Lee Wzọ iri na abụọ US wakporo Iraq Dị Ndụ Na Infamy

Site n’aka Medea Benjamin na Nicolas SJ Davies, Machị 17, 2020

Ka ụwa juputara na ajọ ọrịa na-eyi egwu coronavirus, na Machị 19, ọchịchị Trump ga-eme emume ncheta afọ 17 nke mbuso agha US nke Iraq site na na-azụ elu esemokwu ahụ n’ebe ahụ. Mgbe ndị agha ala Iran jikọrọ ọnụ wakporo ọdụ US dị n'akụkụ Baghdad na Machị 11, ndị agha US lụrụ ọgụ mgbagha megide ụlọ ọrụ ngwa agha ise nke ndị agha ise wee kwuwapụta na ọ na-eziga ụgbọ elu abụọ ọzọ na mpaghara, yana ngwa agha Patriot ọhụrụ. sistemu na narị ndị agha ọzọ iji rụọ ọrụ ha. Nka nemegide ihe Votu Jenụwarị nke ndị omeiwu Iraq nke kpọrọ ndị agha US ka ha pụọ ​​ná mba ahụ. Ọ na-emegide mmetụta nke ọtụtụ ndị America, onye -eche agha Iraq ekwesighi ịlụ ọgụ, na-emegidekwa mkpọsa nke Donald Trump na-akwụsị agha na-adịghị agwụ agwụ.

Afọ iri na asaa gara aga, ndị agha US wakporo ma wakpo Iraq wakporo Iraq Ndị agha 460,000 sitere na ngwa ọgụ ya niile, ndị 46,000 UK ndị agha, puku mmadụ abụọ si Australia na narị ole na ole si Poland, Spen, Portugal na Denmark. “Ujo na egwu” ụgbọ agha ahụ tiwapụrụ 29,200 bọmbụ na mgbọ ogbunigwe na Iraq na izu ise mbụ nke agha ahụ.

Mwakpo nke US bụ mpụ nke ime ihe ike n'okpuru iwu mba uwa, ndị mmadụ na mba niile juputara na mmegide, gụnyere 30 nde mmadụ onye gara n'okporo ámá dị na mba iri isii n’abalị iri na ise n’afọ 60, iji gosipụta egwu ha nwere na nke a nwere ike ime na mbido narị afọ nke 15. Ọkọ akụkọ ihe mere eme America Arthur Schlesinger Jr., onye bụkwara onye isi okwu onye isi ala John F. Kennedy, jiri mwakpo US ndị Iraq mere na mwakpo mkpagbu Japan na Pearl Harbor na 2003 ma dee, "Taa, ọ bụ anyị bụ ndị America na-ebi ndụ ọjọọ."

Afọ iri na asaa ka nke ahụ gasịrị, nsonazụ nke mwakpo ahụ biri ndụ kwekọrọ na egwu nke ndị niile na-emegide ya. Agha na ọgụ na-ebuso mpaghara ahụ dum, nkewa na agha na udo na US na mba ndị dị n'Ebe Ọdịda Anyanwụ challengewa na-ama aka anyị oke nhọrọ ahọpụtara nke onwe anyi di ka ndi mmadu ndi nwere mmepe ohuru. Nke a bụ anya 12 n'ime nsonazụ kachasị njọ nke agha US na Iraq.

