By Giles Hewitt, AFP
Seoul (AFP) - North na South Korea kwetara na Fraịde ka ha nwee mkparịta ụka na-adịghị ahụkebe n'izu na-abịa, iji guzobe mkparịta ụka dị elu nke nwere ike inye ntọala maka ọganihu na-adịgide adịgide na njikọ ókèala.
Mkparịta ụka a, nke a ga-eme na Nọvemba 26 n'obodo ntachi obi nke Panmunjom, ga-abụ mkparịta ụka mbụ gọọmentị etiti kemgbe ndị isi zutere ebe ahụ n'August iji kwụsị ọgba aghara nke kpaliri akụkụ abụọ ahụ n'ọgba agha.
Nzukọ ahụ kwụsịrị na nkwekọrịta nkwonkwo nke gụnyere ntinye aka ịmaliteghachi mkparịta ụka dị elu, n'agbanyeghị na enyeghị usoro iheomume kpọmkwem.
Ministri ịdị n'otu nke Seoul kwuru na atụmatụ mkparịta ụka ezigara Pyongyang na Septemba na Ọktọba enwetaghị nzaghachi.
Mgbe ahụ na Tọzdee, ụlọ ọrụ mgbasa ozi KCNA nke North kwuru na kọmitii maka njikọta udo nke Korea, nke na-ahụ maka mmekọrịta ya na ndịda, ezigara Seoul ọkwa na-atụ aro nzukọ nke November 26.
"Anyị anabatala," otu onye ọrụ Ministry Unification kwuru.
N'okpuru usoro nkwekọrịta August, Seoul gbanyụrụ igwe okwu na-agbawa ozi mgbasa ozi n'ofe oke ala mgbe North kwuputara ịkwa ụta maka ogbunigwe ogbunigwe na nso nso a mebie ndị agha South Korea abụọ.
Ndị South tụgharịrị ịkwa ụta dị ka “mgbaghara” mana ụlọ ọrụ nchekwa mba dị ike nke North kwusiri ike na ọ pụtara naanị dị ka ngosipụta ọmịiko.
- mgbanwe diplomatic -
Mkparịta ụka nke izu na-abịa n'oge mgbanwe ndọrọ ndọrọ ọchịchị na mpaghara Northeast Asia nke hapụrụ North Korea ka ọ dịpụrụ adịpụ karịa mgbe ọ bụla, na Seoul na-abịaru nso na China bụ isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị na mmekọrịta akụ na ụba nke Pyongyang, na imeziwanye mmekọrịta na Tokyo.
Na mbido ọnwa a, ndị isi mba South Korea, China na Japan nwere ọgbakọ izizi ha kemgbe ihe karịrị afọ atọ na Seoul.
Ọ bụ ezie na a na-elekwasị anya n'ahịa na ihe ndị ọzọ gbasara akụ na ụba, atọ ahụ kwupụtara "mmegide siri ike" ha maka mmepụta ngwá agha nuklia na ala Korea.
North Korea abanyelarị n'okpuru mmachi nke UN amachibidoro ka emechara ule nuklia atọ ya na 2006, 2009 na 2013.
Ọ na-enwekwa nrụgide na-arịwanye elu n'ihu ihe ndị ruuru mmadụ, na-esote akụkọ nke otu UN bipụtara n'afọ gara aga nke kwubiri na North Korea na-eme mmebi iwu mmadụ "na-enweghị ihe jikọrọ ya na ụwa nke oge a".
Otu kọmitii UN General Assembly na Thursday katọrọ mmebi iwu "oke" ndị ahụ na North Korea, na mkpebi nke ọnụ ọgụgụ ka ukwuu nabatara.
Mkpebi ahụ, nke ga-aga na General Assembly zuru ezu maka votu n'ọnwa na-abịa, na-agba ndị Security Council ume ka ha tụlee ịkọwa Pyongyang na Ụlọikpe Criminal International maka mpụ megide mmadụ.
Ọ ga-abụ na China nwere ikike veto na kansụl ga-egbochi ụdị mmegharị ahụ.
- Olile anya elu -
N'izu gara aga, Onye isi ala South Korea Park Geun-Hye kwughachiri njikere ya inwe mkparịta ụka ihu na ihu na onye ndu North Korea Kim Jong-Un - mana ọ bụrụ na Pyongyang gosipụtara mkpebi ụfọdụ ịhapụ mmemme ngwa agha nuklia ya.
Park kwuru, "Onweghị ihe kpatara na ị gaghị enwe nnọkọ n'etiti Korea ma ọ bụrụ na ọganihu na-abịa na idozi okwu nuklia North Korea."
"Ma ọ ga-ekwe omume naanị mgbe North ga-abịa n'ihu maka mkparịta ụka siri ike na ezi obi," ka ọ gbakwụnyere.
Ndị Korea abụọ enweela ogbako abụọ n'oge gara aga, otu na 2000 na nke abụọ na 2007.
A ghọtara na United Nations na-enwe mkparịta ụka na North Korea maka nleta odeakwụkwọ ukwu Ban Ki-moon - ikekwe tupu njedebe nke afọ.
Edobere Ban ka ọ gaa na Mee nke afọ a, mana Pyongyang wepụrụ ọkpụkpọ òkù ahụ na nkeji ikpeazụ mgbe ọ katọchara ule ogbunigwe North Korea na nso nso a.
