Site na Tad Daley, November 16, 2018
site Inkstick
O nwere ike ịbụ na ị chọpụtala na agha ahụ ga-akwụsị agha abụghị.
Ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ na ọ ga-achọpụta na Agha Ukwu ahụ, nke kwụsịrị otu narị afọ gara aga n'izu a, jere ozi dị ka mpempe akwụkwọ maka ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ihe ọ bụla sitere na mba ụwa n'oge narị afọ gara aga ma na-egbu mgbu. O dugara n'ọdịda nke alaeze ukwu atọ, ịrị elu nke ọchịchị aka ike abụọ, agha ụwa nke abụọ ka ukwuu na mbara, ụjọ na obi ọjọọ karịa nke mbụ, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ narị afọ ise "Agha Nzuzo" n'etiti ndị mmeri abụọ ahụ, na oge nke atọmịk. Agha Iwa nke Mbụ, ka onye ọkọ akụkọ ihe mere eme nke Mahadum Columbia Fritz Stern kwuru, bụ “ọdachi mbụ nke narị afọ nke 20 - ọdachi nke ọdachi ndị ọzọ niile si na ya pụta.”
Mana otu ihe, na ogologo oge, nwere ike igosi ihe kariri nke ọ bụla n'ime ihe ndị a. N'ihi na Agha Ụwa nke Abụọ, bụ nke sochiri n'ụzọ dị ịrịba ama site na Agha Ụwa Mbụ, mere ka ọ bụrụ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ nke a chefuru echefu iji wepụ agha - site n'ịme ka ụmụ mmadụ dị n'otu.
Kedu ka ọ ga-esi gbanyụọ ọkụ?
Mkparịta ụka ahụ na Agha Ukwu ahụ nwere ike ịbụ "agha na-agwụ agha" na-esonyere onyeisi oche America n'oge agha ahụ, Woodrow Wilson. Mana, n'eziokwu, sitere n'aka onye na-ahụ maka mmekọrịta mmadụ na Britain, nwanyị, onye futurist, onye ọkọ akụkọ ihe mere eme na ndị ọkà mmụta sayensị bụ onye ọsụ ụzọ HG Wells, na ọtụtụ isiokwu ndị e wepụtara na ọnwa ole na ole mgbe a gbachara egbe ndị August Agha nke Ga-akwụsị Agha. Wells kwusiri ike na ọhụụ a na-enwetụbeghị ụdị ọhụụ nke mmiri a na-adịghị agwụ agwụ na akụkọ ihe mere eme nke mba nile, tinyere ijikọ ụwa ọnụ nke yiri ka ọ na-adịghị agbanwe agbanwe n'oge ọgbọ ahụ dị ka ọ dịịrị anyị, nyere ohere maka ụmụ mmadụ ịchọta otu ụzọ isi chịkwaa onwe ya dịka otu obodo na-ejikọta ọnụ na ndọrọ ndọrọ ọchịchị.
Agha n'etiti mba dị iche iche, yana agha ndị agha na-adịgide adịgide nke na-ekwu na-agbachitere onwe ha megide ndị agha ndị agha na-adịgide adịgide nke mba ndị ọzọ, nwere ike ịkwụsị site na ịmepụta steeti elu. Wells nwere olileanya na njedebe nke Agha Ukwu ahụ ga-eweta njedebe ikpeazụ nke echiche a, bụ nke e mere ka ọtụtụ narị afọ gara aga site na mmasị Victor Hugo, Alfred Lord Tennyson, Ulysses S. Grant, Baha'u'llah, Charlotte Bronte , Immanuel Kant, Jean Jacques Rousseau, Jeremy Bentham, William Penn, na Dante. "Ọtụtụ puku agbụrụ nke 10,000 afọ gara aga eburu agha ma kwadoo n'ime ọchịchị 60 ma ọ bụ 70-odd nke taa," Wells kwuru, "ma na-arụ ọrụ ugbu a n'ọgụ nke ndị agha na-aghaghị ịrụ ọrụ ikpeazụ ha."