1. Egburu ma merụọ nde Iraq

Atụmatụ ọnụọgụ ndị mmadụ wakporo mbuso agha na nnabata Iraq dịgasị iche iche, mana ọbụlagodi nkwekọrịta atụmatụ dabere na akụkọ sitere na nke na-egosi ọnwụ kacha nta dị narị otu narị puku. Siri ike nnyocha sayensị na-eme atụmatụ na ndị Iraq 655,000 nwụrụ n'afọ atọ mbụ nke agha, na ihe dị ka otu nde ka ọ na-erule Septemba 2007. Ime ihe ike nke mmụba US na-aga n'ihu ma ọ bụ “mgbarụ” nọgidere na 2008, esemokwu ahụ na-aga n'ihu site na 2009 ruo 2014. Mgbe ahụ na mkpọsa ọhụrụ ya. imegide Alakụba Steeti, US na ndị ha na ya jikọrọ aka were ihe karịrị obodo 118,000 bombs na nke kachasị sie ike ogbunigwe ọgụ kemgbe agha Vietnam. Ha bepuru otutu Mosul na obodo ndi Iraq ndi ozo dika ihe mkpo, na nchoputa nke ndi Kurdiranke Iraq nke bu ụzọ choputara na ihe kariri Ndi mmadu 40,000 nwụrụ na Mosul naanị. Enweghi omumu ihe banyere onwu diri agha a. Agbakwunyere na ndụ niile furu efu, ọnụọgụ mmadụ merụrụ ahụ. Thelọ ọrụ gọọmentị etiti Central Iraq na-ekwu nke ahụ Nde Iraqis nde 2 Ahapụla nkwarụ.

2. Nde Irak Militere Ọzọ

Ka ọ na-erule 2007, UN High Commissioner maka Ndị gbara ọsọ ndụ (UNHCR) kọrọ na ọ fọrọ nke nta Nde Iraqis nde 2 agbanahụ ihe ike na ọgba aghara nke Iraq ji, ọkachasị na Jọdan na Syria, ebe nde mmadụ 1.7 ọzọ chụpụrụ n'ime obodo ahụ. US agha ndị Alakụba State tụkwasịrị obi karịa na bọmbụ na ogbunigwe agbagha, na-ebibi ọbụna ụlọ na na-achụpụ ihe ịtụnanya dị nde Iraqis 6 na afọ 2014 ruo 2017. Dabere na UNHCR, Nde mmadụ 4.35 alaghachila n'ụlọ ha ka agha a na-alụ na IS na-emebi, mana ọtụtụ na-eche ihu “ihe ndị emebi emebi, akụrụngwa mebiri emebi ma ọ bụ enweghị ya na enweghị ohere obibi na akụrụngwa ego, nke mgbe ụfọdụ [na-eduga na nsoje ebe obibi. ” 'Smụaka ndị a chụpụrụ na Iraq na-anọchite anya "ọgbọ nke ime ihe ike na-ata ahụhụ, na-agụghị agụmakwụkwọ na ohere," dabere na Onye Nkwupụta UN Cecilia Jimenez-Damary nke UN.

3. Puku kwụrụ puku ndị America, ndị Britain na ndị agha ndị ọzọ si mba ọzọ gbue ma merụọ ahụ

Ọ bụ ezie na ndị agha US na-ebelata ndị Iraq nwụrụ, ọ na-agbagha ma na-ebipụta nke ya. Ka ọnwa nke February 2020, Ndị agha US 4,576 na 181 ndị agha Britain egbuola na Iraq, yana 142 ndị agha mba ọzọ ọzọ na-anọdụ ala. Ihe karịrị pasent 93 nke ndị agha mba ọzọ a na-anwụ na Iraq bụ ndị America. Na Afghanistan, ebe US nwere enyemaka ndị ọzọ site na NATO na ndị ọzọ na - ejikọ aka, ọ bụ naanị pasent 68 nke ndị agha ọrụ agha egburula bụ ndị America. Nnukwu oke nke ndị US nwụrụ na Iraq bụ otu n'ime ọnụ ahịa ndị America kwụrụ ụgwọ maka nkwekọ, iwu megidere mbuso agha US. Ka ọ dị mgbe ndị agha US hapụrụ nwa oge hapụ Iraq na 2011, Ndị agha US 32,200 merụrụ ahụ. Dika ndi US gbara mbo ikwuputa na idebe ya, opekempe 917 Egburu ndi nkwekorita ndi mmadu na ndi nkporo ndi mmadu na ndi mmadu 10,569 meruru ahu na Iraq, mana obughi ha nile bu ndi US.

