Plutocrats for Peace: Ụkpụrụ Nobel-Carnegie

Site n'aka David Swanson, Dec 10, 2014

“Ezigbo Fredrik, Fraịdee gara aga m gara mmemme nke Carnegie Corporation haziri na ncheta nke ngwụcha nke WWI. Obi tọrọ m ụtọ na otú Andrew Carnegie si eche echiche, ya na ịkpa afọ ọma ya bụ nke Alfred Nobel. You ma ma ọ dị mgbe ha zutere? Ihe kachasị mma, Peter [Weiss].

“Ajụjụ ndị a bụ ajụjụ ndị Pita jụrụ: Gịnị kpatara myirịta ndị a? Carnegie na Nobel ha na kọntaktị? Ma nke a bụ nke m: Gịnị kpatara njikọ ahụ ji atọ ụtọ - ọ dịkwa mkpa? -Fredrik S. Heffermehl. "

Ihe dị n'elu bụ ọkwa maka asọmpi na NobelWill.org na naanị m nwetara ihe ndị a:

Anyị amaghị, ma anyị enweghị ike iwepụ, nzukọ ihu na ihu, ma ọ bụ mgbanwe akwụkwọ ozi, n'etiti Alfred Nobel na Andrew Carnegie nke nwere ike ịkọwa etu “echiche Andrew Carnegie si yie, yana ọrụ ebere ya, nke Alfred Nobel . ” Mana myirịta a kọwara nke ọma site n'ọdịbendị nke oge a. Ọ bụghị naanị ha bụ ndị aghụghọ iji kwado mkpochapụ agha, naanị ndị ọgaranya. Enwere ike ịkọwa ya site n'eziokwu ahụ bụ na isi mmetụta dị na ha abụọ na udo nke udo ha bụ otu onye, ​​nwanyị zutere ha n'onwe ya ma bụrụ ezigbo ezigbo enyi Nobel - Bertha von Suttner. Ọzọkwa, afọ ojuju nke Nobel bịara bụrụ nke na-emetụta Carnegie n'onwe ya. Ha abụọ na-enye ezigbo ihe atụ maka ọgaranya taa - nke bara ọgaranya, n'ezie, karịa Carnegie, mana ọ nweghị onye tinyela ego iji wepụ agha. * Ha na-enyekwa ezigbo ihe atụ maka ọrụ iwu nke ụlọ ọrụ ha. nke kpafuru akpafu.

Alfred Nobel (1833-1896) na Andrew Carnegie (1835-1919) biri ndụ na oge ole na ole ndị bara ọgaranya karịa taa; na ọbụna akụnụba Carnegie adabaghị na nke ndị ọgaranya taa. Ma ha nyere pasent dị elu nke akụ na ụba ha karịa ka ndị ọgaranya taa sirila mee. Carnegie nyere nnukwu ego, gbanwee maka onu oriri, karịa ndị America niile dị ndụ (Gates, Buffett, na Soros) nyere ugbu a.

Ọ dịghị onye n'ime Forbes Ndepụta nke ndị 50 ugbu a bụ ndị na-enye nkwado ego enyerela aka iji kwụsị agha. Nobel na Carnegie kwadoro ọrụ ahụ n'ụzọ dị ukwuu n'oge ha bi, ma tinye aka n'ịkwalite ya n'emeghị onyinye ego ha. Tupu ha anwụọ, ha mere ndokwa ịhapụ ha ihe nketa nke ga-aga n'ihu na ego iji belata na iwepu agha site na ụwa. Ndị na-ahụ maka ihe ndị a emeela ezigbo ihe ma nwee ike ime ọtụtụ ihe, ma nwee ihe ịga nke ọma. Ma ha abụọ abughi oge nke na-ekwenyeghi na udo dị, òtù abụọ ahụ agbakwara anya site na ọrụ ha chọrọ, na-agbanwe ọrụ ha iji kwado oge, kama ịjụ ịmalite ịmalite omenala site na ịrapagidesi ike na iwu iwu na omume ha. .

