Uche Alfred Nobel, nke edere na 1895, hapụrụ ego maka ihe nrite a ga-enye “onye rụworo ọrụ kacha ma ọ bụ ọrụ kachasị mma maka mmekọrịta mba dị iche iche n'etiti mba dị iche iche, maka mkpochapụ ma ọ bụ mbenata nke ndị agha guzobere na maka ijigide na ịkwalite nke udo na-enwe ọgbakọ. ”
Ọtụtụ ndị mmeri n'afọ ndị na-adịbeghị anya ma ọ bụ ndị mere ihe dị mma na-enweghị ihe ọ bụla gbasara ya na ọrụ dị mkpa (Kailash Satyarthi na Malala Yousafzai maka ịkwalite mmụta, Liu Xiaobo maka ngagharị iwe na China, Ndi otu gọọmentị etiti na Mgbanwe ihu igwe (IPCC) na Albert Arnold (Al) Gore Jr. maka iguzogide mgbanwe ihu igwe, Muhammad Yunus na Bank Grameen maka mmepe akụ na ụba, wdg) ma ọ bụ ndị na-etinye aka n'ịlụ agha na ọ ga-emegide mbibi ma ọ bụ ibelata ndị agha kwụ ọtọ ma ọ bụrụ na a jụọ, na otu onye kwuru ya n'okwu nkwenye ya (European Union, Barack Obama, wdg).
Nrite a na-agbata n'ọsọ, ọ bụghị ndị isi nke otu ma ọ bụ mmegharị maka udo na nkwarụ, kama ọ bụ ndị ọchịchị họpụtara US na Europe. Asịrị ghari, tupu ọkwa ọkwa Fraịde, na Angela Merkel ma ọ bụ John Kerry nwere ike nweta ihe nrite ahụ. Obi dị m ụtọ na nke ahụ emeghị. Asịrị ọzọ tụrụ aro ka ihe nrite ahụ ga-agara ndị na-agbachitere edemede nke itoolu, akụkụ nke Iwu nke Japan nke machibidoro agha agha ma mee ka Japan ghara ịlụ agha ruo afọ 70. N'ụzọ dị mwute, nke ahụ emeghị.
Na 2015 Nobel Peace chọr'inwe e ọdịda Friday ụtụtụ na "ndị Tunisian National Dialogue Quartet n'ihi na ya mkpebi so na-ewu nke a pluralistic ochichi onye kwuo uche na Tunisia na nke Jasmine mgbanwe nke 2011." Nkwupụta Kọmitii Nobel gara n'ihu na-egosi uche Nobel, nke Nobel Peace Prize Watch (NobelWill.org) na ndị ọzọ na-akwado na-ekwusi ike na-agbaso (na nke m onye gbara akwụkwọ na a ikpe na-achọ nnabata, yana Mairead Maguire na Jan Oberg):
Mkparịta ụka mba ahụ nke Quartet mere nke ọma iji guzobe mgbasa nke ime ihe ike na Tunisia na ọrụ ya dị ka nke nnọkọ udo nke Alfred Nobel na-ekwu maka uche ya.
Nke a abụghị onyinye dịịrị otu onye ma ọ bụ ọrụ n'ime otu afọ, mana ihe ndị a bụ ihe dị iche na uche onye ọ bụla emegidebeghị. Nke a abụghị onyinye dịịrị onye na-ebu agha ma ọ bụ onye na-ere ngwa agha. Nke a abụghị ihe nrịba ama nke udo nye onye nnọchite anya NATO ma ọ bụ onye isi ọdịda anyanwụ ma ọ bụ odeakwụkwọ si mba ọzọ nke mere ihe dị njọ karịa ka ọ na-eme. Nke a na-agba ume ruo na nke ahụ.
Onu ogugu a agbaghaghi aka ulo oru ogwe aka nke United States na Europe tinyere Russia na China. Onu ogugu a agaghi aru oru mba ozo ma obu na oru n'ime mba. Isi sekpu ntị na-enye bụ maka iwulite ọchịchị onye kwuo uche ya. Nke a na-eche banyere echiche Nobel nke udo dị ka ihe ọ bụla dị mma ma ọ bụ Western. Agbanyeghị, mbọ ị na-agba iji kwadosie ike na otu akụkụ nke uche ahụ bara ezigbo uru. Ọbụna nzukọ udo nke ụlọ na-egbochi agha obodo bụ mgbalị kwesịrị ekwesị iji dochie agha na udo. Mgbanwe a na-emeghị na ndọrọ ndọrọ ọchịchị na Tunisia agbaghaghị ọchịchị ndị ọdịda anyanwụ Western, mana ọ bụghịkwa ya. Na ihe ịga nke ọma ya, ma e jiri ya tụnyere mba ndị natara "enyemaka" kachasị na Pentagon (Egypt, Iraq, Syria, Bahrain, Saudi Arabia, wdg) kwesịrị ka a mata. Aha a na-asọpụrụ maka Chelsea Manning maka ọrụ ya na-akpali Arab Spring na Tunisia site na ịhapụ nkwukọrịta n'etiti gọọmentị US na ndị Tunisia agaghị anọ ebe.
