nke Media Benjamin na Nicolas JS Davies, CODEPINK maka Udo, August 30, 2021
Vidiyo nke puku kwuru puku ndị Afghanistan na -etinye ndụ ha n'ihe ize ndụ iji gbalaga nloghachi nke ndị Taliban n'ọchịchị na mba ha - yana ogbunigwe igbu onwe onye Alakụba na ihe na -esote. mgbuchapụ site na ndị agha US ọnụ gburu opekata mpe mmadụ 170, gụnyere ndị agha US 13.
Ọbụna dị ka Agencieslọ ọrụ UN dọọ aka na ntị banyere nsogbu ọdịmma mmadụ na -abịanụ na Afghanistan, Akụ Akụ US akpọnwụwo ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ijeri $ 9.4 niile nke ụlọ akụ etiti mba Afghanistan, na -anapụ gọọmentị ọhụrụ ego ọ ga -achọsi ike n'ọnwa ndị na -abịanụ iji nye ndị ya nri na inye ọrụ ndị bụ isi.
N'okpuru nrụgide sitere na nchịkwa Biden, International Monetary Fund kpebiri ịhapụ ịhapụ nde $ 450 n'ime ego ezubere iziga Afghanistan iji nyere obodo ahụ aka ịnagide ọrịa coronavirus.
US na mba ndị ọzọ dị n'Ebe Ọdịda Anyanwụ akwụsịkwala enyemaka ndị mmadụ na Afghanistan. Mgbe ọ duchara nzukọ G7 na Afghanistan na August 24, Prime Minista UK Boris Johnson kwuru na enyemaka enyemaka na nkwanye ugwu nyere ha "nnukwu ohere - akụ na ụba, nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị" karịa ndị Taliban.
Ndị ndọrọndọrọ ọchịchị ọdịda anyanwụ na -edina ụdị ikike a n'ihe gbasara ikike mmadụ, mana ha na -anwa ịhụ na ndị ha na ha jikọrọ aka na Afghanistan nwere ikike n'ọchịchị ọhụrụ, yana mmetụta na ọdịmma ndị ọdịda anyanwụ na Afghanistan akwụsịghị na nlọghachi ndị Taliban. A na -eji ike a na dollar, pound na euro, mana a ga -akwụ ya ụgwọ na ndụ ndị Afghanistan.
Iji gụọ ma ọ bụ gee ndị nyocha nke ọdịda anyanwụ ntị, mmadụ ga-eche na agha afọ 20 nke United States na ndị ha na ya jikọrọ aka bụ mbọ dị mma na nke bara uru iji mee ka obodo a dị ọhụrụ, tọhapụ ụmụ nwanyị Afghanistan na inye nlekọta ahụike, agụmakwụkwọ na ezigbo ọrụ, na nke a nwere Ndị isi Taliban kpochapụrụ ha niile.
Eziokwu dị nnọọ iche, ọ bụghịkwa nke siri ike nghọta. United States mefuru $ 2.26 puku ijeri na agha ya na Afghanistan. Imefu ụdị ego ahụ na obodo ọ bụla kwesịrị iwepụrụ ọtụtụ ndị mmadụ ịda ogbenye. Mana imirikiti ego ndị ahụ, ihe dị ka ijeri $ 1.5, gara ihe nzuzu, mmefu agha stratospheric iji dobe ọrụ ndị agha US, dobe. banyere 80,000 bọmbụ na akụ ụta na Afghans, ịkwụ ụgwọ ndị ọrụ nkwekọrịta onwe ha, na ibufe ndị agha, ngwa ọgụ na ngwa agha gburugburu ụwa ruo afọ 20.
Ebe ọ bụ na United States ji ego mgbazinye lụọ agha a, ọ fọkwara ọkara ọkara puku ijeri dọla na ọmụrụ nwa naanị, nke ga -aga n'ihu n'ọdịnihu. Ụgwọ ahụike na nkwarụ maka ndị agha US merụrụ ahụ na Afghanistan eruola ihe karịrị ijeri $ 175, ha ga -aga n'ihu na -abawanye ka ndị agha mere agadi. Ọnụ ego ọgwụ na nkwarụ maka agha US na Iraq na Afghanistan nwere ike mechaa tụọ puku ijeri dollar.