N'ezie, izu ole na ole tupu e kpochapụ Agha Ukwu ahụ, Wells bipụtara otu akwụkwọ a na-akpọ Ụwa Na-enye Onwe Ha. Ọ gosiputara ọdịnihu ebe agbụrụ mmadụ na-enweta uru nke nnukwu mikom ike nke na-enweghi ngwụcha ma nweere onwe ya, ma nnukwu ọgba aghara na-agba ọsọ bụ nke na-eji ngwá ọgụ nuklia. Ọ bụ ọdịdị mbụ, n'akwụkwọ, nke ngwá agha nuklia na agha nuklia. Ma, agha a na-akpata ọdachi na-esochi akwụkwọ akụkọ ahụ site na njedebe nke agha, site na ntọala nke Wells a na-akpọ ebe a, na n'akwụkwọ ndị ọzọ, "ụwa dị."
OTÚ, E NWERE MGBE Ọ BỤ EKWU EKWU
HG Wells nwụrụ na 1946, nwee nkụda mmụọ miri emi banyere atụmanya nke mmadụ na mbido Nagasaki na Hiroshima. Agha agha nke agha ya emeela n'ezie ... ma o yighị ka ọ kpatara njedebe nke agha. Ihe o wetara bụ obere mmekọrịta mmadụ na ibe ya, nke kwusara na nkwụsị agha - na nhụsianya nke nsogbu a na-etinye ugbu a maka ndụ mmadụ site na atụmanya nke agha ụwa zuru ụwa ọnụ - ugbu a bụ ihe dị mkpa na ihe mgbaru ọsọ ihe mgbaru ọsọ . Kedu? Site na njedebe ikpeazụ nke ọma Wells (na-adịbeghị anya) amụma - mmalite nke iwu ụwa, ntọala ochichi ọchịchị nke ọchịchị onye kwuo uche ya, na njedebe n'ọchịchị ụwa nke ọkachamara bụ Thomas Hobbes "agha niile megide mmadụ nile."
Na njedebe 1940s, oge dị ka ndị bi na ya iji nweta nkwa abụọ dị egwu na enweghi nsogbu, ezi ọrụ nke ụwa dum malitere ịpụta, na-ekwupụta na ọchịchị ụwa bụ naanị ihe ngwọta maka nsogbu ọhụrụ nke ngwá agha nuklia, na nsogbu oge ochie nke agha n'onwe ya. N'afọ ndị na-esote WWII, a tụlere echiche ọchịchị ụwa nke ọma na arụmụka na ụlọ ezumike nká, oriri mmanya, oriri oriri abalị, na ụdị nlekọta ọ bụla. Ruo ihe dị ka afọ ise, mmegharị ahụ iji mee ka otu mba dị iche iche nwe ụwa dị ka ikike nke ụmụ mmadụ na nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị dị ka ikike ụmụ nwanyị na njirimara nwoke na agbụrụ na ikpe ikpe ziri ezi taa, ma ọ bụ mmemme ndi mmadu na mmegide Vietnam na mmegharị na 1960s, ma ọ bụ ọrụ mmanye na mmegharị ụmụ nwanyị n'ime iri afọ ole na ole nke 20th Century. Ekwetaghị ya?
Isiokwu asọmpi arụmụka mba nke ụlọ akwụkwọ kọleji America niile na 1947-1948 bụ: "EGO: E kwesiri ka e nwee gọọmentị etiti mba ụwa." Otu ọmarịcha nwa okorobịa nọ n’agha Amerịka aha ya bụ Garry Davis mara ụlọikwuu n’obere ihe dị n’ókèala UN na Paris na 1948, maakwa ọkwa na “obodo m bụ ụwa,” wee guzobe “ndebanye aha ụmụ amaala ụwa” nke dọtara ihe karịrị mmadụ 500,000. Onye isi oche nke Mahadum Chicago, Robert Maynard Hutchins, kpọkọtara na 1947 ụfọdụ n'ime ndị ọkachamara ama ama na ọha mmadụ n'oge ahụ, gụnyere ndị prọfesọ si Stanford, Harvard, na St. John's College, wee kpọọ ha nke ukwuu Iwu. ” ("Mbido mbido" ha mechara wepụta ndị isi ụwa na-atụ anya na ha ga-ehibe "Federal Republic of the World, nke anyị na-enyefe aka anyị.") Ndị American "United World Federalists" (UWF), nke lekwasịrị anya "iji wusie UN ike Gọọmenti ụwa, ”eguzobewo isi 720 ma kpọọ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ndị òtù 50,000 tupu ọgwụgwụ afọ iri ahụ. (UWF ka dị taa, nke a maara taa dịka "Citizens for Global Solutions," nke nwere ọfịs na Washington DC. Ọ bụ njikọ America nke mba ụwa "World Federalist Movement," yana ụlọ ọrụ dị na New York City.) Na nghoputa nke 1947 Gallup gosipụtara nke ahụ 56% nke ndị America kwadoro nkwupụta na "UN kwesịrị iwusi ike ka ọ bụrụ gọọmentị ụwa."