4. Ọbụna Ndị Ọgbọ Ndị Ọzọ Na-eche Ndị Ọzọ Echewo Onwe Ha Igbu onwe ha

Ihe karịrị ndị agha iri abụọ na United States na-egbu onwe ha kwa ụbọchị - nke ahụ bụ ọnwụ na-egbu kwa afọ karịa ọnụọgụ ndị agha US nwụrụ na Iraq. Ndi nwere oke igbu mmadu bu ndi agha na-eto eto ndi nwere nsogbu ibu agha, ndi na egbu onwe ha dika onodu “4-10 ugboro elu karịa ndị ọgbọ ha. ” N'ihi gịnị? Dị ka Matthew Hoh nke Veterans for Peace na-akọwa, ọtụtụ ndị agha ndị agha 'na-adọghachi ịbanyeghachi n'ime ọha mmadụ,' na-eme ihere ịrịọ maka enyemaka, ndị ọrụ ha hụrụ na ihe ha mere na-anyịgbu ha, na-azụ ọzụzụ na ịgba egbe na nke ha, na-eburu echiche na ọnya anụ ahụ na-eme ka ndụ ha sie ike.

5. Etufuru ego

Na Machị 16, 2003, ụbọchị ole na ole tupu mbuso agha US, osote onye isi ala Dick Cheney buru amụma na agha ahụ ga-efu US ihe ruru ijeri $ 100 nakwa na itinye aka US ga-adịru afọ abụọ. Afọ iri na asaa gara n'ihu, ọnụ ahịa ahụ ka na-arị elu. Officelọ omebe iwu mmefu ụlọ ọgbakọ (CBO) kwuru ọnụ ahịa nke $ 2.4 puku ijeri maka agha Iraq na Afghanistan na 2007. Ọchụnta ego Nobel na-emeri Nobel Joseph Stiglitz na Linda Bilmes nke Mahadum Harvard mere atụmatụ ọnụ ahịa agha Iraq na-efu karịa $ 3 puku ijeri, "Dabere n'echiche ndị na-achọghị mgbanwe," na 2008. Gọọmentị UK nọrọ opekata mpe Ijeri 9 bili na akwụ ụgwọ ozugbo site na 2010. Ihe ndị US mere emela ego na, megidere ihe ọtụtụ ndị America kwenyere, bụ iwughachi Iraq, obodo anyị agha bibiri.

6. Dysfunctional na nrụrụ aka Iraq Gọọmentị

Ọtụtụ n'ime ndị ikom (enweghị ụmụ nwanyị!) ndị na-agba Iraq n'oge a ka bụbu ndị a dọọrọ n'agha bụ ndị gbagara na Baghdad na 2003 na ndị agha US na ndị Britain wakporo. Ndị Iraq na-ebupụ ọzọ 3.8 nde ụlọ ọrụ mmanụ kwa ụbọchị ma na-enweta $ 80 ijeri na mbupụ mmanụ, mana obere ego a na-agbadata iji wughachi ụlọ mebiri emebi ma mebie ma ọ bụ nye ọrụ, nlekọta ahụike ma ọ bụ agụmakwụkwọ maka ndị Iraq. naanị 36 percent nke ọbụna ọrụ. Ndị na-eto eto Iraq na-aga n'okporo ụzọ ịchọ njedebe nke nrụrụ ọchịchị ndọrọ ndọrọ ọchịchị Iraqi Iraq na 2003 na mmetụta US na Iran na ndọrọ ndọrọ Iraq. Ihe karịrị narị mmadụ isii gbara akwụkwọ ndị agha gọọmentị gburu, mana ngagharị iwe ahụ mere ka Prime Minista Adel Abdul Mahdi kwụsị ịgba arụkwaghịm. Ọzọ bụzị ndị si n'ebe ọdịda anyanwụ ọpụpụ, Mohammed Tawfiq Allawi, nwa nwanne onye bụbu onyeisiala mịnịsta ala nke United States Ayad Allawi ka ahọpụtara ka ọ nọchie ya, mana ọ gbara arụkwaghịm n’ime izu mgbe Assemblylọ Mgbakọ Mba ahụ kwadoghị nhọrọ ndị kabinet ya. Protestzọ ngagharị iwe a ma ama mere ememe mwepu Allawi, Abdul Mahdi kwetere ka ọ bụrụ praịm minista, mana naanị dịka “onye na-ahụ maka ọrụ” iji rụọ ọrụ dị mkpa ruo mgbe enwere ike ịme ntuli aka ọhụụ. Ọ kpọọ oku maka ntuli aka ọhụrụ na December. Ruo oge ahụ, Iraq ka nọ n'ọchịchị ndọrọ ndọrọ ọchịchị, ebe ihe dị ka ndị agha 5,000 US ka nwere ya.

