Site n'aka Junaid S. Ahmad, Middle East Nyochaa, February 13, 2024
Ntuli aka Pakistan mere ihe ụfọdụ a tụrụ anya ya, mana o meghị ihe ndị ọzọ tụrụ anya ya. Ihe e buru n'amụma bụ na a ga-eme ntuli aka n'ịghọ aghụghọ na wayo kpam kpam dị ka akụkụ bụ isi nke atụmatụ ndị ọchịagha Pakistan, ma e nwere. Ihe a na-atụghị anya ya bụ na ndị otu Prime Minister Imran Khan, PTI (Movement for Justice), ga-enweta ọtụtụ oche nzuko omeiwu nke otu ọ bụla. Ọ bụ ihe dị ebube, n'ihi oke mmegbu nke PTI, na mbọ ndị agha na-agba iji gbochie otu ahụ ọbụna ịzọ ọkwa na ntuli aka.
Ihe anyị maara ugbu a bụ na ntọala ndị agha Pakistani nwere ọgụgụ isi, na-esochi ime ihe ike ya na mwakpo ụjọ megide ndị mmadụ ka chụpụrụ Khan na Eprel 2022, bụ eze ilu na-enweghị uwe. A na-ekpughere ya ọ bụghị naanị maka ọchịchị ụjọ, nrụrụ aka na wayo, kamakwa maka enweghị ike ya site n'ịghara iwepụta nsonaazụ ntuli aka nke ụlọ ọrụ ike ụlọ na mba ọzọ chọrọ.
N'ọtụtụ ụzọ, ikekwe ihe omume na-adịbeghị anya yiri nke ahụ bụ mmeri Hamas na ntuli aka ndị omebe iwu Palestine 2006. Ndị Israel, ndị America na ndị eze Gulf chọrọ inye ikike maka ndị ọrụ nkwekọrịta ọrụ ha họọrọ, ndị na-emekọ ihe ọnụ na ndị ọchịchị Palestine na-enweghị olileanya (PA) nke Hamas na-emegide Fatah na-achịkwa. Ndị agha ndị a kwenyere na ha etinyela ego zuru oke na isi obodo ndọrọ ndọrọ ọchịchị iji mee ka ndị na-aga Fatah nwee ike imeri "nhọpụta n'okpuru ọrụ". Ọ tụrụ ha n'anya nke ukwuu - na ihe ijuanya nke Hamas, iji mee ihe ziri ezi - Islamic Resistance Movement meriri.
N'otu aka ahụ, ndị agha na ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na Pakistan ekwela onwe ha na ndị na-akwado ha na Washington na ntuli aka na Pakistan bụ nkwekọrịta.
Akụkọ a na-ekwu na mkpesa nke PTI ebelatala, na ihe ọ bụla fọdụrụ na-ewu ewu nke Khan na ndọrọ ndọrọ ọchịchị ya ga-ewepụ site na ntinye ego nke iri puku kwuru iri nde dollar iji zụta n'isi ndị agha, ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na mpaghara niile na, N'ụzọ dị oke mkpa, ndị ọka ikpe nke ụlọikpe dị elu nke mpaghara, yana Ụlọikpe Kasị Elu.
Ndị ọchịagha kwuru na ha nwere atụmatụ B, ma ọ bụrụ na achọrọ, atụmatụ C, dị njikere ma ọ bụrụ na atụmatụ A anaghị arụ ọrụ. Atụmatụ A bụ mfe ịchụpụ Khan n'ọchịchị n'April 2022. A na-eche na nke a ga-ekpochapụ "virus Khan". Ọ tụrụ ọtụtụ mmadụ n'anya, gụnyere Khan n'onwe ya, nnukwu nkwado nkwado a na-enwetụbeghị ụdị ya malitere n'otu ntabi anya, na-eme ngagharị iwe n'obodo ukwu na n'obodo nta dị na mpaghara ọ bụla nke mba ahụ.