Onu ogugu onu ogugu nke ubochi nke kwadoro ka e guzobe mba nke mba Albert Einstein, EB White, Jean-Paul Sartre, Aldous Huxley, Oscar Hammerstein II, Clare Boothe Luce, Carl Sandburg, John Steinbeck, Albert Camus, Dorothy Thompson, Bertrand Russell, Arnold Toynbee, Ingrid Bergman, Henry Fonda, Bette Davis, Thomas Mann, Ụlọikpe Kasị Elu nke United States Owen J. Roberts na William O. Douglas, Jawaharlal Nehru, na Winston Churchill.
Echiche ahụ ọbụna dọtara nkwado iwu iwu nke America. Ọ dịghị ihe na-erughị iwu ndị omeiwu 30 na United States nyere iwu iji kwado ọchịchị gọọmenti. Na mkpebi 1949 na United States Congress, bụ nke kwupụtara na "ọ ga-abụ ihe mgbakwasị ụkwụ nke iwu mba ọzọ nke United States iji kwadoo ma mee ka United Nations nwee ike ịchọọ ọganihu ya na United Nations," bụ nke 111 kwadoro ndị nnọchianya na ndị nnọchiteanya, gụnyere ndị dike nke ọdịnihu ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke America dị ka Gerald Ford, Mike Mansfield, Henry Cabot Lodge, Peter Rodino, Henry Jackson, Jacob Javits, Hubert Humphrey, na John F. Kennedy.
N'ezie, President Harry S. Truman nwere ọmịiko dị ukwuu maka ikuku gọọmenti ụwa nke bụ akụkụ dị ukwuu nke ndị na-enweghị ndị ọchịchị n'oge ọchichi ya. Strobe Talbott, na akwụkwọ 2008 ya AKWỤKWỌ NDỊ KWURU: Akụkọ nke Oge Ochie, Ala Oge A, na Nchọgharị maka Mba Nile, agwa anyị na Truman n'oge ọ bụla o toro eto na-eburu akpa ya Tennyson's 1842 Locksley Ụlọ Nzukọ amaokwu banyere "nzuko omeiwu nke mmadụ, ndị gọọmenti ụwa" - ma gbanye ha aka karịa ugboro iri na abụọ. Mgbe ọ na-alọghachite ụgbọ okporo ígwè si San Francisco gaa Washington mgbe ọ bịanyere aka na UN Charter na June 26, 1945, onyeisi oche ahụ kwụsịrị na steeti Missouri, ma kwuo, sị: "Ọ ga-adị mfe dị ka mba dị iche iche otu mba nke ụwa dịka ọ bụ maka gị ka ị na-emekọrịta ihe na mba United States. Ugbu a mgbe Kansas na Colorado nwere esemokwu banyere mmiri dị na Arkansas River ... ha anaghị aga agha n'elu ya. Ha na-eweta uwe na Ụlọikpe Kasị Elu nke United States ma na-agbaso mkpebi ahụ. Enweghị ihe kpatara ya na ụwa mere anyị enweghị ike ime nke ahụ n'ụwa niile. "
AGBA NKE MBỤ NA-AHỤ ỤWA