7. Agha na-ezighi ezi na Iraq emebiela iwu nke Iwu mba ụwa

Mgbe US wakporo Iraq na-enweghị nkwado nke UN Security Council, onye mbụ merụrụ ahụ bụ United Nations Charter, ntọala nke udo na iwu mba ụwa kemgbe Agha IIwa nke Abụọ, nke machibidoro iyi egwu ma ọ bụ ojiji nke obodo ọ bụla megide obodo ọzọ. Iwu mba ụwa na-enye ohere ịlụ agha dịka ihe dị mkpa na ịkpa oke agha megide mwakpo ma ọ bụ ihe iyi egwu na-abịanụ. 2002 iwu na-akwadoghị Ozizi Bush nke ihe preemp n'ụwa jụrụ n'ihi na ọ gafere ụkpụrụ a dị warara ma kwupụta ikike US na-enweghị atụ iji ikike agha na-adịghị n'otu "iji bulie iyi egwu na-apụta," na-emebi ikike nke UN Security Council iji kpebie ma otu ihe iyi egwu chọrọ nzaghachi agha ma ọ bụ na ọ gaghị. Kofi Annan, onye ode akwukwo UN n'oge ahụ, kwuru na mwakpo adịghị mma ma ọ ga - eduga na ndakpọ ihe n'usoro nke mba dị iche iche, ọ bụ ihe ahụ mere. Mgbe US zọtọrịrị na UN Charter, ndị ọzọ aghaghị iso. Taa, anyị na-elele Turkey na Israel na-agbaso nzọụkwụ US, na-awakpo ma na-awakpo Syria dị ka a ga-asị na ọ bụghị ọbụna mba kachasị mma, na-eji ndị Syria dị ka pawn na egwuregwu ndọrọ ndọrọ ọchịchị ha.

8. Agha Iraqgha Iraq merụrụ ochichi onye kwuo uche US

Onye nke abụọ wakporo mbuso agha ahụ bụ ochichi onye kwuo uche ya nke America. Ndị Omeiwu tozuru oke maka agha dabere n'ihe akpọrọ “Nchịkọta” nke atụmatụ ọgụgụ isi nke National (NIE) nke abụghị ụdị. Na Washington Post weputara na mmadụ isii n'ime mmadụ 100 na ndị ụlọ ọgbakọ XNUMX na ndị otu ole na ole ụlọ gụọ ihe NIE n’ezie. The “Nchịkọta” dị peeji 25 na ndị otu ndị omeiwu ọzọ dabere na votu ha bụ ihe edepụtara ọnwa ole na ole tupu mgbe ahụ “iji mee ka ọha mmadụ gaa agha,” dị ka otu n’ime ndị dere ya, onye CIA's Paul Pillar mechara kwuputara PBS Frontline. O nwere ebubo dị ịtụnanya na enweghị ebe ọ bụla a hụrụ na ezigbo NIE, dịka CIA maara nke saịtị 550 ebe Iraq na-echekwa ngwa agha na kemịkal. Onye ode akwukwo nke State Colin Powell kwughachiri ọtụtụ ụgha ndị a na nke ya arụmọrụ ihere na UN Security Council na February 2003, ebe Bush na Cheney jiri ha mee isi okwu, gụnyere adreesị Bush State 2003 nke Union. Kedu ka ọchịchị onye kwuo uche ya si dị — na-achịkwa ndị mmadụ — ọbụlagodi ma ọ bụrụ na ndị mmadụ anyị họọrọ ka ha nọchitere anyị na Congress nwere ike tinye aka ịme ntuli aka maka ajọ mbibi site na ụdị ụgha a?