Ihe na-adọrọ mmasị ma dị nro maka nrịkọrita nke Nobel na Carnegie bụ ókè nkwado ha maka udo bụ oge nke oge ha. Ha abụọ abanyela n'udo, ma ha abụọ kwadoro iwepụ agha tupu ha amalite ịbanye. Echiche ahụ na-adịkarị karịa na ugbu a. E nwere ọtụtụ ndị na-eme udo n'ihi na udo dị, ọ bụ ezie na ọ bụghị otu nhata ma ọ bụ na Nobel na Carnegie na-achịkwa.

Ihe kacha adọrọ mmasị bụ na nsonaazụ nke ihe Nobel na Carnegie mere ka kpebisie ike, site na omume ndị mmadụ na-eme iji mezuo nkwa nke Nobel Peace Prize na Carnegie Endowment for International Peace, yana omume anyị na-eme ịchụso udo udo n'èzí nke ụlọ ọrụ ndị ahụ, yana ikekwe site na ndị ọrụ enyemaka ugbu a nwere ike ịchọta ụzọ iji ulateomie ihe atụ ndị a gara aga. Na 2010, Warren Buffett na Bill na Melinda Gates gbara ndị billionaire ume inye ọkara akụ ha (ọ bụghị ruo n'ụkpụrụ Nobel-Carnegie, mana ọ ka dị mkpa). Buffett kọwara mbinye aka 81 billionaires mbụ na nkwa ha dị ka "Oziọma 81 nke akụnụba," na ụtụ maka "Oziọma nke akụnụba," edemede na akwụkwọ nke Carnegie dere.

Ọ ga-esi ike igosi na Carnegie na Nobel anaghị emekọrịta. Anyị na ndị na-ede akwụkwọ ozi abụọ amaara ama na-ede akwụkwọ ebe a, na ụmụ nwoke abụọ ndị anyị maara leta ha apụọla n'akụkọ ihe mere eme n'ọtụtụ ọnụọgụ. Ma agụọla m ọtụtụ akụkọ ndụ ha na nke ndị enyi ha nwekọrọ ọnụ. Fọdụ n'ime akwụkwọ ndị a na-ezo aka na ụmụ nwoke abụọ n'ụzọ nke na ọ bụrụ na onye dere ya maara ha mgbe ọ bụla ha zutere ma ọ bụ detuo ya, a gaara ekwu ya. Ma ajụjụ a nwere ike ịbụ ihe na-acha uhie uhie. Ọ bụrụ na Nobel na Carnegie zutere onwe ha, o doro anya na ọ sara mbara ma ọ bụghị nke mere ka ha yie àgwà banyere udo na mmekọrịta mmadụ na ibe ya. Nobel bụụrụ Carnegie ihe atụ, ebe ọ bụ na ọdịmma udo ya bu ụzọ tupu oge Carnegie. Offọdụ ndị otu udo ahụ gbara ha ume, ọkachasị Bertha von Suttner. Bothmụ nwoke abụọ ahụ dị iche, mana ha abụọ dịrị ndụ n'oge nke ịkwalite ego maka mkpochapụ agha bụ ihe emere, n'adịghị ka taa mgbe ọ bụ ihe na - emebeghị - ọbụnadị Kọmitii Nobel ma ọ bụ Carnegie Endowment maka Udo zuru ụwa ọnụ.

