Fma ọ bụ ihe fọrọ nke nta ka o narị afọ ugbu a, gọọmentị na ndị agha ha achọtawo enyemaka nke ndị ọkà mmụta sayensị na ndị injinia iji mepụta ngwá agha, chepụta ihe nchebe, ma nye ndụmọdụ banyere iji ha na ọrụ ha.
Anya nke MIT
O di nwute na, ihe omumu sayensi na nke sayensi adighi adi mgbe nile kwekorita ihe ndi ochichi na ndi isi. Laa azụ na 1950s, ụfọdụ ndị isi na United States na-achọ ikwusa na ndị ọkà mmụta sayensị kwesịrị "na mgbata, ọ bụghị n'elu": na okwu ndị ọzọ, dị njikere inye ndụmọdụ dị oke mkpa mgbe ọ dị mkpa, ma ọ bụghị inye ndụmọdụ na-emegide usoro akara ahụ. Àgwà ahụ dịgidere ugbu a, ma ndị ọkà mmụta sayensị ejiriwo ikwesị ntụkwasị obi jụ ịrụ ọrụ.
Otu n'ime ndị ndú a ma ama nke nguzogide a bụ Theodore "Ted" Postol, prọfesọ nke sayensị, nkà na ụzụ, na iwu nchebe mba na MIT. N'ịbụ onye a zụlitere dịka onye ọkà mmụta physicist na engineer nuklia, Postol ejirila ọrụ ịmalite ịkọwa nkọwa nke teknụzụ ndị agha na ndị na-agbachitere. Ọ na-arụ ọrụ maka Congress na nkwupụta Office Office nke Technology ugbu a, mgbe ahụ na Pentagon dịka onye ndụmọdụ maka ndị isi nke ụgbọ mmiri Naval tupu ha abanye na mahadum, nke mbụ na Mahadum Stanford na mgbe ahụ na-alọghachi na onye nkụzi ya, MIT.
N'oge nile, ọ bụ onye nkatọ na-ekwu okwu nke echiche na-enweghị atụ, echiche ndị na-adịghị mma, na ihe efu efu nke nkà na ụzụ, gụnyere usoro Star Wars, agha nke Patriot nke mbụ Gulf War, na ihe mgbakwasị ụkwụ na-echebe ndị agha na-eche nche na-adịbeghị anya nke United States nwalere. nduhie onwe onye, ịgha ụgha, nchọpụta na-ezighị ezi, na aghụghọ si n'aka Pentagon, ụlọ akwụkwọ sayensị na nkeonwe onwe ha na Congress.
Mgbe anyị kpọtụụrụ ya, anyị chọpụtara na, ebe ọ bụ na ọ lara ezumike nká mgbe ọ dị afọ 70, ọ na-akwadebe ịga Germany ka ya na ndị Germany Foreign Ministry na-arụ ọrụ na mmekọrịta ndị Europe na Russia. Ọrụ ya na egosiputa eziokwu ebighi ebi na ọ bụrụ na ihe dị oke mma ka ọ bụrụ eziokwu, ọ na-abụkarị. Na mgbanwe dị n'okpuru ebe a, edepụtara ya maka ogologo na nghọta.
Undark - Mba United States na-agbasi mbọ ike maka ụdị nchebe megide ngwá agha bomistic kemgbe Sputnik na 1957. Dị ka onye nkatọ nke echiche ahụ, ị nwere ike ịkọwa ihe mere ezigbo nchebe na-enweghị ike iji mepụta ngwa agha ndị na-abata abụghị n'ezie nkà na ụzụ?
Ted Postol - N'ihe gbasara nchebe agha nke ụdị nke United States na-ewu, ihe niile a ga-ahụ site na ndị na-ahụ maka ikuku ga-adị ka isi ihe ọkụ. Ọ gwụla ma onye na-ahụ maka ihe ọmụma ahụ nwere ihe ọmụma tupu oge ahụ, dịka ụfọdụ isi ihe ọkụ na-enwupụta ìhè nke ọma gbasara ndị ọzọ, ọ dịghị ụzọ ọ bụla ọ ga-esi chọpụta ihe ọ na-ele ma dị ka ya pụta, ihe ị ga-abanye na ya.
