Ndị America bi ná mba ọzọ - karịa nde isii nke anyị n'ụwa nile (anaghị agụta ndị na-arụ ọrụ maka gọọmentị US) - na-ajụkarị ajụjụ siri ike gbasara obodo anyị site n'aka ndị anyị bi n'etiti. Ndị Europe, ndị Eshia, na ndị Africa na-arịọ anyị ka anyị kọwaara ha ihe niile na-agbagwoju ha anya maka omume ọjọọ na-agbagwoju anya nke United States. Ndị mmadụ nwere nkwanye ùgwù, na-enwekarị mmasị n'ihe ize ndụ ịkpasu onye ọbịa iwe, na-eme mkpesa na America na-akpalite obi ụtọ, ịre ahịa n'efu, na "iche" agafeela ogologo oge ka a na-ewere ya dị ka oge ntorobịa. Nke pụtara na a na-ajụ anyị ndị America nọ na mba ofesi ka anyị zaa ajụjụ maka omume nke "ala nna anyị," nke pụtara ugbu a na ọda na-abawanye pụọ na nzọụkwụ na ndị ọzọ nke ụwa.
N'ime ogologo ndụ m na-akwagharị akwagharị, enweela m ihe ọma ibi, ịrụ ọrụ, ma ọ bụ njem na mba niile ma e wezụga ọnụ ọgụgụ dị nta nke mba a. M na-aga ma okporo osisi na a ukwuu ọtụtụ ebe n'etiti, na nosy dị ka m, m na ndị mmadụ na-ekwurịta okwu n'ụzọ nile. M ka na-echeta mgbe a na-enwere ịbụ onye America anyaụfụ. Mba m tolitere mgbe Agha Ụwa nke Abụọ gasịrị yiri ka a na-akwanyere ùgwù na nke a na-akwanyere ùgwù n'ụwa nile n'ihi ọtụtụ ihe mere m ga-eji banye ebe a.
Nke ahụ agbanweela, n'ezie. Ọbụna mgbe mwakpo nke Iraq na 2003, m ka zutere ndị mmadụ - na Middle East, ọ dịghị obere - dị njikere igbochi ikpe na US Ọtụtụ ndị chere na Ụlọikpe Kasị Elu. echichi nke George W. Bush dị ka onye isi ala bụ onye nzuzu America ndị ntuli aka ga-edozi na ntuli aka nke 2004. Ya laghachi n'ụlọ ọrụ n'ezie na-asụpe njedebe America dịka ụwa si mara ya. Bush amalitela agha, nke ụwa dum na-emegide, n'ihi na ọ chọrọ ma ọ nwere ike. Ọtụtụ ndị America kwadoro ya. Ma nke ahụ bụ mgbe ajụjụ niile na-adịghị mma malitere n'ezie.
Ná mmalite ọdịda nke 2014, m si n'ụlọ m dị na Oslo, Norway, si n'ọtụtụ ebe dị n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ na Ebe Etiti Europe gaa. Ebe ọ bụla m gara n'ime ọnwa abụọ ahụ, obere oge ka ndị obodo ghọtara na m bụ onye America ajụjụ malitere na, nkwanye ùgwù dị ka ha na-emekarị, ọtụtụ n'ime ha nwere otu isiokwu dị n'okpuru: Ndị America agafeela na nsọtụ? Isi o mebiri gị? Biko kọwaara ya.
N’oge na-adịbeghị anya, alaghachiri m “ala nna” ahụ. Ọ tụrụ m n'anya n'ebe ahụ na ihe ka ọtụtụ ná ndị America amaghị kpọmkwem otú anyị si yie ihe ka ukwuu n'ụwa ugbu a. Na ahụmịhe m, ndị na-ekiri mba ofesi na-amata nke ọma gbasara anyị karịa nkezi ndị America gbasara ha. Nke a bụ akụkụ n'ihi na "akụkọ" na mgbasa ozi America dị oke egwu na oke n'echiche ya ma otu anyị si eme na otú mba ndị ọzọ si eche - ọbụlagodi mba ndị anyị nọ na nso nso a, ugbu a, ma ọ bụ na-eyi egwu n'oge na-adịghị anya agha. . Ọgba aghara America naanị, ọ bụghị ikwu banyere acrobatics ego ya, na-amanye ndị ọzọ ụwa ka ha na-akpachi anya anyị. Kedu onye maara, ka emechara, kedu esemokwu ndị America nwere ike ịdọba gị n'ọzọ, dịka ebumnuche ma ọ bụ ndị na-enweghị mmasị?
