Site Robert C. Koehler
"Ndị mmadụ na ndị mmadụ nwere ikike nke udo."
Na mbu ka okwu ahu diri. Ọ DỊ MMA. Nke a bụ mmalite, ma ndị a bụ okwu ndị a, mana ha erutebeghị - ọbụlagodi na ọ bụghị n'ihu ọha, nwere ikike zuru oke.
Ọ bụ ọrụ anyị, ọ bụghị nke Chineke, ịmepụta akụkọ ọhụrụ banyere ndị anyị bụ, na ọtụtụ nde mmadụ - ọtụtụ ijeri mmadụ na-achọsi ike na anyị nwere ike ime ya. Nsogbu bụ na ihe kachasị njọ nke ọdịdị anyị ka ahaziri nke ọma karịa nke kacha mma.
Okwu ndị a bụ Nkeji edemede 1 nke akwụkwọ UN depụtara maka udo. Ihe na-eme ka m mara na ha dị mkpa bụ eziokwu ahụ bụ na ha na-arụrịta ụka, na "enweghị nkwekọrịta" n'etiti mba ndị so na ya, dị ka onyeisi oche nke mba ahụ kwuru. Òtù Ndị Nchịkwa Mmadụ, "banyere echiche nke ikike udo dị ka ikike n'onwe ya."
David Adams, onye bụbu ọkachamara mmemme nke UNESCO, na-akọwa esemokwu ahụ na ntakịrị eziokwu n'akwụkwọ 2009 ya, Udo Ụwa site na Ụlọ Nzukọ Alaeze:
"Na United Nations na 1999, e nwere oge dị ịrịba ama mgbe a tụlere usoro omenala udo nke anyị kwadebere na UNESCO n'oge nnọkọ nkịtị. Ihe odide mbụ ahụ akpọworị 'ihe ruuru mmadụ inwe udo.' Dị ka ihe ndetu nke onye na-ahụ maka UNESCO si kwuo, 'ndị nnọchiteanya US kwuru na e kwesịghị ibuli udo dị n'ụdị nke ikike mmadụ, ma ọ bụghị ya, ọ ga-esi ike ịmalite agha.' O juru onye ahụ na-ekiri ihe anya nke na ọ gwara ndị nnọchiteanya US ka ha kwughachi okwu ya. 'Ee,' ka o kwuru, 'udo ekwesịghị ibuli elu n'ụdị ikike mmadụ, ma ọ bụghị ya, ọ ga-esi ike ịmalite agha."
Na eziokwu dị ịrịba ama na-apụta, nke na-adịghị mma ikwu maka ya ma ọ bụ na-ezo aka n'ihe gbasara azụmahịa mba: N'otu ụzọ ma ọ bụ ọzọ, agha na-achị. Nhọpụta na-abịa, na-aga, ọbụna ndị iro anyị na-abịa na-aga, ma agha na-achị. Eziokwu a abụghị ihe a ga-arụrịta ụka ma ọ bụ, ezi Onyenwe anyị, tinkering onye kwuo uche ya. Ma ọ bụ mkpa na uru nke agha - ma ọ bụ ya na-adịghị agwụ agwụ, na-na-adịgide adịgide mmụgharị - na-eji anya doro anya na-atụgharị uche na mgbasa ozi mgbasa ozi. Ọ dịghị mgbe anyị na-ajụ onwe anyị, n'ọnọdụ mba: Gịnị ka ọ ga-apụta ma ọ bụrụ na ibi n'udo bụ ikike mmadụ?
"Ezigbo akụkọ banyere ịrị elu nke ISIS na-egosi na ntinye aka US na Iraq na Syria bụ isi n'ịmepụta ọgba aghara nke otu ahụ nwere ọganihu," ka Steve Rendall dere na Ọzọ! ("Ntinye aka riri ahụ"). Mana a naghị akọ akụkọ ahụ na mgbasa ozi ụlọ ọrụ US. . . . Ntinye aka nke ndị ọkachamara n'ezie na mpaghara ahụ, ndị na-esoghị ndị isi Washington na-esochi mkpọchi, nwere ike itinye nkwado ọha na eze maka agha ahụ, nkwado nke ndị ọkachamara na-akwado agha na ndị nta akụkọ, na ndị agha lara ezumike nka maara nke ọma. - na-enwekarị njikọ na ndị agha / ụlọ ọrụ mmepụta ihe.