Echiche na-ezighị ezi na-ezighị ezi bụ na, ihe ndị dị otú ahụ ga-aga nke ọma, agha na ịchọ mma ga-ele anya. Ihe niile a choro bụ na ihe niile dị iche na nke na enweghị ihe ọmụma banyere ihe ị ga-atụ anya ya. N'ihi ya, onye iro nwere ike ịgbanwe ọdịdị nke warhead (dịka ọmụmaatụ site na ịpị balloon gburugburu ya) ma gbanwee ọdịdị ya dị anya. Ọ bụrụ na onye iro nwere ike ịmepụta ICBM na agha ndị agha nuklia, onye iro ahụ nwere nkà na ụzụ iji wuo ma na-etinye balloons, yana ime ihe dị mfe iji gbanwee ọdịdị agha. Teknụzụ iji mepụta ihe ndị dị otú ahụ dị nnọọ mma mgbe nkà na ụzụ ghara imeri ya - enweghi sayensị nke ndị injinia ga-eji mee ihe iji chebe ihe ọ na-ahụ.
N'ihi ya, ọjụjụ m na-ajụ na mgbochi agha dị elu nke dị elu nke United States na-edozi dị mfe - ha enweghị ohere ịrụ ọrụ megide onye iro ọ bụla nwere nghọta dị ala banyere ihe ha na-eme.
UD - Kedu ọnọdụ ọnọdụ usoro ihe nkiri NATO ugbu a? Obama weghaara otu oru ngo nke President George W. Bush bidoro, mana i chere na ochichi ohuru na Washington ga-agbasi mbọ ike?
TP - Ugbu a NATO ihe ntanye ihe nchebe na ndu di ndu. A na-agbachitere nchebe ihe agha a gburugburu ebe a na-eme ka agha na-egbuke egbuke mara dị ka Missile Standard-3 (SM-3). Ebumnuche mbụ bụ ịmalite transceptors si Ndị na-ahụ ụgbọ mmiri na-emepụta Aegis ma jiri windo Aegis iji chọpụta ụgbụgbọ na agha na ịduzi ndị na-ahụ maka ikuku. Otú ọ dị, ọ na-apụta na ụgbọelu Aegis apụghị ịchọpụta ma soro usoro agha missile dị ogologo ruo ogologo oge ka ikwe ka oge na-aga na onye na-ahụ maka ikuku ga-efepụ ma tinye ya.
Ajụjụ dị mma ịjụ bụ olee otú US nwere ike isi họrọ ịmepụta ma tinye usoro dị otú a ma ghara ịma na nke a bụ ikpe ahụ. Otu nkọwa bụ na nhọrọ nke nchedo agha na-achịkwa site na ndọrọ ndọrọ ọchịchị dị mkpa na dị ka ndị dị otú ahụ, ọ dịghị onye tinyere aka na mkpebi mkpebi mere nnyocha ọ bụla, ma ọ bụ na-elekọta iji chọpụta ma echiche ahụ ma ọ bụ na ọ bụghị. Ọ bụrụ na ịchọta nke a ka ọ bụrụ ihe mkparị, ekwenyere m kpamkpam.
Nsogbu ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nchedo agha ụgha nke Aegis bụ na ọnụ ọgụgụ nke ndị na-ahụ maka ihe ndị nwere ike ịbụ ndị United States ga-etinye ga-etowanye nke 2030 ka 2040. O nwere ike ịpụta na etiti mba United States ma mee ka ndị mmadụ ghara ịbanye na agha ndị agha ịdọ aka ná ntị US n'oge mbụ.
Nke a na-emepụta ọdịdị nke United States nwere ike ịchebe United States na-emegide ọtụtụ narị narị agha ndị China ma ọ bụ Russia. Ọ bụ ihe mgbochi bụ isi maka mbelata ngwá agha n'ọdịnihu n'ihi na ndị Russia achọghị njikere ibelata ọnụ ọgụgụ ha na ọkwa ebe ha nwere ike ịdaba na ọnụ ọgụgụ dị ukwuu nke interceptors nke US.
Eziokwu bụ na usoro nchekwa ahụ ga-enwe obere ma ọ bụ enweghị ike. Mgbasa ịdọ aka ná ntị mbụ na-enweghị ike ịmata ọdịiche dị n'etiti okpukpu abụọ na ọmarịcha (ihe ndị a bụ obere mkpebi) na ndị SM-3 interceptors agaghị enwe ike ịmara nke n'ime ọtụtụ nchụso ọ nwere ike izute bụ isi agha. Ka o sina dị, ọdịdị nke United States na-agbasi ike inwe ike iji aka ya chebe onwe ya na ọtụtụ narị ndị na-eme ihe ntanetị ga-ebute nsogbu dị ukwuu na nsogbu dị ukwuu maka mbọ ndị na-eme n'ọdịnihu na mmepụta ngwá agha.