Ya mere, ebe ọ bụla anyị si mba ọzọ biri na mbara ala, anyị na-ahụ onye chọrọ ikwu banyere ihe ọhụrụ American ihe, nnukwu na obere: mba ọzọ. bombu n'aha nke anyị “Nchekwa mba,” ngagharị ngagharị udo ọzọ wakpoo a site anyị na-abawanye ndị agha uwe ojii, ọzọ ditribe megide "gọọmentị ukwu" site n'aka onye ọzọ na-achọ onye na-atụ anya isi n'ọchịchị ahụ na Washington. Akụkọ dị otú ahụ na-eme ka ndị na-ege ntị si mba ọzọ gbagwojuru anya ma jupụta n'ụjọ.
Oge Oge
Were ajụjụ ndị na-akụda ndị Europe n'ime afọ Obama (nke 1.6 nde Ndị America bi na Europe na-achọtakarị ndị a tụfuru ụzọ anyị). N'elu ndepụta zuru oke: "Gịnị kpatara onye ọ bụla emegide nlekọta ahụike mba?" Europe na ndị ọzọ mepere emepe mba nwere ụfọdụ ụdị nlekọta ahụike obodo kemgbe 1930s ma ọ bụ 1940, Germany kemgbe 1880. Ụfọdụ nsụgharị, dị ka France na Great Britain, abanyela n'ime usoro ọha na eze nke abụọ. N'agbanyeghị nke ahụ, ọbụna ndị nwere ihe ùgwù na-akwụ ụgwọ maka usoro ọsọ ọsọ agaghị ewe iwe na-akpasu ụmụ amaala ibe ha nlekọta ahụike zuru oke nke gọọmentị na-akwado. Na ọtụtụ ndị America na-akụ ndị Europe dị ka na-eme mkpatụ, ma ọ bụrụ na ọ bụghị n'eziokwu obi ọjọọ.
Na mba Scandinavian, ogologo oge a na-ewere dị ka ndị kacha nwee mmekọrịta ọha na eze n'ụwa, a mba Mmemme ahụike (anụ ahụ na nke uche), nke steeti na-akwado, bụ nnukwu akụkụ - mana naanị otu akụkụ - nke usoro ọdịmma ọha na eze n'ozuzu ya. Na Norway, ebe m bi, ụmụ amaala niile nwekwara ikike nha anya mmụta (Steetị nyere aka ụlọ akwụkwọ ọta akara site na afọ otu, na ụlọ akwụkwọ n'efu site na afọ isii site na ọzụzụ ọkachamara ma ọ bụ mahadum agụmakwụkwọ na karịa), enweghị ọrụ ọrụ, ntinye ọrụ na ọrụ nkuzi akwụ ụgwọ, ezumike nne na nna akwụ ụgwọ, ụgwọ ezumike nka agadi, na ndị ọzọ. Uru ndị a abụghị naanị “ụgbụ nchekwa” mberede; ya bụ, ụgwọ ọrụ ebere nke a na-enye ndị nọ n’enweghị nsogbu. Ha bụ ndị zuru ụwa ọnụ: ha dịkwa maka ụmụ amaala niile dị ka ikike mmadụ na-akwado ịdị n'otu - ma ọ bụ dịka iwu US nke anyị ga-etinye ya, "ịdị jụụ nke ụlọ." Ọ bụghị ihe ijuanya na, ruo ọtụtụ afọ, ndị nyocha mba ụwa ahọrọla Norway dị ka ebe kacha mma tolite agadi, na- buru nwanyi, na zụọ nwa. Aha nke "ebe kacha mma" ma ọ bụ "kasị obi ụtọ" ibi n'ụwa na-abịa na asọmpi ndị agbata obi n'etiti Norway na ndị ọzọ Nordic social democracy, Sweden, Denmark, Finland, na Iceland.
Na Norway, a na-akwụ ụgwọ elele niile site na nnukwu ụtụ isi. N'ịtụnyere ihe mgbagwoju anya nke koodu ụtụ isi US, Norway dị n'ụzọ kwụ ọtọ nke ukwuu, na-atụ ụtụ isi n'aka ọrụ na ụgwọ ezumike nka nke nta nke nta, ka ndị nwere nnukwu ego na-akwụkwu ụgwọ. Ngalaba ụtụ isi na-agbakọ, na-eziga ụgwọ kwa afọ, na ndị na-atụ ụtụ isi, ọ bụ ezie na ha nweere onwe ha ịrụ ụka banyere nchikota ahụ, na-eji obi ha kwụọ ụgwọ, mara ihe ha na ụmụ ha na-enweta na nkwụghachi. Na n'ihi na atumatu gọọmentị na-ekesa akụ na ụba nke ọma ma na-ebelata obere ego ego nke obodo, ọtụtụ ndị Norway na-eji ọmarịcha ụgbọ mmiri eme njem. (Chee echiche banyere nke ahụ!)
