Gọọmenti US ji ụgwọ nkwụghachi ndị nkịtị nke Afghanistan maka afọ iri abụọ gara aga nke agha na ịda ogbenye obi ọjọọ.
nke Kathy Kelly, Magazin Ọganihu, July 15, 2021
Na mbido izu a, ezinụlọ ndị Afghanistan 100 si Bamiyan, ime obodo dị n'etiti etiti Afghanistan ọkachasị ndị agbụrụ Hazara buru ibu, gbabara Kabul. Ha tụrụ egwu na ndị agha Taliban ga-ebuso ha agha na Bamiyan.
N'ime afọ iri gara aga, amatala m nne nne nke na -echeta ndị na -agbapụ na Talib na -agbapụ na 1990s, ozugbo m matara na e gbuola di ya. Ekem, enye ekedi ekpri ebeakpa emi enyenede nditọ ition, ndien nditọ esie irenowo iba ẹma ẹsobo ke ediwak ọfiọn̄ oro okopde ubiak. Apụrụ m ichetụ n'echiche ihe mgbu wutere ya nke mere ka ọ gbapụ n'obodo ya taa. Ọ bụ akụkụ nke obere agbụrụ Hazara ma nwee olile anya ichebe ụmụ ụmụ ya.
A bịa n'ịkpatara ndị Afghanistan aka ha dị ọcha nhụsianya, enwere oke ụta ị ga -ekerịta.
Ndị Taliban egosila usoro ịtụ anya ndị mmadụ nwere ike imegide ọchịchị ha n'ikpeazụ na-ebuso mwakpo "tupu enwe mmetụta" megide ndị nta akụkọ, ndị na -akwado ihe ndị ruuru mmadụ, ndị ọrụ ikpe, ndị na -akwado maka ikike ụmụ nwanyị na obere ndị otu dịka Hazara.
N'ebe ndị Taliban weghaara mpaghara nke ọma, ha nwere ike na -achị obodo na -ewekarị iwe; ndị mmadụ nwụnahụrụ ihe ubi, ụlọ, na anụ ụlọ na-anagide ebili mmiri nke COVID-19 na oké ọkọchị.
N'ọtụtụ mpaghara ugwu, a iputa ozo nke ndị Taliban nwere ike na -esite na enweghị ikike gọọmentị Afghanistan, yana mpụ na omume mkparị nke ndị ọchịagha mpaghara, gụnyere njide ala, ịpụnara mmadụ ihe, na ndina n'ike.
Onye isi ala Ashraf Ghani, na -egosi obere ọmịiko maka ndị na -achọ ịgbaga Afghanistan, zoro aka nye ndị na -apụ ka ndị mmadụ na -achọ “ikpori ndụ”.
Na-aza ruo okwu Eprel 18 ya mgbe o kwuru okwu a, nwa agbọghọ nke nwanne ya nwanyị, onye nta akụkọ, gburu n'oge na-adịbeghị anya, tweeted banyere nna ya nke nọrọ na Afghanistan afọ iri asaa na anọ, gbaa ụmụ ya ume ka ha nọrọ, ma ugbu a ọ na-eche na nke ya. nwa nwanyị nwere ike ịdị ndụ ma ọ bụrụ na ọ hapụrụ. Nwa nwanyị ahụ dị ndụ kwuru na gọọmentị Afghanistan enweghị ike ichebe ndị ya, ọ bụ ya mere ha ji nwaa ịpụ.
Gọọmentị Onye isi ala Ghani akwadola ịmalite "Ọgba aghara" ndị agha iji nyere aka kpuchido obodo. Ozugbo ahụ, ndị mmadụ malitere ịjụ ajụjụ ka gọọmentị Afghanistan nwere ike isi kwado ndị agha ọhụrụ mgbe ọ na -enwebeghị mgbọ na nchekwa maka ọtụtụ puku ndị agha nchekwa mba Afghanistan na ndị uwe ojii mpaghara ndị gbapụrụ n'ọkwa ha.
Onye na -akwado ndị agha ọgba aghara, ọ dị ka ọ bụ nnukwu National Directorate of Security, onye onye nkwado ya bụ CIA.
Ụfọdụ otu ndị agha ebulitela ego site n'ịtụ ụtụ "ụtụ" ma ọ bụ ịpụnara mmadụ ihe. Ndị ọzọ na -echigharịkwuru mba ndị ọzọ dị na mpaghara a, nke ha niile na -akwado usoro nke ime ihe ike na obi nkoropụ.
