Mkpa nke December 1914 Christmas Truce

Na Disemba 1914, ntiwapụ nke udo dị ịtụnanya, ọ bụ ezie na ọ dị mkpụmkpụ, mere mgbe ihe dịka 100,000 nke nde ndị agha, ma ọ bụ pasent iri, guzobere n'akụkụ 500 mile Western Front na Agha Warwa Mbụ, na ibe, na oge, kwụsịrị ịlụ ọgụ maka opekata mpe. Oge 24-36, Disemba 24-26. Oge dịpụrụ adịpụ nke gwongworo mpaghara mere dịkarịa ala mbido Disemba 11, ma na-aga n'ihu na mkparịta ụka ruo ụbọchị Afọ Ọhụrụ na mbido Jenụwarị 1915. Ọbụlagodi ọgụ ọgụ 115 so na ndị agha Britain, German, French na Belgium. Na agbanyeghị iwu ndị isi nyere machibidoro ụdị iro ọ bụla na onye iro, ọtụtụ isi n'akụkụ osisi ahụ nọchiri anya ya na kandụl na-enwu enwu, ndị agha na-apụta n'ogwe aka ha naanị 30 na 40 yadasịrị ịma jijiji, ị ,ụ sịga, ihe oriri na mmanya, na iji abụ ibe ha. Ndị agha si n'akụkụ niile jiri ohere ha wee lie ozu ha nwụrụ n'akụkụ ebe n'ọgbọ agha, na a na-ekwukwa na ọrụ olili ozu. N'ọnọdụ ụfọdụ ndị ọrụ nche sonyere na mkpochapụ ahụ zuru ebe niile. E nwedịrị ebe a na-akpọ egwuregwu bọl n'etiti ndị Germany na ndị Britain. (Lee SOURCES).

Dị ka mmụọ dị ebube mmụọ mmadụ gosipụtara nke a, ọ bụghị ihe dị iche n'akụkọ agha. N'ezie, ọ bụ ịmaliteghachi ọdịnala siri ike. Trugbọ agha na-ezighi ezi na obere ngwa agha ndị metụtara mpaghara na ihe omume enyi n'etiti ndị iro ewerela ọnọdụ n'oge agha ndị ọzọ dịte aka ruo ọtụtụ narị afọ, ikekwe ogologo oge.[1] Nke a gụnyere agha Vietnam Nam.[2]

Dave Grossman onye lara ezumike nka, onye prọfesọ sayensị sayensị, ekwuola na ụmụ mmadụ nwere oke mmụọ nke oke nke igbu mmadụ chọrọ ọzụzụ pụrụ iche iji merie ya.[3] Enweghị m ike ịkwanye bayonetụ m n'ime ogbi n'oge ọzụzụ USAF m na mbido 1969. Asi na m diri onye agha kari onye isi ndi agha oyibo, ma ole na ole nke umuaka, a na m eche, agam adi nfe? Ọchịagha m enweghị obi ụtọ mgbe m jụrụ iji bayonet m, n'ihi na ndị agha maara nke ọma na enwere ike ime ka ụmụ nwoke jiri mmanye. Ọchịchị aka ike achọrọ iji rụọ ọrụ ndị agha bụ ihe siri ike. Ọ maara na ọ gaghị ekwe ka mkparịta ụka banyere ọrụ ya ma mechie ngwa ngwa ọ bụla dobere usoro nrube isi ahụ. Edebere m ozugbo na “ọfịsa nchịkwa onye uwe ojii” ma zoo ndị mmadụ ebubo ịkwa iko n'ọnụ ụzọ mechiri emechi ebe m na-eyi egwu maka ikpe ndị agha, na-eme m ihere, na-ebo m ebubo ịbụ onye ụjọ na onye sabo. Ọjụjụ m jụrụ nke ọma nke itinye aka na ọdụ bayonet a gwara m, mepụtara nsogbu mmụọ nke chọrọ itisa ozi anyị.

Stanley Milgram ọkà mmụta mmekọrịta ọha na eze na Stanley Milgram na 1961, naanị ọnwa atọ ka mmalite nke ikpe Adolph Eichmann na Jerusalem maka ọrụ ya na nhazi Oké Mgbukpọ ahụ, malitere ọtụtụ usoro iji ghọta nke ọma nrube isi nye ikike. Nsonaazụ ndị ahụ na-awụ akpata oyi. Milgram jiri nlezianya nyochara ndị ọ na-achị ka ọ bụrụ onye nnọchi anya ndị America US. N'ịkọtara ọnụ banyere mkpa ọ dị ịgbaso iwu, a gwara ndị sonyere ka ha pịa onye na-eme ihe ọjọọ na-akpata ihe egwu, jiri nwayọ na-arị elu na mgbago iri na ise, oge ọ bụla Onye Ọzụzụ (onye na-eme ihe nkiri) mehiere ihe n'otu okwu. . Mgbe ndị mmụta malitere iti mkpu na mgbu, onye nyocha (onye isi) jiri nwayọ kwuo na nnwale ahụ ga-aga n'ihu. Pasent 65 dị ịtụnanya nke ndị sonyere Milgram chịkwara ọkwa eletrik kachasị elu - oke mma nke nwere ike igbu mmadụ n'ezie ịnabata ihe ahụ. Nnwale ndị ọzọ mere na afọ ndị gara aga na mahadum ndị ọzọ dị na United States, na ma ọ dịkarịa ala mba itoolu ndị ọzọ na Europe, Africa, na Esia, ha nile kpughere ọkwa dị elu nke irubere ikike. Otu omumu ihe omumu ihe omumu nke 2008 meputara na nrube isi Milgram ma zere otutu uzo esemokwu ya, hutara nsonaazụ ndi yiri ya.[4]

