site na Robert Levering, October 17, 2017
site Egwu na-adịghị egwu
Ken Burns na Lynn Novick's PBS usoro, "Agha Vietnam,"Kwesịrị ka Oscar nwee nkọwa nke ọgbọ agha na omempụ nke ndị ọkụ. Ma, o kwesiri ka a na-ekwulu ya maka njigide ya banyere agha agha.
Ọtụtụ nde anyị sonyeere ọgụ megide agha ahụ. Arụrụ m ọrụ ruo ọtụtụ afọ dị ka onye nhazi maka mmegharị ngosi mba dị ukwuu na ọtụtụ ndị dị ntakịrị. Ihe ọ bụla dị n'agbata ọgba aghara ahụ m nwetara na nke ahụ ọkụ Burns / Novick gosipụtara bụ nke kwekọrọ na ya.
Abụọ n'ime ndị ọrụ ibe m, Ron Young na Steve Ladd nwere mmeghachi omume yiri nke ahụ na usoro. Ọkọ akụkọ ihe mere eme bụ Maurice Isserman kwuru ihe nkiri ahụ bụ "mgbochi agha na ihe mgbochi na-emegide ya." Onye ọzọ na-akọ akụkọ ihe mere eme bụ Jerry Lembcke kwuru ndị na-ekiri fim na-eji usoro nke "ịgha ụgha" na-eme ihe akụkọ banyere agha mgbagha.
Nkatọ ndị a dị irè. Ma maka ndị iro nke oge a, usoro PBS ahụ na-agbagha akụkọ kachasị mkpa nke oge Vietnam: Olee otú agha ndị agha na-esi arụ ọrụ dị oke mkpa n'ịkwụsị ma na-enyere aka ịkwụsị agha ahụ.
Ị gaghị echepụta na usoro a na ọtụtụ ndị Amerịka na-aga n'okporo ámá iji mee mkpesa na agha n'otu ụbọchị (October 15, 1969) nke na-eje ozi na Vietnam n'oge 10 afọ agha (banyere 2 nde abụọ). Ma ị gaghị achọpụta na udo ahụ bụ, n'okwu onye ọkọ akụkọ ihe mere eme a na-akwanyere ùgwù bụ Charles DeBenedetti, "nnukwu ụlọ na-emegide ọchịchị agha na akụkọ ihe mere eme nke ọha mmadụ nke oge a."
Kama na-eme ememe agha ahụ, Burns, Novick na onye edemede bụ Geoffrey C. Ward na-ebelata ala, caricature ma na-agbanwe ihe kachasị ukwuu na-eme na akụkọ ntolite America.
Egbochi agha bụ naanị ndị na-arụ ọrụ udo ahụ nke Burns na Novick jikọrọ aka na ọmịiko ma ọ bụ omimi. John Musgrave, onye bụbu mmiri nke jikọrọ aka na Vietnam Veterans Against the War, na-akọwa mgbanwe ya. Anyị na-anụkwa okwu nzuzo nke John Kerry na-agba agba n'ihu Congress: "Olee otu ị ga - esi gwa nwoke ka ọ bụrụ onye ikpeazụ ị nwụọ n'ihi mmejọ?" Anyị na - ahụ ma nụ site na ndị agha agha bụ ndị tụghaara nrịbama ha na nzọụkwụ Capitol . Ndị na-ese fim ga-eme nke ọma, iji kọwaa ókè gọọmentị GI na-eguzogide, dị ka akwụkwọ akụkọ 300-gbakwunyere na ala na ọtụtụ ụlọ kọfị GI.
Ya mere, ọ na-ewute na ndị na-ese fim anaghị ajụ ajụjụ ọnụ ọbụna otu onye na-eguzogide ya. A sị na ha mere otú ahụ, anyị nwere ike ịnụ ihe mere ọtụtụ iri puku ụmụ okorobịa ji nọrọ ọdụ ruo afọ ise n'ụlọ mkpọrọ kama ịlụ ọgụ na Vietnam. Ndị na-ese fim agaghị enwe ike ịchọta ọ bụla dịka ọ dị ma ọ dịkarịa ala 200,000 ndị na-ede akwụkwọ. 480,000 ọzọ na-etinye aka maka ọnọdụ onye na-ekweghị ekwe akọ n'oge agha ahụ. N'ezie, e nyere ndị ikom karịa ọnọdụ nkwụsị na 1971 karịa edepụtara n'afọ ahụ.