Otu nwere ike depụta otu narị myirịta na ọdịiche dị n'etiti Nobel na Carnegie. Offọdụ myirịta ndị nwere ike inwe obere mmetụta ebe a gụnyere ndị a. Menmụ nwoke abụọ ahụ akwagara na nwata, Nobel si Sweden gaa Russia mgbe ọ dị afọ 9, Carnegie si Scotland gaa United States mgbe ọ dị afọ 12. Ha abụọ na-arịa ọrịa. Ha abụọ agụghị akwụkwọ nke ọma (ọ bụghị dị ka ụkọ n'oge ahụ). Ha abụọ bụcha ndị toro ogologo oge, Nobel maka ndụ, na Carnegie gbara afọ iri ise. Ha abụọ bụ ndị njem ogologo oge niile, cosmopolitans, na (ọkachasị Nobel). Carnegie dere akwụkwọ njem. Ha abụọ bụ ndị edemede nke ọtụtụ ụdị nwere ọtụtụ ọdịmma na ihe ọmụma. Nobel dere uri. Carnegie mere oru nta akuko, ọbụnakwa na-ekwu banyere ike ịkọ akụkọ na "Dynamite bụ egwuregwu ụmụaka ma e jiri ya tụnyere ndị nta akụkọ." N'ezie, Dynamite bụ otu n'ime ihe ndị Nobel mepụtara, yana ngwaahịa onye ọ bụla na-agbalịrị ịgbawa ụlọ Carnegie (ihe otu ọkọ akụkọ ihe mere eme m jụrụ rụtụrụ aka dịka njikọ kachasị dị n'etiti ụmụ nwoke abụọ ahụ). Ha abụọ nọ na akụkụ mana ọ bụghị isi na-aba uru na agha. Ha abụọ dị mgbagwoju anya, na-emegiderịta onwe ha, ma n'ezie, ruo n'ókè ụfọdụ, ikpe ọmụma jupụtara. Nobel gbalịrị ịkọwapụta imepụta ngwa agha ya n'echiche nke na ngwa agha zuru oke ga-eme ka ndị mmadụ hapụ agha (echiche dịtụ iche site na mba mba nuklia na-alụ ma na-efufu ọtụtụ agha) Carnegie ji ikike iji gbochie ikike ndị ọrụ, wee nweta ezumike ya na-agba telegraph maka gọọmentị US n'oge Agha Obodo US, wee rite uru na Agha Worldwa Mbụ.

Arụmụka na ndị na-etolite ọgaranya ga-amata nke ọma ihe ha ga-eme site na akụ ha akpakọbara na-akwado n'ezie site na atụ nke Nobel na Carnegie, n'agbanyeghị na ha nọ na nke a - n'ezie - okwu ndị dị iche karịa ọchịchị. O siri ezigbo ike ịrụ ụka banyere isi ihe ha ji ego ha mee, ọrụ Carnegie hapụrụ maka Endowment for Peace bụ ihe atụ nke omume ọma na-eme ka ihe ọ bụla prọfesọ nke ụkpụrụ omume na-eme ihere. A ga-eji ego Carnegie kpochapụ agha, dịka ụlọ ọrụ kachasị njọ dị adị. Mana ozugbo agha kpochapụrụ, Endowment bụ iji chọpụta ihe ụlọ ọrụ kachasị njọ bụ, wee bido ịrụ ọrụ iji kpochapụ ya ma ọ bụ mepụta ụlọ ọrụ ọhụrụ nke ga-arụ ọrụ kacha mma. (Nke a abụghị ihe mmadụ ọ bụla nwere ụkpụrụ omume kwesịrị itinye aka na ya, ma akwụ ụgwọ ya ma ọ bụ na ọ bụghị?) Nke a bụ akụkụ dị mkpa:

“Mgbe mba ndị mepere emepe na-abanye na nkwekọrịta dị ka aha ha ma ọ bụ agha dị ka ihe ihere nye ụmụ nwoke mepere emepe, dịka agha nke aka (ịda mba) na nwoke na-ere ma na-azụ (ịgba ohu) tufuo n’ime oke oke agbụrụ anyị na-asụ Bekee, ndị nlekọta Biko biko tụlee ihe bụ ajọ njọ ma ọ bụ ihe ọjọọ na-esote na-esote, nke nchụpụ ya - ma ọ bụ ihe ọhụụ ọhụrụ ma ọ bụ ihe dị iche iche ma ọ bụrụ na ewebata ma ọ bụ zụlite ya, ma ọ bụ ha abụọ jikọtara ọnụ - ga-akacha ọganihu, mbuli elu na obi ụtọ mmadụ, were gabazie narị afọ na narị afọ na-enweghị ngwụcha, ndị na-elekọta m nke afọ ọ bụla ga-ekpebi otu ha nwere ike isi nyere mmadụ aka nke ọma n'ọzọ elu gaa n'ọkwa dị elu na nke toro eto n'esepụghị aka, n'ihi na ugbu a anyị matara na dịka iwu nke ịbụ mmadụ bụ nke e kere site n'ọchịchọ na ikike nke imeziwanye ihe, nke na-agbanwe, ka a ghara inwe oke izu oke ọbụna ebe a n'ụwa a n'elu ụwa. ”

Nke a bụ ụzọ dị mkpa sitere na uche Alfred Nobel, nke mepụtara onyinye ise gụnyere:

“Otu akụkụ bụ onye rụworo ọrụ kacha ma ọ bụ ọrụ kachasị mma maka mmekọrịta n'etiti mba dị iche iche, maka mkpochapụ ma ọ bụ mbelata ndị agha na-akwado na ijide na ịkwalite ọgbakọ udo.”

