Ntugharị NATO nke Finland na-ahapụ ndị ọzọ ka ha na-aga na "Mmụọ Helsinki"

Onye isi ala Finland nwetara Nrite Nobel Peace na 2008. Ebe E Si Nweta Foto: Nrite Nobel

Site na Media Benjamin na Nicolas JS Davies, World BEYOND War, April 11, 2023

Na Eprel 4, 2023, Finland ghọrọ onye isi nke 31st nke ndị agha NATO. Ókèala dị kilomita 830 dị n'etiti Finland na Russia ugbu a bụ ókèala kacha ogologo n'etiti mba NATO ọ bụla na Russia, nke ma ọ bụghị ya. ala naanị Norway, Latvia, Estonia, na obere agbatị nke ókèala Polish na Lithuania ebe ha gbara Kaliningrad gburugburu.

N'ihe banyere agha na-adịghị mma n'etiti United States, NATO na Russia, nke ọ bụla n'ime ala ndị a bụ ihe ọkụ ọkụ nwere ike ịkpata nsogbu ọhụrụ, ma ọ bụ ọbụna agha ụwa. Ma isi ihe dị iche na ókèala Finland bụ na ọ na-abịa n'ihe dị ka 100 kilomita site na Severomorsk, ebe Russia. Northern Fleet na 13 n'ime ụgbọ mmiri okpuru mmiri 23 ya nwere ngwa agha nuklia dabere. Nke a nwere ike ịbụ ebe Agha Ụwa nke Atọ ga-amalite, ma ọ bụrụ na ọ malitebeghị na Ukraine.

Na Europe taa, ọ bụ naanị Switzerland, Austria, Ireland na ọnụ ọgụgụ dị nta nke mba ndị ọzọ na-anọgide na-abụghị NATO. Ruo afọ 75, Finland bụ ihe atụ nke nnọpụiche na-aga nke ọma, ma ọ dị anya na a naghị ewepụ ya. Dị ka Switzerland, ọ nwere nnukwu agha, na ndị Fin na-eto eto na-achọrọ ịrụ ma ọ dịkarịa ala ọnwa isii nke ọzụzụ agha mgbe ha gbachara afọ 18. Ndị agha ya na-arụsi ọrụ ike ma na-edebe ihe karịrị 4% nke ndị bi na ya - ma e jiri ya tụnyere nanị 0.6% na US - na 83% nke ndị Finn na-ekwu. ha ga-eso na-alụ ọgụ ma ọ bụrụ na a wakporo Finland.

Naanị 20 ruo 30% nke ndị Finn nwere akụkọ ihe mere eme na-akwado ịbanye na NATO, ebe ọtụtụ ndị na-anọgide na-akwado ma jiri mpako kwado amụma ya nke nnọpụiche. N'ọgwụgwụ 2021, onye Finnish nyocha echiche tụrụ nkwado ewu ewu maka ndị otu NATO na 26%. Mana mgbe mwakpo ndị Russia wakporo Ukraine na February 2022, nke ahụ wụliri elu ruo 60% n'ime izu na, ka ọ na-erule Nọvemba 2022, 78% nke ndị Finn kwuru na ha akwado ịbanye na NATO.

Dị ka ọ dị na United States na mba NATO ndị ọzọ, ndị isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị Finland na-akwado NATO karịa ọha na eze. N'agbanyeghị nkwado ọha na eze ogologo oge maka nnọpụiche, Finland sonyeere NATO Partnership for Peace omume na 1997. Gọọmenti ya zigara ndị agha 200 na Afghanistan dị ka akụkụ nke UN-ikike International Security Assistance Force mgbe mbuso agha US 2001 gasịrị, ha nọrọ ebe ahụ mgbe NATO weghaara ikike a na 2003. Ndị agha Finland ahapụghị Afghanistan ruo mgbe niile Western Western. Ndị agha wepụrụ na 2021, mgbe ngụkọta nke ndị agha Finland 2,500 na ndị ọrụ nkịtị 140 etinyegoro ebe ahụ, na ndị Fin abụọ abanyela. gburu.

A December 2022 review nke ọrụ Finland na Afghanistan site na Finnish Institute of International Affairs chọpụtara na ndị agha Finnish "na-alụ ọgụ ugboro ugboro dịka akụkụ nke ọrụ agha nke NATO na-edu ugbu a ma ghọọ akụkụ na esemokwu ahụ," na ebumnuche nke Finland kpọsara, nke bụ "ịkwado na ịkwado Afghanistan iji welie udo na nchekwa mba ụwa" karịrị "ọchịchọ ya ịnọgide na-ewusi mmekọrịta mba ọzọ na nchebe ya na US na ndị mmekọ mba ụwa ndị ọzọ, yana mbọ ya ime ka mmekorita ya na NATO dịkwuo elu. "

N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, dị ka obere mba ndị ọzọ NATO jikọrọ aka, Finland enweghị ike, n'etiti agha na-arịwanye elu, ịkwado ihe ndị dị mkpa na ụkpụrụ nke ya, kama kwere ka ọchịchọ ya "ime ka mmekọrịta ya na United States na NATO dịkwuo elu" buru ụzọ n'ebumnobi mbụ ya nke ịgbalị inyere ndị Afghanistan aka inweta udo na nkwụsi ike. N'ihi ihe ndị a dị mgbagwoju anya na ndị na-emegiderịta onwe ha, a dọtara ndị agha Finnish n'ụdị mgbanwe mgbanwe na iji ike mbibi dị egwu nke gosipụtara ọrụ ndị agha US na agha ya niile na nso nso a.

Dị ka obere onye òtù NATO ọhụrụ, Finland ga-adịkwa ike dị ka ọ dị na Afghanistan iji metụta ọganihu nke ngwá agha NATO na-arịwanye elu na Russia. Finland ga-achọpụta na nhọrọ ya dị egwu ịhapụ iwu nke nnọpụiche nke wetara ya afọ 75 nke udo ma lekwasị anya na NATO maka nchebe ga-ahapụ ya, dị ka Ukraine, n'ụzọ dị ize ndụ n'ihu agha nke Moscow, Washington na Brussels na-eduzi. ọ nweghị ike imeri, ma ọ bụ dozie onwe ya, ma ọ bụ gbochie ịbanye n'ime Agha Ụwa nke Atọ.

Ọganihu Finland dị ka mba na-anọpụ iche na mba onye kwuo uche ya na-emesapụ aka n'oge na kemgbe Agha Nzuzo emeela omenala a ma ama nke ọha na eze na-atụkwasị obi ndị isi na ndị nnọchiteanya ha karịa ndị nọ n'ọtụtụ mba ndị dị n'Ebe Ọdịda Anyanwụ, na o yikarịrị ka ọ ga-ajụ amamihe nke mkpebi ha. Ya mere, ịdị n'otu dị nso nke òtù ndọrọ ndọrọ ọchịchị ịbanye na NATO n'ihi mwakpo ndị Russia wakporo Ukraine chere obere mmegide ọha na eze ihu. Na Mee 2022, ndị omeiwu Finland mma isonye na NATO site na oke 188 votes na asatọ.

Mana gịnị kpatara ndị isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị Finland ji nwee mmasị dị ukwuu "ime ka mmekọrịta ya na mba ofesi na nchekwa ya na US na ndị mmekọ mba ụwa ndị ọzọ sikwuo ike," ka akụkọ Finland dị na Afghanistan kwuru? Dị ka mba ndị agha nọọrọ onwe ha, na-anọpụ iche, mana ndị agha siri ike, Finland ezutelarị ebumnuche NATO nke itinye 2% nke GDP ya na ndị agha. O nwekwara nnukwu ụlọ ọrụ ngwa ọgụ, nke na-arụ ụgbọ agha nke ya ọgbara ọhụrụ, ngwa agha, egbe egbe na ngwa ọgụ ndị ọzọ.

Ndị otu NATO ga-ejikọta ụlọ ọrụ ogwe aka Finland n'ime ahịa ngwá agha NATO na-enye aka, na-akwalite ire ngwá agha Finnish, ma na-enye ọnọdụ iji zụta ọtụtụ ngwa agha US kachasị ọhụrụ maka ndị agha ya na imekọ ihe ọnụ na ngwá agha nkwonkwo na ụlọ ọrụ na nnukwu NATO. mba. Site na mmefu ego ndị agha NATO na-abawanye, ma yikarịrị ka ọ ga-abawanye, gọọmentị Finland na-eche nrụgide sitere na ụlọ ọrụ ogwe aka na ọdịmma ndị ọzọ ihu. Dị ka a pụrụ isi kwuo ya, obere ogige ndị agha-ụlọ ọrụ mmepụta ihe achọghị ka ahapụ ya.

Kemgbe ọ malitere ịbanye na NATO, Finland enweelarị mere Ijeri $10 iji zụta ndị agha F-35 America iji dochie ndị otu atọ nke F-18. Ọ nọkwa na-achọ maka usoro nchebe ngwa agha ọhụrụ, ma na-akọ na ọ na-agbalị ịhọrọ n'etiti usoro agha ogbunigwe nke India na Israel Barak 8 na sistemụ David David nke United States, nke Raphael nke Israel na US Raytheon wuru.