Nnukwu mfu nke iwepụ ogbunigwe ndị ọkachamara na -arụ ọrụ maka HALO Trust na -anaghị akwụ ụgwọ kwesịrị ịgbakwunye n'echiche anyị nke iru uju na iru uju. Ihe dị ka ndị Afghanistan 2,600 na -arụkọ ọrụ na otu ndị na -ebibi ihe enyerela aka mee ka ihe karịrị pasent 80 nke ala Afghanistan dị nchebe pụọ na ogbunigwe a na -akọwaghị agbasasị na mba ahụ mgbe agha afọ iri anọ gasịrị. N'ụzọ dị mwute, ndị agha wakporo ìgwè ahụ, gbuo ndị ọrụ iri.
Watch Rights Watch kwuru gọọmentị Afghanistan emebeghị nyocha nke ọma mwakpo ahụ ma ọ bụ nyocha nke ogbugbu a ndi oru nta akuko, ndị na -akwado ihe ndị ruuru mmadụ, ndị ụkọchukwu, na ndị ọrụ ikpe malitere ịbawanye elu mgbe gọọmentị Afghanistan gachara malitere Mkparịta ụka udo na ndị Taliban na Eprel.
N'agbanyeghị nke ahụ, enweghị mgbagha, ndị na -ebuso agha agha na Afghanistan nwere ngwa ọgụ kachasị ọkaibe na ohere ịnweta ego na -adịghị agwụ agwụ bụ United States. Emefuru ego ka ọ ghara ibuli ndị Afghanistan gaa na nchekwa nke ha nwere ike rụọ ọrụ ka ọ gbanwee ọchịchị Taliban, mana iji mebie ha ọzọ, na -akụda olileanya ha maka ọchịchị isonye n'ọdịnihu na afọ iri abụọ nke agha na ịda ogbenye obi ọjọọ. Agha ahụ abụrụla ihe mmalite maka ịlaghachi azụ na -enweghị atụ na United States na nlọghachi nke ndị Taliban nwere ike iwe na enweghị ike ịchị achị ọnụ ọgụgụ mmadụ mebiri emebi.
Mwepu ndị agha nke Onye isi ala Joe Biden na ndị ọrụ ndị agha US kwurịtara abụghị nkwekọrịta udo. Kama nke ahụ, ọ na -egosi njedebe nke ọrụ sitere na mwakpo iwu na -akwadoghị, na mgbe ndị agha na -apụ, nchịkwa Biden na -etinye atụmatụ maka "N'elu mmiri" onyunyo drone, ogbunigwe na -egbu egbu, na mwakpo ụgbọ elu nke “nwere mmadụ” nke nwere ike ịka njọ ma gbasaa agha ahụ.
Citizensmụ amaala US kwesịrị ịtụle ọ bụghị naanị nkwụghachi ego maka mbibi nke agha afọ iri abụọ kpatara kamakwa nkwa ịkwatu usoro agha nke butere ọgba aghara dị otú ahụ, ọgba aghara, ọnwụ mmadụ, na mwepụ na Afghanistan.
Anyị kwesịrị inwe mwute na, n'oge 2013, mgbe United States eji nkezi nke $ 2 nde kwa onye agha, kwa afọ, nke edobere na Afghanistan, ọnụ ọgụgụ ụmụaka Afghanistan na -ata ahụhụ erighị ihe na -edozi ahụ rịrị elu site na pasent 50. N'otu oge ahụ, ọnụ ahịa nke na -agbakwunye nnu iodized nye nri nwa Afganistan iji nyere aka belata ihe egwu nke mmebi ụbụrụ kpatara agụụ ga -abụrịrị cents 5 kwa nwata kwa afọ.
Anyị kwesịrị ịkwa ụta nke ukwuu na ka United States na -ewu ntọala agha na Kabul, ọnụ ọgụgụ ndị nọ n'ogige ndị gbara ọsọ ndụ rịrị elu. N'ime oge oyi siri ike, ndị mmadụ agwụ ike maka ikpo ọkụ n'ogige ndị gbara ọsọ ndụ nke Kabul ga -ere ọkụ -wee ga -eku ume- plastik. Ụgbọ ala juru na nri, mmanụ ụgbọala, mmiri, na ihe oriri mgbe niile banyere ndị agha US ozugbo gafere ụzọ site n'ogige a.
Anyị kwesịrị iji ihe ihere kweta na ndị ọrụ ngo US bịanyere aka na nkwekọrịta iji wuo ụlọ ọgwụ na ụlọ akwụkwọ nke mechara kpebie ịbụ ụlọ ọgwụ mmụọ na ụlọ akwụkwọ mmụọ, ebe ndị na -adịghịdị adị.
N'October 3, 2015, mgbe naanị otu ụlọ ọgwụ rụrụ ọtụtụ mmadụ na mpaghara Kunduz, US Air Force bọmbụ n'ụlọ ọgwụ na nkeji iri na ise maka otu awa na ọkara, na -egbu mmadụ 15 gụnyere ndị ọrụ 42, atọ n'ime ha bụ ndị dọkịta. Mwakpo a nyere aka mee ka mpụ agha nke ụlọ ọgwụ ogbunigwe gbaa gburugburu ụwa.
