Nke Erin Niemela na Tom H. Hastings dere
Onye isi ala Obama okwu abalị Wenezde na Islamic State (ISIL) weghachiri mba agha ike gwụrụ na Iraq, mba ọzọ ike gwụrụ agha. Ọchịchị Obama na-ekwu na mbuso agha ikuku, ndị ndụmọdụ ndị agha na ndị otu ndị Alakụba na ndị agha America bụ ụzọ mgbochi ọgụ kacha dị irè, mana nke ahụ bụ ụgha n'ụzọ doro anya maka isi ihe abụọ.
Otu, akụkọ ihe mere eme nke ndị agha US na Iraq bụ atụmatụ dara ada ugboro ugboro nke gosipụtara ọnụ ahịa dị oke ọnụ yana nsonaazụ adịghị mma.
Abụọ, agụm akwụkwọ na ma iyi ọha egwu na mgbanwe esemokwu na-egosi ngwakọta nke atụmatụ a bụ onye na-efunahụ ọnụ ọgụgụ.
Ndị nọ na ISIL abụghị “cancer,” ka Onye isi ala Obama na-ekwu. Nnukwu nsogbu ahụike ọha na eze zuru ụwa ọnụ na ọtụtụ akụkụ bụ ime ihe ike, nke na-ekerịta njirimara na ọtụtụ ọrịa, dị ka ọrịa cancer, ọrịa meth, ọnwụ ojii na Ebola. Ime ihe ike bụ ọrịa, ọ bụghị ọgwụgwọ.
Ihe atụ a na-emetụta ime ihe ike nke ISIL na US mere. Ha abụọ na-azọrọ na ha na-eji ime ihe ike wepụ ikpe na-ezighị ezi. Ma ISIL na US na-eweda mmadụ niile anya iji gosi na ime ihe ike ahụ ziri ezi. Dị ka ndị na-aṅụ ọgwụ ọjọọ riri ahụ, ma òtù abụọ ndị ji ngwá agha na-ekewapụ ma na-emerụ ndị ọzọ ahụ n'ụzọ na-enweghị isi ebe ha na-ekwu na ọ bụ maka ọdịmma onye ọ bụla.
A naghị ekpochapụ ọrịa riri ahụ mgbe ndị uwe ojii wakporo ụlọ ezinaụlọ onye ahụ riri ahụ, gbagbuo nwanne ya na mberede wee gbagbuo ya n'isi. Ihe riri ahụ - na nke a, ime ihe ike sitere n'aka ndị agha n'akụkụ niile - ejiri ụzọ dị iche iche nke ndị ọkà mmụta na-emegide iyi ọha egwu na mgbanwe esemokwu achọpụtala ma kwadoro ruo ọtụtụ afọ - ndị ọchịchị US na-aga n'ihu na-eleghara anya n'agbanyeghị ihe àmà na-eto eto. Nke a bụ ọgwụgwọ asatọ nke sayensị kwadoro maka iyi egwu ISIL nke ma ndị eziokwu na ndị na-eche echiche nwere ike ịkwado.
Otu, kwụsị imekwu ndị na-eyi ọha egwu. Hapụ usoro mmegide ime ihe ike niile. Mmegbu ime ihe ike, ma ọ bụ site na mwakpo ikuku, ịta ahụhụ ma ọ bụ njide ọtụtụ mmadụ, ga-alaghachi azụ. "N'agbanyeghị ntụkwasị obi a na-ahụkarị na ụzọ mgbochi, omume mmegide emebeghị ka mbelata nke iyi ọha egwu na mgbe ụfọdụ butere mmụba na iyi ọha egwu," Erica Chenoweth na Laura Dugan kwuru na ọmụmụ 2012 ha na American Sociological Review na afọ 20 nke atụmatụ mgbochi Israel. Ndị na-ede akwụkwọ chọpụtara na mgbalị ndị na-emegide mmegide na-enweghị isi - ime ihe ike a na-eji megide ndị mmadụ dum nke ndị na-eyi ọha egwu na-arụ ọrụ, dị ka ikuku ikuku, mbibi nke ihe onwunwe, njide ndị mmadụ, wdg, jikọtara ya na mmụba nke omume egwu.
Abụọ, kwụsị ibufe ngwa agha na akụrụngwa na mpaghara. Kwụsị ịzụrụ na ire ihe ndị ahụ, ndị na-ere ahịa ole na ole bara uru ma na-emerụ onye ọ bụla ọzọ. Anyị amaraworị na ngwa agha US zigara Syria, Libya na Iraq, n'etiti steeti Middle Eastern na North Africa (MENA), ejirila ISIL ma ọ bụ zụta ma jiri ya mee ihe megide ndị nkịtị.
Atọ, malite iweta ezigbo ọmịiko n'ime ọnụ ọgụgụ ndị na-eyi ọha egwu na-ekwu na ha "gbachitere." Nnyocha nyocha nke Chenoweth na Dugan nke afọ 2012 chọpụtakwara na mgbalị ndị na-emegide iyi ọha egwu na-enweghị isi - ụgwọ ọrụ dị mma nke na-erite uru na òtù njirimara niile nke ndị na-eyi ọha egwu na-enweta nkwado ha - bụ ndị kasị dị irè n'ibelata mmejọ ụjọ ka oge na-aga, karịsịa mgbe mgbalị ndị ahụ kwadoro ogologo oge. -okwu. Ọmụmaatụ nke mbọ ndị a gụnyere ikpughe ebumnobi mkparita uka, ịwepụ ndị agha, ime nyocha nke ọma na ebubo mmejọ na ịnakwere mmejọ, na ndị ọzọ.