Ndụ na nnwere onwe
Usoro a emeghị naanị. E mere atụmatụ ya. Sweden duziri ụzọ na 1930s, mba ise Nordic niile na-abanyekwa n'oge agha agha ahụ ka ha zụlite ọdịiche nke ihe a bịara na-akpọ Nordic Model: nguzozi nke ikekete ọchịchị na-achịkwa, ọdịmma ọha mmadụ zuru ụwa ọnụ, ọchịchị onye kwuo uche ya, na nke kachasị elu. ọkwa nke okike na nha anya aku na uba na uwa. Ọ bụ usoro ha. Ha chepụtara ya. Ọ masịrị ha. N'agbanyeghị mbọ gọọmentị na-achọghị mgbanwe na-agba mgbe ụfọdụ iji mebie ya, ha na-akwado ya. Gịnị kpatara?
Na mba Nordic niile, enwere nkwekọrịta zuru oke n'ofe ndọrọ ndọrọ ọchịchị na naanị mgbe a na-egbo mkpa ndị mmadụ - mgbe ha nwere ike ịkwụsị ichegbu onwe ha banyere ọrụ ha, ego ha nwetara, ụlọ ha, ụgbọ njem ha, nlekọta ahụike ha, ụmụ ha. agụmakwụkwọ, na nne na nna ha merela agadi - naanị mgbe ahụ ka ha nwere ike nweere onwe ha ime ihe masịrị ha. Ọ bụ ezie na US na-edozi maka echiche efu na, site na ịmụ nwa, nwatakịrị ọ bụla nwere nha nha nha na nrọ America, usoro ọdịmma ọha na eze Nordic na-atọ ntọala maka ịha nhata na onye ọ bụla.
Echiche ndị a abụghị nke ọhụrụ. Atụnyere ha n'okwu mmalite nke Iwu nke anyị. Ị mara, akụkụ gbasara "anyị ndị mmadụ" na-etolite "Mgbakọ zuru oke" iji kwalite ọdịmma ọha na eze, ma chekwaa ngozi nke nnwere onwe nye onwe anyị na ụmụ anyị. Ọbụna ka ọ na-akwadebe mba ahụ maka agha, Onye isi ala Franklin D. Roosevelt n'ụzọ na-echefughị akọwa akụkụ nke ihe ọdịmma ọha na eze kwesịrị ịbụ n'okwu State nke Union ya na 1941. N'ime "ihe ndị bụ isi dị mfe nke na-agaghị echefu echefu," o kwuru. edepụtara "Ịha nhata nke ohere maka ndị ntorobịa na ndị ọzọ, ọrụ maka ndị nwere ike ịrụ ọrụ, nchekwa maka ndị chọrọ ya, njedebe nke ihe ùgwù pụrụ iche maka mmadụ ole na ole, ichekwa nnwere onwe obodo maka mmadụ nile," na ee ee, ụtụ isi dị elu iji kwụọ ụgwọ maka ya. ihe ndị ahụ na maka ọnụ ahịa ngwá agha nchebe.
N'ịmara na ndị America na-akwado ụdị echiche dị otú ahụ, onye Norwegian taa na-eju anya ịmara na onye isi oche nke nnukwu ụlọ ọrụ America. mere n'etiti 300 na 400 ugboro karịa nkezi onye ọrụ ya. Ma ọ bụ na ndị gọvanọ Sam Brownback nke Kansas na Chris Christie nke New Jersey, ebe ha gbagoro ụgwọ steeti ha site n'ịbelata ụtụ isi maka ndị ọgaranya, ugbu a na-eme atụmatụ ime. kpuchie ọnwụ na ego a napụrụ na ego ezumike nka nke ndị ọrụ na ngalaba ọha. Nye onye Norwegian, ọrụ gọọmentị bụ ikesa akụ obodo ahụ n'ụzọ ziri ezi, ọ bụghị iziga ya na-ebuli elu, dị ka ọ dị na America taa, na mkpịsị aka mkpịsị aka dị otu pasent.