Yabụ kedu maka 'iwughachi Afghanistan'? Congress kwadoro $ 144 ijeri maka nwughari na Afghanistan kemgbe 2001, mana ijeri $ 88 nke nke ahụ mefuru iji wepụta, kee aka, zụọ ma kwụọ ndị agha nchekwa Afghanistan nke mebiri emebi ugbu a, ndị agha na -alaghachi n'obodo ha ma ọ bụ sonyere ndị Taliban. Ijeri $ 15.5 ọzọ emefuru n'agbata afọ 2008 na 2017 ka onye nyocha pụrụiche nke United States maka nwughari Afghanistan dere dị ka "ihe mkpofu, wayo na mmegbu".
Mpekere fọdụrụ, ihe na -erughị 2% nke ngụkọta ego US na -emefu na Afghanistan, ruru ihe dị ka ijeri $ 40, nke kwesịrị inye ụfọdụ ndị Afghanistan uru na mmepe akụ na ụba, ahụike, agụmakwụkwọ, akụrụngwa na enyemaka mmadụ.
Ma, dị ka ọ dị na Iraq, gọọmentị US etinyere na Afghanistan bụ nke rụrụ arụ nke ọma, nrụrụ aka ya wee bụrụ nke gbanyesiri mkpọrọgwụ ike na usoro ka oge na -aga. Transparency International (TI) nwere mgbe niile họọrọ Afghanistan weghaara US dị ka otu n'ime mba ndị kacha arụrụ arụ n'ụwa.
Ndị na-agụ akwụkwọ ọdịda anyanwụ nwere ike iche na nrụrụ aka a bụ nsogbu dịtere aka na Afghanistan, na-emegide otu akụkụ nke ọrụ US, mana nke a abụghị ya. Ihe ndetu TI nke ahụ, "a maara nke ọma na oke nrụrụ aka na post-2001 amụbaala karịa ọkwa ndị gara aga." A 2009 akụkọ site na Organization for Economic Cooperation and Development dọrọ aka ná ntị na “nrụrụ aka arịala elu nke na -ahụbeghị na ọchịchị ndị gara aga.”
Ọchịchị ndị ahụ ga-agụnye gọọmentị Taliban ndị agha mwakpo US wepụrụ n'ike na 2001, na onye ọchụnta ego ndị Soviet jikọrọ aka gọọmentị nke ndị mbubata Al-Qaeda na ndị Taliban wepụrụ na United States kwaturu n'afọ 1980, na-ebibi nnukwu ọganihu ha nwere na agụmakwụkwọ, ahụike na ikike ụmụ nwanyị.
A 2010 akụkọ site n'aka onye isi ọrụ Reagan Pentagon Anthony H. Cordesman, nke isiokwu ya bụ "Otu America siri mebie Afghanistan", tara gọọmentị US ahụhụ maka ịtụba gobs ego n'ime mba ahụ na -enweghị ihe ọ bụla.
The New York Times kọrọ na 2013 na kwa ọnwa ruo afọ iri, CIA na -atụpụ akpa akwa, akpa azụ na ọbụna akpa ịzụ ahịa plastik juputara na dollar US maka onye isi ala Afghanistan inye ndị ọchịagha na ndị ndọrọ ndọrọ aka azụ.
Nrụrụ aka mebisịkwara mpaghara ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị ọdịda anyanwụ na -ejigide ugbu a dị ka ihe ịga nke ọma nke ọrụ ahụ, dịka agụmakwụkwọ na ahụike. Usoro agụmakwụkwọ abụwo wepu ya na ụlọ akwụkwọ, ndị nkuzi, na ụmụ akwụkwọ dị naanị na akwụkwọ. Ụlọ ọgwụ ndị Afghanistan bụ nkwakọba jiri ọgwụ adịgboroja, kubie ume ma ọ bụ nke adịghị mma, ọtụtụ si na Pakistan agbataobi zobata. Na ọkwa nkeonwe, ndị ọrụ obodo na -ebute nrụrụ aka dịka ndị nkuzi na -enweta naanị otu ụzọ n'ụzọ iri ụgwọ ọnwa ndị Afghanistan jikọtara ọnụ na-arụ ọrụ maka ndị NGO mba ọzọ na ndị ọrụ ngo.