United States nwere ikike dị ukwuu iji bibie akụkụ buru ibu nke ndị agha Russia na mbido mbụ. Ọ bụ ezie na ihe dị otú ahụ ga-abụ n'ezie igbu onwe ya, ndị agha ndị agha na n'akụkụ abụọ (Russian na American) ewerewo ohere a n'ụzọ dị oké njọ n'ime iri afọ nke Agha Nzuzo. O doro anya na okwu Vladimir Putin kwuru na ọ gaghị ajụ ihe ga-ekwe omume na United States ga-agbalị ịhapụ Russia na mberede nuklia. Ya mere, ọ bụ ezie na ọ bụghị n'akụkụ nwere ohere ọ bụla ị ga-agbanahụ ọdachi dị adị ma ọ bụrụ na e jiri ngwá agha mee ihe n'ụzọ dị otú a, enwere ike iwere ya ma jiri mmetụta ndọrọ ndọrọ ọchịchị kpọrọ ihe.
UD - Na 1995, a na-eme nchọpụta Norwegian ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ Agha Ụwa nke Atọ mgbe ndị Russia chere na ọ bụ agha United States. Nyocha gị gosiri otú ihe ahụ mere si gosipụta ezughị okè na ịdọ aka ná ntị Russia na usoro nchekwa. Enwere ọganihu ọ bụla na ikike ịdọ aka ná ntị Russia n'oge mbụ?
TP - Ndị Russia na-etinye aka na mgbakwunye mgbalị iji mee ka usoro ịdọ aka ná ntị na-esikwu ike karị na mberede US. Usoro ha na-ewu na-adabere n'iji radars dabeere na ala nke ụdị dị iche iche nke nwere ndị na-enyocha ọkụ na ndị na teknụzụ dị iche iche. O doro anya na nke a bụ akụkụ nke atụmatụ iji belata ohere ọhụụ nke ịgha ụgha na-emekarị ka ọ na-agbalịkwa ịnye nnukwu ọrụ iji mee ka ịdọ aka ná ntị banyere ọgụ.
Naanị n'oge na-adịbeghị anya, n'ime afọ gara aga, ndị Russia mesịrị nwee ike inweta nrịba ihu radar nke 360 megide agha nuklia nuklia. Mgbe mmadụ na-ele akwụkwọ ha anya na usoro ịdọ aka ná ntị oge mbụ, ọ bụ ihe doro anya site na nkwupụta ha na nke a bụ ihe mgbaru ọsọ ha na-agbalị iji nweta ọtụtụ iri afọ - malite na oge Soviet Union.
Ndị Russia na-egosikwa na ha na-arụ ọrụ ọhụụ nke ọhụụ nke na-egosi na m enweghị ihe jikọrọ ya na nchebe ikuku, dịka e kwuru n'akwụkwọ ndị Russia. Ọ bụrụ na mmadụ elee ebe na àgwà nke radars ndị a n'elu, ọ doro anya na ha na-eji aka ịdọ aka ná ntị banyere ọgụ mbuso agha agha sitere na North Atlantic na Gulf nke Alaska.
Nsogbu bụ na radars ndị a dị nnọọ mfe jam na enweghị ike ịdabere na ịdabere kpamkpam n'ime ọnọdụ ọjọọ. Ihe niile a na-egosi taa na-egosi na ndị Russia anaghị enweta teknụzụ iji wuo usoro ịdọ aka ná ntị oge mbụ nke infrared. Ha nwere ikike dị oke aka iji wuo usoro nke na-ele anya na obere akụkụ nke ụwa, ma ọ dịghị ihe dị nso n'uwa zuru ụwa ọnụ.
UD - Kedu ihe ize ndụ dị na obere nuklia nwere ike ịmalite ịmịnye ụta agha dịka North Korea nwere ike imebi nkwurịta okwu satellite ụwa na ihe mmebi nuklia na-eduzi, ọbụna n'elu ókèala ha? Enwere ihe ọ bụla iji chebe ọgụ ahụ?
TP - A pụrụ imebi mmebi dị ịrịba ama na satellite ndị dị ala, ụfọdụ ozugbo na ndị ọzọ n'oge ikpeazụ. Otú ọ dị, otu mgbawa nuklia nke na-adịghị ala ala agaghị ebibi ihe niile nkwukọrịta.