N'ime atụmatụ ha, ndị Norwegian na-eji nwayọọ nwayọọ na-eme ihe, na-eche echiche mgbe nile maka ogologo oge, na-ahụ maka ndụ ka mma maka ụmụ ha, ụmụ ha. Ọ bụ ya mere onye Norwegian, ma ọ bụ ugwu Europe ọ bụla ji gwuo egwu ịmata na ụzọ abụọ n'ụzọ atọ nke ụmụ akwụkwọ kọleji America gụchara akwụkwọ na-acha uhie uhie, ụfọdụ. n'ihi ya $100,000 ma ọ bụ karịa. Ma ọ bụ na na US, ka mba kasị baa ọgaranya n'ụwa, otu n'ime atọ ụmụaka bi na ịda ogbenye, tinyere otu n'ime ise ndị na-eto eto nọ n'agbata afọ 18 na 34. Ma ọ bụ nke America na-adịbeghị anya agha ọtụtụ puku ijeri dollar a lụrụ ọgụ na kaadị kredit ka ụmụ anyị kwụọ ụgwọ. Nke na-eweghachite anyị n'okwu ahụ: obi ọjọọ.
Mmetụta nke obi ọjọọ, ma ọ bụ nke ụdị obi ọjọọ na-enweghị nkà, yiri ka ọ na-ezo n'ọtụtụ ajụjụ ndị ọzọ ndị na-ekiri mba ọzọ na-ajụ banyere America dị ka: Kedu ka ị ga-esi guzobe ogige ịta ahụhụ ahụ na Cuba, gịnị kpatara na ị gaghị emechi ya? Ma ọ bụ: Olee otú ị ga-esi mee ka à ga-asị na ị bụ obodo Ndị Kraịst ma ka na-emezu ntaramahụhụ ọnwụ? Ihe na-esote nke na-abụkarị: Kedu ka ị ga-esi họrọ dị ka onye isi ala nwoke ji mpako na-egbu ụmụ amaala ibe ya na ụlọ ọrụ ahụ. kacha ngwa ngwa e dekọrọ na Texas akụkọ ihe mere eme? (Ndị Europe agaghị echefu George W. Bush n'oge na-adịghị anya.)
Ihe ndị ọzọ m kwesịrị ịza gụnyere:
* Gịnị kpatara na unu ndị America enweghị ike ịkwụsị itinye aka na nlekọta ahụike ụmụ nwanyị?
* Gịnị kpatara na ị gaghị aghọta sayensị?
* Olee otú ị ka ga-esi kpuo ìsì ịhụ eziokwu nke mgbanwe ihu igwe?
* Kedu ka ị ga-esi kwuo okwu gbasara iwu mgbe ndị isi gị na-emebi iwu mba ụwa iji mee agha mgbe ọ bụla ha chọrọ?
* Kedu ka ị ga-esi nyefee ikike ịfụ ụwa n'aka otu onye nkịtị?
* Kedu ka ị ga-esi tụfuo Mgbakọ Geneva na ụkpụrụ gị iji kwado ịta ahụhụ?
* Gịnị kpatara egbe ji amasị unu ndị America? Gịnị mere unu ji na-egbu ibe unu otú a?
Nye ọtụtụ ndị, ajụjụ kacha gbagwojuru anya na nke dị mkpa bụ: Gịnị kpatara ị na-ezigara ndị agha gị n'ụwa niile ka ha kpalitekwu nsogbu nye anyị niile?
Ajụjụ ikpeazụ ahụ dị mkpa karịsịa n'ihi na mba ndị United States na-emekọ ihe n'akụkọ ihe mere eme, site na Australia ruo Finland, na-agbasi mbọ ike ịnọgide na-enwe nbata nke ndị gbara ọsọ ndụ site na agha na ntinye aka America. N'ime Western Europe na Scandinavia, ndị otu aka nri nke na-arụbeghị ọrụ na gọọmentị ugbu a. na-ebili ngwa ngwa na ebili mmiri nke mmegide megide atumatu mbata na ọpụpụ nwere ogologo oge. Naanị ọnwa gara aga, oriri dị otú ahụ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afụ ụfụ Gọọmenti ọchịchị onye kwuo uche ya nọ ọdụ nke Sweden, mba na-emesapụ aka nke etinyela aka na ya karịa oke oke nke ndị na-achọ mgbaba na-agbanarị oke ebili mmiri nke " ike agha kacha mma nke ụwa amatala.”
