Pa David Swanson, World BEYOND WarFevriye 26, 2023
David Swanson se otè nouvo liv la Doktrin Monroe nan 200 ak kisa pou ranplase li.
Gouvènman ameriken an ta ka pran yon gwo etap atravè senp abolisyon yon ti pratik retorisyen: ipokrizi. Ou vle fè pati yon "lòd ki baze sou règ"? Lè sa a, rantre nan youn! Gen youn deyò k ap tann ou, epi Amerik Latin nan ap dirije li.
Nan 18 pi gwo trete dwa moun Nasyonzini yo, Etazini fè pati 5. Etazini mennen opozisyon kont demokratizasyon Nasyonzini epi li fasilman kenbe dosye pou itilize veto a nan Konsèy Sekirite a pandan 50 dènye ane ki sot pase yo.
Etazini pa bezwen "ranvèse kou epi dirije mond lan" kòm demann komen an ta genyen li sou pifò sijè kote Etazini ap konpòte destriktif. Okontrè, Etazini bezwen rantre nan mond lan epi eseye ratrape ak Amerik Latin nan ki te pran latèt pou kreye yon mond pi bon. De kontinan domine manm Tribinal Kriminèl Entènasyonal la epi fè efò ki pi serye pou defann lwa entènasyonal: Ewòp ak Amerik nan sid Texas. Amerik Latin nan mennen wout la nan manm nan Trete sou Entèdiksyon Zam Nikleyè yo. Prèske tout Amerik Latin nan fè pati yon zòn gratis zam nikleyè, devan nenpòt lòt kontinan, apa Ostrali.
Nasyon Amerik Latin yo rantre nan ak defann trete yo tou oswa pi bon pase nenpòt lòt kote sou Latè. Yo pa gen okenn zam nikleyè, chimik, oswa byolojik - malgre yo gen baz militè ameriken. Se sèlman Brezil ekspòtasyon zam ak kantite lajan an se relativman ti. Depi 2014 nan Lahavàn, plis pase 30 eta manm Kominote Eta Amerik Latin ak Karayib yo te gen obligasyon nan yon Deklarasyon Zòn Lapè.
An 2019, AMLO te rejte yon pwopozisyon prezidan ameriken an, Trump, pou yon lagè ansanm kont machann dwòg, e li te pwopoze nan pwosesis la abolisyon lagè:
"Pi move bagay sa yo ta ka, pi move bagay nou te kapab wè a, se ta lagè. Moun ki te li sou lagè, oswa moun ki te soufri nan yon lagè, konnen ki sa lagè vle di. Lagè se opoze a nan politik. Mwen te toujou di ke politik te envante pou evite lagè. Lagè se sinonim ak irasyonèl. Lagè se irasyonèl. Nou pou lapè. Lapè se yon prensip nouvo gouvènman sa a.
Otoritè yo pa gen plas nan gouvènman sa a ke mwen reprezante. Li ta dwe ekri 100 fwa kòm pinisyon: nou te deklare lagè epi li pa t mache. Sa se pa yon opsyon. Estrateji sa a echwe. Nou pap fè pati sa. . . . Touye se pa entèlijans, ki mande plis pase fòs brital.”
Se yon sèl bagay yo di ou opoze lagè. Li se yon lòt totalman yo dwe mete nan yon sitiyasyon kote anpil ta di ou ke lagè se opsyon a sèlman epi sèvi ak yon opsyon siperyè olye. Ki mennen wout la nan demontre kou sa a ki pi saj se Amerik Latin nan. An 1931, Chilyen ranvèse yon diktatè san vyolans. An 1933 e ankò an 1935, Kiben ranvèse prezidan ki itilize grèv jeneral. An 1944, twa diktatè, Maximiliano Hernandez Martinez (Sovè a), Jorge Ubico (Gwatemala), ak Carlos Arroyo del Río (Ekwatè) yo te dechouke kòm yon rezilta nan insirèksyon sivil san vyolans. An 1946, Ayisyen san vyolans ranvèse yon diktatè. (Petèt Dezyèm Gè Mondyal la ak "bon vwazinaj" te bay Amerik Latin nan yon ti relèv nan "èd" vwazen nò li a.) An 1957, Kolonbyen yo san vyolans. ranvèse yon diktatè. An 1982 nan Bolivi, moun san vyolans anpeche yon koudeta militè. An 1983, Manman Plaza de Mayo te genyen refòm demokratik ak retounen nan (kèk nan) manm fanmi "disparèt" yo atravè aksyon san vyolans. An 1984, Irigweyen te fini yon gouvènman militè ak yon grèv jeneral. An 1987, moun Ajantin yo san vyolans anpeche yon koudeta militè. An 1988, chilyen yo san vyolans ranvèse rejim Pinochet la. An 1992, brezilyen san vyolans te mete deyò yon prezidan koripsyon. An 2000, Pewouvyen yo san vyolans ranvèse diktatè Alberto Fujimori. An 2005, Ekwatoryen yo san vyolans te ranvèse yon prezidan koripsyon. Nan Ekwatè, yon kominote te itilize pou plizyè ane aksyon estratejik san vyolans ak kominikasyon vire tounen yon konpayi minè pran kontwòl tè ame. An 2015, Gwatemala fòse yon prezidan koripsyon demisyone. Nan Kolonbi, yon kominote genyen reklame peyi li yo ak lajman retire tèt li nan lagè. Yon lòt kominote in Meksik te fè menm bagay la tou. Nan Kanada, nan dènye ane yo, moun endijèn yo te itilize aksyon san vyolans anpeche enstalasyon ame tiyo yo sou tè yo. Rezilta eleksyon mare woz yo nan dènye ane yo nan Amerik Latin nan se rezilta yon gwo aktivis san vyolans tou.
Amerik Latin ofri anpil modèl inovatè pou aprann ak devlope, ki gen ladan anpil sosyete endijèn k ap viv dirab ak lapè, tankou Zapatista yo ki itilize aktivis san vyolans de pli zan pli pou avanse pou objektif demokratik ak sosyalis yo, e ki gen ladan egzanp Kosta Rika aboli militè li yo, mete sa. militè nan yon mize kote li fè pati, epi yo te pi bon an pou li.
Amerik Latin nan ofri tou modèl pou yon bagay ki nesesè anpil pou Doktrin Monroe a: yon komisyon verite ak rekonsilyasyon.
Nasyon Amerik Latin yo, malgre patenarya Kolonbi ak Òganizasyon Trete Nò Atlantik (aparaman pa chanje pa nouvo gouvènman li a), yo pa t anvi rantre nan yon lagè US ak Òganizasyon Trete Nò Atlantik ki apiye ant Ikrèn ak Larisi, oswa pou kondane oswa sanksyon finansyèman sèlman yon bò nan li.
Travay la devan Etazini se mete fen nan Doktrin Monroe li a, epi fini ak li non sèlman nan Amerik Latin nan men globalman, epi pou non sèlman mete fen nan li, men ranplase li ak aksyon pozitif pou rantre nan mond lan kòm yon manm ki respekte lalwa. defann règ lwa entènasyonal la, epi kolabore sou dezameman nikleyè, pwoteksyon anviwònman, epidemi maladi, sanzabri, ak povrete. Doktrin Monroe pa t janm yon lwa, e lwa ki an plas kounye a entèdi li. Pa gen anyen ki dwe anile oswa adopte. Sa ki nesesè se tou senpleman kalite konpòtman desan ke politisyen ameriken yo de pli zan pli pretann yo deja angaje yo.
David Swanson se otè nouvo liv la Doktrin Monroe nan 200 ak kisa pou ranplase li.