Ikpe nke onwe m bụ na ihe kachasị ize ndụ site n'aka North Korea bụ na ha nwere ike ịdaba na mmegide nuklia na West. North Korea onye ochichi abughi onye nzuzu. Ọ bụ kama ịbụ onye ndú na-ekwere na ọ kwesịrị iyi ihe a na-atụghị anya ya na ime ihe ike iji kwụsị South Korea na United States dịka akụkụ nke atụmatụ zuru oke iji gbochie agha site na South na US.
N'ihi ya, ndị North Korea na-akpachapụ anya mee ihe ndị na-eme ka enweghị atụ - nke bụ n'ezie usoro aghụghọ nke onwe ya. Ihe kachasị njọ bụ na ha ga-agabiga n'amaghị ama ma gbadaa nzaghachi sitere na West ma ọ bụ site na South. Ozugbo nke a na-aga, ọ dịghị onye nwere ike ịma ebe ma ọ bụ otú ọ ga-esi kwụsị. Eleghị anya naanị ihe dị nso bụ na North Korea ga-ebibi ma kwụsị ịdị adị dị ka mba. Otú ọ dị, ọ dịghị onye nwere ike ịkọ na a gaghị eji ngwá agha nuklia mee ihe, na mmeghachi omume nke China iji nweta ndị agha United States na South Korean kpọmkwem na ókèala ya nwere ike inwe ihe ndị a na-atụghị anya ya.
N'ihi ya, North Korea bụ ọnọdụ dị egwu.
UD - Ọtụtụ ndị, gụnyere ndị a ma ama na ndị ụlọ ọrụ nchebe dịka Henry Kissinger, William Perry, na Sam Nunn, na-akpọ maka mkpochapu ngwá agha nuklia sitere na Ụwa. Ì chere na nke a bụ ihe mgbaru ọsọ ezi uche dị na ya?
TP - Abụ m onye na-akwado ịnụ ọkụ n'obi nke "ọhụụ" ụwa nke enweghị ngwá agha nuklia.
Echere m n'onwe m na ọ ga-esi ike ịnwe ụwa n'enweghị ngwá agha nuklia ma ọ bụrụ na ọnọdụ ụwa zuru ụwa ọnụ agbanweghị kpam kpam site n'ihe ọ bụ taa. Otú ọ dị, nke a abụghị nkatọ maka ihe mgbaru ọsọ nke Shultz, Perry, Nunn na Kissinger mere.
N'oge ahụ, United States na Russia na-akpa àgwà n'ụzọ na-egosi na ọ bụghị akụkụ dị njikere ime ihe n 'ọhụụ ahụ. Echiche nke m, bụ nke a na-enweghị mmasị na ọnọdụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị ugbu a, bụ na United States bụ mba nọ n'oche ọkwọ ụgbọala n'ihe banyere nsogbu a.
United States na-aga n'ihu ịmepụta nnukwu ngwá agha nuklia nke yiri ka a ga-enwe ike ịlụ agha ma merie agha nuklia. Eziokwu ahụ bụ na ebumnuche nke ịlụ ọgụ ma merie agha nuklia kpamkpam kpam kpam site n'ihe ndị mepụtara na ngwá agha nuklia adịghị egbochi United States ịkwaga n'ihu dịka a ga-enwe ike ime ihe dị otú a.
N'ihe omume a, a ga-atụ anya na ndị Russia ga-atụ egwu ọnwụ, nakwa na ndị China ga-esokwa ha. Ekwenyere m na ọnọdụ ahụ dị oke egwu ma n'eziokwu ị na-enwetawanye ya.
______________________________________________________________
Mark Wolverton, onye 2016-17 Knight Science Journalism Fellow na MIT, bụ onye edemede sayensị, onye edemede, na onye na-egwu egwu nke isiokwu ya pụtara na Wired, Scientific American, Popular Science, Air & Space Smithsonian, na American Heritage, n'etiti akwụkwọ ndị ọzọ. Akwụkwọ ya kachasị ọhụrụ bụ "A Life in Twilight: The Final Years of J. Robert Oppenheimer."
O doro anya na ọ bụ na-abaghị uru, nchịkọta akụkọ nchịkọta akụkọ nke onwe ya na-enyocha ntanetị nke sayensị na ọha mmadụ. A na - ebipụta ya site n'aka John S. na James L. Knight Foundation, site na Knight Science Journalism Fellowship Program na Cambridge, Massachusetts.