Milgram kwupụtara ihe mmụta kachasị mkpa nke ọmụmụ:

Ndị nkịtị, naanị ịrụ ọrụ ha, na enweghị iro ọ bụla n'aka ha, nwere ike bụrụ ndị nnọchi anya na usoro mbibi dị egwu. . . Mgbanwe kachasị eche echiche n'okwu nrubeisi bụ ka ya (ya) hụ onwe ya (n'onwe ya) na ọ bụghị ọrụ maka omume ya. . . Ọ (ya) na-ahụ onwe ya (onwe ya) ọ bụghị dị ka onye na-eme omume n'ụzọ ziri ezi kama ọ bụ onye nnọchi anya nke ikike mpụga, "na-arụ ọrụ mmadụ" nke a nụrụ ugboro ugboro na nkwupụta agbachitere nke ndị eboro ebubo na Nuremberg. . . . N'ime ọha mmadụ dị nro, ọ dị nro nke uche ịghara ileghara ibu ọrụ anya mgbe mmadụ bụ naanị njikọ dị n'etiti usoro ihe ọjọọ kama ọ bụ ihe na-esi na ya pụta. . . . Yabụ na e nwere nkewa nke ngụkọta nke omume mmadụ; Onweghi nwoke (nwanyi) kpebiri imebi ihe ojoo a ma nweta nsogbu ya.[5]

Milgram chetaara anyị na nyocha dị mkpa banyere akụkọ ihe mere eme nke anyị na-ekpughe "ọchịchị onye kwuo uche" nke ikike arụnyere na-enweghị onye ọchịchị aka ike, na-eme nke ukwuu na ndị na-erube isi nke ndị ahịa na-enweghị ike ịdabere na iyi ọha egwu nke ndị ọzọ, na-ekwu maka mbibi nke ndị bi na igenmụ amaala mbụ, ndabere nke ịgba ohu. nde, nnabata ndị Japanese America, na iji akwa nhichapu megide ndị nkịtị Vietnamese.[6]

Dị ka Milgram si kọọ, “ntụpọ nke otu onye, ​​ọ bụrụhaala na enwere ya, ọ pere mpe. Onye ga-anọchi ya bụ nwoke ọzọ. Naanị ihe ga - eme ka ndị agha ghara ịlụ agha bụ ma ọ bụrụ na onye chọrọ ịlụ ga na-akpali ndị ọzọ. ”[7]

Na 1961 ọkà ihe banyere mmụọ na ọkà mmụta ndọrọ ndọrọ ọchịchị Hannah Arendt, onye Juu, gbara akaebe nke Adolf Eichmann. Idem ama akpa enye ndifiọk ke enye “ibụkke, inyụn̄ ituaha owo mbọm.” Utu ke oro, Eichmann ye ediwak mbon eken nte enye “ẹkedi ata akpa.”[8]  Arendt kọwara ikike nke ndị nkịtị ịme ihe na-enweghị atụ n'ihi nrụgide nke mmekọrịta ọha na eze ma ọ bụ n'ime ọnọdụ ụfọdụ, dị ka "ihe ọjọọ nke ihe ọjọọ." Site na nyocha Milgram, anyị maara na "agbụ nke ihe ọjọọ" abụghị ihe ọhụrụ Ndị Nazi.

Ọkacha-akparamaagwa na ndị na-akọ akụkọ ọdịnala ekwuola na usoro ihe atụ nke mmadụ sitere na nkwanye ùgwù, ọmịiko na imekọ ihe ọnụ adịla mkpa maka ụmụ anụmanụ ka ha nweta nke ọma na ngalaba mmalite. Agbanyeghị, afọ 5,500 gara aga, n'ihe dị ka 3,500 TOA, obodo nta ndị Neolithic malitere ịmụba n'ime “mmepeanya” mepere emepe. Site na “mmepe anya,” echiche nhazi bụ ihe ọhụrụ — ihe ọkọ akụkọ ihe mere eme Lewis Mumford kpọrọ “megamachine,” mejupụtara nke mmadụ “ akụkụ "manyere ịrụkọ ọrụ ọnụ ịrụ ọrụ na ọnụ ọgụgụ buru ibu a na-echetụbeghị mbụ. Ọchịchị mepere echichi nke usoro ọchịchị (onye eze) nke nwere ndị odeakwụkwọ na ndị ozi, nke haziri igwe ọrụ (ọtụtụ ndị ọrụ) iji rụọ pyramid, usoro ịgba mmiri, na nnukwu nchekwa nchekwa ọka n'etiti ihe ndị ọzọ, ihe niile. nke ndi agha manyere. Ihe ndị dị na ya bụ njikọta nke ike, nkewa ndị mmadụ na klaasị, nkewa ọrụ mmanye na ịgba ohu, ahaghị nhata nke akụnụba na ihe ùgwù, yana ike agha na agha.[9] Ka oge na-aga, mmepeanya, nke a kụziiri anyị iche na ọ bara uru maka ọnọdụ mmadụ, abụrụla ụdị nnukwute egwu na-emetụta ụdị anyị, ọ bụghị banyere maka ụdị ndị ọzọ na gburugburu ụwa. Dịka ndị otu nke ụdị anyị nke oge a (ewezuga ndị otu amaala ọfụma ndị gbanahụrụ mmachi) anyị anọgidesiwo ike na narị ọgbọ atọ n'ihe nlere chọrọ nnukwu nrube isi na nnukwu vetikal ike.

