 1973-nke a tụbara nde tọn abụọ na ọkara nke ihe mgbawa n'obere obodo dara ogbenye - a kpọrọ "agha nzuzo" na "ihe nzuzo kachasị ukwuu na akụkọ ntolite America," n'ihi na ọ Ọ bụghị ndị US Air Force na-eduzi, kama ọ bụ Central Intelligence Agency (CIA).³ Nke ahụ bụ nnukwu nzọụkwụ mbụ na ọgụgụ isi agha, bụ nke ugbu a na-arụ ọrụ nzuzo nzuzo na ụgbọ mmiri na-etisa n'ọtụtụ akụkụ nke ụwa.

United States agbagbuola ndị nkịtị ebu n'obi; mere mwakpo nke a tụrụ ụmụaka aka ma gbaa n'isi, wee kpọọ oku ikuku iji zoo akwụkwọ ahụ; gbagburu ndị nkịtị na ndị nta akụkọ; kpọsara ndị agha pụrụ iche "oji" iji mee njide na igbu mmadụ n'ụzọ iwu na-akwadoghị.

N'ozuzu, ebumnuche bụ isi nke ngwa nzuzo nke oge a bụ izochi oke na oke nke "agha ebighị ebi" US na mpụ megidere mmadụ nke ha gụnyere. Dị ka New York Times n'October 2017, ihe karịrị ndị agha US 240,000 nọ na opekata mpe mba na ókèala 172 n'ụwa niile. Ọtụtụ n'ime ọrụ ha, gụnyere ọgụ, bụ ihe nzuzo nke ọha. Ndị agha America “na-arụsi ọrụ ike” ọ bụghị naanị na Afghanistan, Iraq, Yemen, na Syria, kamakwa na Niger, Somalia, Jordan, Thailand, na ebe ndị ọzọ. "Ndị agha 37,813 ọzọ na-eje ozi na-eche na e kenyere ha ọrụ nzuzo n'ebe e depụtara nanị dị ka 'amaghị.' Pentagon enyeghị nkọwa ọzọ. "⁴

Ọ bụrụ na ụlọ ọrụ nzuzo nke gọọmentị nọ na-agbachitere na mmalite nke narị afọ nke iri abụọ na otu, mwakpo 9/11 nyere ha ngwa agha niile ha chọrọ iji merie ndị na-akatọ ha ma mee ka obodo nchekwa obodo na-arịwanye elu na nzuzo ma ghara ịza ajụjụ. Usoro nke ụlọ ikpe nzuzo zoro ezo nke a maara dị ka ụlọikpe FISA (Foreign Intelligence Surveillance Act) ụlọikpe dị adị ma na-arụ ọrụ na ndabere nke iwu nzuzo kemgbe 1978. Otú ọ dị, mgbe 9/11 gasịrị, ikike na iru nke ụlọ ikpe FISA toro eto. nke ukwuu. Otu onye odeakụkọ na-eme nchọpụta kọwara ha dị ka ndị “jiri nwayọọ ghọzie Ụlọikpe Kasị Elu nke yiri ya.”⁵

Ọ bụ ezie na NSA, CIA, na ndị ọzọ nke ọgụgụ isi obodo na-achọta ụzọ ha ga-esi gaa n'ihu n'omume ha jọgburu onwe ya n'agbanyeghị ikpughe okwu ndị ha na-agbalị izochi ugboro ugboro, nke ahụ apụtaghị na mkpughe ndị ahụ-ma ọ bụ site na ntapu, site na onye na-ekwu okwu, ma ọ bụ site na nkọwa-bụ. na-enweghị ihe kpatara ya. Ha nwere mmetụta ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-achịkọta ọnụ nke na-eme ka ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-achọsi ike ịkwụsị. Mgba na-aga n'ihu dị mkpa.

WikiLeaks na Julian Assange

Wellerstein na-ede banyere “ụdị ọhụrụ nke na-eme ihe ike . . . onye hụrụ na nzuzo gọọmentị dị ka ihe ọjọọ a ga-ama aka na efopụ ya,” mana o kwupụtaghị ihe kacha pụta ìhè na nke dị irè nke ihe omume ahụ: WikiLeaks. E hiwere WikiLeaks na 2006 na na 2010 bipụtara ihe karịrị puku iri asaa na ise agha nzuzo na nkwukọrịta diplomatic banyere agha US na Afghanistan, yana ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ narị puku anọ ọzọ gbasara agha US na Iraq.