Ọbụna njọ karịa, "Agha Vietnam" adịghị akọ akụkọ banyere usoro a haziri ahazi nke ndị na-edepụta akwụkwọ akụkọ nke na-eto eto dị otú ahụ nke na akwụkwọ ahụ n'onwe ya amachaghị ihe ọ bụla na nke ahụ bụ isi ihe mere Nixon ji mechie ya. "N'ịbụ ndị a tụrụ mkpọrọ maka Udo: Akụkọ nke American Draft Law Violators, 1658-1985," Stephen M. Kohn dere, sị: "Ka ọ na - erule ngwụsị nke Agha Vietnam, Ụlọ Ọrụ Nhọrọ Họrọ Nhọrọ ahụ nwere nkụda mmụọ na nkụda mmụọ. Ọ na-esiwanye ike ime ka ụmụ nwoke banye n'ime ndị agha. E nwere ọtụtụ nkwụsi ike na-akwadoghị na iwu na-akwadoghị. Ihe odide ahụ bụ ha nile ma ha nwuru. "
Mgbaghara nke ndị na-arụ ọrụ nke usoro nchịkọta ahụ abụghị nanị ihe kachasị emeri nke agha mgbochi nke Burns / Novick epic. Ihe nkiri ahụ na-egosi ihe nkiri sitere na March na Pentagon na 1967, ebe ihe karịrị ndị na-emegide 25,000 chere ọtụtụ puku ndị agha agha. Ma, ọ gaghị agwa anyị na ngosipụta Pentagon na ọganihu agha na-esiwanye ike bụ otu n'ime ihe mere Johnson ji jụ General Westmoreland ka ọ rịọrọ ka 206,000 gbakwunyere ndị agha na ihe mere onyeisi oche ahụ ji jụ ịghachite maka okwu ọzọ naanị ọnwa isii mgbe e mesịrị . (Kọmitii Ncheta Udo Vietnam na-enwe nnọkọ October 20-21 na Washington, DC maka akara ncheta 50th nke njem.)
N'otu aka ahụ, ihe nkiri ahụ na-egosi na Moratorium na October 15, 1969 (ngosipụta ndị dọtara ihe karịrị nde mmadụ abụọ n'ọtụtụ narị obodo na campuses) na Mgbakọ na Washington na ọnwa na-abịa, bụ nke dọtara ihe karịrị nde mmadụ nde mmadụ ( ihe ngosi kachasị ukwuu na akụkọ ntụrụndụ America ruo mgbe Women's March tupu afo a). O di nwute, Burns na Novick agwaghị anyị banyere mmetụta nke ọgba aghara udo ahụ na-ewe iwe: Ọ manyere Nixon ịhapụ atụmatụ ya maka bombu dykes nke North Vietnam na / ma ọ bụ iji ngwá agha nuklia. A maghị akụkọ a n'oge ahụ, ma ọtụtụ ndị na-akọ akụkọ ihe mere eme dere banyere ya dabere na ajụjụ ọnụ na ndị isi nchịkwa Nixon, akwụkwọ ndị sitere na ngwugwu oge na White House.
Ebe ọzọ e mefuru: Anyị na-ahụ ihe ngosi nke oke ngosi niile na mba - na ụlọ akwụkwọ kọleji - na mmeghachi omume na mwakpo Cambodia na igbu ọchụ na Kent State na Jackson State. Mmiri ahụ kpaliri Nixon ịhapụ Cambodia n'oge na-adịghị anya, ihe ọzọ Burns na Novick kwụsịrị ịkọ.
Ka ọ dị ugbu a, ihe ndị metụtara mbipụta Daniel Ellsberg na Pentagon Paper na 1971 adịghị eme ka o doo anya na mmeghachi omume nke Nixon dugara Watergate na arụkwaghịm ya. Had Burns na Novick gbara ajụjụ ọnụ banyere Ellsberg, bụ onye dị ndụ na nke ọma na California, ha gaara achọpụta na ihe omume kachasị mkpa nke nnupụisi n'oge agha ahụ sitere n'ike mmụọ ozi nke ndị edemede dere.
N'ikpeazụ, ihe nkiri ahụ akọwaghị na Congress wepụrụ ego maka agha ahụ n'ụzọ dị ukwuu n'ihi mgbalị mgbochi dị egwu nke òtù ndị dị otú ahụ dị ka Kọmitii Ọrụ Ndị Amụma America na Indochina Peace Campaign, ma ọ bụ IPC, nke Tom Hayden na Jane Fonda duziri. Ejila okwu m maka ya. N'ihe akaebe ya n'ihu Congress na afọ mgbe ọdịda Saigon gasịrị, onye nnọchianya US nke nọ na South Vietnam kwetara na ọ na-agbasi mbọ ike ịkwụsị ego a chọrọ iji kpuchie oke North Vietnamese ikpeazụ. Ịtụghị ọrụ mgbalị nke IPC bụ ihe mgbagwoju anya ebe ọ bụ naanị onye ọrụ ọgba aghara udo gbara ajụjụ ọnụ maka usoro a bụ Bill Zimmerman, otu n'ime ndị na-ahazi ndị isi nke IPC. Anyị na-anụ echiche site na Zimmerman banyere ọtụtụ nsogbu ndị ọzọ, ma ọ dịghị ihe ọ bụla gbasara nzukọ ahụ ọ na-akọwa n'ụzọ zuru ezu na ihe ncheta ya.
Ihe ndị a nile na mgbagwoju anya, n'agbanyeghị na, anyị ga-enwetakwu oge epic epic 18 dịka otu n'ime ihe nkiri kachasị ike agha nke oge niile. "Agha Vietnam" n'ezie na-agbagha "All Quiet on Western Front." Dịka Agha Ụwa Mbụ kpochapụrụ na-egosi nrọ nke ọgba aghara, Burns na Novick na-egosi ọnọdụ egwu mgbe ọnọdụ ọjọọ nke ozu na ozu nwụrụ. Site na okwu nke ndị agha na n'akụkụ abụọ, ị nwere ike ịchọrọ ka ọ dị ka ịnweta bọmbụ na ọfụfụ na-efegharị na gị ma na-ele gị buddies ka ị kụrụ mgbe ị na-anwa igbu mmadụ ndị ọzọ.
Ị nwere ike ịchọta onwe gị na mmetụta uche gị mgbe ị hụsịrị ọtụtụ agha egwu ma na-eme ka afọ juo ndị bi na Vietnam na ndị ọkụ ọkụ. Ọtụtụ n'ime ndị enyi m kwụsịrị ilele anya mgbe ihe abụọ ma ọ bụ atọ gasịrị n'ihi na ha hụrụ ya na-ewe iwe. N'agbanyeghị nke ahụ, ana m agba gị ume ile ya ma ọ bụrụ na i nwebeghị. (PBS sistem ga-ebute ikuku na Tuesday ụbọchị ọbụla site na onwa. 28.)
Burns na Novick mere ihe karịrị itinye gị n'ọbara. Ha na egosiputa obi ike, amaghị ihe na ikpo ọkụ nke ndị na-ekpo ọkụ. Ịnwere ike ịnata ụda nke John F. Kennedy, Lyndon Johnson na Robert McNamara na-egosi na ha maara site na mmalite na agha ahụ adịghị edozi nakwa na ọtụtụ ndị agha agha na bọmbụ agaghị agbanwe agbanwe. Ma ha ghaghaara ndi mmadu gha ma zoo otutu mmadu ndi mmadu n'ime ndi America ka ha ghara itinye aka na ha, ebe ha na-atudata ugbua mbon bombu na Vietnam, Laos na Cambodia karia onu ogugu nke mwakpo ndi agha nile na Agha Ụwa nke Abụọ gbawara. Ịnwere ike ịnụrụ Richard Nixon na Henry Kissinger na-akpa nkata iji gbatị agha ahụ ruo afọ anọ ka o wee nwee ike ịgba ọsọ na 1972 n'enweghị ntụpọ nke funahụrụ Vietnam na ndị Kọmunist.
Ndị isi na ndị isi agha na Vietnam na-egosi dịka obere ihe maka ndụ na aka nke ndị ikom ha dịka obi ha na Washington. Ndị agha na-alụ ọgụ nke ọma iji weghara ugwu nta, ebe a na-egbu ọtụtụ mmadụ ma ọ bụ na-eme ihere naanị ka ndị ndú ha gwa ha ka ha hapụ mmeri ha.
Ọ bụghị ihe ijuanya na, ihe na-enweghị ihe ọ bụla, ndị American agha gwara ndị na-ese fim na ha kwenyere ugbu a na agha ahụ bụ ihe nzuzu ma na-eche na a raara ya nye. Otutu nkwado olu maka agha agha. Ọbụna ụfọdụ ji mpako ghọọ akụkụ nke ndị na-eguzogide GI mgbe ha laghachiri n'ụlọ. (Nwanne nwanne m, onye na-eje ozi nlegharị anya abụọ na Vietnam ma mesịa bata na Nzuzo Nzuzo, kwupụtara otu mmetụta ahụ mgbe ọ gwara m, "Anyị nọ na-aṅụ ara.")