Ya mere, ndị isi agha malitere akwụkwọ ebubo megide Khan iji mee ka ọ tinye aka n'otu ikpe n'otu n'otu n'otu ikpe: atụmatụ B. Nke ahụ adịghị arụ ọrụ, na mmasị Khan nọgidere na-arị elu. E nwetara mmesi obi ike na-adịghị akwụsị akwụsị site n'aka onye isi ndị ọrụ agha General Bajwa ruo Washington na Ụlọ Sharif, ezinụlọ na-achịkwa otu n'ime otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị abụọ na-achị achị, PML(N). Bajwa kwuru na a na-achịkwa ọnọdụ ahụ nakwa na onye nọchiri ya, bụ́ General Asim Munir, ga-arụcha ọrụ ahụ. Bajwa nwere chioma. Naanị ihe o kwetara bụ iwepụ Khan n'ọchịchị, o wepụta ya. Akpọrọ ya asị, ma o nwere ike isi na ndọrọ ndọrọ ọchịchị pụọ mgbe ọnwa ole na ole gasịrị. Munir enwechaghị nke ọma.
Ekwesịrị ịgbalite atụmatụ C. Echiche ọha na eze na-atụgharị nke ukwuu megide ndị isi agha maka ebumnuche ha na-enweghị ihere nke Khan na a ga-emejuputa "ihe ngwọta ikpeazụ": igbu ọchụ. Mgbalị abụọ, nke otu n'ime ha merụrụ Khan na shin, enweghị ihe ịga nke ọma.
Enweghị atụmatụ D n'ezie, ya mere a na-ejikọta otu ngwa ngwa. Khan chere ebubo na-enweghị isi ma dị oke njọ nke iyi ọha egwu na ịgba ọchịchị mgba okpuru, ma tụọ ya mkpọrọ na iche. Eboro ya ebubo ịwepụ ihe nzuzo steeti n'okwu ikpe “cypher-gate” a na-ewu ewu ugbu a, na ebubo na o kwuru n'echeghị echiche banyere eriri nzuzo nzuzo nke onye nnọchi anya Pakistan na US zigara ndị ozi ala ọzọ. Igwe ahụ kwuru, n'ụzọ doro anya, ọchịchọ Washington ka ewepụ Khan n'ike.
Ma ndị isi agha yana, n'ụzọ dị mwute, ọtụtụ ndị nọ na klaasị ọgụgụ isi, kwara Khan na ndị na-akwado ya emo maka ihe karịrị otu afọ maka "echiche ịgba izu" na maka ịmepụta cypher a "akụkọ ifo". Naanị mgbe Ntughari kwadoro eziokwu nke ọdịnaya nke eriri diplomatic dị ka Khan si kọwaa ha, ọ bụghị naanị na Munir na ndị isi ndị agha ndị ọzọ kwetara na ụdị cypher dị, ma na Khan ga-eche ugbu a ebubo aghụghọ maka ikpughe ihe dị na ya. Nhapu a nke onye bụbu praịm minista bụ nnukwu ihe iyi egwu nye "nchekwa mba". N'ezie, ọ gosipụtara nhụsianya dị egwu nke njikọ aka nke nguzobe amụma mba ofesi US, ndị ọchịagha Pakistan na kleptocrats Pakistan nke otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị abụọ - oflọ Sharif na oflọ nke Bhutto-Zardari - n'ịchọ ịchụpụ ndị a họpụtara n'ọchịchị onye kwuo uche ya. Khan si ike.
Ozugbo a na-etinye atụmatụ D ngwa ngwa gbakọtara, echiche bụ na ọ ga-eduga n'enweghị nsogbu na atụmatụ E, mmegide obi ọjọọ nke PTI, ka n'oge ntuli aka a, ọ gaghị enwe ihe ọ bụla fọdụrụ na Khan na ndị otu ya. Ihe nsonaazụ ntuli aka n'izu gara aga gosipụtara bụ na n'agbanyeghị na ndị otu Khan enweghị ike ịgba ọsọ na tiketi pati ha wee gbaa ọsọ dị ka ndị nweere onwe ha, enwere nnukwu nkwado ọha na eze maka PTI.
O yighị ka ọ dị atụmatụ F, na-atụle nzaghachi mkparị nke onye isi ndị agha na onye isi nke ụlọ ọrụ ọgụgụ isi, ma ọ bụ Inter-Services Intelligence (ISI). Munir enweghịzi nchegbu na nnukwu foto ya "ọrụ". O meela ka ọ na-agbalị ịzọpụta onwe ya. Naanị otu ọ na-achọ ime ihe ga-atọ ya ụtọ n'oge a bụ nke na-akwado iwu ahụ: Ụlọ Sharif. A na-arụ ụka na onye izugbe ugbu a bụ onye isi ndị ọrụ kacha asị na Pakistan, ma enwebeghị ụkọ asọmpi maka aha ahụ.