Anọ, kwụsị imepụta ebumnobi iyi ọha egwu. Onye ọ bụla US na-ekwu na ọ ga-eji ime ihe ike chebe ya na-abụ ihe e lekwasịrị anya. Ọrụ nke ichebe anaghị achọ ime ihe ike, na amụma ka mma ga-abụ ịkpọtụrụ na ịkwado ndị agha na-adịghị eji ngwa agha nke na-emerilarị na mpaghara esemokwu ọkụ. Ọmụmaatụ, Ndị otu Muslim Peacemaker, dị na Najaf, Iraq na-arụ ọrụ na òtù ọha mmadụ na mba ụwa na obodo na-abụghị ndị gọọmentị na Iraq iji belata ọgụ na ijere ndị lanarịrị nkịtị ozi. Otu ọzọ bụ Udo ndi mmadu no, arịrịọ site na-arịọ ndị otu nchekwa udo na-enweghị ngwa ọgụ nwere ọrụ ubi na-aga nke ọma South Sudan, Sri Lanka na ndị ọzọ na ebe agha agha.
Ise, ime ihe ike nke ISIL bụ ihe riri ahụ kachasị mma site na enyemaka mmadụ site n'aka ndị na-ahụ maka ọdịmma ma kwụsie ike. Ihe enyemaka mmadụ na-elekwasị anya na omume, ọ bụghị ịdị adị nke onye ahụ riri ahụ, ma nye iwu ka ya na ndị niile metụtara ụwa, gụnyere Sunni, Shi'a, Kurds, Ndị Kraịst, Yazidis, azụmahịa, ndị nkuzi, ndị na-ahụ maka ahụike, ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị obodo na okpukperechi. ndị isi ka ha tinye aka na omume mbibi nke otu ahụ. ISIL bụ ndị bụbu ndị nkịtị - ndị ezinaụlọ, ndị enyi na ụmụaka nke ọha mmadụ; ezi enyemaka enyemaka ọ bụla ga-agụnye ọrụ na nkwado nke obodo - ọ bụghị ndị agha mba ọzọ.
Isii, leba anya n'okwu ISIL ka nsogbu ndị uwe ojii obodo, ọ bụghị nsogbu ndị agha. Ọ dịghị onye nwere mmasị na ụgbọ elu agha na-efefe n'ụlọ ha ma ọ bụ tankị na-agbaba na mpaghara ha, ma na Ferguson, Mo. ma ọ bụ Mosul, Iraq. A na-egbochi ma ọ bụ belata ihe omume ndị na-eyi ọha egwu na mpaghara site na ngwọta dabere na obodo nke nwere mmetụta omenala na n'okpuru iwu ziri ezi.
Asaa, nabata ndị mmanye iwu ụwa, ọ bụghị ndị uwe ojii zuru ụwa ọnụ nke US. Ọ bụ oge iji mee ka ọbụbụeze nke ọha mmadụ dị ike, ọ bụghị mpako maka ndị nwere ụgbọ elu agha na ngwa agha.
Asato, kwụsị ime ka ị bụ onye ndu na MENA. Nabata na ndị bi n'ebe ahụ ga-emegharị ókèala ahụ. Nke a bụ mpaghara ha, ha na-ewe iwe afọ puku afọ zuru oke nke nchikota agha crusades sochiri ọchịchị colonial nke ndị ọchịchị alaeze ukwu kwụsịrị n'ókè ha na iwepụta ihe onwunwe ha. Kwụsị inye nri ogologo oge nke itinye aka na ime ihe ike ma nye mpaghara ahụ ohere iji gwọọ ya. Ọ gaghị adị mma mana ihe egwu anyị mere ugboro ugboro n'ime Iraq ewepụtala ọnwụ na mbibi ọtụtụ oge. Ịmeghachi ọgwụgwọ ndị ahụ jọgburu onwe ha na ịtụ anya ihe dị iche iche bụ ihe mgbaàmà nke nhụjuanya anyị.
Enwere ike ịgwọ ọrịa ahụ nke ime ihe ike, mana ọ bụghị site na ime ihe ike karịa. Ịkpa agụụ ọrịa ọ bụla na-arụ ọrụ nke ọma karịa inye ya nri na ime ihe ike na-arụpụta ihe doro anya - ime ihe ike karịa. Ọchịchị Obama, na ọchịchị US ọ bụla bu ya ụzọ, kwesịrị ịma nke ọma ugbu a.
–Ndị
Erin Niemela (@erinniemela), PeaceVoice Editor na PeaceVoiceTV Onye njikwa ọwa, bụ onye ndoro-ndoro nke Nna-ukwu na mmemme Mkpebi Ọgbaghara na Mahadum Portland State, ọkachamara na usoro mgbasa ozi nke esemokwu ime ihe ike na enweghị isi. Dr. Tom H. Hastings bụ PeaceVoice Onye isi.
