Ըստ Lyndal Rowlands- ի, Ինտեր Մամուլի ծառայություն
– Աշխարհի զենք արտահանող առաջատար տասնյակից ինը ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում կմասնակցի 2016 թվականի կեսերից մինչև 2018 թվականի կեսերը:
Ինը ներառում է չորս ռոտացիոն անդամներ՝ Իսպանիան, Ուկրաինան, Իտալիան և Նիդեռլանդները, Եվրոպայից, ինչպես նաև խորհրդի հինգ մշտական անդամները՝ Չինաստանը, Ֆրանսիան, Ռուսաստանը, Միացյալ Թագավորությունը և Միացյալ Նահանգները:
Համաձայն 2015- ի տվյալներ Ստոկհոլմի Խաղաղության հետազոտությունների միջազգային ինստիտուտից (SIPRI), այս ինը երկրները կազմում են զենք արտահանող աշխարհի առաջատար տասնյակը: Գերմանիան, որը զբաղեցնում է 5-րդ տեղը, միակ թոփ 10 արտահանողն է, որը 15 անդամից բաղկացած խորհրդի վերջերս, ներկա կամ ապագա անդամ չէ:
Այնուամենայնիվ, SIPRI-ի սպառազինությունների և ռազմական ծախսերի ծրագրի ավագ գիտաշխատող Պիտեր Վեզեմանը IPS-ին ասաց, որ ինքը «բոլորովին զարմացած չէ» խորհրդում տեսնելով զենքի այդքան շատ արտահանողների:
«Իրականում դա սովորական է. Անվտանգության խորհրդի հինգ մշտական անդամները, իհարկե, շատ առումներով ամենաուժեղ ռազմական ուժերն են», - ասաց Վեզեմանը:
Ըստ SIPRI-ի տվյալների՝ 33 թվականին միայն երկու մշտական անդամներ՝ Միացյալ Նահանգները՝ 25 տոկոս և Ռուսաստանը՝ 58 տոկոս, կազմել են սպառազինության համաշխարհային արտահանման 2015 տոկոսը: Չինաստանը և Ֆրանսիան զբաղեցնում են երրորդ և չորրորդ տեղերը՝ շատ ավելի փոքր մասնաբաժիններով՝ համապատասխանաբար 5.9 տոկոս և 5.6 տոկոս:
Անվտանգության խորհրդի մի քանի ռոտացիոն անդամների կարգավիճակը՝ որպես զենք արտահանող, թեև «հետաքրքիր է», կարող է հիմնականում «պատահականություն» լինել», - ավելացրեց Վեզեմանը:
Եմենում և Սիրիայում առկա հակամարտությունները հակասական օրինակներ են այն հարաբերական ազդեցության մասին, որ ունեն Անվտանգության խորհրդի անդամները՝ որպես զենք արտահանողներ:
«Որոշ խոշոր ճգնաժամեր, որոնց հետ այժմ բախվում է Անվտանգության խորհուրդը, մասնավորապես՝ Եմենը, մեծ մասամբ պայմանավորված են հակամարտող կողմերին զենք վաճառելու իր անդամների գործողություններով», - IPS-ին ասաց սպառազինությունների վերահսկողության տնօրեն Աննա Մակդոնալդը: .
«Մենք արդեն մեկ տարի համառորեն կոչ ենք անում դադարեցնել Սաուդյան Արաբիային զենքի փոխանցումը Եմենի ճգնաժամի համատեքստում՝ այնտեղ գոյություն ունեցող մարդասիրական տառապանքի ծանր մակարդակի և զենքի փոխանցման հատուկ դերի պատճառով։ խաղալ դրա մեջ»:
Մակդոնալդն ասում է, որ Սաուդյան Արաբիային զենքի փոխանցումը Եմենում օգտագործելու համար խախտում է ինչպես մարդասիրական իրավունքը, այնպես էլ զենքի առևտրի մասին պայմանագիրը։
Քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների ներքին ճնշումը, սակայն, պատճառ է դարձել, որ որոշ եվրոպական երկրներ, ներառյալ Շվեդիան, որը կմիանա Անվտանգության խորհրդին 2017 թվականի հունվարին, սահմանափակել զենքի վաճառքը Սաուդյան Արաբիային, ասել է Վեզեմանը: Շվեդիան, որը խորհրդում տեղ կունենա 2017 թվականի հունվարից մինչև 2018 թվականի դեկտեմբերը, աշխարհում զենքի 12-րդ արտահանողն է:
Այնուամենայնիվ, Անվտանգության խորհրդի անդամներից զենքի արտահանումը պարտադիր չէ, որ խորհրդի կողմից քննարկվող հակամարտություններում զենքի նշանակալի աղբյուր լինի:
Օրինակ, խորհրդի անդամները ակնարկում էին 2016 թվականի մեծ մասի համար Հարավային Սուդանի դեմ զենքի էմբարգոյի սահմանման հեռանկարը, սակայն Հարավային Սուդանում օգտագործվող զենքերը սերտորեն կապված չեն Անվտանգության խորհրդի անդամներից արտահանումների հետ:
«Հարավային Սուդանը մի երկիր է, որը ձեռք է բերում հիմնականում էժան, պարզ զենքեր։ Նրան պետք չէ վերջին մոդելի տանկը, դա կարող է անել 30 կամ 40 տարեկան տանկի հետ»,- ասել է Վեզեմանը:
Ըստ Վեզեմանի, ավելի հավանական է, որ քաղաքական, այլ ոչ թե տնտեսական նկատառումները ազդեն զենքի էմբարգոյի վերաբերյալ Անվտանգության խորհրդի անդամների որոշումների վրա, քանի որ զենքի վաճառքից ստացված շահույթը «սահմանափակ է նրանց ընդհանուր տնտեսության համեմատ»:
«ՄԱԿ-ի զենքի էմբարգոյի տակ գտնվող պետությունների մեծ մասը հիմնականում աղքատ երկրներ են, որտեղ որևէ բանի, այդ թվում՝ զենքի շուկան առանձնապես մեծ չէ», - ավելացրեց նա:
Ընդհանուր առմամբ, սակայն, Մակդոնալդն ասում է, որ Անվտանգության խորհրդի անդամները հատուկ պարտականություններ ունեն միջազգային խաղաղության և անվտանգության պահպանման հարցում, և դա տարածվում է նաև նրանց հատուկ պարտականությունների վրա՝ որպես զենք արտահանողներ:
«Մենք ակնհայտորեն մեջբերելու ենք ՄԱԿ-ի 5-րդ հոդվածը. նպաստել խաղաղության պահպանմանը՝ սպառազինության համար նվազագույն շեղումներով», - ասաց նա:
«Մենք կպնդենք, որ 1.3 տրիլիոնը, որը ներկայումս հատկացվում է ռազմական ծախսերին, չի համապատասխանում ՄԱԿ-ի կանոնադրության ոգուն կամ տառին», - ավելացրեց նա՝ նշելով, որ դա զգալիորեն ավելին է, քան դա կարժենա ծայրահեղ աղքատության վերացումը:
