site Medea Benjamin na Nicolas JS Davies, Ọktoba 29, 2020
N'ihe na-erughi otu afọ United States na United States na-akwado Organizationtù Amerịka (OAS) kwadoro mgbagha ndị agha na-eme ihe ike ịkwatu ọchịchị nke Bolivia, ndị Bolivia ahọpụtakwala Movement for Socialism (MAS) na weghachiri ya ike.
N'ime ogologo akụkọ ihe mere eme nke “mgbanwe ọchịchị” nke United States na-akwado na mba ụwa gburugburu, ọ na-esiri ndị mmadụ na mba ike ịgbalịsi ike ịjụ otu a ga-esi chịa ha. Jeanine Añez bụ onye na-anọchi oge ọchịchị na-arịọ arịrịọ Visa visa 350 US maka onwe ya na ndị ọzọ nwere ike ihu ikpe na Bolivia maka ọrụ ha na ntuli aka ahụ.
Nko a ntuli aka gbagwojuru anya na 2019 na US na OAS gbadara iji kwado nkwado ahụ na Bolivia abụrụla nke a kagburu nke ọma. Nkwado MAS bụ ọkachasị sitere na ụmụ amaala Bolivia nọ n'ime ime obodo, yabụ ọ na-ewe ogologo oge ka a chịkọta akwụkwọ ha ma gụọ ha karịa ndị bi n'obodo ka mma na-akwado nkwado aka nri MAS, ndị mmegide neoliberal.
Ka votu si abịa n'ime ime obodo, enwere ị na-aga MAS na ngụkọta vootu. Site na ịme ka amụma a na amụma a na Bolivia na ntuli aka bụ ihe akaebe nke ntuli aka ntuli aka na 2019, OAS na-ebu ibu ọrụ maka ịmalite ime ihe ike megide ụmụ amaala MAS na-akwado na, n'ikpeazụ, na-eme ka OAS n'onwe ya gosipụta.
Ọ bụ ihe na-akụzi na ndọrọndọrọ ọchịchị US dara ada na Bolivia ebutela nsonaazụ onye kwuo uche ya karịa ọchịchị US ịgbanwe ọrụ nke nwere ihe ịga nke ọma n'iwepu gọọmentị n'ike. Arụmụka nke ụlọ maka amụma mba ofesi US na-ekwukarị na US nwere ikike, ma ọ bụ ọbụlagodi ọrụ, iji kesaa ngwa agha nke ngwa agha, nke akụ na ụba na nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị iji manye mgbanwe ndọrọ ndọrọ ọchịchị na mba ndị na-eguzogide iwu ọchịchị ya.
Na omume, nke a pụtara ma ọ bụ agha zuru oke (dịka na Iraq na Afghanistan), a coup d'etat (dịka na Haiti na 2004, Honduras na 2009 na Ukraine na 2014), nzuzo na agha nnọchi anya (dịka na Somalia, Libya, Syria na Yemen) ma ọ bụ ntaramahụhụ iwu ụba (dika megide Cuba, Iran na Venezuela) - ha niile na-emebi ọbụbụeze nke mba ndị ezubere iche ma bụrụ iwu na-akwadoghị n'okpuru iwu mba ụwa.
N'agbanyeghị ụdị ngwa ọrụ ọchịchị na-agbanwe US etinyegoro, mmemme ndị a nke United States emebeghị ka ndụ ndị ka mma maka ndị nke mba ọ bụla, ma ọ bụ imerime ndị ọzọ n'oge gara aga. William Blum amaka Akwụkwọ 1995, Na-egbu Olileanya: Ntugharị ndị agha US na CIA Kemgbe Agha IIwa nke Abụọ, katalọgụ 55 US ọchịchị gbanwere arụmọrụ na 50 afọ n'etiti 1945 na 1995. Dika ihe ndekọ zuru ezu nke Blum na-eme ka o doo anya, ọtụtụ n'ime ọrụ ndị a metụtara mbọ US iji wepụ ndị gọọmentị a họpụtara ahọpụta na ike, dịka na Bolivia, ma jiri ọchịchị aka ike nke US na-edochi ha mgbe mgbe: dị ka Shah nke Iran; Mobutu na Congo; Suharto na Indonesia; na Ọchịagha Pinochet dị na Chile.
Ọbụna mgbe gọọmentị ezubere iche bụ nke na-eme ihe ike, nke na-emegide ndị mmadụ, ntinye aka US na-edugakarị na ime ihe ike ka ukwuu. Afọ iri na iteghete ewepụchara gọọmentị Taliban na Afghanistan, United States adaala 80,000 bọmbụ na ogbunigwe gbara ndị agha Afghanistan na ndị nkịtị, duziri iri puku kwuru iri pukugbuo ma ọ bụ jide”N’abalị, agha ahụ egbuola ọtụtụ narị puku nke ndị Afghanistan.
Na Disemba 2019, Washington Post biputara otu Akwụkwọ Pentagon na-ekpughe na ọ nweghị nke ime ihe ike a dabere na ezi atụmatụ iji weta udo ma ọ bụ nkwụsi ike na Afghanistan - ọ bụ naanị ụdị obi ọjọọ "na-agagharị, ”Dị ka US General McChrystal si kwuo ya. Ugbu a gọọmentị ndị Afghanistan na-akwado na Afghanistan na akparịta ụka udo na ndị Taliban na atụmatụ ike ike ndọrọ ndọrọ ọchịchị iji weta agha a "enweghị njedebe", n'ihi na naanị usoro ndọrọ ndọrọ ọchịchị nwere ike inye Afghanistan na ndị ya ọdịnihu dị mma, udo agha nke iri afọ agọnahụla ha.
Na Libya, o ruola afọ iteghete kemgbe US na ndị agha NATO na ndị Arab jikọrọ aka malitere usoro nnọchite anya nke na-akwado mbuso agha na mkpọsa bọmbụ NATO nke dugara na sodomy dị egwu na mgbu mmadu nke Libya onye ogologo oge na-emegide ọchịchị, Muammar Gaddafi. Nke ahụ tinyere Libya n'ime ọgba aghara na agha obodo n'etiti ndị nnọchi anya nnọchi anya dị iche iche nke US na ndị ya na ha jikọrọ aka, zụọ ma rụọ ọrụ iji kwatuo Gaddafi.
A nyocha ndị omeiwu na UK chọpụtara na, "oke mmachi iji chebe ndị nkịtị abanyela na amụma nke ohere nke mgbanwe ọchịchị site n'aka ndị agha," nke dugara "ndakpọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nke akụ na ụba, ndị agha na agbụrụ agbụrụ, nsogbu ndị mmadụ na ndị si mba ọzọ, gbasaa mmebi iwu ndị ruuru mmadụ, mgbasa nke ngwá agha ndị ọchịchị Gaddafi gafere mpaghara ahụ na uto nke Isil [Alakụba Alakụba] na mpaghara ugwu Africa. ”
Factionstù dị iche iche na-alụ ọgụ na Libya ugbu a na-eme mkparịta ụka udo maka ebumnuche na-adịgide adịgide na, dị nye onye nnọchi anya UN “na-eme ntuli aka mba n'oge kachasị dị mkpirikpi iji weghachite ọbụbụeze Libya” —nke ọbụbụeze ahụ nke enyemaka NATO bibiri.
Onye ndụmọdụ Senator Bernie Sanders, onye ndụmọdụ ndụmọdụ si mba ofesi Matthew Duss akpọọla ka gọọmentị US ọzọ na-eduzi nyocha zuru ezu nke post-9/11 "Agha na ụjọ," ka anyị wee nwee ike mechaa gbanwee peeji nke isiokwu a na-agba ọbara na akụkọ ihe mere eme anyị.
Duss chọrọ otu kọmishị kwụọrọ onwe ya ikpe ikpe afọ iri abụọ a nke agha dabere na "ụkpụrụ nke iwu mba ụwa maka enyemaka mmadụ nke United States nyeere aka ịmalite mgbe Agha IIwa nke Abụọ gasịrị," bụ nke edepụtara na UN Charter na Mgbakọ Geneva. Ọ na-atụ anya na nyocha a "ga - akpali mkparịta ụka siri ike banyere ọha na eze banyere ọnọdụ na ndị isi iwu nke United States ji eme ihe ike ndị agha."
Ntụle dị otu a agafeela ma chọọ ya nke ọma, mana ọ ga-enwerịrị eziokwu ahụ bụ na, site na mbido ya, e mere “agha maka ụjọ” iji nye mkpuchi maka mbuliwanye oke nke arụmọrụ US "mgbanwe ọchịchị" megide ọtụtụ mba dị iche iche , nke gọọmentị nke ụwa na-achịkwa ihe ka ọtụtụ n'ime ha enweghị njikọ ọ bụla na ịrị elu nke Al Qaeda ma ọ bụ mpụ nke September 11th.
Ihe edere nke onye isi ọrụ iwu bụ Stephen Cambone si na nzukọ na Pentagon ka mebiri ma na-ese anwụrụ n'ehihie nke Septemba 11, 2001 chịkọtara Secretary of Defense Iwu Rumsfeld iji nweta “… kacha mma Ama ngwa ngwa. Onyeikpe ma ọ dị mma ịkụ SH [Saddam Hussein] n'otu oge - ọ bụghị naanị UBL [Osama Bin Laden]… Gaa oke. Zoo ya niile. Ihe metụtara ma ọ bụghị. ”
Na-efu nke ime ihe ike ndị agha jọgburu onwe ya na oke ọnwu, ọchịchị ụwa nke ụjọ na-akpata etinyela gọọmentị dị iche iche na mba ụwa niile nke gosipụtarala nrụrụ aka, enweghị iwu na enweghị ike ichebe ókèala ha na ndị ha karịa gọọmentị na US ewepụrụ omume. Kama ịkwado na ịgbasa ike ọchịchị nke United States dị ka ebumnuche, ojiji ndị a na-akwadoghị na mbibi nke mmanye ndị agha, nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nke akụ na ụba nwere mmetụta ọzọ, na-ahapụ US ka nọpụ iche na enweghị ike na ụwa na-agbanwe agbanwe.
Taa, US, China na European Union dị nha anya nha akụ na ụba ha na azụmaahịa mba ụwa, mana ọbụlagodi ọrụ ha jikọtara na-erughị ọkara nke ụwa ọrụ akụ na ụba na mpụga ahia. Onweghi ike ọchịchị nke mba ụwa na-achị ụwa taa dịka ndị ndu America nwere ntụkwasị obi siri ike ịme na njedebe nke Agha Nzuzo, ma ọ bụ nkewa n'etiti ọnụọgụ dị n'etiti alaeze dị iche iche kewara ya dịka n'oge Agha Nzuzo. Nke a bụ ụwa multipolar anyị bi na ya ugbu a, ọ bụghị nke nwere ike ịpụta n'oge ụfọdụ n'ọdịnihu.
Multiwa a ọtụtụ mmadụ na-aga n'ihu, na-eme nkwekọrịta ọhụrụ maka nsogbu anyị kachasị mkpa, site na nuklia na ngwa agha ndi ozo nye nsogbu nke ihu igwe na ikike ndi nwanyi na umuaka. Emebi iwu nke United States nke iwu mba uwa na iju ya nkwekọrịta dị iche iche emewo ka ọ pụta ìhè na nsogbu, n'ezie ọ bụghị onye ndu, dị ka ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị America si ekwu.