9. Enweghị ntaramahụhụ maka Mpụ Ọkpụkpọ Ọchịchị

Onye ọzọ wakporo mbuso agha Iraq bụ echiche nke ndị isi ala na amụma US nọ n'okpuru iwu. Afọ iri na asaa ka e mesịrị, ọtụtụ ndị America na-eche na onye isi ala nwere ike ịlụ agha ma gbuo ndị isi ala ọzọ na ndị a na-enyo enyo na-eyi ọha egwu ka ọ masịrị ya, na-enweghị nsogbu ọ bụla - dị ka onye ọchịchị aka ike. Mgbe ole President Obama O kwuru na ya chọrọ ịdị na-elega anya karịa azụ, na enweghị onye ọ bụla sitere na gọọmentị Bush na-aza ajụjụ maka mpụ ha, ọ dịka ọ kwụsịrị ịbụ mpụ ma bụrụzie nke iwu dịka iwu US. Nke ahụ gụnyere mpụ nke ime ihe ike imegide mba ndi ozo; ihe ogbugbu nke ndị nkịtị na mwakpo ọdụ ụgbọ elu US na mwepụ nke ụgbọelu; na na-enweghị nchedo nke ekwentị America ọ bụla, ozi ịntanetị, akụkọ ihe mere eme na echiche. Mana ndị a bụ mpụ na mmebi iwu US, yana ịghara ịza ndị mere mpụ ndị a mere ka ọ dịrị ha mfe ịmegharị ha.

10. Mbibi nke gburugburu

N'oge agha mbu nke United States, US ama ada 340 tọn warheads na ihe mgbawa ejiri uranium mebiri emebi, bụ nke merụrụ ala na mmiri ma mee ka ọrịa kansa rịa elu. N'ime iri afọ ole na ole sochirinụ “ecocide,” ndị Iraq tara ahụhụ site na na-ere ọkụ nke ọtụtụ olulu mmanụ; mmetọ nke isi mmiri site na mkpofu mmanụ, nsị na kemịkal; nde kwuru nde na bibiri obodo obodo; na ikpo oku buru ibu nke agha agha “ikuku olulu” agha. Mmetọ mere ka site na agha jikọtara ọnụ ọgụgụ dị elu nke ntụpọ ịmụ nwa, ọmụmụ nwa, akụrụ amụ na ọrịa kansa (gụnyere ọrịa leukemia) na Iraq. Mmetọ a emetụtakwa ndị agha US. “Ihe kariri 85,000 US Iraq ndị agha lanarịtela… chọpụtara na nsogbu iku ume na iku ume, ọrịa kansa, ọrịa akwara, nkụda mmụọ na ume ala kemgbe m si Iraq lọta, ”dị ka Guardian na-akọ. Na akụkụ nke Iraq enweghị ike ịgbake site na mbibi gburugburu ebe obibi.