Ma Nobel ma Carnegie chọtara ụzọ ha ga-esi na-emegide agha site na ọdịbendị ndị gbara ha gburugburu. Nobel bụ onye na-akwado Percy Bysshe Shelley. Echiche Carnegie hotara n'elu nke ọganihu na imeri ịgba ohu, ịda mba, na ihe ọjọọ ndị ọzọ - ya na agha a ga-agbakwunye na ndepụta ahụ - nwere ike ịchọta na mbido ndị omekome US (nke ịgba ohu na agha) dị ka Charles Sumner. Carnegie bụ onye anti-imperialist nke 1898. Nobel bu ụzọ bulie echiche nke ịkwụsị agha na Bertha von Suttner, ọ bụghị ụzọ ọzọ gburugburu. Ma, ọ bụ nkwupụta siri ike nke von Suttner na ndị ọzọ kpaliri ndị ikom abụọ ahụ itinye aka dịka ha mere na ihe dị nnọọ elu, nke a na-akwanyere ùgwù, ọ bụghị ikwu udo udo nke aristocratic nke gafere site na ntinye ndị VIP na ijide nzukọ. ya na ndi isi ochichi di elu, dika imegide ngagharị, ngosiputa, ma obu ngaghari nke ndi mmadu anaghi acho. Bertha von Suttner mere ka Nobel buru ụzọ kwughachi Carnegie ka ọ kwụọ ụgwọ maka ya, ndị ya na ha jikọrọ aka na njem ahụ dum.

Nobel na Carnegie weere onwe ha dị ka dike ma lee ụwa anya site na oghere ahụ. Nobel setịpụrụ ihe nrite maka onye ndu ọ bụla, ọ bụ ezie na ọ bụghị mgbe niile ka edobere ya dị ka ebumnuche (mgbe ụfọdụ ọ na-aga karịa otu onye ma ọ bụ otu nzukọ). Carnegie mekwara ka Hero Fund nweta ego, na ime ka ụwa mara, ndị dike nke udo, ọ bụghị agha.

Bothmụ nwoke abụọ ahụ, dị ka e kwuru n'elu, nyere iwu ntụzịaka maka iji ego ha eme ihe maka udo. Ha abụọ bu n'obi ịhapụ ihe nketa nye ụwa, ọ bụghị naanị ezinụlọ nke ha, nke Nobel na-enweghị. N'okwu abụọ a elegharala ntuziaka anya. Onyinye Nobel Peace, yana nkọwa zuru ezu na ihe odide nke Fredrik Heffermehl, ka enyerela ọtụtụ ndị na-erughị ihe achọrọ, gụnyere ụfọdụ ndị nwere ihu ọma karịa agha. Onyinye Carnegie maka Udo Mba Nile ajụla ozi ya nke iwepu agha, kwaga n'ọtụtụ ọrụ ndị ọzọ, ma degharịa onwe ya dị ka ebe nchekwa.

N'ime ọtụtụ ndị nwere ike inye onyinye Nobel Peace Prize mana ha abughi - ndepụta nke na-amalitekarị Mohandas Gandhi - onye a họpụtara na 1913 bụ Andrew Carnegie, na onye nwetara onyinye na 1912 bụ onye mmekọ Carnegie bụ Elihu Root. N'ezie, enyi enyi Nobel na Carnegie, Bertha von Suttner natara ihe nrite na 1905 dị ka ya na Alfred Fried so na 1911. Nicholas Murray Butler natara ihe nrite na 1931 maka ọrụ ya na Carnegie Endowment, nke gụnyere itinye mgbagha maka Kellogg- Briand Pact nke 1928. Frank Kellogg nwetara ihe nrite ahụ na 1929, na Aristide Briand enwetala ya na 1926. Mgbe Onye isi ala US bụ Theodore Roosevelt natara ihe nrite ahụ na 1906 ọ bụ Andrew Carnegie mere ka o mee njem ahụ gaa Norway ịnabata ya. Enwere ọtụtụ njikọ nke ụdị a niile bịara mgbe ọnwụ Nobel nwụsịrị.