Uzo Anyị Dị
Ndị Europe ghọtara, dịka ọ dị ka ndị America anaghị aghọta, njikọ chiri anya dị n'etiti amụma obodo na nke mba ọzọ. Ha na-achọpụtakarị omume enweghị uche nke America na mba ofesi na ọjụjụ ọ jụrụ idobe ụlọ nke ya n'usoro. Ha ahụla ka United States na-ekpughere ụgbụ nchekwa ya na-adịghị ahụkebe, na-enweghị ike dochie akụrụngwa ya na-emebi emebi, na-ewepụ ọtụtụ ọrụ ahaziri ahazi, na-ebelata ụlọ akwụkwọ ya, mee ka ndị omebe iwu obodo ya guzoro, ma mepụta ọkwa kachasị ukwuu nke enweghị ahaghị nhata nke akụ na ụba na nke ọha na eze. ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ otu narị afọ. Ha ghọtara ihe kpatara na ndị America, bụ ndị na-enwechaghị nchebe onwe onye na-esote usoro ọdịmma ọha na eze, na-enwekwu nchegbu na egwu. Ha ghọtara nke ọma ihe mere ọtụtụ ndị America ji tụkwasị ntụkwasị obi na gọọmentị merela ha ntakịrị ihe ọhụrụ n'ime iri afọ atọ gara aga ma ọ bụ karịa, ewezuga Obama na-adịghị agwụ agwụ. atụgharị mgbalị nlekọta ahụike, nke yiri ka ọtụtụ ndị Europe bụ atụmatụ dị nro dị nro.
Otú ọ dị, ihe gbagwojuru ọtụtụ n'ime ha anya bụ ka ndị America nkịtị na ọnụ ọgụgụ dị ịtụnanya siworo mee ka ha ghara ịhụ "ọchịchị ukwu" ma kwado ndị nnọchiteanya ọhụrụ ya, ndị ọgaranya zụtara ma kwụọ ụgwọ. Kedu ka esi akọwa nke ahụ? Na isi obodo Norway, ebe akpụrụ akpụ nke onye isi ala Roosevelt na-eleghara ọdụ ụgbọ mmiri anya, ọtụtụ ndị America na-eche na ọ nwere ike ịbụ onye isi ala US ikpeazụ ghọtara ma nwee ike ịkọwara ụmụ amaala ihe gọọmentị nwere ike imere ha niile. Ndị America na-alụ ọgụ, ebe ha chefuru ihe ahụ niile, na-eche ndị iro amabeghị ebe dị anya - ma ọ bụ n'akụkụ dị anya nke obodo ha.
O siri ike ịmata ihe kpatara anyị ji bụrụ otu anyị, yana - kwere m - ọbụlagodi na ọ siri ike ịkọwa ya ndị ọzọ. Crazy nwere ike bụrụ mkpụrụ okwu siri ike, sara mbara na nke edoghị anya ịkọwa nsogbu ahụ. Ụfọdụ ndị na-ajụ m ajụjụ na-ekwu na US bụ "paranoid," "azụ azụ," "n'azụ oge," "ihe efu," "anyaukwu," " onwe-mmasị ," ma ọ bụ nanị "ogbi." Ndị ọzọ, n'ụzọ ọrụ ebere karị, na-egosi na ndị America bụ nanị "ndị na-amaghị ihe ọmụma," "ndị na-eduhie eduhie," "eduhie," ma ọ bụ "ụra," na ka nwere ike nwetaghachi ume. Mana ebe ọ bụla m na-eme njem, ajụjụ ndị a na-esote, na-atụ aro na United States, ọ bụrụ na ọ bụghị onye nzuzu, bụ ihe egwu nye onwe ya na ndị ọzọ. Oge agafela iteta, America, legharia anya. Enwere ụwa ọzọ ebe a, nke ochie na enyi n'ofe oke osimiri, ma juputara na echiche dị mma, nwara na eziokwu.
Ann Jones, a TomDispatch mgbe nile, bụ onye edemede nke Kabul na Winter: Ndụ Na-enweghị Peace na Afghanistan, n'etiti akwụkwọ ndị ọzọ, na nso nso a Ha bụ ndị agha: Otu nhụsianya ahụ laghachiri n'Agha America - Akụkọ Na-adịghị Agbanwe, ihe omume Dispatch Books.
soro TomDispatch na Twitter ma soro anyị Facebook. Lelee Akwụkwọ Mgbasa Ozi kachasị ọhụrụ, Rebecca Solnit's Ndị Mmadụ Kọwaa M Ihe, na akwụkwọ ọhụrụ Tom Engelhardt, Igwe Gọọmenti: Nyocha, Agha Nzuzo, na Global Security State na World Na-adịbeghị Elu.
Nchịkọta 2015 Ann Jones