Kedu maka ndị nhazi Washington? Olee otú ha si emeghachi omume? Otu onye isi na Ngalaba Na-ahụ Maka Ọchịchị kwuru hoo haa, sị: “Ndị aghụghọ a apụghị ọbụna igbubi onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị dị ka Khan. Ha na-achị otu n'ime ndị agha kacha ibu n'ụwa, ngwa agha nuklia. Gịnị bụ ihe ahụ niile?”
Ntọala amụma mba ofesi US, mgbe chụpụrụ Khan, ewepụrụla ọrụ nke ijikwa ụlọ ihe nkiri “Af-Pak” (Afghanistan-Pakistan) ochie nke “Agha zuru ụwa ọnụ na ụjọ” na Pentagon. Washington kwenyere na usoro agha Nzuzo ya nke imekọ ihe na ndị ọchịagha ga-emepụta "Pakistan kwụsiri ike" na nke siri ike. Enweghị ihe dị ka iwe na enweghị ike nke ndị agha Pakistan dị elu dị ka Ngalaba Nchebe US, nke Bajwa na Munir kwere nkwa na ọnwa. N'ezie, n'agbanyeghị, ndị ọrụ Ngalaba Steeti na-ewekwa oke iwe ebe ọ bụ na e nyere ha ọrụ ịmegharị ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ abụọ iji zoo ọrụ Washington, yana nke ndị ọchịagha Pakistan, n'ọnọdụ a dum.
Ngalaba Steeti agọnarị ihe ọmụma ọ bụla nke cypher, mana ọnọdụ ahụ malitere ịgbanwe mgbe nke ahụ gasịrị Intercept's mbipụta nke ọdịnaya nke eriri diplomatic ahụ jọgburu onwe ya. N'oge ahụ, ọ bụghị ihe dị ukwuu banyere ikwupụta na adịghị adị nke cypher, ma na-emesi ike otú nkwurịta okwu dị n'etiti gọọmentị abụọ si bụrụ ihe na-adịghị mma. Washington dị njikere inye Islamabad ọnwa ole na ole ọzọ iji dozie ihe niile site na ịme ntuli aka faux nke ga-emebi Khan na ndị otu ya ozugbo.
Ma ugbu a, ọ dị ka o doro anya na ntọala amụma mba ofesi US na-achọ ịbọ ọ́bọ̀, ma na-achọ ịbọ ọbọ, na-anụ ọkụ n'obi ịta ndị ọchịagha ahụ kwere nkwa iwepụta ntọala ndọrọ ndọrọ ọchịchị Pakistan na-erubere isi na-enweghị ihere. Nke a bụ ya mere enwere mgbawa dị otú ahụ nke nkatọ siri ike nke ndị agha Pakistan sitere na Ngalaba Steeti na ọtụtụ ndị otu Congress.
Enwere, ihe ịrụ ụka adịghị ya, ndị otu Congress, dị ka onye nnọchi anya Ilhan Omar, ndị chọrọ igosipụta iwe ha na mbụ. Mana ha kwenyekwara na ndị isi Democratic Party ha na White House na Congress, bụ ndị kwụgidere site na eri na echiche na ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ndị agha ọdịnala ga-eweta “nkwụsi ike”. Whitelọ White House nọgidere na-akwụsịghị akwụsị na "ụmụ okorobịa anyị" na Islamabad ga-eme ka mgbanwe dị nro na nke dị jụụ na oge post-Khan, na-enweghị mgbịrịgba mkpu mba ụwa ọ bụla.
N'ezie, ugbu a, ọ bịara pụta ìhè nke ọma na Washington na-emegharị ọnọdụ ya nke ọma, nke na-agwa ndị ọchịagha Pakistan nke ọma, "Ị nwere ohere gị, ị dara, ma ugbu a, ị na-eme ka ihe ka njọ." Ntugharị ogo 180 nke America bụ mbọ ịweghachite nkwanye ugwu, ma ọ bụ opekata mpe ntachi obi, site n'aka ndị Pakistan maara nke ọma ọrụ Washington na-arụ ọrụ mgbanwe ọchịchị. Ndị ọchịagha etinyela Washington n'ọnọdụ na-emenye ihere.