Mwepụta nke WikiLeaks maka mpụ megidere mmadụ n'agha ndị ahụ dị egwu ma na-agbawa obi. Ọkụ diplomatic ndị ahụ ewepụtara nwere okwu ijeri abụọ nke n'ụdị mbipụta ga-agbaru ihe ruru puku mpịakọta 30.⁶ Anyị si n’aka ha mụta “na United States agbagbuola ndị nkịtị bọmbụ; mere mwakpo nke a tụrụ ụmụaka aka ma gbaa n'isi, wee kpọọ oku ikuku iji zoo akwụkwọ ahụ; gbagburu ndị nkịtị na ndị nta akụkọ; kpọsara ndị agha pụrụ iche 'oji' ka ha wee weghara na igbu mmadụ n'ụzọ iwu na-akwadoghị," na, n'ụzọ na-akụda mmụọ, ọtụtụ ndị ọzọ.⁷

Pentagon, CIA, NSA, na Ngalaba Steeti US tụrụ n'anya ma wuo maka ịdị irè WikiLeaks n'ikpughe mpụ agha ha ka ụwa wee hụ. Ka a sịkwa ihe mere na ha na-achọsi ike ịkpọgide onye guzobere WikiLeaks, Julian Assange, dị ka ihe atụ na-atụ egwu iji maaja onye ọ bụla nwere ike iṅomi ya. Ọchịchị Obama etinyeghị ebubo mpụ megide Assange n'ihi ụjọ nke ịtọ ntọala dị ize ndụ, mana nchịkwa Trump boro ya ebubo n'okpuru Iwu Espionage na mmejọ na-ebu ikpe nke afọ 175 n'ụlọ mkpọrọ.

Mgbe Biden weghaara ọfịs na Jenụwarị 2021, ọtụtụ ndị na-agbachitere Ndezigharị Mbụ chere na ọ ga-agbaso ihe nlereanya Obama wee wepụ ebubo eboro Assange, mana o meghị. N'October 2021, njikọ aka nke nnwere onwe mgbasa ozi iri abụọ na ise, nnwere onwe obodo, na otu ndị ruuru mmadụ zigara akwụkwọ ozi na Attorney General Merrick Garland na-agba ndị Ngalaba Na-ahụ Maka Ikpe Ziri Ezi ka ha kwụsị mbọ ya na-agba Assange ikpe. Ha kwuru na ikpe mpụ e megidere ya “na-etinye nnukwu ihe iyi egwu nye nnwere onwe ịgba akwụkwọ ma na United States ma ná mba ọzọ.”⁸

Ụkpụrụ dị mkpa dị n'ihe ize ndụ bụ nke ahụ ime mpụ ibipụta ihe nzuzo gọọmentị ekwekọghị na ịdị adị nke ndị nta akụkọ nweere onwe ha. Ihe a na-ebo Assange ebubo bụ enweghị iwu n'ụzọ iwu dị iche na omume ndị ahụ New York Times, na Washington Post, na ọtụtụ ndị na-ebipụta akụkọ ụlọ ọrụ na-arụ ọrụ oge niile.⁹ Isi ihe abụghị itinye nnwere onwe nke ndị nta akụkọ dị ka akụkụ guzosiri ike nke America nweere onwe ya, kama ịghọta ya dị ka ezigbo echiche ọha mmadụ nke a na-aghaghị na-alụ ọgụ maka ya.

Ndị niile na-agbachitere ikike mmadụ na nnwere onwe nke ndị nta akụkọ kwesịrị ịrịọ ka ewepụ ebubo eboro Assange ozugbo, ma hapụ ya n'ụlọ mkpọrọ n'egbughị oge ọzọ. Ọ bụrụ na Assange nwere ike gbaa akwụkwọ ma tụọ ya mkpọrọ maka ibipụta ozi eziokwu - "ihe nzuzo" ma ọ bụ na ọ bụghị - a ga-emenyụ ọkụ ikpeazụ na-egbuke egbuke nke ụlọ ọrụ mgbasa ozi nweere onwe ya na steeti nchekwa obodo ga-achị n'enweghị mgbagha.

Ntọhapụ Assange, Otú ọ dị, bụ naanị ọgụ kacha sie ike na mgba Sisyphean iji chebe ọbụbụeze ndị mmadụ megide mmegbu na-adịghị mma nke ala nchekwa obodo. Na dị ka ihe dị mkpa dị ka ikpughe mpụ agha US bụ, anyị kwesịrị ebumnuche elu: ka gbochie ha site n'iwughachi otu agha mgbochi siri ike dị ka nke mere ka njedebe nke mwakpo ndị omekome na Vietnam kwụsị.