11. Iwu nkewa “Iwu na ”kpụrụ” nke US nke Iraq mere na nsogbu kpatara Oke Mpaghara

Na Iraq narị afọ nke 20, ndị Sunni pere mpe ike karịa ọtụtụ Shia, mana maka akụkụ ka ukwuu, agbụrụ dị iche iche bi n'akụkụ na mpaghara ndị agwakọrịrị na ọbụnadị ịlụrịta di na nwunye. Ndị enyi ndị nne na nna Shia / Sunni gwara ọgwa gwara anyị na tupu mwakpo US, ha amataghị onye nne na nna bụ Shia na nke bụ onye Sunni. Mgbe mwakpo ahụ gasịrị, US nyere ikike ọchịchị ọchịchị Shiite ọhụrụ nke ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị ndị ọzọ jikọrọ US na Iran, yana Kurds na mpaghara mpaghara onwe ha, na north. Mmezi nke ike na atụmatụ US nkewa "nkewa na ịchịkwa" mere ka ebuso agha dị egwu, gụnyere mkpocha agbụrụ nke ndị Minista ime obodo. ọnwụ ọgụ n'okpuru iwu US. Cthe nkewa ndị US weghaara Iraq na Iraq dugara ịmaliteghachi Al Qaeda na mpụta nke ISIS, bụ nke kpata ọgba aghara n'ógbè ahụ dum.

12. Ọchịchị Nzuzo Ọhụrụ n'etiti US na Worldwa Na-amụba Gburugburu

Mgbe Onye Isi Ala Bush kwupụtara “ozizi nke nkwuputa okwu ya” na 2002, Senator Edward Kennedy akpọ ya "Oku maka agha mba Amerịka na narị afọ nke 21st nke mba ọ bụla ọzọ nwere ike ịnabata ma ọ bụ nabata." Mana ụwa kụọla afọ abụọ iji mee ka US gbanwee ụzọ ma ọ bụ dịrị n'otu na mmegide mbuso agha na mbuso agha ya. France na Germany ji obi ike soro Russia na ọtụtụ ndị South South iji guzogide mwakpo nke Iraq na Council Security UN na 2003. Mana gọọmentị ndị ọdịda anyanwụ nabatara njakịrị mara mma nke Obama dị ka mkpuchi maka ime ka mmekọrịta ọdịnala ha na US China si na-arụsi ọrụ ike ịgbasawanye ya. mmepe akụ na ụba udo na ọrụ ya dị ka ebe akụ na ụba Asia, ebe Russia ka na-ewughachi akụ na ụba ya site na ọgba aghara neoliberal na ịda ogbenye nke 1990s. Onwebeghikwa njikere iwere iwe iwe US ​​oge niile ruo mgbe US, NATO na ndị nnọchi anya eze ha Arab kwụsịrị nnọchi nnọchi anya ha Libya na Syria na 2011. Mgbe ọdịda Libya gachara, Russia pụtara na o kpebiri na ọ ga-akwado mkpebi mgbanwe mgbanwe ọchịchị US ma ọ bụ mee onwe ya ihe mechara.

Ọnọdụ akụ na ụba agbanweela, ụwa nwere ọtụtụ mba na-apụta, ụwa na-atụ anya na olileanya na ndị America na ndị isi America ọhụụ ga-eme ihe iji kwado ọchịchị alaeze America nke narị afọ nke 21 a tupu ọ ga - eduga na agha US nke kacha njọ na Iran , Russia ma ọ bụ China. Dị ka ndị America, anyị ga-atụ anya na okwukwe ụwa na anyị nwere ike iji ọchịchị onye kwuo uche ya weta ịdị ọcha na udo na amụma US apụtaghị. Ebe dị mma ịmalite bụ ị sonyere oku ndị omeiwu Iraq na-akpọ maka ndị agha US ịhapụ Iraq.

Medea Benjamin, onye nchoputa nke CODEPINK maka Udo, bụ onye dere ọtụtụ akwụkwọ, gụnyere N'ime Iran: The Real History and Politics of the Islamic Republic of Iran na Alaeze nke Mmehie: Na-akpata US-Saudi Connection.

Nicolas JS Davies bụ odeakụkọ nọọrọ onwe ya, onye nyocha maka CODEPINK, na ode akwukwo Ọbara n'aka anyị: Mwakpo America na Mbibi nke Iraq.

E mepụtara isiokwu a Mpaghara Udo Obodo, oru ngo nke Independent Media Institute.