Rendall na-agbakwụnye, "Site na ndị ọkachamara na-atụgharị uche na-akpọ maka mwakpo ndị ọzọ," Rendall na-agbakwụnye, "ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ na ọ dịghị onye ga-achọpụta na agha US abụrụla ọdachi nye ndị bi na mba ndị ezubere iche - site na Afghanistan ruo Iraq ruo Libya."
Ọ bụ usoro dị ịrịba ama nke na-eme ka enweghị uche site n'echiche nke ọmịiko na ịdị n'otu mbara ala, na a ga-ekpochapụkwa na ọchịchị onye kwuo uche ya n'eziokwu, nke onye anyị bụ na otú anyị si ebi bụ mgbe niile na tebụl. Mana nke ahụ abụghị ka obodo-steeti si arụ ọrụ.
"State na-anọchite anya ime ihe ike n'ụdị etinyebere na nhazi," Gandhi kwuru, dị ka Adams kwuru. "Onye ahụ nwere mkpụrụ obi, mana dịka Ọchịchị bụ igwe na-enweghị mkpụrụ obi, ọ nweghị ike ịpụpụ ya na ime ihe ike nke o ji adị ya."
Na ndị na-ekwu maka mba-steeti embody ahụ riri ahụ ime ihe ike na egwu, na mgbe niile na-ahụ egwu na-achọ ike mmeghachi omume, ọ dịghị mgbe, n'ezie, na-atụle ma egwu na ike ga-eme ka ndị na ụzọ ya ma ọ bụ ogologo oge. and often enough short-term) blowback it will bring about.
Ya mere, dị ka Rendall si kwuo, Sen. Lindsey Graham (RS.C.) gwara Fox News na "ọ bụrụ na ISIS akwụsịghị na agha zuru oke na Syria, anyị niile ga-anwụ: 'Onye isi ala a kwesịrị ibili elu. ihe omume tupu e gbuo anyị niile n'ebe a n'ụlọ.'"
"Bilie n'oge ahụ" bụ otu anyị si ekwu maka ime ihe ike gbadoro anya na enweghị onwe, ndị na-enweghị ihu anyị na-agaghị ama na mmadụ zuru oke, ma e wezụga foto oge ụfọdụ nke nhụjuanya ha na-egosi na mkpuchi agha.
Banyere nchịkọta nke ndị iro, odeakwụkwọ nchekwa Chuck Hagel kwupụtara n'oge na-adịbeghị anya na ndị agha amalitela ịkwado iji chebe United States megide . . . mgbanwe ihu igwe.
Kate Aronoff, na-ede na Waging Nonviolence, na-ekwu na ihe ịtụnanya dị egwu nke a bụ n'ihi na Pentagon bụ ihe kachasị njọ na mbara ala. N'aha nchekwa mba, ọ nweghị ụkpụrụ gburugburu ebe obibi dị oke mkpa nke na a pụghị ileghara ya anya kpamkpam na ọ nweghị akụkụ nke ụwa dị oke ọcha nke na enweghị ike ịkwasa ya ruo mgbe ebighị ebi.
Mana nke ahụ bụ ihe anyị na-eme, ọ bụrụhaala na njirimara mba na-akọwa oke nke echiche anyị. Anyị na-alụ ọgụ megide nsogbu ọ bụla anyị na-eche ihu, site na iyi ọha egwu ruo ọgwụ ọjọọ ruo ọrịa kansa. Na agha ọ bụla na-emepụta mmebi nkwekọrịta na ndị iro ọhụrụ.
Mmalite mgbanwe pụrụ nanị ịbụ ịnakwere na udo bụ ikike mmadụ. Mba ndị otu UN - opekata mpe ndị isi, nwere ndị agha guzoro ọtọ na nkwakọba ngwa agha nuklia - ihe. Ma olee otú ị ga-esi tụkwasị nkwuputa dị otú ahụ obi ma ọ bụrụ na ha atụkwasịghị ya?
Robert Koehler bụ onye na-emeri mmeri, onye nta akụkọ na-edebere na Chicago na ndị edemede nke mba. Akwụkwọ ya, Obi Ike Na-esi Ike n'Ọdọ Aka (Xenos Press), ka dị. Kpọtụrụ ya na gịhlercw@gmail.com ma ọ bụ gaa na ebe nrụọrụ weebụ ya na commonwonders.com.
© 2014 TRIBUNE CONTENT AGENCY, INC.