Joe Biden na-ekwu maka iweghachi ndị isi mba ụwa America ọ bụrụ na a họpụtara ya, mana nke ahụ ga-adị mfe ikwu karịa eme. Alaeze America gbagoro n'ọchịchị mba ụwa site n'iji ikike akụ na ụba ya na nke ndị agha ya dabere na iwu mba ụwa na ọkara nke mbụ nke narị afọ nke 20, na-ejedebe na iwu nke iwu mba ụwa mgbe a lụsịrị Agha Worldwa nke Abụọ. Mana United States ejirila nwayọọ nwayọọ emebi site na Agha Nzuzo na Agha Nzuzo na-esote mmeri gaa n'ọchịchị alaeze na-adighi ike, nke na-eyi ụwa egwu ugbu a site na nkuzi nke "nwere ike ime ka ọ dị mma" na "ụzọ m ma ọ bụ okporo ụzọ."
Mgbe a hoputara Barack Obama na 2008, otutu n’ime uwa ka huru Bush, Cheney na “War on Terror” dika ihe puru iche, karie ihe ohuru nke diri amuma America. Obama ritere Nobel Peace chọr'inwe gbadoro ụkwụ n'okwu ole na ole na olileanya ụwa nwere maka "onye isi udo" Ma afọ asatọ nke Obama, Biden, rorjọ Tuesday na Igbu Ndepụta esoro afọ anọ nke Trump, Pence, ụmụaka nọ na ngịga na Agha Nzuzo Ọhụrụ na China egosiwo ụjọ kachasị njọ ụwa na akụkụ ọchịchịrị nke ọchịchị alaeze America nke a hụrụ n'okpuru Bush na Cheney abụghị afọ ime.
N'etiti ọchịchị ọgba aghara America gbanwere na agha furu efu, ihe kachasị egosi na ọ dị njikere ịwakpo mwakpo na militarism bụ na US Military-Industrial Complex ka na-aga n'ihu iri kasị ukwuu ike ndị agha ụwa jikọtara ọnụ, n'ụzọ doro anya na oke oke mkpa nchekwa nke America.
Yabụ ihe ndị doro anya anyị ga-eme ma ọ bụrụ na anyị chọrọ udo bụ ịkwụsị bọmbụ na ịkwado ndị agbata obi anyị na ịnwa ịkwatu gọọmentị ha; iji wepụ ọtụtụ ndị agha America ma mechie ntọala ndị agha gburugburu ụwa; ma belata ndị agha anyị na mmefu agha anyị na ihe dị anyị mkpa iji chebe mba anyị, ọ bụghị ịlụ agha agha na-akwadoghị nke iwe na ọkara ụzọ gburugburu ụwa.
Maka ndị mmadụ gburugburu ụwa na-ewu ngagharị dị iche iche iji kwatuo ọchịchị ndị na-emegide onwe ha ma na-agba mbọ iwulite ụdị ọchịchị ọhụrụ nke na-abụghị nsụgharị nke usoro ọchịchị neoliberal dara, anyị ga-akwụsị gọọmentị anyị - n'agbanyeghị onye nọ na White House – si na-anwa itinye uche ya.
Mmeri Bolivia meriri mgbanwe ọchịchị nke United States bụ nkwenye nke ndị mmadụ na-apụta-ike nke ụwa ọhụrụ anyị nwere ọtụtụ mba, ọgụ na mgba ịkwaga US na ọdịnihu nke alaeze bụ maka ọdịmma ndị America. Dị ka onye ndu Venezuela nwụrụ anwụ Hugo Chavez gwara otu ndị nnọchi anya US na-eleta, "Ọ bụrụ na anyị na ndị otu a na-emegbu emegbu n'ime United States na-arụkọ ọrụ iji merie alaeze ahụ, ọ bụghị naanị na anyị ga-atọhapụ onwe anyị, kamakwa ndị Martin Luther King."
Medea Benyaminu bụ onye nkwado nke CODEPINK maka Udo, na onye edemede nke otutu akwukwo, tinyere Alaeze nke Mmehie: Na-akpata US-Saudi Connection na N'ime Iran: ezigbo akụkọ ihe mere eme na ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke Islamic Republic of Iran. Nicolas JS Davies bụ onye nta akụkọ nwere onwe ya, onye nyocha na CODEPINK, na onye edemede nke Ọbara Anyị Aka: Mwakpo America na mbibi Iraq.