Agbanyeghị, Washington apparatchiks nwere ike bụrụ ikpe na-ezighi ezi na mmeso ha na-emeso ndị ahịa ha na khaki na Pakistan. Ndị mbụ aghọtaghị na ọ bụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị has-beens ka ndị ọchịagha nwere ike ịchịkwa, ọ bụghị ụmụ nwoke ọhụrụ nọ na ngọngọ dị ka Khan. Ndị nnukwu ndọrọ ndọrọ ọchịchị ochie maara iwu egwuregwu - nguzozi kwesịrị ekwesị n'etiti ịba ụba nke ma ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ndị agha - ma na-erubere ha isi. Ndị ọhụrụ ahụ na-achọsi ike ọbụna ịmụta iwu ndị ahụ nke ọma, ma ya fọdụzie irube isi na ha. Na nchikota, Washington na-ewere General Munir dị ka ihe dị egwu, mgbe ọ bụ naanị afọ mbụ ya dị ka onye isi ndị ọrụ, n'adịghị ka General Pervez Musharraf, onye nyere Washington "nkwụsi ike na Pakistan" ruo afọ asatọ ruo mgbe ọ ghọkwara ụgwọ na 2007.
N'ime akụkọ a dum, ihe na-akụda mmụọ n'ezie bụ ọrụ mgbasa ozi Pakistan. Ndị isi obodo na, n'ụzọ kwesịrị ekwesị, nke a na-akwanyere ugwu oge niile. Dawn, na mberede malitere ịpụta kọlụm na-eto "nkwụsi ike" onye kwuo uche ndị mmadụ na ntuli aka a. Ọ bụ ihe ihere na ekpuchighị nnupụisi nke ndị mmadụ n'ime ọnwa iri abụọ gara aga, mgbe o doro anya na ọ bụ nanị ngosipụta nke òtù nzuzo na-esochi ya, na mmegide ọchịchị nchịkọ ọnụ na nke pụtara ìhè n'enweghị ọchịchị onye kwuo uche ya abaghị uru ịkọ akụkọ. Nguzogide nke ndị Pakistan gaara rite uru na mkpuchi ụfọdụ mgbe ahụ. Ugbu a, ụda olu dị otú ahụ na mgbasa ozi bụ ihe a na-ahụkarị. Ọ bụ ihe nwute ka ụlọ ọrụ mgbasa ozi Pakistan si yie ka ha na-anata akara ya site na Ngalaba Steeti US gbasara mgbe ha ga-ekpuchi / kọọ, na mgbe agaghị eme ya. Dawn Ndị odeakụkọ nwere ọtụtụ ọnwa iji too ọchịchọ onye kwuo uche ya nke ndị mmadụ, mana ha enweghị.
N'ebe a, nkewa dị n'ime ụlọ ọrụ ndị agha apụtala ìhè. Munir na ndị ọzọ nọ n'ọkwa kachasị elu ghọtara na ọ dị ize ndụ inye ndị isi na ndị agha iwu na-ezighị ezi. Ugboro ole ka a ga-enye ndị agha Pakistan iwu ka ha meghee ọkụ, tụọ mkpọrọ, taa ahụhụ ma tufuo ọnụ ọgụgụ ha n'ọtụtụ? Mpụ nke ụlọ ọrụ ndị agha na mpaghara Balochistan na KPK dị njọ nke ukwuu.
N'ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ abụọ ugbu a, mmechi obi ọjọọ nke ndị agha bu n'obi ịkụnye ndị mmadụ ụjọ na-adịghị ahụkebe. Ma dị nnọọ ka ndị Gaza, nke Palestine, nke West Asia, meriworo echiche nke uche nke egwu nke Israel, otú ahụkwa ka ndị Pakistan tụfuo egwu ọ bụla nke obodo nchekwa obodo ha na ya na-eme ihe ike shenanigans. Nke a bụ nnukwu mmepe.
Ihe ọ bụla nhazi ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-apụta mgbe ntuli aka ahụ gasịrị, otu ihe doro anya: agba a bụ nnukwu mmeri maka onye bụbu Prime Minister Imran Khan, na-amụmụ ọnụ ọchị n'ụlọ mkpọrọ ya jọgburu onwe ya, yana ndị Pakistan, n'agbanyeghị ndọrọ ndọrọ ọchịchị ha.
Echiche ndị ekwuru n'ime akụkọ a bụ nke onye odee na ọ bụchaghị na-egosipụta amụma nchịkọta akụkọ nke Middle East Monitor.
