Kedu otu esi eme udo? Ihe omuma ihe omuma nke Colombia nwere ihe omumu maka Syria

Site na Sibylla Brodzinsky, The Guardian

Agha dị mfe ịmalite karịa ịkwụsị. Yabụ kedu ka Colombia si mee ya - kedukwa ihe ụwa ga - amụta na ọganiihu ahụ?

Ọ dị mfe ịmalite agha karịa ịkwụsị otu, ọkachasị mgbe esemokwu ahụ dịtee aka karịa ọtụtụ ndị dịrị ndụ, na-eme ka udo bụrụ atụmanya amabeghị.

Mana ndị Colombia gosiri ụwa n'izu a na enwere ike ịme ya. Mgbe afọ 52 nke ọgụ ahụ gasịrị, ọchịchị Colombia na ndị nnupụisi aka ekpe nke Revolutionary Armed Forces nke Colombia, ma ọ bụ Farc, mechaa nkwekọrịta iji kwụsị agha ha. Mkpebi ikpe nke abụọ ga-abanye na Mọnde mgbe ọtụtụ iri afọ gachara ebe ndị mmadụ 220,000 - ọkachasị ndị na-abụghị ndị agha - gburu, ihe karịrị nde 6 gbara ọsọ ndụ na ọtụtụ iri puku mmadụ efu.

Mgbalị ndị gara aga iji ruo ebe a dara ugboro ugboro. Yabụ kedu ka ha si bia ebe a na kedu ihe mmụta dị na ya Syria na mba ndi ozo n’agha?

Mee udo na onye ị nwere ike mgbe ị nwere ike

Onye bụbu onye isi ala César Gaviria chetara n'oge na-adịghị anya na nwa ya nwoke jụrụ ya otu mgbe udo ga-esi nweta na Colombia. “N’ime iberibe iberibe,” ka ọ gwara ya. Ime udo n'etiti otutu ndi otu di ka uzo ato - nke bu eziokwu nke ndi n’agha ime ka Syria ghara inwe udo. Mbelata mgbagwoju anya dị mkpa, ndị Colombia ahụmahụ na-egosi.

N'ezie Colombia na-eme mpempe akwụkwọ a ihe karịrị afọ 30. Farc bụ otu n'ime ọtụtụ ndị agha na-akwadoghị iwu na Colombia. M-19, Quintín Lame, EPL - ha niile agbaala izu udo. AUC, gọọmentị nke ndị otu agha ndị agha na - eme ihe ziri ezi - nke lụrụ ọgụ na Farc dị ka onye nnọchianya nke ndị agha na - adịghị ike mgbe ahụ - mebiri na mmalite 2000s.

Ọ na-enyere aka ma ọ bụrụ na otu akụkụ nwere aka elu

Na 1990s, gbakwunye na ego sitere na ahịa ọgwụ ọjọọ na Colombia, Farc nwere ndị agha Colombia na-agba ọsọ. Ndị nnupụisi ahụ, nke ruru ihe dị ka 18,000, yiri ka ha na-emeri n'agha ahụ. Ọ bụ n'ọnọdụ ahụ na Farc na gọọmentị nke onye isi ala n'oge ahụ, Andrés Pastrana, malitere mkparịta ụka udo na 1999 nke dọkpụụrụ n'enweghị ezigbo ọganihu ma mesịa mebie na 2002.

Otú ọ dị, ka ọ na-erule n'oge ahụ, ndị agha Colombia ghọrọ otu n'ime ndị natara enyemaka ndị agha US. Ejiri helikopta ọhụrụ, ndị agha a zụrụ nke ọma na ụzọ ọhụrụ iji chịkọta ọgụgụ isi, ha nwere ike ịkwụ ụgwọ.

Ka ọ na-erule etiti afọ 2000, n'okpuru agha agha kpụ ọkụ n'ọnụ nke onye isi ala ahụ n'oge ahụ nyere iwu, Alvaro Uribe, ọ bụ ndị nnupụisi ahụ nọ na-agba ọsọ, a kụrụ ha gaa n'ime ọhịa na ugwu ndị dịpụrụ adịpụ, ebe ọtụtụ puku ndị otu ha hapụrụ. Na nke mbụ ya na agha ahụ, ndị agha zubere na gburu ndị isi Farc.

N'akụkụ a, ahụmịhe Colombia gosipụtara nke agha Bosnia, n'ọgba aghara aghara ọbara ruo afọ atọ ruo mgbe Nato batara na 1995 meriri ndị agha Serb ma mee ka ọ dịrị ha mma inweta udo.

Onye ndu bu isi

N'ime agha dị ogologo dị ka nke Colombia, ọ ga-abụ na ọ ga-abụ mgbanwe nke ọgbọ na elu iji chọta ndị isi ji obi ha niile chọọ ịchọta azịza.