Iwu Finnish machibidoro obodo ahụ ịnwe ngwa agha nuklia ma ọ bụ kwe ka ha banye na mba ahụ, n'adịghị ka mba NATO ise na-echekwa. ihe nkwakọ ngwaahịa nke ngwá agha nuklia US na ala ha - Germany, Italy, Belgium, Holland na Turkey. Mana Finland nyefere akwụkwọ ikike ịbanye na NATO na-enweghị ihe ndị Denmark na Norway siri ọnwụ ikwe ka ha machibido ngwa agha nuklia. Nke a na-ahapụ ọnọdụ nuklia nke Finland pụrụ iche ambigu, n’agbanyeghị Onye isi ala Sauli Niinistö nkwa na "Finland enweghị ebumnuche ibubata ngwa agha nuklia na ala anyị."

Enweghị mkparịta ụka gbasara ihe ọ pụtara Finland isonye na njikọ ndị agha nuklia doro anya na-enye nsogbu, ma bụrụkwa nke a. ekewet na usoro ịbanye ngwa ngwa nke ukwuu na agha na Ukraine, yana ọdịnala Finland nke enweghị mgbagha ntụkwasị obi ọha na eze na gọọmentị mba ya.

Ikekwe ihe kacha akwa ụta bụ na ndị Finland nọ na NATO bụ njedebe nke ọdịnala mara mma nke mba ahụ dị ka onye na-eme udo zuru ụwa ọnụ. Onye isi ala Finnish bụ Urho Kekkonen, an onye nhazi nke amụma nke imekọ ihe ọnụ na ndị gbara agbata obi Soviet Union na onye mmeri nke udo ụwa, nyere aka rụọ ọrụ nkwekọrịta Helsinki, nkwekọrịta akụkọ ihe mere eme nke United States, Soviet Union, Canada na mba Europe ọ bụla (ma e wezụga Albania) bịanyere aka na 1975 iji melite detente. n'etiti Soviet Union na West.

Onye isi ala Finnish Martti Ahtisaari gara n'ihu na omenala ime udo ma bụrụ nyere onyinye Nrite Nobel Peace Prize na 2008 maka mgbalị siri ike ya iji dozie esemokwu mba ụwa site na Namibia ruo Aceh na Indonesia ruo Kosovo (nke NATO tụrụ bọmbụ).

N'ikwu okwu na UN na Septemba 2021, Onye isi ala Finland Sauli Niinistö dị ka ọ na-achọsi ike ịgbaso ihe nketa a. "Njikere nke ndị mmegide na ndị asọmpi itinye aka na mkparịta ụka, wulite ntụkwasị obi, na ịchọ ndị na-emekọ ihe ọnụ - nke ahụ bụ isi nke mmụọ Helsinki. Ọ bụ kpọmkwem ụdị mmụọ ahụ ka ụwa dum na United Nations chọrọ ngwa ngwa,” ka o kwuru kwuru. "Ekwenyesiri m ike na ka anyị na-ekwukwu banyere mmụọ Helsinki, ka anyị na-abịarukwu nso ịmaliteghachi ya - na ime ka ọ bụrụ eziokwu."

N'ezie, ọ bụ mkpebi Russia ịwakpo Ukraine mere ka Finland hapụ "Mmụọ Helsinki" iji kwado ịbanye na NATO. Ma ọ bụrụ na Finland guzogidere nrụgide dị na ya ka ọ banye n'òtù NATO, ọ nwere ike ugbu a ịbanye na "Peace Club” nke Onye isi ala Brazil Lula hibere iji weghachi mkparita uka iji kwụsị agha na Ukraine. N'ụzọ dị mwute maka Finland na ụwa, ọ dị ka mmụọ Helsinki ga-aga n'ihu-na-enweghị Helsinki.

Medea Benjamin na Nicolas JS Davies bụ ndị odee Agha na Ukraine: Ime ka echiche nke esemokwu enweghị isi, nke OR Akwụkwọ bipụtara na Nọvemba 2022.

Medea Benyaminu bụ onye nkwado nke CODEPINK maka Udo, na onye dere ọtụtụ akwụkwọ, gụnyere N'ime Iran: The Real History and Politics of the Islamic Republic of Iran.

Nicolas JS Davies bụ odeakụkọ nọọrọ onwe ya, onye nyocha na CODEPINK yana onye dere ya Ọbara n'aka anyị: Mwakpo America na Mbibi nke Iraq.