Mgbe ụfọdụ, taa, ndị a ma ama nke nwere nnukwu ọhụụ ọhụụ mere ka echiche nke ụwa dị na tebụl. "Ọ bụrụ na ịchọrọ ka esemokwu maka ọchịchị ụwa, esemokwu na-enye ya," ka Bill McKibben na 2017 kwuru, ọ ga-abụ na ọ bụ onye na-akwado gburugburu ụwa. Na 2015, Bill Gates nyere ajụjụ ọnụ na German akụkọ Suddeutsche Zeitung banyere odida ala uwa nile. N'ime ya, o kwuru, sị: "UN system failed ... Ọ dị mwute otú e si agbagha ogbako (UN) na Copenhagen ... Anyị dị njikere maka agha ... Anyị nwere NATO, anyị nwere nkewa, jeeps, ndị a zụrụ azụ. Ma, gịnị ka ọ bụ ọrịa na-efe efe? ... Ọ bụrụ na e nwere ihe dị otú ahụ dị ka ọchịchị ụwa, anyị ga-adị njikere nke ọma. "Na nsonye 2017, ụnwụahụ Stephen Hawking kwuru, sị:" Ebe ọ bụ na mmepeanya amalitela, mmeso ọjọọ abawo uru ma ọ bụ na ọ nwere uru dị ndụ ... Ugbu a, Igwe ihe omimi emeela ngwa ngwa na nke a nwere ike ibibi anyi nile ... anyi kwesiri ichikota mmuo a ketara site n'echiche anyi na ihe kpatara nke a ... Nke a puru igosi ochichi nke uwa. "
Ma n'agbanyeghị ndị a, echiche ahụ bụ na ihe dịka otu gọọmenti ụwa nwere ike iji otu ụbọchị rụọ ọrụ maka nsogbu nke agha bụ na ọ na-anọghị na arụmụka nke ọha na eze. Ọtụtụ ndị mmadụ abụghị maka ya ma ọ bụ megide ya, n'ihi na ihe ka ọtụtụ ná ndị mmadụ echetụbeghị banyere ya, ọ pụkwara ịbụ na ha anụtụbeghị ya. Na akụkọ ihe omimi nke echiche - ma n'oge zenith n'ime afọ ole na ole mgbe Agha Ụwa nke Abụọ na ọtụtụ ndị na-eche echiche banyere akụkọ ihe mere eme na narị afọ gara aga - bụ nke a na-amaghị kpamkpam ma ọ bụ ihe ọmụma gbasara akụkọ ihe mere eme na ndọrọ ndọrọ ọchịchị.
Ma echiche ahụ nwere ike ibili ọzọ - maka otu ihe ndị ahụ mere ka ụgbọ mmiri ahụ bụrụ "ụwa" bụ ihe kpatara ya na nkwenye ya na narị afọ gara aga. Ọ bụ ezie na ọtụtụ ndị America na-anabata agbụrụ mba na agbụrụ na "America First" nkatọ nke Steve Bannon, Stephen Miller, na Donald Trump, ọtụtụ ndị ọzọ - ma n'ime na n'èzí United States - na-ekwusi ike na ịkwado otu mba nwere ike iso ya kwadoro ndi mmadu, na ichu ochicho mba bu ihe ndi mmadu na-acho, ya na ndi mmadu nile n'ime uwa a na-adighi ike kwesiri ichebara onwe anyi echiche na okwu ndi sayensi aha akwukwo Spider Robinson, dika "ndi oru na Spaceship Earth. "
"Nchịkọta nke mmadụ niile," ka HG Wells kwuru, "tinyere ọnụ ọgụgụ zuru oke nke ikpe ziri ezi iji hụ na ahụike, agụmakwụkwọ, na ohere nke ohere nke ọtụtụ ụmụaka a mụrụ n'ime ụwa, ga-apụta ntọhapụ dị otú ahụ ma gbasaa nke ike mmadụ iji mepee ọhụụ ọhụrụ n'akụkọ ihe mere eme mmadụ. "
Ikekwe, ụfọdụ ụbọchị dị anya, nke ahụ nwere ike ịghọ agha nke ga-akwụsị agha.
~~~~~~~~
Tad Daley bụ onye isi nke nyocha gbasara iwu Ndị Citizens maka Global Solutions, na onye edemede nke akwụkwọ ahụ APOCALYPSE KWESỊRỊ: Ịchụ ụzọ na World Weapon-Free World site na Rutgers University Press.