Ya mere, echere m na onyinye 2015 nwere ike ịka njọ. Ọ gaara aka mma. Ọ nwere ike ịga rụọ ọrụ na-emegide agha na ikpo ọkụ mba ụwa. Ọ nwere ike ịga na Nkeji edemede 9, ma ọ bụ Abolition 2000, ma ọ bụ Nuclear Age Peace Foundation, ma ọ bụ Women's International League for Peace and Freedom, ma ọ bụ Mgbasa Ozi Mba Nile maka Mwepu nke Ngwá Agha Nuclear, ma ọ bụ International Association of Lawyers Against Nuclear Arms, ihe niile edepụtara n’afọ a, ma ọ bụ nye ndị ọ bụla a họpụtara site na gburugburu ụwa.
Nobel Peace Prize Watch enweghị afọ ojuju: “Agbamume nye ndị Tunisia dị mma, mana Nobel nwere echiche ka ukwuu. Ihe a na-apụghị ịgbagha agbagha na-egosi na o bu n'uche inweta ihe nrite ya iji kwado nhazigharị ọhụụ nke usoro mba ụwa. Asusu nke uche ya bu nkwenye doro anya banyere nke a, "ka Tomas Magnusson, Sweden, n'aha Nobel Peace Prize Watch. “Kọmitii ahụ na-aga n'ihu na-agụpụta ngosipụta nke ọgbụgba ndụ ahụ dị ka ọ masịrị ha, kama ịmụ banyere ụdị 'ndị mmeri nke udo' na echiche udo ndị Nobel bu n'uche ịbịanye uche ya na Nọvemba 27, 1895. Na February nke Nobel Peace Prize Watch buliri ihe nzuzo na usoro nhọpụta ahụ mgbe ọ bipụtara ndepụta nke ndị mmeri 25 ruru eru na akwụkwọ nhọpụta zuru ezu. Site na nhọrọ ya maka 2015, kọmitii ahụ ajụla ndepụta ahụ, ọzọkwa, o doro anya na n'èzí ndị natara Nobel bu n'uche. Na mgbakwunye na ịghara ịghọta ntakịrị echiche nke Nobel kọmitii ahụ na Oslo aghọtabeghị ọnọdụ ọhụrụ na kọmitii ahụ metụtara ndị isi ya na Stockholm, ”ka Tomas Magnusson gara n'ihu. “Anyi aghaghi ighota na uwa dum no n’okpuru oru, oburu na uche anyi aburula ndi mmadu agha rue agha ebe o siri ike ka ndi mmadu chee uzo ozo, uwa nke mebiri emebi na Nobel choro ihe nrite ya iji kwalite dika ihe di nkpa. Nobel bụ nwoke nke ụwa, nwere ike ịgbanwe echiche mba wee chee ihe ga-akacha mma maka ụwa niile. Anyị nwere ọtụtụ maka mkpa onye ọ bụla na mbara ala a ma ọ bụrụ na mba ụwa nwere ike ịmụ naanị ịrụkọ ọrụ na ịkwụsị ịkwụsị akụ dị oke ọnụ na ndị agha. Ndị otu Board nke Nobel Foundation nwere ihe ọghọm nke onwe ha ma ọ bụrụ na a kwụrụ onye meriri ihe nrite mebiri nzube ahụ. N'ihe dị ka izu atọ gara aga, mmadụ asaa so na Foundation's Board nwere nsogbu mbụ na ikpe na-arịọ ka ha kwụghachi Foundation ahụ ụgwọ a kwụrụ ụgwọ na EU na Disemba 2012. Otu n'ime ndị gbara akwụkwọ a bụ Mairead Maguire nke Northern Ireland, onye nrite Nobel ; David Swanson, USA; Jan Oberg, Sweden, na Nobel Peace chọr'inwe Watch (nobelwill.org). Ikpe a na-esochi mgbe Ndenye Nwatakịrị Norway nwetaghachiri ikike kacha elu nke ihe nrite udo bụ nke mechara bylọikpe Na-ahụ Maka Udo na Sweden jụ na May 2014.