Iwepụ nrụrụ aka na imeziwanye ndụ ndị Afghanistan abụrụla ihe mgbaru ọsọ mbụ nke United States ịlụso ndị Taliban ọgụ na ijigide ma ọ bụ ịgbatị ikike gọọmentị nwa nkịta ya. Dị ka TI si kọọ, “US ejirila ụma kwụọ otu ndị agha dị iche iche na ndị ọrụ obodo Afghanistan ka ha hụ na imekọ ihe ọnụ na/ma ọ bụ ozi, ma soro ndị gọvanọ na -emekọ ihe n'agbanyeghị nrụrụ aka ha mere.… nkwado ihe onwunwe maka mwakpo ahụ. "
The ime ihe ike na -adịghị agwụ agwụ nke ọrụ US na nrụrụ aka nke gọọmentị US na-akwado kwalitere nkwado ndị Taliban, ọkachasị n'ime ime obodo ebe ụzọ atọ nke ndị Afghanistan na -ebi. Ogbenye a na -apụghị ịgbagha agbagha nke Afghanistan nwere nyekwara aka na mmeri ndị Taliban, ebe ndị mmadụ na -ajụkarị ajụjụ etu ọrụ ha site na mba ndị bara ọgaranya dị ka United States na ndị ha na ya jikọrọ aka na ọdịda anyanwụ nwere ike isi hapụ ha ịda ogbenye.
Ọfọn tupu ugbu a nsogbu, na ọnụ ọgụgụ ndị Afghanistan na -akọ na ha na -agbasi mbọ ike ibi na ego ha na -enweta ugbu a mụbara site na 60% na 2008 ruo 90% site n'afọ 2018. A 2018 Nnyocha nke Gallup chọtara ọkwa kachasị dị ala nke “ọdịmma” nke Gallup dekọrọ ebe ọ bụla n'ụwa. Ọ bụghị naanị ndị Afghan kọrọ ọkwa nhụsianya ndekọ kamakwa enweghị olileanya na -enweghị atụ gbasara ọdịnihu ha.
N'agbanyeghi uru ụfọdụ ụmụ agbọghọ nwetara na agụmakwụkwọ, ọ bụ naanị otu ụzọ n'ụzọ atọ Ụmụ agbọghọ Afghan gara ụlọ akwụkwọ praịmarị na 2019 na naanị 37% nke ụmụ agbọghọ Afganistan na -eto eto bụ ndị gụrụ akwụkwọ. Otu ihe kpatara na ụmụaka ole na ole na -aga akwụkwọ na Afghanistan bụ karịa nde ụmụaka abụọ n’agbata afọ 6 na 14 ga-arụrịrị ọrụ iji kwado ezinụlọ ha dara ogbenye.
Ma kama ịgbaghara mmehie maka ọrụ anyị n'idebe ọtụtụ ndị Afghanistan dara ogbenye, ndị isi ọdịda anyanwụ na -ebipụ ugbu a nnukwu enyemaka akụ na ụba na enyemaka mmadụ nke na -akwado ego. ụzọ atọ nke mpaghara ọha nke Afghanistan wee mejupụta 40% nke GDP ya niile.
Dị ka a pụrụ isi kwuo ya, United States na ndị ha na ha jikọrọ aka na -azaghachi ka agha daa site na iyi ndị Taliban na ndị Afghanistan egwu nke abụọ, agha akụ na ụba. Ọ bụrụ na gọọmentị Afghan ọhụrụ ahụ ekweghị na '' leverage '' ha wee mezuo ihe ha chọrọ, ndị isi anyị ga -egbu ndị ha ụta wee taa ndị Taliban ụta maka ụnwụ nri na nsogbu mmadụ na -aga n'ihu, dịka ha na -eme mmụọ ọjọọ ma taa ndị ọzọ agha agha akụ na ụba US agha. , site na Cuba ruo Iran.