Farc nchoputa Manuel "Sureshot" Marulanda nwụrụ ọnwụ udo n’ogige nnupụisi ya n’afọ 2008 dị afọ 78. Ọ duru ndị otu nnupụisi ahụ dịka onye isi ha kemgbe ha hiwere otu ahụ na 1964, na-esochi ọgụ ụgbọelu agha na ndị ọrụ ugbo. Ọtụtụ afọ ka e mesịrị, ọ ka na-eme mkpesa banyere ọkụkọ na ezì ndị agha ahụ gburu. O bepụrụ onye na-eme udo.

Ọnwụ ya wetara ọgbọ ọhụrụ Farc n'ike, dịka Alfonso Cano weghaara. Ọ bụ Cano malitere mkparịta ụka nzuzo mbụ na onye isi ala, Juan Manuel Santos, na 2011. Mgbe e gbusịrị ya n'ime bọmbụ wakporo ogige ya na njedebe nke afọ ahụ, onye isi ọhụụ n'okpuru Rodrigo Londoño, aka Timochenko, kpebiri ịga n'ihu ịchọpụta ohere nke usoro udo.

N'akụkụ gọọmentị, a họpụtara Santos na 2010 iji nwee ihe ịga nke ọma Uribe, n'okpuru onye isi oche nke abụọ nke Farc merụrụ nnukwu mbibi ha. Dịka Uribe na-agbachitere minista, Santos elekọtala ọtụtụ ọrụ ndị ahụ ma na-atụ anya na ọ ga-aga n'ihu n'otu atumatu ahụ. Kama nke ahụ, n'ịghọta ohere iji mechaa ihe ọ malitere, ọ mere ka Farc kwenye ịmalite mkparịta ụka udo.

Na-akpali akpali

Ma ndị Farc ma ndị ọchịchị ghọtara na ọ dịghị akụkụ meriri ma ọ bụghị merie. Nke ahụ pụtara na akụkụ abụọ ahụ ga-ekwenye na tebụl na-akparịta ụka. Gbalị ịkọwapụta otu akụkụ nke ọ bụla dị njikere ịga n'akụkụ nke ọ bụla mere ka ndị na-eme mkparịta ụka na-arụ ọrụ afọ anọ siri ike.

Marxist Farc hapụrụ ọchịchọ ha maka mgbanwe mgbanwe agrarian zuru oke ma kwenye ịkwụsị njikọ niile na ịzụ ahịa ọgwụ ọjọọ, azụmahịa nke mere ha ọtụtụ narị nde dollar.

Gọọmentị, na mgbanwe, nyere Farc ohere ịnweta ikike ndọrọ ndọrọ ọchịchị, site na-ekwe nkwa na ha ga-ejide oche 10 na Congress na 2018, ọbụlagodi ma ọ bụrụ na otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị ha ga-eke anaghị enweta ntuli aka zuru oke na ntuli aka ndị omebe iwu n'afọ ahụ.

Ndị isi Farc, ọbụlagodi ndị mere ịtọrọ mmadụ, mwakpo na-enweghị isi megide ndị nkịtị na mmanye mmanye nke ụmụaka, nwere ike izere oge nga site na ikwupụta mpụ ha na ije "ahịrịokwu ndị ọzọ" dị ka ọrụ obodo ogologo oge.

Oge oge

Armedlụ ọgụ ndị agha adabawo na enweghị nsogbu na Latin America, otu oge bụ ọgba aghara nke nnupụisi. Afọ iri gara aga, ndị ndu aka ekpe nọ n'ọchịchị n'ofe mpaghara ahụ. Na Brazil na Uruguay, ndị ọgba okpuru gara aga abụrụla ndị isi site na igbe ntuli aka. Hugo Chávez, onye bidoro sị na ọ bụ onye ọkaibe n'onwe yaMgbanwe Bolivaria”, Na-agbakwunye onwe ya na Venezuela. Nkọwa mpaghara ndị ahụ nyere Farc obi ike.

Mana nsogbu mpaghara agbanweela kemgbe ahụ. Onye Brazil Dilma Rouseff na-eche ihu ọnwụ, Chávez nwere ọrịa kansa afọ atọ gara aga na onye nọchiri ya,Nicolás Maduro, emewo ka mba ahụ baa n’ime ala. Ndị a bụ oge siri ike ma n'aka ekpe ma maka ndị mgbanwe.

ọnọdụ

Ọha anaghị eguzoro otu ebe. Mgbanwe jiri nwayọ na-eduga na ịpịpụta ihe karịrị nke usoro ochie dị ka ihe na-adabaghị. Ihe mmegide nke yiri ka o ziri ezi afọ 30 gara aga enweghịzi isi. Nke a bụ eziokwu karịsịa banyere Colombia.