Akụkọ nke Wellerstein banyere mmalite nke ntọala nzuzo US bụ onyinye bara uru maka agha echiche megide ya, mana mmeri ikpeazụ chọrọ — ịkọwapụta Wellerstein n'onwe ya, dị ka ekwuru n'elu—“gbatịa akụkọ ahụ gafere ebe ahụ,” gụnyere mgba maka a. ụdị ọhụrụ nke ọha na-eche maka igbo mkpa mmadụ.

Data amachibidoro: Akụkọ banyere nzuzo nzuzo nuklia na United States
Alex Wellerstein
Mahadum nke Chicago Press
2021
528 peeji nke

-

Cliff Conner bụ onye ọkọ akụkọ ihe mere eme nke sayensị. Ọ bụ ya dere Ọdachi nke Sayensị America (Akwụkwọ Haymarket, 2020) na Akụkọ Sayensị Ndị Mmadụ (Akwụkwọ Ụdị Obi Ike, 2005).

Notes

1. E nwere mbọ mbụ iji chebe ihe nzuzo ndị agha (lee Defence Secrets Act nke 1911 na Espionage Act nke 1917), mana dị ka Wellerstein na-akọwa, ọ dịbeghị mgbe etinyere ha n'ihe ọ bụla buru ibu dịka mbọ bọmbụ atọmịk America ga-adị. (p. 33).
2. E nwere ndị nledo Soviet na Manhattan Project na mgbe e mesịrị, ma nledo ha emeghị ka ọ pụta ìhè n'usoro ihe omume nke ngwa agha nuklia Soviet.
3. Joshua Kurlantzick, Ebe dị mma inwe agha: America na Laos na ọmụmụ nke CIA ndị agha (Simon & Schuster, 2017).
4. Akwụkwọ akụkọ New York Times, "Agha ebighi ebi America," New York Times, Ọktoba 22, 2017, https://www.nytimes.com/2017/10/22/opinion/americas-forever-wars.html.
5. Eric Lichtblau, "Na Nzuzo, Ụlọikpe Na-agbasa Ike nke NSA," New York Times, Julaị 6, 2013, https://www.nytimes.com/2013/07/07/us/in-secret-court-vastly-broadens-powers-of-nsa.html.
6. Nke ọ bụla ma ọ bụ niile n'ime okwu ijeri abụọ ahụ dị na webụsaịtị WikiLeaks nwere ike ịchọ. Nke a bụ njikọ na WikiLeaks' PlusD, nke bụ okwu mkpọ okwu maka "ọbá akwụkwọ ọha nke diplomacy US": https://wikileaks.org/plusd.
7. Julian Assange et al., Faịlụ WikiLeaks: Ụwa Dị ka Alaeze Ukwu US si kwuo (London & New York: Verso, 2015), 74–75.
8. “Akwụkwọ ozi ACLU degaara Ngalaba Ikpe Ziri Ezi na US,” American Civil Liberties Union (ACLU), Ọktoba 15, 2021. https://www.aclu.org/sites/default/files/field_document/assange_letter_on_letterhead.pdf; hụkwa akwụkwọ ozi mepere emepe nke nkwonkwo si The New York Times, The Guardian, Ụwa, Der Spiegel, na El País (November 8, 2022) na-akpọku gọọmentị US ka ha kwụsị ebubo ya megide Assange: https://www.nytco.com/press/an-open-letter-from-editors-and-publishers-publishing-is-not-a-crime/.
9. Dị ka ọkà mmụta gbasara iwu Marjorie Cohn na-akọwa, "Ọ dịghị ụlọ ọrụ mgbasa ozi ma ọ bụ onye nta akụkọ a na-ekpe ikpe n'okpuru Iwu Espionage maka ibipụta ozi eziokwu, bụ nke echekwara ọrụ Ndezigharị Mbụ." Ikike ahụ, ọ gbakwụnyere, bụ “ngwaọrụ dị mkpa nke akwụkwọ akụkọ.” Lee Marjorie Cohn, "Assange chere ihu mpụ maka ikpughe mpụ agha US," Truthout, Ọktoba 11, 2020, https://truthout.org/articles/assange-faces-extradition-for-exposing-us-war-crimes/.