Bertha von Suttner, nne nke agha na-ekpochapụ ije, ghọrọ onye isi mba ụwa na akwụkwọ nke akwụkwọ akụkọ ya Debe Aka Gị na 1889. Echeghị m na ọ bụ obi umeala ụgha mana nyocha ziri ezi mgbe o kwuru na ihe ịga nke akwụkwọ ya bụ echiche na-agbasa. “Echere m na mgbe akwụkwọ nwere nzube nwere ihe ịga nke ọma, ihe ịga nke ọma a adịghị adabere na mmetụta ọ nwere na mmụọ nke oge ma n'ụzọ ọzọ gburugburu," ka o kwuru. N'ezie, ha abụọ bụ eziokwu. Akwụkwọ ya banyere mmetụta na-eto eto ma gbasaa ya n'ụzọ dị egwu. Enwere ike ikwu otu ihe maka ọrụ ebere (n'eziokwu ịhụ ndị mmadụ n'anya) nke Nobel na Carnegie nke gbara ume.

Mana atụmatụ kachasị mma nwere ike ịda. Bertha von Suttner megidere otu n'ime ndị mbụ nomere maka ihe nrite udo, Henri Dunant dị ka "onye na-ewepụ agha," mgbe ọ natara ya, ọ kwalitere echiche na a kwanyere ya ugwu maka ịkwado mkpochapụ agha kama maka ọrụ ya ya na ndi Red Cross. Na 1905 1906, dị ka e kwuru, ihe nrite ahụ nwetara n'aka onye na-ekpo ọkụ Teddy Roosevelt, na afọ sochirinụ Louis Renault, na-eme ka von Suttner kwuo na "ọbụna agha nwere ike inweta ihe nrite ahụ." N’ikpeazụ ndị dị ka Henry Kissinger na Barack Obama ga-edepụta aha ndị nwetara akwụkwọ. Onyinye a kwụrụ iji kwado ọrụ mmebi iwu ka enyere na 2012 na European Union, nke nwere ike ịkwado mmebi ahụ n'ụzọ dị mfe site na itinye obere ego na ngwa agha.

N'oge na-adịghị anya, ihe nketa Carnegie ga-apụkwa na egwu. Na 1917, Endowment for Peace mere ka ndị US tinye aka na Agha I.wa Mbụ. Mgbe Agha worldwa nke Abụọ gasịrị, Endowment ahụ tinyere John Foster Dulles, onye na-anụ ọkụ n'obi na bọọdụ ya na Dwight D. Eisenhower. Otu ụlọ ọrụ ahụ kwadoro Kellogg-Briand Pact, nke na-egbochi agha niile, kwadoro UN Charter nke na-akwado agha ndị nwere ike ịgbachitere ma ọ bụ ikike UN.

Dika nleghara anya nke mgbanwe ihu igwe na 1970s na 1980s nyeere aka mepụta nsogbu ihu igwe nke oge a, ileghara ebumnuche Nobel na Carnegie anya na iwu iwu na mmalite na narị afọ nke iri abụọ nyere aka mepụta ụwa taa nke US na NATO militarism nabatara ndị nọ na ya ike.

Jessica T. Mathews, Onye isi oche nke Carnegie Endowment for Peace International ugbu a, na-ede, sị: “Carnegie Endowment for International Peace bụ ụlọ ọrụ nchekwa mba ụwa kacha ochie na United States. Site n'aka Andrew Carnegie na onyinye nke $ 10 nde, akwụkwọ iwu ya bụ ka 'mee ngwa ngwa iwepu agha, nsogbu kachasị njọ na mmepeanya anyị.' Ọ bụ ezie na ihe mgbaru ọsọ ahụ enweghị ike iru mgbe niile, Carnegie Endowment ka na-ekwesị ntụkwasị obi nye ebumnuche nke ịkwalite njikọta udo. ”

Nke ahụ bụ, ka m na-ekwu na arụmụka m chọrọ ka ọ bụrụ ihe na-enweghị esemokwu, enwere m ntụkwasị obi na ozi ahụ.