Mumford mere ka o doo anya na ilu okike ndi mmadu nwere nke bu ihe mmadu mere eji akwanyere irube isi na teknuzu na akwukwo. Ihe okike ndi mmadu mepere emepe emeela ka atumatu nke ihe ike na agha di n’ihu amaghi,[10] ihe Andrew Schmookler kpọrọ “mmehie mbụ” nke mmepeanya,[11] na Mumford, “mkparị mkpokọta nke uche na ịma mma nke agbụrụ.”[12]

“Mmepeanya” chọrọ obodo nkịtị nrubeisi iji mee ka njikwa ike kwụ ọtọ. Ọ gbabeghịkwa etu a ga-esi enweta ikike ọchịchị kwụ chịm, ma ọ bụ site n'ọchịchị ndị ọchịchị dị elu, ndị ọchịchị aka ike, ma ọ bụ ndị ọchịchị onye kwuo uche ya, ọ na-arụ ọrụ n'ọtụtụ ọchịchị aka ike. Nnwere onwe nnwere onwe nke ndị mmadụ nweburu na agbụrụ ndị mepere anya tupu agbụrụ ugbu a na-ekwupụta ikwere na ikike ndị ọchịchị na echiche ha na-achịkwa, nke a kọwara dị ka 'nchịkwa nchịkwa' na-emegbu mmadụ ebe ike onwe onye na ijichi ụmụ nwanyị dị ike, ma ọ bụrụ na ọ dị mkpa.[13]

Ọpụpụ nke ike ọchịchị, iwu nke ndị eze na ndị a ma ama mere ka ndị mmadụ si n'ụkpụrụ akụkọ ihe mere eme nke ibi na obere agbụrụ dị iche iche. Yana mmanye mmadu, kewapu ndi mmadu na nmekorita ha na uwa mebiri oke nsogbu, ujo, na obi ojoo. Ndị ọkà mmụta banyere ihe ọmụmụ na-atụ aro na nkewa dị otú ahụ dugara na gburugburu ebe obibi unmaara[14]

Ya mere, ụmụ mmadụ nwere ike ịchọpụtaghachi ma zụlite ihe atụ nke nnupụisi na usoro ikike ọchịchị nke mepụtara agha 14,600 kemgbe mmalite nke mmepeanya ụfọdụ 5,500 afọ gara aga. N'ime afọ 3,500 gara aga, ọ fọrọ nke nta ka nkwekọrịta 8,500 bịanyere aka na mgbalị iji kwụsị agha, ọ nweghị isi n'ihi na ntọala kwụ ọtọ nke ike dịgidere nke chọrọ nrube isi na mgbalị ha ịgbasa ókèala, ike ma ọ bụ isi mmalite. Ọdịdị ọdịnihu nke ụdị a, na ndụ nke ụdị ihe ndị ọzọ dị ndụ, nọ n'ihe ize ndụ, ebe anyị na-echere ka ụmụ mmadụ bịa n'uche anyị, n'otu n'otu na n'otu.

Ekeresimesi 1914 nke otu narị afọ gara aga bụ atụ pụrụ iche nke etu agha ga-esi gaa n’ihu ma ọ bụrụ na ndị agha ekwenye ịlụ ọgụ. Ọ dị mkpa ka e sọpụrụ ma mee ememme, ọbụlagodi na ọ bụ ntakịrị oge. Ọ na-anọchi anya ekwe omume nke nnupụisi mmadụ na amụma nzuzu. Dị ka onye German na-ede uri na onye na-ede egwuregwu Bertolt Brecht kwuru, General, tank gị bụ ụgbọ ala siri ike. Ọ gbajiri oke ohia, gbuchakwa narị narị mmadụ. Mana o nwere otu ntụpọ: ọ chọrọ ọkwọ ụgbọ ala.[15] Ọ bụrụ na ndị njem ekweghị jọrọ onwe ha ịlụ ọgụ, a ga-ahapụ ndị isi ịlụ ọgụ nke ha. Ha ga-adị nkenke.