Mgbe ọ wụpụsịrị puku ijeri dọla n'ime agha na -adịghị agwụ agwụ na Afghanistan, isi ọrụ America ugbu a bụ inyere 40 nde ndị Afghanistan na -agbapụghị n'obodo ha aka, ka ha na -anwa ịgbake site na ọnya ọjọọ na mmerụ ahụ nke agha America wakporo ha, yana dị ka a oke mmiri ozuzo nke mebiri 40% ihe ọkụkụ ha n'afọ a na ngọngọ agba nke atọ nke covid-19.
US kwesịrị ịhapụ ijeri $ 9.4 ijeri ego ndị Afghanistan nwere n'ụlọ akụ US. Ọ kwesịrị ịgbatị $ 6 ijeri ekenyela maka ndị agha Afghanistan dara ada ugbu a maka enyemaka enyemaka mmadụ, kama ịbugharị ya n'ụdị mmefu agha ndị ọzọ na -abaghị uru. Ọ kwesịrị ịgba ndị mmekọ Europe na ndị mba ọzọ ume IMF ghara ịkwụsị ego. Kama, ha kwesịrị itinye ego maka arịrịọ UN 2021 maka $ 1.3 ijeri na enyemaka mberede, nke na mbubreyo August bụ ihe na -erughị 40% kwụrụ ụgwọ.
N'otu oge, United States nyeere ndị mmekọ Britain na Soviet aka imeri Germany na Japan, wee nyere aka wughachi ha dịka mba ahụike, udo na ọganiihu. Maka nnukwu mmejọ America - ịkpa ókè agbụrụ, mpụ ya megide mmadụ na Hiroshima na Nagasaki na mmekọrịta neocolonial ya na mba ndị dara ogbenye - America nwere nkwa ịba ụba nke ndị mmadụ n'ọtụtụ mba gburugburu ụwa dị njikere iso.
Ọ bụrụ na United States niile ga -enye mba ndị ọzọ taa bụ agha, nrụrụ aka na ịda ogbenye ọ wetara Afghanistan, mgbe ahụ ụwa bụ ihe amamihe na -aga n'ihu ma na -ele ụdị ọhụrụ ga -eso: nnwale ọhụrụ na ọchịchị onye kwuo uche ya na nke ọha; mmesi ike ọhụrụ na ọbụbụeze mba na iwu mba ụwa; uzo ozo n'iji ike agha emezi nsogbu mba uwa; na ụzọ ziri ezi karịa nke ịhazi mba ụwa iji gboo ọgba aghara zuru ụwa ọnụ dị ka ọrịa Covid na ọdachi ihu igwe.
United States nwere ike ịsụ ngọngọ na mbọ ya na -amịpụta mkpụrụ iji chịkwaa ụwa site na ịlụ agha na mmanye, ma ọ bụ ọ nwere ike iji ohere a tụgharịa uche n'ọnọdụ ya n'ụwa. Ndị America kwesịrị ịdị njikere ịtụgharị ihu na ọrụ anyị na -ada ada dị ka hegemon zuru ụwa ọnụ wee hụ ka anyị nwere ike isi nye onyinye bara uru, na -arụkọ ọrụ ọnụ maka ọdịnihu nke anyị agaghị enwe ike ịchịkwa ọzọ, mana nke anyị ga -enyere aka rụọ.
Mediami Benjamin bu onye isi nke CODEPINK maka Udo, na onye dere ọtụtụ akwụkwọ, gụnyere N'ime Iran: The Real History and Politics of the Islamic Republic of Iran.
Nicolas JS Davies bụ odeakụkọ nọọrọ onwe ya, onye nyocha na CODEPINK yana onye dere ya Ọbara Anyị Aka: Mwakpo America na mbibi Iraq.