Burns na Novick kwesịkwara ịja mma n'ihi na ha gụnyere ọtụtụ ndị agha Vietnam na n'akụkụ abụọ nke agha obodo ahụ. Site n'inwe "onye iro," ihe nkiri ahụ na-agafe ikpe na-ezighị ezi nke ndị America na Vietnam ma ghọọ agha nke agha n'onwe ya. Ihe na-emetụ n'ahụ bụ ịnụrụ otu onye uwe ojii nke North Vietnamese banyere otú otu ụlọ ọrụ si jiri ụbọchị atọ na-eru újú mgbe ọ nwụsịrị ọkara nke ndị ikom ya na-agbarụcha ọbara. (Ha anaghị arụ ọrụ dị mma ọnụ ọgụgụ ndị nkịtị na Vietnamese, Otú ọ dị.)
Anyị na-ahụkwa otú ndị isi North Vietnam si gosipụta ndị ha na ha nọ na Washington site na ịgha ụgha n'ihu ụmụ amaala ha na site n'iziga ọtụtụ iri puku ụmụ ha na-egbuke egbuke ndị na-enweghị ohere inwe ihe ịga nke ọma. N'otu aka ahụ, ndị na-ekiri fim na-agbada elu iji gosi onye mere agha n'ezie. Dị nnọọ ka ọnụ ọgụgụ ka ukwuu nke ndị agha America nọ na-arụ ọrụ ma ọ bụ ndị obere, akụkụ nke North Vietnamese bụ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ndị nkịtị na ndị ọrụ. Ka ọ dị ugbu a, ụmụaka nke ndị isi na Hanoi gara ebe dị nchebe dị na Moscow ịga n'ihu mmụta ha. Laa azụ na United States, ụmụ nke ndị ọcha na-eto eto n'etiti ndị ọzọ na ihe dị mkpa hụrụ nchekwa na nwa akwụkwọ ha na ihe ndị ọzọ deferments.
Ndị agha na-akpọ ndị agha ga-asị na ha ga-enwe ndị ọ bụla n'ime ha nwere ike ịlele usoro a. Ndị na-anọdụ n'akụkụ niile 10 ga-enwe oge siri ike ịghọta ọdịiche dị iche n'etiti agha na Vietnam na ndị nọ na Iraq ma ọ bụ Afghanistan. Egwuregwu dị iche iche jupụtara: ụgha, agha na-enweghị isi, enweghị ike ime ihe ike, nrụrụ aka, nzuzu.
N'ụzọ dị mwute, ihe ka ọtụtụ ndị na-ekiri ga-eche na ọ ga-abụ na njedebe nke ihe nkiri a. Ọ bụ ya mere ọ dị mkpa iji mee ka a ghara ịkọwa ihe na enweghị nkwanye ùgwù maka udo udo. Maka ihe ịga nke ọma agha agha nke Vietnam na-enye olileanya ma gosipụta ike nke iguzogide.
Obere oge n'akụkọ ihe mere eme, ụmụ amaala abụrụla ndị dị irè n'ịgha aka agha. Ndị agha ndị ọzọ na-enweghị mmasị na United States nwere ndị mmegide ha - Mexico, Civil na Spanish-American Agha, Agha Ụwa Mbụ, na agha ndị agha na Iraq na Afghanistan n'oge na-adịbeghị anya. Mgbagha na-agbapụta n'egbughị oge mgbe e zigara ndị agha. Ọ bụghị otú ahụ na Vietnam. Ọ dịghị ihe mgbochi ọ bụla nke mepụtara ọganihu dị ka nnukwu, na-atachi obi dị ka ogologo oge ma ọ bụ rụzuru dị ka ọgụ megide agha Vietnam.
Udo udo udo nke Vietnam na-enye ihe omuma di egwu nke ike nke umuaka ndi obula choro iguzogide ochichi kachasi ike nke uwa n'oge agha. A ghaghị ịkọ akụkọ ya n'ụzọ zuru ezu na n'ụzọ zuru oke.
~~~~~~~~
Robert Levering rụrụ ọrụ dị ka onye nhazi agha mgbochi Vietnam na-arụ ọrụ oge niile ya na ndị otu dị ka AFSC na Kọmitii Mobilisation ọhụrụ na Peoples Coalition for Peace and Justice. Ọ na-arụ ọrụ ugbu a na akwụkwọ nke isiokwu ya bụ "Nguzogide na Agha Vietnam: The Nonviolent Movement that Crippled Draft, Thwarted the War Effort while Helping Topple Two Presidents" ga-ebipụta na 2018. Ọ na-arụkwa ọrụ na otu ìgwè ndị na-emegide ibe ya. na akwụkwọ akụkọ a ga-ewepụta na 2018 nke isiokwu ya bụ "Ụmụaka Ndị Na-ekwughị! Ntughari akwukwọ na Vietnam Agha. "