N’oge na -adịbeghị anya, na 2019, a wakporo ndị ọrụ na -akwaga mba ọzọ na Nangarhar mgbe a ogbunigwe dara ogbunigwe banye n'ogige ha abalị. Onye nwe ọhịa osisi pine goro ndị ọrụ ọrụ, gụnyere ụmụaka, ka ha na -aghọrọ mkpụrụ osisi pine, ọ gwakwara ndị ọrụ tupu oge eruo, na -atụ anya izere ọgba aghara ọ bụla. Egburu mmadụ 30 n'ime ndị ọrụ ahụ mgbe ha na -ezu ike mgbe ụbọchị ọrụ ike gwụrụ. Ihe karịrị mmadụ 40 merụrụ ezigbo ahụ.
Nchegharị US maka ọchịchị mwakpo nke drones ji ngwa agha, nke emere na Afghanistan na ụwa niile, yana iru uju maka ọtụtụ ndị nkịtị gburu, kwesịrị iduga ekele miri emi maka Daniel Hale, onye na -eme mkpọtụ nke na -ekpughere ogbugbu na enweghị mgbagha nke ndị nkịtị.
N'agbata Jenụwarị 2012 na Febụwarị 2013, dịka otu isiokwu in Ntughari, ikuku ndị a “gburu ihe karịrị mmadụ 200. N'ime ndị ahụ, naanị iri atọ na ise bụ ebumnuche ebumnobi. N'ime otu ọnwa ise nke ọrụ ahụ, dịka akwụkwọ ahụ siri kwuo, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ pasent 90 nke ndị mmadụ nwụrụ na mwakpo ikuku abụghị ebumnuche ezubere. "
N'okpuru Iwu mgbapụta, Hale na -eche ihu mkpọrọ afọ iri na ikpe 27 Julaị.
Anyị kwesịrị ịkwa ụta maka mwakpo abalị na -atụ ndị nkịtị ụjọ, gbuo ndị aka ha dị ọcha, ma emesịa kweta na ha sitere na ozi na -ezighi ezi.
Anyị kwesịrị icheta na ndị ọrụ anyị a họpụtara ahọpụta anaghị elebara obere anya
"Onye nyocha Ọpụrụiche General na Nrụgharị Afghan" nke anọ.
akụkọ nke kọwapụtara uru aghụghọ, nrụrụ aka, ikike mmadụ ruo ọtụtụ afọ
mmebi na ọdịda iji nweta ebumnobi ekwuputara metụtara mgbochi ọgwụ ọjọọ ma ọ bụ
na-eche ụlọ rụrụ arụ ihu.
Anyị kwesịrị ịsị na ọ dị nwute, ọ dị anyị nwute nke ukwuu, maka ime ka à ga -asị na anyị ga -anọ na Afghanistan maka ihe enyemaka mmadụ, mgbe, n'eziokwu, anyị aghọtaghị ihe ọ bụla gbasara nchegbu ụmụ nwanyị na ụmụaka na Afghanistan.
Ndị nkịtị Afghanistan na -achọ udo ugboro ugboro.
Mgbe m chetara ọgbọ dị na Afghanistan bụ ndị tara ahụhụ site na agha, ọrụ na ihe ọjọọ nke ndị ọchịagha, gụnyere ndị agha NATO, ọ dị m ka ya bụrụ na anyị ga -anụ iru uju nke nne nne nke na -eche ugbu a ka ọ ga -esi nyere aka nye nri, ndo na ichebe ezinụlọ ya.
Iru újú ya kwesịrị iduga nzọpụta n'etiti mba ndị wakporo ala ya. Onye ọ bụla n'ime mba ndị ahụ nwere ike ịhazi visa na nkwado maka onye Afghanistan ọ bụla chọrọ ịgbapụ ugbu a. Ịtụle nnukwu mbibi nne nne a na ndị ọ hụrụ n'anya kwesịrị ime ka ọ dị nnukwu njikere iji kwusi agha niile, ruo mgbe ebighi ebi.
Otu ụdị akụkọ a pụtara na mbụ Magazin Ọganihu
Ihe odide foto: Ụmụ agbọghọ na ndị nne, na-echere onyinye nke akwa akwa akwa, Kabul, 2018
Ebe E Si Nweta Foto: Dr. Hakim
Kathy Kelly (Kathy.vcnv@gmail.com) bụ onye na-akwado udo na onye edemede nke mbọ ya na-eduga ya mgbe ụfọdụ n'ụlọ mkpọrọ na mpaghara agha.