Mba. Ọ naghị arụ ọrụ otu ahụ. Ebe a Peter van den Dungen:

“Udo udo rụpụtara ihe kachasị mma n’ime afọ iri abụọ bu ụzọ tupu Agha Worldwa Mbụ mgbe atụmatụ ya ruru n’ọkwa kacha elu nke gọọmentị dịka egosiri, dịka ọmụmaatụ, na Mgbakọ udo nke Hague nke 1899 na 1907. Ihe si na nzukọ ndị a na-enwetụbeghị ụdị ya - nke sochiri arịrịọ (1898) nke Tsar Nicholas nke Abụọ mere iji kwụsị ogwe aka, na iji dochie agha site na mkpezi udo - bụ iwu nke Peace Palace nke mepere ụzọ ya na 1913, nke mekwara emume otu narị afọ ya n'August 2013. Kemgbe 1946, ọ ọ bụ n'ezie oche nke Courtlọikpe Ikpe Ikpe Mba Nile nke UN. Owwa sitere na Obí Udo ahụ maka ịdị ukwuu nke Andrew Carnegie, onye ọchụnta ego ọla-edo nke Scottish-America nke ghọrọ onye ọsụ ụzọ nke ọmịiko nke oge a yana onye ji obi ọjọọ na-alụ agha. Dị ka ọ dịghị onye ọzọ, o nyere onyinye dị ukwuu maka itinye aka na udo nke ụwa, nke ka n'ọnụ ọgụgụ ka dị taa.

“Ebe Ulo Udo, nke nwere Courtlọikpe Na-ahụ Maka Ikpe n’ Internationalwa, na-echekwa nnukwu ọrụ ya iji dochie ikpe ziri ezi site na ikpe ziri ezi, ihe nketa kachasị mma nke Carnegie maka udo, Carnegie Endowment for International Peace (CEIP), agbaghaala n’ụzọ doro anya na nkwenye nke onye guzobere ya mkpochapu agha, si otú a na-egbochi usoro udo nke ihe ndị dị mkpa. Nke a nwere ike ịkọwa obere ihe kpatara na mmegharị ahụ aghọbeghị nnukwu igwe nke nwere ike itinye nrụgide dị mma na gọọmentị. Ekwenyere m na ọ dị mkpa ịtụgharị uche na nke a obere oge. Na 1910 Carnegie, onye bụ onye ama ama ama ama ama ama ama ama ama ama ama ama ama okpon $ 10 ke ererimbot emi. N'ime ego taa, nke a bụ ijeri $ 3.5. Cheedị echiche ihe udo - ya bụ, ngagharị maka mkpochapụ agha - nwere ike ịme taa ma ọ bụrụ na ọ nwere ụdị ego ahụ, ma ọ bụ ọbụlagodi n'ime ya. O bu ihe nwute, ebe Carnegie choro nkwado na ime ihe ike, ndi nlekọta nke Peace Endowment choro nyocha. Laa azụ na 1916, n'etiti Agha Worldwa Mbụ, otu n'ime ndị nlekọta ahụ tụrụ aro ọbụna ka aha ụlọ ọrụ ahụ gbanwee ka ọ bụrụ Carnegie Endowment for International Justice. ”

Ejighi m n’aka na ndi oka mmuta abuo na-achikota uru onu oriri n’otu uzo. Ma $ 3.5 ijeri bụ ọnụ ọgụgụ ziri ezi ma ọ bụ na ọ bụghị, ọ bụ iwu dị ukwuu karịa ihe ọ bụla na-enye udo taa. Na $ 10 nde bụ naanị akụkụ dị nta nke ihe Carnegie tinyere na udo site na ego nke ntụkwasị obi, iwu ụlọ na DC na Costa Rica yana Hague, na ego nke ndị na-eme ihe ọ bụla na otu maka afọ na afọ. Iche echiche banyere udo siri ike nye ụfọdụ ndị, ikekwe anyị niile. Ma eleghị anya, iche na onye bara ọgaranya na-etinye ego na udo ga-abụ nzọụkwụ dị mma. Ikekwe ọ ga - enyere anyị aka iche echiche na ọ ga - eme tupu.

* Site na ụfọdụ mgbagwoju anya ụfọdụ ndị barons nke oge ochie, n'ezie, ndị bara ọgaranya karịa ụfọdụ ndị anyị nwere ugbu a.